Onte 645: «As vidas de Nito» de Xabier Paz

A presentación da segunda novela de Xabier Paz, As vidas de Nito, ateigou a libraría Andel de Vigo. Foi Iolanda Veloso, voceira do grupo municipal do BNG de Vigo, a que presentou unha novela que comezou definindo como «densa e fermosa», agradecendo ao autor «o moitísimo que me fixo sentir, dende momentos eruditos, a moitas emocións e sentimentos, xa que esta é unha novela chea de poesía». Veloso recoñeceu na novela A Coruña, a súa cidade natal, tamén a do autor, «sobre todo naquelas aventura de verán, que é cando se aprendan máis cousas». Referiuse despois a que lle interesara moito o feito de que fose «contada por unha persoa que é diferente, que non encaixa na normalidade, o que permite ofrecer perspectivas moi diferentes», lembrando despois a actualidade deste enfoque, xa que por poñer un caso, como lera recentemente nun artigo, hoxe «as persoas con autismo son un indicador da saúde social». «Ademais, a novela fala moito de educación relixiosa e segregada que recibiu Nito, onde as mulleres convértense en nais e irmáns». Despois de comentar diversos parágrafos da obra, a presentadora salientou que «constituía un raro privilexio para cada lectora poder enfrontarse a un texto no que se tenden pontes entres disciplinas diversas para explicar o sentido da vida. As vidas de Nito fala da vida e da morte. Fala de vidas poliédricas, das vidas que vamos superpoñendo cada un de nós». Rematou as súas palabras confesando que cando estaba lendo esta novela «estaba convencida de que falaban de min». «Estou convencida que todo o mundo cando a lea saberá que fala de si». «Parabenizo a Xabier por ofrecernos esta novela coa que nos reconciliamos coas vidas que vivimos e coas que viviremos».

Pola súa banda, Xabier Paz comezou as súas palabras definindo a novela como «unha reflexión sobre a natureza humana dun rapaz de crecemento tardío». Agradeceu aos seus amigos Merce e Vítor o feito que despois da publicación de Renacer o emprazasen a escribir sobre el mesmo. Recoñeceu que utilizara un eixo improbable como eixo da trama, a semellanza do tango inverso protagonizado por Nito e Elba. «Pelexar coas fichas documentais e temáticas foi o máis difícil da escrita da novela. A ambición era a reflexión sobre o ser humano dende todas as perpectivas». Confesou que desbotara tres fichas que lle interesara, a de Frei Diego Landa, autor da Relación das cousas de Yucatán, a civilización que axudara a liquidar, a do sermón de San Antonio dos peixes e a da condesa Elisabeth Barthory, a condesa sanguenta. Utilizando a proxección de fotografías, falou do tempo e dos espazos de Nito, «un neno que medra con moita dificultade nos anos 50 nunha cidade con alcaldes da envergadura de Picadillo e Alfonso Moilna». Rematou a súa intervención, referíndose ao que na novela chámase «A desfeita», o desastre da modernización e a corrupción dos anos posteriores á chamada Transición Política.

Onte 642: Interminable

Atrevinme a viaxar a Madrid en tren. Saín ás oito da mañán de Guixar e pasadas as tres cheguei a Chamartín (con media hora de atraso). Participei nunha reunión, din un paseo (abafaba a calor), e ás dez e medio da noite collín o tren-hotel que chegou a Vigo ás sete da mañán (en punto). En total, quince horas e media de viaxe. Na ida aproveitei para ler e traballar. Unha marabilla! Na  de volta dormín un pedaciño e rosmei outro bo anaco. Acabei mallado! Cos prezos dos billetes de Peinador polas nubes, tras a redución do número de prazas e a utilización de avións de hai tres décadas, a alternativa do tren semellaba razoable. Máis aínda cando os prezos son moi atractivos. Unha ilusión! Dende Vigo a viaxe por ferrocarril a Madrid faise interminable, sobre todo o treito con Ourense, cen fermosos quilómetros (boa parte á beira do Miño) que levan máis de dúas horas. Diante dos novos atrasos anunciados das obras do AVE, diante dunha interconexión entre as cidades galegas por camiños de ferro tan ruín coma existente, diante de «alternativas» tan escasamente atractivas coma as descritas, a ninguén lle pode estrañar o éxito da convocatoria que estes días axita Abel Caballero.

Onte 640: Luis Enrique celeste

A pesar de que a pasada semana fora ratificado Abel Resino, pouco nos estrañou que onte fose contratado Luis Enrique como novo adestrador do Celta. Un trasacordo, figura do comportamento tradicional galego estudada polo antropólogo Marcial Gondar, doadamente explicable pola caótica cultura organizativa de Mouriño, Chaves e Torrecilla, a triade de dirixentes deportivos celestes. Os seareiros estamos xa moi afeitos a que cada mudanza de adestrador, fichaxe ou traspaso veña no Celta precedida ou conleve a súa correspondente enleada. Nada novo, pois, o que sucedeu esta fin de semana. Porén, sexa cal fose a orixe do despido de Resino, como a súa continuidade non chistaba a ninguén, o anuncio da chegada de Luis Enrique é unha nova moi esperanzadora. Gustoume. Semella un adestrador dos de nova xeración, deses que levamos angueirando dende a marcha do noso admirado Fernando Vázquez. Co asturiano aventuramos que volverá á lameira do Fragoso o estilo de xogo bonito, mais corrixido coa intensidade táctica que o caracterizou como centrocampista e importante goleador. Intensidade que non perdeu na súa traxectoria como deportista, sexa como triatleta ou como adestrador. Será o de Luís Enrique un Celta pelexón con tiraliñas e luvas de seda? Oxalá. Como cremos continuará, tamén, a aposta por incorporar valores da canteira ao primeiro equipo, como Madinda, Mina e o porteiro Rubén. Ademais é probable que co ex-barcelonista en Vigo poida facilitarse algunha cesión de promesas consagradas da Masía, o que lle daría ao Celta 2013/2014 un perfil de equipo moi xove e dinámico. Ilusionante. Para Luís Enrique o banco de Balaídos pode ser o ideal para nun par de tempadas dar o salto ao do Nou Camp. Agardemos que o consiga, xa que tamén sería froito dos éxitos do noso Celta.

Onte 636: Os mil ríos de Manuel Sendón e Fran Herbello

Os fotógrafos Fran Herbello e Manuel Sendón inauguraron onte no Museo do Mar de Galicia a primeira das mostras do seu proxecto Mil ríos. Dedicada á expedición ao río Verdugo e a travesía en piragua da ría de Vigo, primeiro dende Bouzas e logo dende Cangas, a mostra presenta os rexistros fotográficos e o sucos do GPS dunha exploración e investigación sobre o territorio, dunha vivencia sobre senllas expedicións realizadas na ría de Vigo.

Foi Fran Herbello quen relatou a orixe do proxecto: «Hai dous anos e medio comezamos as nosas expedicións para coñecer os ríos galegos na nosa piragua. Dende entón levamos quince expedicións. Aquel proxecto deportivo comezou a facerse máis complexo. Engadímoslle GPS e unha cámara de fotos. Sei que ten un certo punto de chaladura domingueira, mais somos conscientes que ten outros aspectos que lle dan peso sendo máis potente do que poida parecer. O GPS fai un debuxo suxerente, coma o que fan os rapaces nas paredes. Con todo, para nós o que máis importou foi a vivencia da viaxe, mais que o seu rexistro. Vivencia que recollemos en cada un dos cadernos de bitácora do blog do proxecto no que a narramos».

As palabras de Manuel Sendón abondaron na importancia da vivencia. «As excursión foron sempre a forma de coñecemento directo do territorio. Agora facémolo por forma de representacións da fotografía ou do cinema. Neste proxecto o importante para nós era retomar a vivencia do territorio, coma fixeran os membros de Nós que patearon todo o país». Referiuse despois Sendón á diferenza de «percibir a ría desde o nivel da auga», unha das singularidades das fotos desta mostra sobre o traballo do Verdugo. Rematou falando da continuidade do proxecto: «Cando fagamos a de Cambados, presentaremos os materiais da remontada do Umia. Cando vaiamos a Ferrol, serán os do Xuvia. Queremos devolver o que producimos a cada lugar onde fomos. O proxecto é aberto, mais cremos que finalmente podería facerse unha exposición cos materiais de todas expedicións e quizais mesmo un libro».

Un proxecto artístico e deportivo a seguir de dous dos nosos máis grandes fotógrafos. Paga a pena visitar o (alicaído) Museo do Mar de Vigo.

Onte 635: Con «Dona Carme» no Colexio Pombal

Doña Carme contada por infantil from inesanchez on Vimeo.

Ás nove da mañán fun contar Dona Carme ao alumnado de tres anos do Colexio Pombal do Calvario. Como acontece decote a experiencia foime gratificante, mais tamén saudosa. É unha marabilla comprobar que tras máis de vinte anos, Dona Carme continúa engaiolando aos picariños e picariñas pola eficacia do seu mecanismo acumulativo (roubado á tradición oral popular), que permite a conquista da súa memorización e promove a súa participación interpretando as voces de cada un dos animais. Nestas sesións con Dona Carme sempre atopo sorpresas. No Pombal descubríronme as posibilidades de aproveitamento matemático do texto, tanto para a aprendizaxe da numeración coma para sumar e restar. Quedei abraiado da facilidade coa que utilizaban este procedemento. Despois da proxección da peza que prepararon, a narración de Xoán e Hugo, despois de contarmos e cantarmos ben contados e cantados, asinei varias ducias de exemplares. Fíxeno coa atención e agarimo que merecía semellante oportunidade. Non podo evitar a emoción ao lembrala e agora ao escribilo. Para as crianzas do Pombal foi o seu primeiro libro, o seu primeiro tesouro atopado. Saín para a oficina máis feliz ca un cuco.

Un Vigo de primeira

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo sobre a precaria situación política e económica de Vigo e a súa área metropolitana.

O estourido de ledicia colectiva do serán do sábado, tras a proeza do Celta de acadar a permanencia no derradeiro partido de liga, produciuse cando Vigo sofre outro do seus momentos máis críticos e máis dolorosos da súa historia recente. Contradicindo as escasas probabilidades matemáticas, estoutro éxito histórico celeste amosa a importancia no eido do xogo (o territorio do simbólico) de acreditar sempre nas propias posibilidades (como defendeu contra vento e marea o adestrador Abel Resino) e na necesidade de contar cun proxecto propio (o da canteira da Madroa) que axude a enxergar o horizonte nos días de brétema.

No territorio do real, a crise está sendo durísima coa área metropolitana viguesa, que sofre unha taxa de desemprego (23,5%) moi por riba da media galega. As centrais sindicais estiman que xa son máis de 50.000 as persoas desempregadas da nosa veciñanza, unha cifra elevadísima nunca superada até agora. Tras a perda e o expolio da caixa de aforros e tras a estafa aos 60.000 afectados polas participacións preferentes e subordinadas da NGB, Vigo carece do instrumento financeiro indispensable para manter vivo o tecido as súas pemes e dos seus sectores económicos de referencia. Un problema gravísimo ao que non é alleo o peche de centos de comercios e de servizos, un panorama desolador nalgunhas das nosas rúas. Coa afortunada excepción da automoción, que este ano resiste grazas a posta en marcha na cadea de montaxe dos novos modelos de Citroën, o noso sector industrial continúa no túnel máis escuro, sobre todo o da construción naval, sometido á espada de Damocles da devolución por parte dos estaleiros das cantidades do tax-lease e dos enigmas provocados pola entrada en Barreras da mexicana Pemex como accionista maioritario. Se iso xa non abondase, a crise financeira e de xestión do grupo Pescanova, a primeira transnacional viguesa, engade un maior dramatismo á situación económica e ao futuro da área metropolitana.

Tampouco corren ventos propicios para Vigo no eido das políticas públicas. Á crise do aeroporto de Peinador, agonizante pola perda de frecuencias, pola deterioración dos servizos e polo incremento dos prezos dos billetes, únese agora á do porto, que agotou as súas opcións de ser incluído como porto nodal na Rede Transeuropea de Transportes (TEN-T). Unha decisión da Comisión e da Eurocámara que convertirá á nosa terminal portuaria en subsidiaria das de Xixón e da Coruña. Un fracaso rotundo do porto de Vigo á que non é allea a dificultade da súa conexión coa rede ferroviaria de velocidade alta, que tardará aínda anos en chegar ás Rías Baixas.

E como non hai dúa sen tres nin catro, o ministro Gallardón co seu anteproxecto de reforma da Lei de Demarcación e Planta ameaza con dinamitar o partido xudicial vigués, o que prexudicaría a medio milleiro de funcionarios de Xustiza e diminuiría as posibilidades de acceso a case medio millóns de persoas usuarias deste servizo básico na área viguesa. Tampouco axuda ao optimismo a paralización sine die das obras do hospital de Valadares, no que está fracasando o modelo de construción e xestión privada, tanto no seu financiamento coma na xestión da UTE adxudicataria. Como é preocupante como quedou nas pedras o Auditorio Mar de Vigo de Beiramar, cuxo funcionamento moi por baixo do previsto ameaza con arruinar as arcas do concello no caso dunha reclamación da adxudicataria da concesión.

Situación crítica de infraestruturas e servizos públicos, como de empresas vitais para a economía de Vigo e a súa área metropolitana, á que non é allea, nuns casos, a inacción, noutros, o fracaso das políticas da Xunta de Galicia e do Gobierno de España, ambas as dúas en mans do Partido Popular. Sen menoscabo da responsabilidade que nalgunhas destas cuestións tivese o concello de Vigo, gobernado en minoría polo PSdeG-PSOE, co apoio na aprobación dos orzamentos anuais do BNG. É incomprensible, por non berrar indignante, que Vigo e a súa área metropolitana, a pesar da súa potencialidade demográfica e económica, non forme parte das prioridades dos gobernos de Rajoy e Feijóo.

Afastados de calquera localismo chovinista, o proxecto do Vigo metropolitano, o motor dos dinamismos de Galicia, merece unha abordaxe política preferente e proactiva. Paga a pena tomar boa nota da lección que no eido simbólico proporcionou o Celta sobre a lameira do Fragoso. A pesar da dureza e das dificultades da crise en días bretemosos, sei que Vigo pode desenvolver as súas potencialidades con toda a súa capacidade de resistencia cívica e con todo o pulo do seu dinamismo empresarial, só así poderá continuar sendo unha cidade primeira en igualdade de oportunidades e benestar cidadán. Un obxectivo que, sen excepción ningunha,  debe unirnos coma esta ledicia fugaz da permanencia celeste.

Onte 632: A proeza da canteira

Os celtistas quedaremos sempre agradecidos pola vitoria da Real en Riazor, que nos permitiu conservar a categoría e vivir uns instantes de ledicia tan intensa coma fugaz. Mágoa que esta permanencia fose a costa do Deportivo do noso admirado Fernando Vázquez. Mais o malfado destas vidas galegas cruzadas só é explicable co sintagma «fútbol é fútbol» que define un deporte (tamén un formidable negocio) capaz de desbordar a emotividade colectiva co xogo inocente do azar e as súas combinacións. Dende ese punto de vista, a permanencia do Celta foi unha sorpresa, máis ben unha proeza, se temos en conta as súas escasas probabilidades matemáticas para evitar o descenso. Mais tamén, con maior acougo na análise, é un feito explicable, se valoramos a fe teimosa do equipo noso (sobre todo do adestrador Abel Resino) en confiar nas súas propias posibilidades e en evitar dar nada por perdido. Con todo, a pesar dos erros na xestión do cadro de xogadores (Pranjic, Demidov, Park, as fichaxes internacionais, quedaron no palco, fóra da convocatoria), o éxito deste Celta radicou na consolidación do proxecto da canteira da Madroa. Seis ou sete xogadores da casa por partido, once nesta convocatoria decisiva fronte ao Espanyol, explican tanto o éxito como a fraxilidade que arrastrou esta Celtiña das nosas angueiras. O mellor xogador de onte foi o porteiro Rubén Blanco, un rapaz que vai para figura e non rematou aínda o Bacharelato. O gol da permanencia naceu das biqueiras de fantasía de Iago Aspas, que agardo triunfe e madure como xogador desequilibrante na Premier League. A xestión dos inquedantes minutos finais correspondeu a Borja Oubiña, o cabezaleiro desta xeración de futbolistas galegos. A clave do éxito radicou nos canteiráns, aí está a orixe da proeza que onte celebramos. A pesar da marcha de Iago Aspas e Roberto Lago, a continuidade do proxecto de canteira a vindeira tempada está asegurada coa incoporación ao primeiro equipo de valores como Rubén, Santi Mina e Madinda, tres xogadores cunha fantástica proxección. A partir de finais de agosto, volveremos a emocionarnos en Balaídos. Arriba corazóns celestes!!!

Grazas ao pintor Antón Pulido que preparou esta imaxe para abeizoar aos celtistas.

Onte 628: Con Antonio García Teijeiro e Paco Ibáñez

A presentación da antoloxía da poesía infantil de Antonio Garcia Teijeiro pagou a pena. Máis de duascentas persoas ateigaron o salón da Casa do Libro de Vigo para acompañar ao autor de Na fogueira dos versos e ao seu amigo Paco Ibáñez. Tras as intervencións magníficas do antólogo Fran Alonso, do crítico Román Raña (crítico) e do ilustrador Xosé Cobas, chegaron os minutos máis agardados nos que Teijeiro e Ibáñez falaron, cantaron e recitaron. Foron momentos emocionantes dun intenso silencio e dunha vibración compartida de dous amigos unidos polos afectos xerados pola poesía. Unha emotividade que se incrementou cando o público os acompañou cantando o retrouso do tema final da pomba. Como ben salientou Antonio é incomprensible que Paco Ibáñez non teña apenas presenza nos medios españois, cando continúa sendo unha figura internacional, cunha axenda chea de concertos. Aos seus setenta e oito anos o cabezaleiro da xeración «A galopar» mantén intactos o seu pulo vital e a súa xenerosidade desbordada, a da cultura da acollida. Xesús Alonso Montero, presidente da Academia Galega, expresoulle a Ibáñez a súa admiración e gratitude polo seu compromiso co repertorio galego que leva polo mundo, no que ademais das pezas de García Teijeiro inclúe outras de Celso Emilio Ferreiro. Outro momento do serán difícil de esquecer produciuse xusto ao remate da presentación. Un señor maior, dirixíndose a Ibáñez, espetoulle: «Paco, eres una acumulación de juventud». Un serán literario e musical emotivo para presentar un libro importante.

Onte 626: Porto Cabral

Non é doado xustificar a oportunidade do macroproxecto de centro comercial e de lecer de Porto Cabral promovido no concello de Vigo polo fondo de investimentos  Eurofund Investments en joint venture coa empresa británica INTU especializada en shopping resort. Nin os tres mil empregos prometidos na súa construción e apertura nin os 18 millóns de euros que a Comunidade de Montes de Cabral recibiría polos terreos nin sequera os 15 millóns en cargas que supoñería para as fracas arcas municipais semellan argumentos suficientes para avalar semellante proxecto.

É innegable que o proxecto de Liñeiriños arruinaría para sempre unha parte da coroa vexetal que protexe a cidade de Vigo, en concreto medio millón de metros cadrados, dos que 300.000 son de propiedade veciñal. Non é crible o número de traballos prometidos polos promotores, como xa sucedeu na construción do hospital de Valadares, hoxe un elefante branco, sendo pola contra un agravante a destrución de empregos (estimada en 6.000) que provocaría no tecido do pequeno comercio vigués, tanto no do centro coma no de todos os barrios. Como é unha evidencia para a cidadanía viguesa o fracaso de todos os novos centros comerciais, convertidos inicialmente ( a Laxe) ou reconvertidos en macroximnasios (Praza Elíptica), así como a inevitable saturación que se producirá cando sexan inaugurados os dous que están en construción no Calvario (no que foi o edificio Bandeira) e na nova estación do AVE en Urzaiz. Saturación que xa se produciu noutras cidades galegas coma a Coruña, nas que agoniza Dolce Vita e o macrocentro Marineda, a pesar de contar con motores como IKEA e El Corte Inglés, só funciona con auténtico pulo os sábados e cando abre os domingos.

Con todo, máis alá dos argumentos de oportunidade e sostibilidade económica e medioambiental, a cerna do macroproxecto de Porto Cabral está na desafortunada clasificación que dos terreos forestais de Liñeiriños fixo o PXOM de Vigo, que dende a súa aprobación pasaron a ser urbanizables. Unha cualificación da que son responsables todas as forzas políticas que avalaron o documento urbanístico, probablemente asumindo os beneficios que esta actuación supoñeria para o financiamento público doutros desenvolvementos previstos no PXOM, como a Cidade do Deporte de Valadares, a apertura da nova (e polémica) Ronda de Vigo, entre a avenida de de Buenos Aires e o concello de Nigrán, como a recuperación do bosque de Cotogrande. Non obstante, non deixa de ser unha coincidencia moi chamativa que o arquitecto responsable da Xerencia de Urbanismo durante os mandatos de Castrillo, Pérez Mariño e Porro, un dos redactores máis destacados do PXOM, sexa agora o asesor técnico dos promotores de Porto Cabral.

A pesar da protesta cidadá e da resistencia que o proxecto está recibindo dunha parte dos comuneiros de Cabral, a pesar da oposición unánime das tres centrais sindicais e (só) dos partidos de esquerda, a pesar das inequívocas mostras de agotamento destes templos do consumo compulsivo en tempos de crise e desemprego elevadísimo (máis de 50.000 persoas na área metropolitana viguesa), non vai ser ser doado paralizar un proxecto sobre o que se moven fíos moi poderosos e un investimento estimado unha veces en 500 millóns de euros (para entendernos, máis do que se leva enterrado na Cidade da Cultura) e noutras até en 1.300 millóns, un baile de cifras (total que son 800 millóns de euros) que dá aínda máis para desconfiar sobre a fiabilidade do proxecto e dos seus promotores. Sexa coma fose, outra vez, David contra Goliat!

Onte 612: Segunda

Tras a derrota co Betis, o Celta arruinou as probabilidades matemáticas de permanencia, xa que as deportivas hai semanas que as foi dilapidando. O fracaso desta tempada do regreso debeuse a diversos factores. Probablemente a primeira clave estivo na errada planificación do cadro de xogadores, especialmente á que atinxe ás fichaxes internacionais, que non foron capaces de compensar as carencias da canteira galega. Nin Krohn nin Augusto, os dous xogadores de mellor calidade estiveron ao longo da tempada no nivel medio que deles se podería agardar. O de Park foi un camelo, que lembrou a aquel Xaburú de comezos dos sesenta, a figuriña exótica que nunca estourou. O de Pranjic, un misterio por descubrir. O de Demivod, un constante querer e non poder. E o de Orellana, o fracaso das expectativas sobre un xogador ao que os seareiros celestes axudamos, inxenuamente, a subir o prezo da súa fichaxe. A segunda clave do fracaso foi a contratación de Abel Resino, un teórico «especialista en xestionar as xornadas finais», que demostrou descoñecer a identidade do noso club e utilizar esquemas de xogo moi pouco actualizados. O porteiro atlético nin por temperamento nin por coñecemento nin por actitude era un adestrador axeitado para nós. Por riba, o equipo quedou sentenciado pola caverna deportiva madrileña (con De la Morena á cabeza) tras o episodio co seu amigo, o facha Ballesta. Un causalidade ou casualidade na que puidemos acereditar onte cando lle foi anulado a Túñez un gol absolutamente legal (que nos metía outra vez no partido e, quizais, na liga) ou diante do Atlético de Madrid que obtivo os seus tres tantos en fóra de xogo, por só citar dúas arbitraxes que adoptaron decisións desafortunadas. Tamén influíu o fracaso no derradeiro treito da liga de Iago Aspas, que arruinou en Riazor o que até entón fora unha tempada formidable (a do «Messi galego»), arrastrando coa súa sobreexcitación ao seu equipo ao precipicio. Como tampouco a sorte acompañou ao equipo con lesións gravísimas de xeonllo de tres dos seus xogadores, Samuel, Hugo Mallo e o afouto Mario Bermejo. Toca volver empezar en Segunda, recuncar co proxecto ilusionante de canteira, onde polo visto co equipo xuvenil, subcampión de copa, enxergamos un futuro alentador. Agora a directiva debe facer o seu traballo para fichar un novo equipo técnico, tanto na secretaría técnica coma no banco, xa que nin Torrecilla nin Resino poden continuar. Ánimo corazóns celestes!!!