Onte 1212: Vigo no Nodo

Non puiden resistir a tentación de deixar no arquivo do blog esta peza de Vigo no Nodo, un documento de máis dunha hora no que queda retratada a cidade dende 1944 até 1971, case tres décadas de franquismo. Dende as visitas e inauguracións de Franco e dona Carme (da Casa do Mar, da Cruz dos Caídos, da factoría de Citröen…) até a de Eva Perón en 1947. Dende a procesión dos pasos de 1948 percorrendo o paseo de Afonso até as obras de Peinador e as botaduras en Beiramar, propias dunha «potencia metalúrxica».Dende a chegada a bordo do Veracruz dos viaxeiros do Santa María secuestrado por Soto e o comandante Galvão (1961) até as partidas de emigrantes da Estación Marítima. Dende a inauguración da Madroa (1971) até o Festival Musical Pop Bahía de Vigo. Dende a inaguración da primeira feira Internacional da Pesca en Bouzas até a ubicación na ría dunha plataforma petrolífera. Xaora, a alfaia desta peza é a crónica do derbi en Riazor do 13 de abril de 1970, cando o Celta enviou ao Coruña, así o identifica o speaker en tres ocasións, a segunda grazas a un gol de falta do elegante Rivera. Unha marabilla. A nosa gratitude a Beny García polo seu paciente traballo recompilatorio.

Onte 1208: «Boyhood», indagación sobre o cine e o tempo

Boyhood_filmQuedei hipnotizado con Boyhood, case tres horas de cine inesquecible, capaz de reinventar o que entendemos por esta expresión contemporánea das belas artes. O tempo como tema, a infancia e a adolescencia como argumento, a familia e a educación como marcos e o work in progress como fórmula de escrita dun guión aberto ao diálogo co seu tempo alicerzan este proxecto narrativo tan singular como memorable. Doce anos tardou Richard Linklater en seguir o nobelo de Mason, dende os inicios da escola primaria até abandonar os tempos da incerteza, ao que non foi alleo o compromiso co proxecto do cadro de actores, tanto dos rapaces como dos seus pais, aos que vemos medrar e envellecer na pantalla mentres dan vida a cadanseu personaxe. Unha historia humilde, sinxela, sen mortes nin perdas, sobre a conquista do cotián, na que se desmitifica a infancia como territorio do perdido, esquecido ou soñado.

En Boyhood o tempo non é memoria nin nostalxia nin sequera saudade. O tempo é apenas a materia prima da vida, fugaz, mutante, esvaradía coma area da praia do Vao entre as nosas mans. O tempo é aquí apenas o espazo de construción da identidade, a do relato que nos define. A vida en si mesma é o grande e único acontecemento que merece ser celebrado. A vida concibida como momentos ganduxados no relato autoconstruído por cada persoa, mais tamén como indagación permanente sobre cales son os límites da verdade e da mentira.

Esta indagación aparece na conversa dos pequenos co pai no coche cando repasan os momentos da semana que merecen ser contados. Secasí, regresa no cuarto escuro do instituto, onde Mason e o seu profesor de arte esculcan os límites do futuro. Cadora na despedida do apartamento da nai, a escena máis conmovedora da metraxe, onde ela con apenas corenta anos lamenta a finitude e o propio sentido da súa vida. E na conversa derradeira enxergando o horizonte do canón, onde Linklater deita, por fin, despois de 160 minutos un aceno lixeiramente optimista. Cine que indaga no tempo. Tempo que reinventa o cine.

Como sucede na autoficción literaria contemporánea, Linklater cunha elegancia e sinxeleza extraordinarias cuestiona os límites de ficción e realidade, sendo a súa narración a que dende as marxes, sen intención ningunha de retrato sociolóxico, ofrece sentido ao relato das vidas comúns, sen acontecementos extraordinarios, desta familia de Texas de comezos do século XXI. Boyhood é unha película sobre as vidas de infancia, como o libro de Manuel Rivas; mais tamén sobre o papel da familia e da educación na procura da autonomía, esa conquista da liberdade da que falaba Paulo Freire.

Mención á parte merece a marabillosa banda sonora, que require unha análise devagariño. No entanto, quedo con «Hero», unha balada de Family of the year, utilizado nunha das escenas máis memorables da película. Poucas veces recomendo máis vivamente acudir o cine e deixarse levar (sen prexuízos) por unha candidata (con aparencia indie) aos Óscar 2015.



Así foi Culturgal 2014

Moito agradezo a Jesús Andrés Tejada esta peza audiovisual que preparou sobre Culturgal 2014. Debe quedar no noso arquivo,

Onte 1195: A estrelada de Celso Emilio Ferreiro

Máis alá da controversia erudita arredor de se Celso Emilio naceu o día 4 ou o 5 de xaneiro de 1912, en todo caso na víspera de Reis, todos os seus biógrafos acreditan en que o poeta de Celanova chegou ao mundo cando os tempos estaban a mudar. El mesmo o recoñece nestes versos: «Moitas vegadas / a miña nai contoumo. / O día que ti naciches / houbo estrañas sinales no ceo. / Outro era entón o vento de xaneiro, / as pombas do solpor tornaban lentas / na serán sosegada.» Quizais por esa estrelada sosegada e afortunada daquel xaneiro de hai cento tres anos, Celso nunca perdeu a lumieira que acompañou a súa obra. Hoxe continua accesa en milleiros de persoas. Un caso case único na literatura galega. Convido hoxe a escoitar un extraordinario documento oral, as entrevistas que lle fixeron María Xosé Porteiro e Xosé Antonio Perozo en 1978. Ergamos un vaso de caíño na súa lembranza.

No 2015 seguiremos no camiño

Acredito na posibilidade de crear tradicións modernas. Acompañar cada serán de San Silvestre cun temazo de Oasis é unha das miñas angueiras. Este ano escollín «Stop Crying Your Heart Out» (2002) xa que entendo apela a continuidade no noso camiño. Benvida a xoldra efémera do aninovo! Cos meus votos de esperanza para 2015.

Chuva no Mar

«Chuva no mar», esta marabilla das miñas admiradas cantoras Marisa Monte e Carminho, sobre texto de Arnaldo Antunes e animación de Nicolau, acáelle coma anel a este tránsito entre o ano vello que remata e o que comeza devagariño.

Os meus votos de esperanza para facermos xuntos o camiño novo, o horizonte aínda está ao lonxe.

Onte 1181: «Mr. Turner»

MV5BMjUzNTg0MzM3NF5BMl5BanBnXkFtZTgwNDg3NTY5MjE@._V1_SY317_CR0,0,214,317_AL_Gustoume Mr. Turner, o retrato cinematográfico que Mike Leigh fixo de Joseph Mallord William Turner, a gloria da pintura paisaxistica inglesa do século XIX. Cun guión lixeiro, enfiando unhas poucas situacións dramáticas, componse unha película fermosa na que a paisaxe e a pintura son protagonistas e o retrato humano dun artista rosmón, fanfurriñeiro e ás veces violento funciona apenas como contrapunto. Xenial pintor da luz, Turner introducía durante uns minutos aos seus clientes nun cuarto escuro para logo pasalos ao seu estudio onde quedaban decontado abraiados pola luz dos seus cadros. Un xogo de contraste entre luz e escuridade que se mantén ao longo de toda a metraxe, nun xogo de recorrencias e detalles engaiolantes. Algunhas escenas memorables, como a do pintor atado ao mastro dun galeón, vivindo a experiencia da luz da tormenta na noite ou a da daguerrotipo, na que o pintor ironicamente pregunta se a cámara capta as cores, axudan a compoñer este fermoso cadro cinematográfico.

Onte 1180: «Tita», o documental

antía_calMiguel Piñeiro está filmando en Muras Tita, un documental sobre a nosa admirada Antía Cal. A raíz da publicación hai uns meses d’ O libro dos nenos galegos, o que foi un material didáctico en galego, inédito dende 1958, utilizado nas aulas do colexio Rosalía de Castro de Vigo e no que Antía Cal contou coa colaboración de Antón Beiras, o seu home, Piñeiro desenvolve un proxecto de documental longo no que pretende recuperar a memoria e o pensamento crítico dunha das figuras emblemáticas da renovación pedagóxica en Galicia durante a segunda metade do século XX. O proxecto pode seguirse dende os seus perfís en facebook e twitter, nos que se publican testemuñas da gravación. Recomendo compartir unha vídeonadaliña sobre o idioma publicada onte. Xaora, Tita alerta que o galego sofre e en 2015  cómpre responsabilizarse, «faille na túa vida sitio ao galego».

Onte 1172: Booktuber gaba «Black Air» e cita a literatura galega

black_airFoi unha sorpresa coñecer que a booktuber londiniense Sanne de Booksandquills (117.000 seguidores) dedicase a súa primeira recomendacion do mes de novembro a Black Air, a novela de Agustín Fernández Paz, traducida por Jonathan Dunne e publicada en inglés por Small Stations dentro da colección «Galician Wave». Un feito moi relevante xa que Sanne encadra o texto dentro da literatura galega, gaba a nova colección xuvenil e o deseño cool das súas cubertas, ao tempo que comenta o seu interese por ler máis obras do autor. A peza leva xa máis de 32.000 visionados e non está de máis deterse a ler os comentarios, onde participan lectoras galegas e catalás de Agustín. O fenómeno booktuber (lectores e lectoras novos que comparten as súas lecturas e comentarios no seu vlog de youtube) ten cada vez máis importancia na literatura xuvenil internacional, pola súa grande influencia na conformación de tendencias entre o lectorado.

Dende hai meses coñezo o caso de Sebas G. Moure, un booktuber galego (máis de 31.000 seguidores), un mozo de Lugo de dezaoito anos (con 25.000 seguidores en Twitter), estudante de xornalismo en Madrid, que publica os seus comentarios en «El coleccionista de mundos» e «O rocho das ideas» (en galego). Nos vindeiros días afondaremos no fenómeno booktuber en galego e nas experiencias de lecturas compartidas que se veñen facendo na rede galega de bibliotecas escolares.

Onte 1169: A evolución do escritorio

 

Non son moito de fricadas, mais esta peza merece ser arquivada como recurso didáctico. Máis alá do carácter disruptivo da mudanza entre os soportes analóxicos e os dixitais, chama a atención como nos últimos trinta anos a microinformática e o software a ela asociado foron devorando aos aparellos, obxectos e materiais dos escritorios da nosa mocidade. Hoxe moitos dos adolescentes descoñecen como funciona un fax, un magnetofón, un proxector e unha pantalla de diapositivas ou un teléfono de fíos. En todo caso, non é moi difícil aventurar que a evolución desta progresión disruptiva anuncia que os actuais portátiles e smartphones teñen tamén os días contados. Así de cruel é a dixitalización disruptiva, que impide collerlle cariño a todos estes novos aparellos.