Teatro – Páxina 3

Onte 1796: “Drama Turxente”

10 de Decembro de 2016/en Autores, Eventos, Onte, Recurso_didáctico, Teatro/por bretemas

Resultou interesante a mesa redonda de editores sobre edición de textos dramáticos na que participei onte no marco das xornadas “Drama Turxente” organizadas no Salón Teatro pola asociación DramaturGA e o Centro Dramático Galego. Moderados polo escritor Afonso Becerra de Becerreá, Juan Blanco Valdes do Servizo de publicacións da USC, Afonso Ribas de Laiovento, Paco Macías de Positivas, Manuel Vieites de Galaxia e mais eu, en representación de Xerais, procuramos durante dúas horas saídas para a alarmante paralización que sofre a edición teatral en galego (que estimo supuxo apenas 15 títulos en 2015), o xénero máis esquecido e penalizado da edición en galego.

Entre as conclusións a ter en conta dun debate moi animado, no que participaron os membros de DramaturGA, non faltou unha chamada á incorporación da formacion teatral no currículum non universitario e, sobre todo, da lectura de textos teatrais na “Hora de ler”, o tempo dedicado á lectura en todos os centros educativos galegos. Como tamén se apelou a establecer espazos de corresponsabilidade de autores, compañías e editoras para incrementar a oferta de libros de teatro e mellorar a súa distribución nos espectáculos. A confección dun catálogo de textos teatrais galego, accesible e actualizado; a promoción da escritura e edición de textos dramáticos dirixidos a público xuvenil; a reclamación aos poderes públicos dun plan de edición de textos teatrais; o estudo da posta en marcha do modelo de residencia teatral, así como a realización dunha feira do libro teatral galego foron outras ideas e compromisos asumidos por autores e editores.

Guardar

Onte 1763: “Nunca paraíso” e a reivindicación da necesidade do teatro de Manuel Lourenzo

14 de Outubro de 2016/en Autores, Cultura, Galerías de fotos, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Promoción do libro, Teatro, Xerais/por bretemas

As coincidencias atribuibles á providencia laica levaron onte a que a presentación na FNAC da Coruña de Nunca paraíso, o libro no que Manuel Lourenzo reuniu unha parte do teatro breve que escribiu nas últimas catro décadas, coincidise coa nova do pasamento de Darío Fo e coa sorprendente concesión do Nobel a Bod Dylan. Dúas noticias ás que se referiu o escritor Xabier DoCampo nunha intervención moi fermosa na que defendeu o papel esencial do teatro na formación do lector litearario e gabou como se merece a figura do mestre Manuel Lourenzo. Un serán memorable no que estiveron moi presentes algúns dos textos do autor do Valadouro incluídos en Nunca paraíso, ao comezo coa súa interpretación dunha parte do monólogo “Antes da función” e no remate coa de dúas actrices de Elsinor Teatro da peza “Zanzíbar”.

Xabier Docampo comezou lembrando que coñecía a Manuel Lourenzo dende hai cincuenta anos e afirmando que “Manuel Lourenzo é o gran mestre do teatro galego”. “Mestre de actores, directores, dramaturgos e de estudosos do noso teatro. Mais tamén da creación dun discurso dramático, da obra e do oficio dramatúrxico. Manolo deixou unha impronta que se recoñece nas persoas que educou teatralmente. Como tamén é mestre no sentido pedagóxico, é un pedagogo do teatro, creou unha esocla de teatro, camiñou a carón dos que estaba tutelando e aprendendo”. “A edición deste libro onde se recollen trinta e nove pezas de teatro breve é un recoñecemento de que Manuel Lourenzo estivo alimentando de textos ao teatro galego durante máis de catro décadas. Un libro no que hai teatro, textos que teñen por obxecto a formación de lectores e lectoras de textos dramáticos. Ten por iso un carácter moi importante. O teatral estáno interior do espectador ou do lector, xa que a lectura fai o texto propio do lector. No caso das pezas de Nunca paraíso son todas elas das que implican completamente aos que as apreenden”.

A seguir DoCampo foi debullando comentarios sobre algunhas das pezas do libro que máis lle impactaron nas que se abordan temas principais como a soidade e a propia reflexión sobre o teatro, “que é o mesmo que falar da propia vida”. Rematou Xabier salientando que “ningunha das pezas do libro a viu representada pero acabo de ter o pracer de lelas”. “Este é un libro que elimina prexuízos sobre a lectura de textos dramáticos. A lectura de teatro é que a obra suceda en nós, que nos implique, aí está a verdadeira lectura, a que non sigue dicindo cousas de nós mesmos, como sucede en Nunca paraíso“.

Comezou Manuel Lourenzo confesando que non era mérito ningún ter tantas pezas inéditas, “xa que non sei vivir sen o teatro, é a forma activa de vivir a vida, continúo escribindo e participando todos os anos nalgún certame, polo que se van acumulando pezas no escritorio”. “A finalidade do teatro é a escena, pero estamos nun país que aínda ten moitísimas deficiencias, tamén no eido teatral. Todos sabemos que estamos facendo teatro como se pode. Todos sabemos que e moi difícil contar con máis de tres actores. En Galicia desgraciadamente o teatro non se fai visible. E isto é grave xa que un país que non se pode expresar teatralmente non existe como tal. Non pode haber pobo ou nación sen teatro que represente todas as aventuras humanas nin xente que as exprese e que as crítica. Unha nación que non poida ter teatro, que non poida ter unha praza pública para expresarse e para debater as grandes controversias humanas, non existe como tal. En definitiva, sen teatro non hai país”. Rematou Lourenzo expresando a súa confianza no teatro.

Onte 1727: Volve Harry Potter

1 de Agosto de 2016/en Autores, Cultura, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Novidades, Onte, Promoción do libro, Teatro/por bretemas

Púxose á venda onte en todo o mundo a oitava entrega en inglés de Harry Potter, neste caso o texto da obra teatral Harry Potter and the cursed child, que se estreou tamén onte no West End londiniense. Tras 450 millóns de exemplares vendidos das sete entregas anteriores, o tesouro de Rowling segue acendido e as vendas do libro foron excelentes (Salamandra publicarao en castelán o 29 de setembro) como tamén as de entradas para a función teatral (175.000 nun só día). Algo espectacular para unha autora debutante. Porén, o caso máis chamativo é que o 50% das persoas que mercaron estas entradas non foron nunca ao teatro, sendo máis da súa metade, menores de 35 anos. Harry Potter conseguiu pór o teatro de moda entre os seus seguidores, que hoxe xa forman parte de varias xeracións. Unha noticia, que coincide coa celebración do catrocentos aniversario do pasamento de Shakespeare, o que no Reino Unido non está pasando desapercibido.

Máis alá do talento literario da J.K.Rowling e do interese do mundo de ficcion creado por ela hai dezanove anos, Harry Potter constitúe unha marca capaz de adaptar os seus contidos aos formatos máis diversos (lectura, cine, vídeoxogos e teatro polo momento, música e transmedia no futuro). Unha transversalidade desenvolvida na era da homoxeinización cultural (que non coñece de fronteiras nin de linguas) sobre un mundo literario transformado en mito contemporáneo. Para fortuna dos seus editores e produtores teatrais o éxito desta oitava entrega está asegurado. Agardo que a peza dramática non desmereza a calidade dos textos narrativos.

Onte 1673: Primeira Gala do Libro

15 de Maio de 2016/en Age, Autores, Cultura, Eventos, Narrativa, Onte, Poesía, Premios, Teatro, Xerais/por bretemas

Saímos felices da primeira Gala do Libro celebrada no serán de onte en Compostela. A iniciativa, compartida pola AGE, AELG e a Federación de Librarías de Galicia, coa intención de recoñecer a excelencia dos traballos realizados cada ano no sector da lectura e da creación literaria, abre unha nova etapa para o futuro deste sector estratéxico da cultura galega. No marco das incertezas que supón o actual proceso de hibridación da comunicación literaria e a ausencia en Galicia de políticas públicas de lectura, o discurso de Cesáreo Sánchez Iglesias, en representación das tres asociacións convocantes, expresou un estado de ánimo esperanzoso e proactivo, propio de quen non acepta resignado as actuais políticas conformistas.

A homenaxe ao sabio catálán Pere Gimferrer, como escritor galego universal; o recoñecemento das traxectorias de Laiovento e da Libraría Pedreira; os premios a Sermos Galiza, Espazo Lectura e a Póética, a iniciativa de creación hipertextual de Fran Alonso foron do meu maior agrado. Como tampouco podo queixarme dos premios que corresponderon a Xerais en Narrativa, Poesía, Teatro á Mellor iniciativa bibliográfica que achegan azos e doses de autoestima ao traballo do noso cadro.

Onte 1659: 38 anos de cultura galega

1 de Maio de 2016/en Cultura, Eventos, Lingua, Narrativa, Onte, Poesía, Premios, Teatro, Vigo, Xornalismo/por bretemas

Participamos no mediodía de onte nun debate organizado no edificio Cambón de Vigo pola Fundación Premios da Crítica Galicia sobre a cultura galega a través das 38 edicións destes premios que se veñen celebrando de forma ininterrumpida dende 1978. Hora e media ben cumprida de reflexión onde compartimos palabra con Bieito Ledo, presidente da Fundación e fundador dos premios, coa escritora Inma López Silva e con María Xosé Porteiro e Xosé María Palmeiro, mestres do xornalismo galego. A pesar do inevitable aroma de melancolía que supuxo facer balance e ollar cara atrás, todos os cinco intervinientes compartimos a necesidade de afrontar mudanzas profundas, tanto nas formas de comunicación como nos contidos do que entendemos por «cultura galega».

Inma López Silva ocupouse de analizar as modalidades dos premios relacionadas as Artes Escénicas, primeiro como Ciencias e Artes da Representación e dende 2011 como Artes Escénicas e Audiovisuais. Para a profesora da ESAD dende 1979, ano no que foi premiado o grupo Troula, «os Premios da Crítica Galicia foron unha radiografía do teatro galego e do mundo do audiovisual». Salientou entre os premiados Mamasunción (1985), Antón Reixa (2001), o Equipo técnico e artistas galegos de Mar adentro (2005), Nova Galega de Danza (2009) e as últimas edicións onde foron premiadas compañías que están renovando o teatro galego actual, Chévere (2011), Voadora (2013) e A Panadaría Teatro (2015). Rematou Inma lembrando o premio outorgado en 2012 a Xosé Manuel Olveira «Pico», «que foi todo no teatro e no audiovisual galego das últimas décadas».

Centrei a miña intervención na análise da modalidade de Creación Literaria, que na miña opinión contribuíu á normalización dun sector que foi ampliando amodiño os seus públicos e profesionalizando o propio sector editorial. Repasando a nómina das 38 obras gañadoras, reparei no feito que 23 fosen narrativas e 15 poéticas. Repetiron como gañadores Carlos Casares (1980, 1999 e 2003), Víctor Freixanes (1983 e 1989), Suso de Toro (1987 e 2010), X.L. Méndez Ferrín (1988 e 1992), Manuel Rivas (1994 e 2007) e Agustín Fernández Paz (2012 e 2015). En canto ás editoriais, Xerais obtivo o premio en catorce ocasións, Galaxia en doce, Espiral Maior en catro e nunha Edicións do Cerne, Ir Indo, O Castro, Laiovento, A Nosa Terra, Tema, Nós e a autoedición de Afonso Pexegeurio, gañador da primeira edición (1978). Salientei a escasa presenza no palmarés de obras escritas por mulleres, xa que houbo que agardar a 1995 (despois de dezasete edicións) a que fora premiada Marilar Aleixandre por A expedición do Pacífico, sendo tamén a primeira ocasión no que era recoñecida unha obra da literatura infantil e xuvenil. Xaora, o número de escritoras premiadas foi apenas de cinco: Marilar Aleixandre (1995), Pilar Pallarés (1997), Anxos Sumai (2004), Luisa Villalta (2005) e Ana Romaní (2011).

María Xosé Porteiro ocupouse de analizar a modalidade de Iniciativas Culturais, onde salientou que dende a primeira edición, na que foi premiado o Museo do Pobo Galego, recoñecéranse iniciativas colectivas. «Ao longo destes trinta e oito anos tívose unha visión moi ampla, moi panorámica, moi extensa, como se pode comprobar na nómina de iniciativas gañadoras e tamén de finalistas, como sucedeu na primeira edición con Vagalume, aquela revista infantil galega». Xaora, insistiu Porteiro na necesidade de enlazar coas xeracións da Diáspora e no feito de que nestas case catro décadas «non perdemos identidade, gañámola, xa que fomos capaces de pensar en global e actual en local». Rematou apelando «a necesidade de que os Premios da Crítica Galicia mudasen as formas para actuar e comportarse co espírito das novas xeracións».

Pola súa banda, Xosé María Palmeiro abordou a profunda mudanza que no sistema de medios se produciu en Galicia dende 1978, «un momento no que comezou a concibirse Galicia como un espazo informativo propio e no que apareceron publicacións en lingua galega como Teima, Man común e máis tarde A Nosa Terra». «Un momento no que se produciu a atención cara o local e a reivindicación do papel da lingua e do argumento informativo de Galicia, Nese caldo de cultivo naceu a iniciativa dos Premios da Crítica Galicia». A seguir, Xosé María Palmeiro fixo unha inquedante reflexión sobre a situación actual do sistema de medios de en Galicia sometido a un proceso de concentración: «algo non vai ben. Non andamos ben en conxunto, Algo non vai ben a pesar da hipermultiplicación de pantallas. Algo non vai ben na expresión do relato de Galicia e en galego».

Onte 1644: «A morte de Valle-Inclán»

16 de Abril de 2016/en Autores, Galeguismo, Lingua, Onte, Presentacións, Teatro, Xerais/por bretemas

Presentamos onte en Compostela A morte de Valle-Inclán, o libro de Javier Valle Inclán e Carlos G. Reigosa que publicamos no pasado mes de xaneiro lembrando o oitenta aniversario do pasamento do autor de Divinas palabras. Ambos os dous autores insistiron na proximidade de Valle co galeguismo e na importancia deses oito derradeiros meses de vida que pasou en Galicia. Reigosa definiu a Valle como «o escritor galego máis universal, un dos sete dramaturgos máis representados na actualidade en todo o mundo». Citou a Dieste e a Castelao para reivindicar o «caracter galego da lingua de Valle»: «Valle-Inclán universalizou o galego rexional ao escribir en castelán o pensado en galego. A lingua de Valle-Inclán leva o cuño e o carácter doce e duro, á vez, do espírito galego». Lembrou Reigosa a participación dos galeguistas o día do enterro en Compostela, mentres que Javier Valle-Inclán lamentou «a desidia da Xunta de Galicia na celebración deste ano Valle do que nada se sabe» e dos intentos do PP de fixar «un Valle carlistón e conservador».

Onte 1617: A despedida de Tricicle

20 de Marzo de 2016/en Críticas, Humor, Onte, Teatro, Vídeos, Vigo/por bretemas

Fomos onte ao García Barbón a gozar de Bits, o espectáculo co que Tricicle se despide dos escenarios tras máis de tres décadas de éxito. Lonxe dos seus mellores traballos, ofrece outra mostra do seu teatro xestual, enfiando situacións diversas co pretexto dunha viaxe por internet. Nun espectáculo de ritmo irregular, sobre todo na primeira media hora, Tricicle escolma algúns dos seus mellores gags, homenaxeando á cultura clown e deitando un aroma de inevitable melancolía e tamén un chisco de autocompracencia. Xaora, brilla en escenas memorables como a homenaxe a Les Luthiers, a da pesca na praia, a do casting (onde presentan o seu mellor repertorio de mimo) ou a da prancha de bacon coa que rematan os oitenta minutos da súa despedida. No entanto, é difícil agochar a decepción de que os cataláns apostasen por este humor tan branco, sen apenas referencias ao actual contexto social, mesmo a pesar de utilizar como pretexto temático o mundo dixital. Non se pode ter todo.

Onte 1576: Titiriteiros

8 de Febreiro de 2016/en Onte, Polémicas, Política, Teatro/por bretemas

Na polémica sobre os titiriteiros cómpre diferenciar entre dúas cuestións de dimensións ben diferentes: o encarceramento de dúas persoas acusadas dun delito tipificado no código penal e os criterios utilizados polo concello de Madrid na confección da súa programación cultural. Con respecto á primeira, diversas versións coinciden en que a compañía Títeres desde abajo programou unha obra satírica, polo tanto politicamente incorrecta, na que un dos personaxes poñía nas mans doutro unha pancarta na que se podía ler “Gora Alka-Eta”, o que pode considerarse máis ou menos desafortunado, pero moi dificilmente cualificar como de apoloxía do terrorismo. Xaora, semella desproporcionado encarcerar (sen posibilidade ningunha de fianza) aos dous membros da compañía por esta acusación. A teor da segunda cuestión, o concello de Madrid debería dar a coñecer cales foron os criterios e o procedemento utilizados para confeccionar a súa programación teatral para todos os públicos, onde se incluíu a que é obxecto desta polémica. Quizais de aí poidan dirimirse responsabilidades políticas. Con todo, temo que tras o teón dos titiriterios se diriman outras batallas.

Onte 1562: A colleita de 2015 de Fervenzas Literarias

16 de Xaneiro de 2016/en Autores, Beizóns, Blogs, Cultura, Culturgal, Ensaio, Estudos_literarios, Ilustración, Librarías, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Poesía, Premios, Promoción do libro, Teatro, Traducións, Xerais/por bretemas

Como xa é tradición dende hai nove anos, coñecimos onte o ditame dos premios Fervenzas Literarias aos mellores libros e iniciativas do ano 2015. Os Fervenzas son sempre os primeiros da xeira anual de premios a obra editada, ao tempo que teñen a singularidade de ser outorgados por votación de medio milleiro de internautas, que expresan as súas preferencias arredor de vinte categorías da creación editorial galega actual. Como editor non podo máis que abeizoar a continuidade e rigor desta iniciativa de Fervenzas literarias, como a calidade desta revista literaria dixital, auténtica pioneira no noso humilde sistema.

No que atinxe ao resultado desta colleira 2015, estamos moi satisfeitos pola importante presenza de títulos editados por Xerais nas diversas categorías, nalgúns caso sendo considerados como os «mellores do ano». Así sucedeu con A boca da terra de Manuel Rivas, mellor libro de poesía; Raclette de Santiago Cortegoso, mellor libro de teatro, Historia da literatura infantil e xuvenil galega do equipo coordinado por Blanca Roig, mellor libro de ensaio; Europa Express de Andrea Maceiras, mellor libro xuvenil; O papiro do César, mellor libro de LIX traducido (por Isabel Soto e Xavier Senín); O último día de Terranova, mellor capa de adultos e Lendo lendas, digo versos, mellor capa de LIX.

Como tamén moito nos aprace que Xerais sexa considerada outra edición máis como mellor editorial do ano, Culturgal como «o mellor acontecido de 2015» e Brétemas, a pesar de non ser un blog estritamente literario, continúe sendo valorado. Merecen, ademais, os nosos parabéns Ledicia Costas como «autora do ano», Xosé Cobas como «ilustrador do ano» (ademais de autor das ilustracións das dúas mellores capas) e Armando Requeixo como crítico literario e responsable do mellor blog. Outro tanto a Antón Riveiro Coello, autor d’ Os elefantes de Sokurov, mellor libro de Narrativa; Maria Solar, autora d’ O meu pesadelo favorito, mellor libro infantil; Davila autor d’ O bichero, mellor álbum de banda deseñada, Laureano Araújo Cardalda, tradutor d´ A morte en Venecia de Thomas Mann, mellor libro traducido para o público adulto; Couceiro como mellor libraría e Praza como mellor medio de comunicación.

Abonda con repasar as obras e iniciativas recoñecidas como finalistas en cada unha das categorías para recoñecer a diversidade da oferta do sector editorial galego, a pesar de que non amanaisen os ventos da crise nin a inacción das políticas públicas de lectura. O 14 de maio, data na que se celebrará no Teatro Principal de Compostela A Gala das Letra, organizada conxuntamente pola AELG, AGE e Federación de Librarías de Galicia, coñeceremos un novo ditame sobre o publicado en galego o pasado ano. Xaora, as nosas beizóns aos responsables de Fervenzas e a todos os autores e autoras, ilustradores e ilustradores, tradutores e tradutoras e editoras recoñecidas.

Onte 1552: «A morte de Valle-Inclán»

6 de Xaneiro de 2016/en Autores, Novidades, Onte, Teatro, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Fixéronse onte 80 anos do pasamento en Compostela de Valle-Inclán, abordado no libro A morte de Valle-Inclán. O último esperpento que Xerais achegará ás librarías a vindeira semana. Dende tres olladas (a xornalística de Carlos Reigosa, a biográfica de Javier del Valle-Inclán e a teatral e literaria de José Monleón) reconstrúese con rigor documental o relato dos últimos nove meses da vida de Valle, considerado daquela «o artista galego por antonomasia», que en Galicia asumiu con dignidade e serenidade unha doenza dolorosa que sabía para el definitiva. Entre os moitos episodios relatados, ademais dos encontros de Valle con Cunqueiro, Pedrayo ou Blanco Amor, chama a atención o referido a polémica do seu enterro civil en Bosaica, nun dia no que diouvou. A mobilización do Partido Galeguista, que publicou unha octavilla chamando ao pobo de Santiago a «cumprir o derradeiro deber co artista cuia obra ha vivir namentres fique no mundo un espírito sensible á beleza e a saudade», así como a participación de Castelao clarifican un asunto que até agora semellaba litixioso.