A saúde da nosa LIX

O diagnóstico do estado da nosa LIX realizado polo profesor da USC Neira Cruz merece a nosa atención. Nunha primeira lectura pareceume arriscada a súa afirmación de que o sector vive un momento de estancamento “cómodo e aburrido” xustificado pola baixa da facturación do sector nun punto. Enunciado que me deixou perplexo na medida que os datos dispoñíbeis, ofrecidos polos estudos máis recentes da Federación de Gremios de Editores (os de referencia para todo o sector), amosan no caso galego un crecemento espectacular nos dous últimos anos, pasando a facturación dos 2,07 millóns de euros en 2003 aos 3,33 millóns en 2004 (de 2005 non existen datos oficiais, xa que as editoriais aínda non os proporcionamos); outrosí, poderiamos dicir do número de exemplares fabricados que pasa dos 537.000 en 2003 a 685.000 en 2004, crecemento que se produce, tamén, no número de títulos que sobe dos 330 (2003) aos 370 (2004) e mesmo na tirada media 1.625 exemplares por título (2003) por 1.852 (2004). Entendo, pois, canto menos debullando estes datos, que non é o cuantitativo hoxe o maior problema do sector.
Porén, concordo amplamente co profesor Neira Cruz na súa valoración cualitativa da saúde da nosa LIX, onde o dinamismo creativo que supón a aparición de novos axentes editoriais coexiste cunha abrumadora primacía da ficción (cunha ampla e consolidada nómina de autores e autoras consolidada) sobre a poesía e teatro, xéneros aínda insuficientemente presentes na nosa oferta editorial infantil e xuvenil. Na miña opinión, merecería atención realizar en novos estudos unha valoración da evolución do álbum e do libros de cómic (subxéneros que se veñen desenvolvendo na última década con grande orixinalidade e calidade na nosa edición), así como a dos libros de non ficción, onde, semella que, consultando as coleccións editadas en Galicia, existen tamén importantes carencias.
Sen dúbida que a edición infantil e xuvenil é un dos eidos máis destacados do sector editorial galego, mais para ela non couben nin o conformismo nin a compracencia, xa que hai retos dabondo por acometer polo conxunto do sector (editores, autores e mediadores): o incremento da proxección internacional das nosas obras (autores/as e ilustradores/as), a mellora da dotación das bibliotecas escolares, conseguir a visibilidade dos libros e a promoción da lectura nos medios de comunicación (a TVG anuncia a posta en marcha dun programa diario, Planeta fantasía, destinado a presentar un libro para os primeiros lectores) ou a formación dos mediadores. Benvidos sexan os estudos que axuden a perfilar este futuro esperanzador.

Poetízate

A antoloxía que preparou Fran Alonso está tendo unha recepción moi boa. Feito que os editores sempre agradecemos. Temos moita fe nesta proposta de promoción da poesía entre os lectores e lectoras adolescentes, sen adovíos nin didactistas nin infantilizantes. Poetízate!

Novidades de Tambre

Hoxe coñecín as catro novidades que preparou Ignacio Chao para as coleccións Catavento e Ala Delta de Edicións Tambre. Teñen unha pinta excelente: Sari, soñador de mares de Marcos S. Calveiro, Piratas polo Miño de Xosé Miranda, A noite dos pesadelos de Antonio Reigosa e Zoa e Azor de An Alfaya. Lereinos con moito interese. Parabéns para autores, ilustradores e para Nacho, un editor culto que está imprimindo un selo de gran calidade a estas dúas series xa veteranas na nosa LIX.

Peche do VIIº Salón

Hoxe asistín ao peche do VIIº Salón do libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra, onde se fixo unha homenaxe á desaparecida María Victoria Moreno. É un feito indiscutible que esta salón, organizado polo concello, pola ASPG e pola asociación Máislibros, xa está absolutamente consolidado. Gustáronme moito as exposicións e as instalacións, sobre todo a de traballos escolares e a titulada Plantado libros, unha mostra de ilustradores galegos preparada por AGPI.
Os organizadores, un equipo de profesores numeroso e ben cohesionado, non ocultaban a súa satisfacción. Ben a merecen, o seu traballo énchenos a todos de orgullo.
O cartel é de Patricia Castelao, unha marabilla, como todos os traballos que prepara!

An Alfaya, premio Lazarillo 2005

Magnífica noticia: a nosa amiga An Alfaya resultou gañadora do Premio Lazarillo 2005 por A sombra descalza, novela xuvenil ambientada na Guerra Civil. Este premio, o máis antigo da literatura infantil e xuvenil en España, no que compiten orixinais inéditos de todas as linguas oficiais, dáselle moi ben aos nosos autores e autoras. Ata agora, obtivérano Agustín Fernández Paz (1990), Marilar Aleixandre (1999), Gloria Sánchez (2000), Ana María Fernández (2001) e Xosé Antonio Neira Cruz (2004). Parabéns entusiastas para An!!!

Novo Premio de literatura Xuvenil

Desde hai uns cantos días están colgadas na rede as bases dos nosos premios para 2006. As novidades desta convocatoria son a creación dun novo premio de literatura xuvenil e a conversión do Merlín en premio de literatura infantil. O prazo de admisión de orixinais remata o 7 de abril, estando previsto que o fallo se realice o 10 de xuño de 2006.

A voz da Mestra

Recibín por correo electrónico este texto oportunísimo de Galix sobre María Victoria:

Mª Victoria Moreno Márquez faleceu hoxe pola mañá en Pontevedra, vítima dunha enfermidade que a acompañou nestes últimos anos e finalmente venceuna.
Nada en Valencia de Alcántara (Cáceres) en 1941, a Licenciatura en Filoloxía Románica tróuxoa para Galiza, onde desde 1963 ata a súa xubilación exerceu o maxisterio en institutos de Lugo e Pontevedra. A súa condición de Catedrática de Lingua e Literatura Española converteuse nunha condición funcionarial que lle permitiu espallar os seus extraordinarios coñecementos literarios e contaxiar a súa radical sensibilidade ante e a paixón de vivir a milleiros de alumnos e alumnas. Foi unha Mestra.
Logo de estudar o bacharelato en Barcelona e Filosofía e Letras (Sección de Filoloxía Románica) en Madrid, a súa chegada a Pontevedra como profesora do daquela Instituto Feminino fixo posible a súa integración na cultura galega. Aínda que comezou a súa traxectoria de escritora en castelán, axiña se integrou na nosa literatura en 1973 con dous libros que forman parte da nosa historia literaria imprescindible. Se a publicación de “Os novísimos da Poesía Galega” abriu as portas do verso novo en tempos de miseria á sociedade galega, desde a solidariedade co “home concreto” naquel “instante concreto” da Ditadura, a edición de “Mar adiante” constituíu un acontecemento no baleiro da literatura infantil-xuvenil galega. A súa dedicación á nosa cultura (desde os cursiños de Lingua Galega á marxe da oficialidade, en plena Ditadura, ata o seu labor de crítica, tradutora e pioneira da literatura infantil-xuvenil) converteuse nunha identificación co país e as súas xentes que mantivo ao longo da súa vida. Solidariedade e compromiso ideolóxico, literatura de elevado valor estético e ético para lectores e lectoras novos, sensibilidade ante a natureza viva e amor polos animais foron os eixos dunha traxectoria literaria e vital que deixou fonda pegada na nosa cultura.
Libros como “Anagnórise” (un dos máis vendidos pola nosa industria editorial), “Leonardo e os fontaneiros” ou “Guedellas de seda e liño” (o seu “testamento literario”) son referentes imprescindibles da nosa literatura sen idade. Ademais, en 2004 recolleu a súa batalla contra o enferma de cancro de mama en “Diario da luz e da sombra” (Xerais, 2004). O seu derradeiro libro, “Eu conto, ti cantas…” (Col. Merlín, Eds. Xerais, 2005) recompila tres contos de animais escritos en verso. A poesía maxistral, a solidariedade, o valor da amizade, o amor polos animais e o canto á paixón de vivir aparecen xuntos así na súa última e gran lección: “Eu son moi feliz dándolles de comer e aprendéndolles cousas aos cachorros. Aos nenos hai que darlles sempre o mellor. Por suposto, tamén na literatura”.
Foise a amante do silencio, pero a súa voz queda nos seus libros. E con ela a súa lección de vida, convertida nun “vento que canta cancións eternas sobre un mundo angustiosamente finito”. É a fermosa voz da Mestra.

Novela de Marilar Aleixandre

Esta tarde presentaremos Rúa Carbón, a última novela de Marilar Aleixandre. Grazas á iniciativa de Vieiros pódese descargar un capítulo en PDF.
Creo que a moitas persoas adultas vailles sorprender atopar nunha colección, teoricamente, xuvenil un texto que aborda a complexa procura das identidades individuais e colectivas, tendo como teón de fondo o conflito político vasco e o terrorismo de ETA. Esta novela paréceme tan valente como sólida. Na vindeira primavera será editada en castelán. Recoméndoa vivamente.

Crítica infantil no Cartafol

É unha moi boa noticia que o Cartafol comece a publicar crítica de novidades de literatura infantil e xuvenil. Outro pasiño máis no camiño da visibilidade e dignificación da nosa LIX. Parabéns a Heitor e ao seu equipo.

O manuscrito de Alicia

Anuncioumo Agustín e lino na páxina de Manolo Gago (obrigado) que se podía ver o manuscrito d’ Alicia visitando os fondos dixitalizados da British Library. Ten razón Gago que é un pouco latoso pasar as páxinas deste libro electrónico, mais é unha marabilla poder escoitar o texto en inglés e coñecer a caligrafía de Carroll. A edición do mapa de Mercator de 1570 e os deseños da bitácora de Leonardo son outra gozada. Paga a pena este sitio que demostra as posibilidades da dixitalización dos grandes fondos bibliotecarios. Cando poderemos consultar as nosas grandes pezas da Biblioteca Nacional de Galicia?