Onte 1046: Angrois no esquecemento

A ferida aberta hai un ano pola traxedia de Angrois na que morreron 80 persoas continúa aberta e tardará ben tempo en pecharse. Os actos celebrados onte en Compostela puxeron en evidencia os discursos existentes sobre o sucedido en Angrois, o conformista dos gobernos de Feijoo e Rajoy, e o inconformista das asociacións de vítimas e veciñanza de Angrois. Mentres na cerimonia de entrega das medallas de Galicia Feijoo expresaba a súa resignación, ás portas da Cidade da Cultura e no Obradoiro as vítimas reclamaban a xustiza e a verdade, exixían a realización dunha investigación sobre as causas do sucedido na Grandeira, así como responsabilidades politicas dos responsables do Ministerio de Fomento dos gobernos de Zapatero e Rajoy. Xaora é difícil rebater que ningún dos principais problemas que provocaron o accidente do Alvia non se resolveron, como quedou claro no debate organizado por Galicia Confidencial sobre o tema. Non é ningunha boutade dicir que «outro Angrois pode volver repetirse», se o sistema ERTMS continúa sen estar instalado e os trens e os trazados son idénticos aos do día do accidente. Coma sucedera co Prestige, onde toda a responsabilidade recaeu no capitán Mangouras, temo que vítimas do Alvia e cidadanía enfrontámonos co valado máis poderoso, o dos intereses de Estado.

Magnífico é o avance do documental Angrois no equecemento, do Colectivo Audiovisual lentes Diverxentes. Moito paga a pena.

Onte 1042: Illa da memoria

Foto_de_Miguel_Riopa_19-07-2014

A axencia francesa AFP chiaba onte a tarde esta gran foto de Miguel Riopa para ilustrar os actos celebrados na illa de san Simón con motivo da Homenaxe nacional ás vítimas do franquismo organizados pola Iniciativa Galega pola Memoria. Magoa o escaso eco que este acto recibiu nos medios galegos, apenas unha mostra da hibernación á que esta sometido o proceso de recuperación da memoria desque goberna o Partido Popular, como proba a  paralización do proxecto interuniversitario «Nomes e voces» e o da propia Lei de Memoria histórica de 2008, sen recursos nin dotacións para desenvolver as súas finalidades. Denunciouno alí Manuel Rivas o pasado sábado: «non existe respecto pola memoria histórica en España», continúan »impunes» algúns crimes franquistas e moitas fosas comúns agardan ser abertas. Nunca esquecemos que San Simón, onde vivimos tantos momentos felices, é a illa da memoria, testemuña silente ao fondo da ría da dor de milleiros de persoas que alí foron recluídas e de tantas outras cuxa dor non foi aínda reparada. A gran foto de Riopa quedará na nosa memoria para nunca esquecelo.

Onte 1036: Tormenta perfecta no sector editorial

almacen_de_amazonOs datos do avance do estudo de comercio interior do libro en España de 2013, do que onte se desvelaron algunhas cifras, debuxan a tormenta perfecta do sector editorial español que dende o inicio da crise (2008) perdeu o 30 % das súas vendas brutas (uns mill millóns de euros), retrocendo a cifras de hai vinte anos. Un descenso que no último ano supón o 9,7 % da facturación e o 9,6 % dos exemplares, que atinxe a todas as canles de comercialización (sobre todo ás librarías, o 14,1 %) como a todos os subsectores da edición, sobre todo o do libro de texto, literario e infantil e xuvenil. Unha situación de  devalo cuxa orixe está, entre outras causas, na diminución do consumo provocada pola crise, na redución das compras para bibliotecas, na baixada das axudas públicas para a compra de libro de texto, no cambio de hábitos de consumo cultural que conleva unha redución do número de lectores e lectoras, como no proceso de hibridación e lenta incoporación do libro dixital (só o 3,7 % das vendas).

Cando dispoñamos dos datos de todo o estudo poderemos detallalos por subsectores de edición e linguas, con especial atención ao caso galego. Xaora, este avance demostra o carácter estrutural da crise dun sector que, no marco do proceso actual de hibridación e reforma educativa, está sufrindo un duro proceso de reconversión. Estes días hai voces que solicitan un rescate do conxunto do sector, como gozaron outros da industria manufactureira española, argumentando a súa importancia económica –supón o 0,7 % do PIB, sendo a editorial a primeira industria cultural en España– coma polo seu carácter estratexico cultural e educativamente. No entanto, á luz da experiencia doutros rescates públicos, como onte ben propoñía o editor Valentín Peréz, sería máis aconsellable rescatar aos lectores. Non o esquezamos, a saída da crise dun sector editorial hibridado tamén está na recuperación das políticas públicas de lectura.

Onte 1034: «Eu decido. O tren da liberdade»

Vin onte o excelente documental sobre a manifestación «O tren da liberdade» que tivo lugar en Madrid o 1 de febreiro pasado, promovida por dúas asociacións de mulleres de Asturias en defensa do dereito das mulleres a decidir e contra a reforma da lei de aborto presentada polo ministro Gallardón no Congreso. Unha peza audiovisual, preparada polo Colectivo de Mulleres Cineastas, chea de potencia, valor e emoción. Ás portas dunha probable aprobación este mes por parte do Goberno destoutra gravísima restrición das liberdades das mulleres, a difusión deste documental moito paga a pena. O aborto é un dereito. Prego compartir en blogs e redes sociais.

Onte 1011: Galeuscat

19-06-2014

O presidente da Xunta compartiu co lehendakari e o presidente da Generalitat a bancada de convidados do acto de proclamación de Filipe VI. Unha fotografía que pasará á historia como mostra da corrección institucional de Mas e Urukullu, mais na que nós identificamos tamén que o futuro de Galicia, como comunidade histórica que é, dependerá tamén do proceso político en marcha aberto polos gobernos catalán e vasco. O feito de que El-Rei no seu discurso nomease a Antonio Machado, Salvador Espriu, Gabriel Aresti e Daniel Castelao, así como que expresase un recoñecemento das »linguas cooficiais», non foi inocente, xa que, sen dúbida, estas mencións de figuras literarias vinculadas á memoria republicana ían dirixidas a eles dous, aos gobernos que presiden e ás cidadanías que representan. Galicia, por fortuna, como ben sabe Feijoo, non poderá quedar allea ao que suceda no futuro en Euskalherria e Cataluña. Eis a oportunidade que para Galicia supón o modelo Galeuscat no proceso (para min) inevitable de mudanza comezada, sexa «nova transición» ou (ogallá) proceso (re)constituínte, como propón Suso de Toro.

Onte 995: Nova Transición

Rubalcaba-Felipe-Cumbre-Iberoamericana-EFE_EDIIMA20140602_0299_15Aventuro que a proclamación express de Felipe VI, acordada polos dous partidos sistémicos e os seus asociados, suporá o inicio dunha nova Transición. A apertura dun proceso (re)constituínte será a fórmula escollida para intentar evitar a secesión catalá e para consolidar novas reformas estruturais obrigadas pola Troica. Unha reforma constitucional que non sería descartable finalizase cunha consulta popular, estratexia coa que os partidos monárquicos pretenderían que o novo Rei obtivese a lexitimidade popular da que hoxe carece. Nese proceso, non exento de riscos para os seus promotores, o PSOE de Rubalcaba afastaríase un pouco máis das súas bases sociais, o que queimaría inevitablemente as posibilidades de renovación do seu novo liderado. Esvaramento socialdemócrata que abriría posibilidades para unha recomposición dos espazos das esquerdas republicanas e dos seus liderados.

A renuncia de Juan Carlos pactada con Rajoy e Rubalcaba abriu unha nova axenda na que, como sucedeu hai catro décadas coa Lei da Reforma Política, se poñerá a debate (no Parlamento, mais tamén na rúa) a forma de estado e o encaixe dos territorios históricos (tamén o de Galicia, a pesar da súa actual irrelevancia política). Un proceso no que, como tamén aconteceu daquela, a crise económica, as cifras brutais de desemprego, ao que agora se engadirán novos recortes dos servizos públicos, serán factores todos que contribuirán a enxergar un futuro complicado. Non é descartable que, como pensa Anguita, esteamos diante da estratexia do gattopardo, mais tampouco que a vontade cidadá promova mudanzas imprevistas.

Onte 990: Preferentistas

Preferentistas_29-05-2014No serán de onte vin a enésima manifestación dos preferentistas diante da porta da sede da Caixa en Vigo. Non chegaban a un cento. Berraban e berraban: «Hasta los cojones de estos ladrones», «Si se puede, si se puede…». Faro anuncia esta mañán a disolución das plataformas de Vigo e da Coruña, «ao considerar que a maioría dos afectados recuperaron os seus aforros», así como a preparación das súas mobilizacións de despedida antes da disolución. A loita dos preferentistas estafados por xestores das caixas sen escrúpulos, os mesmos que levaron ás entidades á desfeita, como a loita dos membros das plataformas contra os desafiuzamentos, foi un esforzo que non resultou inútil. A súa resistencia pacífica, teimosa e creativa fronte estes abusos permite enxergar un horizonte de esperanza. Que a maioría recuperasen os seus aforros, ainda que non está pechado o conflito, demostra a utilidade desta resistencia ghandiana.

Onte 968: Grosse Coalition

vigo-capital

Tras o acordo orzamentario de Caballero e Figueroa en Vigo, hai indicios de que o PSOE e o PP poden repetilo no concello de Lugo. Sería outro froito do modelo da Gran Coalición, acuñado por Merkel en Alemaña, na que o partido socialdemócrata abaixa os brazos diante do conservadorismo liberal, que ameaza con expandirse en España como a mellor saída defensiva dos partidos sistémicos no entorno da crise de devaluación interna e de empobrecemento xeralizado.Tras as eleccións europeas, cuxo resultado é probable non vai modificar moito o escenario, aventuro que se continuará ensaiando o modelo en diversas ámbitos dos poderes públicos. Ten moita razón Fermín Bouza cando afirma que este modelo da Grosse Coalition é unha pésima idea, unha irregularidade histórica, un sintoma inequívoco da incapacidade do PSOE para abandonar o terreo enlamado na corrupción política e económica. Mágoa da falta de coraxe dos membros da súa dirección!

Onte 967: PISA, críticas de expertos internacionais

AIDS epidemic in ChinaPublicouse onte en The Guardian un importante artigo, escrito en forma de carta aberta a Andrea Schleicher, coordinador do programa PISA, na que oitenta e seis profesores de facultades de Educación de universidades dos Estados Unidos, Canadá, Reino Unido, Australia, Nova Zelandia e países nórdicos, denuncian as consecuencias negativas provocadas polos rankings de PISA nos sistemas educativos de máis de sesenta países da OCDE, crítican os contidos e a xestión das probas e exixen a súa paralización para o próximo trienio. Un texto moi crítico e contundente que moito chama a atención no entorno do noso sistema educativo onde as probas PISA se valoran case como infalibles, síntomas dos déficits do sistema e xustificación das principais mudanzas da LOMCE e dos recortes na educación pública do goberno Rajoy, a introdución de reválidas e probas externas e a centralización do currículum das administracións educativas.

Os expertos denuncian que PISA se convertiu no árbitro global da educación no mundo, «un modelo que pode matar o pracer de aprender», capaz de moldear as políticas educativas do mundo, imposto sen debate ningún sobre as necesidades ou as limitacións das metas educativas sinaladas pola OCDE. «Medir unha gran diversidade de tradicións educativas e culturais utilizando unha medida única, limitada, prexuizada, podería causar un dano irreparable ás nosas escolas e estudantes». A seguir, denuncian como principais consecuencias negativas provocadas por PISA unha perigosa homoxeinización e empobrecemento dos currículums; un curtopracismo das accións educativas, que abandoan os aspectos non medibles como o desenvolvemento físico, moral, cívico e artístico do estudantado; ademais dun «estreitamento da imaxinación colectiva respecto ao que é a educación e ao que debe ser».

Estes expertos en Educación críticos con PISA propoñen reconsiderar o modelo actual, contando coa participación das comunidades educativas e das organizacións educativas internacionais. Exixen que se coñezan os custes directos e indirectos da xestión das probas, de xeito que os contribuíntes dos países membros poidan procurar usos alternativos aos cartos gastados nelas e decidir se queren continuar participando nelas. Así mesmo, expresan a necesidade de coñecer se existen conflitos de intereses entre as empresas privadas que preparan, executan as probas e xestionan os seus resultados. Por último propoñen que se adíe o próximo ciclo de PISA coa intención que contar con tempo abondo para fixar un novo modelo mellorado das probas.

PISA centra o debate e as preocupacións educativa de moitos países. É inevitable abrilo tamén no noso.

Onte 958: Detrás de PISA

colegio-de-finlandiaGrazas a un chío do profesor Xosé Antonio Fraga lin onte unha reportaxe sobre o informe PISA, unha desas pezas xornalísticas que non deben pasar desapercibidas. É clarificador como se relata o proceso que levou a unhas probas nacidas en 2000 como ferramenta para diagnosticar fortalezas e feblezas dos sistemas educativos da OCDE a converterse nun importante negocio xestionado polo grupo Pearson, responsable de confeccionalas e do deseño da súa plataforma dixital, coa intención de integrar a educación no chamado «big data».

Tras PISA emerxe a industria dos exames e das probas externas que clasificarán a centros educativos e países en diversas ligas educativas. Abonda con reparar na LOMCE, esa lei que agora nin os seus responsables queren poñer en marcha, para comprobar como nas reválidas reside a cerna que permitirá recentralizar o sistema e homoxeneizar os currículums de aula. En definitiva, unha obsesión xerarquizadora convertida en negocio. Recomendo a lectura atenta deste artigo que axuda a relativizar a importancia desproporcionada que seu deu a PISA para xustificar algúns dos contidos máis regresivos da LOMCE.