Reféns da AP-9

/en , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío do incremento das peaxes, reflexiono sobre a dependencia de Galicia e a súa cidadanía da AP-9.

Adoita lembrar Camilo Nogueira que A Coruña e Vigo quedaron unidas por ferrocarril en 1946. Un feito que explicaría a separación histórica entre as dúas grandes cidades galegas que non foi superada case sete décadas despois. Máis de dúas horas tarda hoxe en percorrer o ferrocarril os 159 km existentes entre as estacións de Guixar e San Cristovo, a pesar de que só inviste pouco máis de media hora no treito novo entre Compostela e A Coruña. Até o remate das obras do Eixo Atlántico ferroviario, na hipótese máis favorable en 2014, a principal comunicación entre A Coruña, Santiago, Vilagarcía, Pontevedra e Vigo continuará sendo a AP-9, unha autoestrada de peaxe para a que non existe alternativa ningunha. Completado en 2003 o trazado entre Ferrol e Tui, despois de transcorridos case trinta anos de iniciado o proxecto, a cidadanía galega é refén da concesionaria da Autoestrada do Atlántico, enxergándose escasas posibilidades de quedar en liberdade no futuro.

Non está de máis lembrar que Audasa, a concesionaria da AP-9, foi adquirida en 1983 polo Estado a (CESA) investidores privados, coa intención de incrementar o control sobre a construción e xestión das autoestradas, sendo incorporada a ENA (Empresa Nacional de Autopistas). En maio de 2003, en pleno entusiasmo inmobiliario, o Goberno de José María Aznar vendeu todas as accións de ENA a un consorcio de empresas liderado pola construtora Sacyr Vallermoso, que o ano seguinte, tras a compra de Europistas, crearía Itínere, empresa que sería opada en xuño de 2009 por Citi Infrastructure Partners (CIP), multinacional estadounidense do grupo Citi que controla hoxe o negocio (145 millóns de euros de facturación en 2011) e a xestión do que é a medula da mobilidade interior do noso país.

O Goberno de Aznar, ademais de privatizar a autoestrada galega por apenas 1.568 millóns de euros, foi quen no ano 2000 ampliou a concesión en vinte e cinco anos máis, até 2048, a cambio da finalización dos treitos Neda-Ferrol e Rande-Puxeiros. Dúas decisións que hipotecaron o futuro da AP-9, ás que habería que engadir outras tantas tomadas polo Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero. A supresión das peaxes de Rande e A Barcala, dende maio de 2006, a cambio dunha peaxe na sombra (entre 6 e 9 millóns de euros anuais, en función do nivel de tráfico) pagada polo Ministerio de Fomento e a Xunta de Galicia. E o convenio asinado por José Blanco para ampliación da ponte de Rande (obra valorada en 350 millóns de euros), que autoriza á concesionaria o incremento “extraordinario” dun 1% acumulativo das tarifas, que durante vinte anos se sumaría ás revisións anuais de prezos.

O recente incremento das peaxes da AP-9 nun 7,5%, ao que haberá que engadir a suba de tres puntos de IVE, a partir de primeiro de setembro, constitúe un novo abuso da concesionaria, aprobado pola orde do 27 de xullo do Ministerio de Fomento que anula “as compensacións das que viñan gozando as concesionarias” dende 1999 (cando gobernaba José María Aznar). Un suba brutal que supoñerá que dende Vigo, ir e volver á Coruña en automóbil, custará 28,70 euros só de peaxes e, probablemente, outro tanto de combustible. Case 60,00 € (dez mil pesetas), ou case 19 céntimos de euro por quilómetro, un dos treitos de autoestrada máis caros, transitados (22.539 vehículos diarios de media en 2011), rendibles e amortizados de España, para os que non existe alternativa razoable doutro tipo de mobilidade, sexa por autovía alternativa ou por transporte público colectivo. Unha suba máis inxustificable, aínda, cando o deterioro do servizo da AP-9 é un feito innegable para os usuarios frecuentes: colas interminables nas peaxes, tras a supresión de persoal; firme en mal estado nalgúns treitos; escasa información de incidencias… O da AP-9 é o exemplo ideal do que nas facultades de administracións de empresas definirían como “negocio redondo”, aquel que conta cunha clientela cautiva que carece de alternativa para poder abandonar quen lle achega un servizo para ela indispensable.

É triste recoñecer que mentres non contemos cun modelo alternativo de mobilidade, pouco axudará lamentar a escasa xenerosidade dunha empresa como Audasa que nin sequera é capaz de dedicar unha pequena parte dos seus beneficios no eido social, deportivo ou cultural galego. Como magoa asumir que mentres non contemos cun tren rápido de pasaxeiros e mercadorías, que una todas as cidades do eixo atlántico cun prezo, horario e frecuencias atractivas; mentres non contemos cunha rede de transporte metropolitana e intermodal que una, tamén aeroportos e portos (o tráfico nas rías podería ser decisivo); mentres se continúe priorizando o modelo de comunicación coa meseta sobre o da intercomunicación interna Galicia e a súa cidadanía continuaremos sendo reféns da AP-9.

Onte 322: Os silencios de don Julio no Congreso dos Deputados

/en , , , , /por

A comparecencia de don Julio Gayoso produciume indignación. Quen mandou na caixa durante seis décadas, quen decidía sobre todo o que alí sucedía, quen forzou a modificación da Lei de Caixas para manterse na presidencia da entidade presentouse diante dos deputados como un xubilado sen poderes executivos ningúns que nada podía aclarar sobre o proceso de fusión nin sobre as razóns e condicións da emisión das participacións preferentes nin sequera sobre as xubilacións millonarias dos seus directivos. Un exercicio de incrible hipocresía que suscitou a repulsa unánime de todos os grupos parlamentarios. Con todo, ten moita miga o comentario de don Julio sobre o seu descoñecemento do contido da auditoria due dilligence, encargada pola Xunta a KPMG, que «avalou» as condicións da fusión. Tras ese comentario, aparentemente inocente, como tras o realizado pola exministra Salgado na súa comparencencia da tarde, aumentan as dúbidas sobre o sucedido, razón pola que é imprescindible que o Parlamento Galego abra dunha vez unha investigación a tumba aberta sobre o proceso de fusión das caixas. A cidadanía ten dereito a coñecer cal era a situación de solvencia de cada unha das entidades antes da fusión, cal foi o papel da Xunta de Galicia e do Banco de España, como a posición dos membros de ambos os dous consellos de administración neste proceso. A tomadura de pelo de don Julio forma parte dunha trama de silencio que debe ser desvelada. Dificilmente os responsables de Novagalicia Banco poderán recuperar a credibilidade coa súa clientela (o seu principal activo) sen solucionar tanto o engano das preferentes como sen que se poña en claro este confuso proceso de fusión.

Ás portas das Autonómicas

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre as dificultades da oposición para artellar unha alternativa real capaz de gañar as eleccións a Feijoo.

Tras o colapso da prima de risco por riba dos 600 puntos e a solicitude de intervención da Comunidade Valenciana e a posible doutras comunidades autónomas como Murcia, non é descartable que o “rescate completo” ao Reino de España se produza nos próximos días, semanas ou meses. Ademais de provocar unha crise da Zona Euro de consecuencias descoñecidas, supoñería enxergar un horizonte horrible de máis recortes sociais, quizais desta volta afectarían ao futuro das pensións, aumentando a indignación dunha cidadanía sometida a un esforzo brutal de deflacción e empobrecemento que non axuda a saír da recesión nin a crear emprego. Mais un posible rescate completo supoñería tamén un punto de inflexión que acentuaría a crise política do actual sistema de representación e poñería en cuestión a viabilidade do modelo do “estado as autonomías”, ao que xa se culpa de forma máis ou menos explícita da incapacidade para reducir o déficit.

Nese contexto de incerteza institucional e aumento da conflitividade social deberá convocar eleccións Feijoo no vindeiro outono ou inverno. Un presidente que non tivo outros méritos de goberno dos que non fosen os recortes das políticas públicas, os anuncios dalgúns posibles contratos e o de carecer dunha oposición que se presentase como alternativa verosímil.  Durante a lexislatura o PSdeG-PSOE e o BNG perderon a oportunidade de renovar os seus proxectos e liderados políticos. Agora, ás portas das Autonómicas, non existe aínda candidatura socialista, mentres que os nacionalistas, tras o fracaso da Asemblea Nacional do BNG de xaneiro, esgazaron en varias forzas. Coa excepción do deputado Francisco Jorquera, candidato elixido polo BNG, descoñécense os outros rivais que terá Feijoo para optar á presidencia da Xunta. Sen dúbida, este escenario de división e fraxilidade da oposición é o soñado polo actual presidente para afrontar a valoración cidadá da que sabe foi a máis ruín lexislatura da Autonomía, tanto para o desenvolvemento do autogoberno como para a calidade de vida da cidadanía.

Pachi Vázquez, o actual secretario xeral e voceiro parlamentario do PSdeG-PSOE, desputará en setembro as primarias, probablemente, fronte ao exministro de Fomento José Blanco –sempre que este consiga a resolución da súa situación como imputado no caso Campión– ou fronte a José Ramón Gómez Besteiro, o actual presidente da deputación de Lugo. Unhas primarias con resultado incerto que amosarán a profunda división do socialismo galego, organizado en califatos provinciais e locais (que en casos como o vigués e o lucense procuran dos seus referentes en Ferraz, poñendo en evidencia a organización galega do partido), e carente dun liderado forte e dun inequívoco proxecto nacional para Galicia. Superar ese localismo doente e desenvolver unha proposta sólida de autogoberno para Galicia son prioridades para o socialismo galego, se non quere caer na irrelevancia.

A división do nacionalismo galego en varias forzas (BNG, ANOVA, Compromiso por Galicia, ademais das minorías independentistas) no mesmo ano das autonómicas é unha estratexia case suicida, mais aínda cando non vai ser doado que todas as tres poidan acadar o difícil teito do 5% que para entrar no Hórreo impón a lei electoral, aprobada a comezos dos noventa pola maioría de Fraga e que daquela forzou o proceso de unidade nacionalista arredor do BNG. Non dubido que esta división do nacionalismo –visualizada nas convocatorias do 25 de xullo– é entendible tanto pola rixidez dogmática marcada na dirección do BNG polo seu partido hexemónico como pola vitalidade que a diversidade ideolóxica achega a un proxecto nacionalista necesitado dun novo pulo programático e organizativo e de liderados atractivos para a sociedade galega do século XXI. Porén, na actual situación de emerxencia para o autogoberno galego e diante da inequívoca oportunidade da febleza do PP crebado pola súa política de recortes e pola traizón ao seu electorado, a comparecencia das diversas forzas do nacionalismo galego nunha única coalición electoral é a solución máis intelixente, eficaz e útil para os intereses de Galicia e para o futuro do proxecto nacionalista. Unha solución excepcional para darlle resposta á necesidade dun momento histórico, unha ampla coalición contra o conformismo que pola xenerosidade e afouteza expresada con este xesto por todos os nacionalistas concitaría simpatía e apoio en sectores moi amplos da sociedade galega.

Sen esquecer que no actual contexto é probable o incremento dos votos a Esquerda Unida, forza que podería ser outra das chaves dunha alternativa de esquerda, cuxo resultado pode depender moito de cómo se presenten os nacionalistas.

Eis as pezas dun difícil crebacabezas para artellar unha alternativa a Feijoo.

Onte 307: Devaluación interna

/en , , , , , , , /por

Como editor quedei aliviado, xa que só subiu o tipo de IVE do libro electrónico descargable. Como cidadán desolado diante doutro machadazo ao papel do estado como compensador de desigualdades. Outra fase nese proceso de devaluación interna de salarios e rendas (así como de perda de soberanía popular e de centralización do estado), iniciado no mes de maio de 2010 cando Zapatero tirou a toalla presionado polos mercados de débeda. Unha decisión que lle custou a carreira política ao presidente leonés e colocou ao partido socialista nos brazos dun conformismo que dende entón pode conducilo a súa irrelevancia. Onte, Mariano Rajoy, obrigado polas condicións impostas polo memorando de axuda á banca española, consumiu as poucas promesas que lle quedaban por traizoar: subiu os tipos superiores de IVE, prexudicando as rendas medias e baixas; arruinou aínda máis aos funcionarios, aos que escolleu como os seus primeiros reféns; empobreceu máis aos parados, deixándoos ao pairo da caridade, xa sen esperanza ningunha… Por moito que se esforcen en agochalo os medios conservadores, por moi entusiastas que fosen os aplausos (irresponsables) dos membros do seu grupo parlamentario, este machadazo vaille custar caro a Rajoy e ao seu partido, como lle sucedeu a todos os gobernos que avalaron medidas deste tipo. Como tamén pagará Rubalcaba o seu vergonzoso conformismo destilado nunha intervención decepcionante nun momento tan decisivo. Paradoxicamente, unha situación tan dramática abre posibilidades nas marxes de ambos os dous partidos conformistas. UPyD (que medo!) podería aproveitar o desencanto máis conservador e xacobino. Esquerda Unida e os nacionalistas galegos poderían ter nesta coxuntura unha oportunidade de ouro para recuperar credibilidade e apoios. Magoadamente, a situación imítase cada vez máis á grega, no que atinxe ao acentuado empobrecemento da sociedade e ao aumento da desigualdade entre os seus membros; imítase na profundización da recesión da actividade económica; no incremento das taxas de paro, xa moi por riba do 25%, todos os tres efectos deste procesos de devaluación interna presentado por Rajoy co eufemismo do «programa de reformas». Imítase, tamén, a inevitable recomposición dun escenario político cada vez máis líquido, onde se poden producir combinacións, até agora, case inimaxinables. Se a todo isto engadimos, a conflitividade social, cada vez máis dificilmente controlable, Feijoo ten moi complicado decidir cando lle convén convocar as autonómicas.

Onte 306: A subida do IVE e o libro

/en , , , , , , , /por

Na primeira reunión da nova directiva da Asociación Galega de Editores, na que aprobamos o programa de actividades para segundo semestre do ano, agoiramos as maiores dificultades para o mercado do libro galego diante da inevitable subida do actual IVE superreducido do 4%, que o venres aprobará o Consello de Ministros. Tanto sexa un 8% para o libro impreso (o que semella máis probable), como un 18% ou 21% para o electrónico, este incremento arrefriará aínda máis a compra de libros, un mercado que vive en Galicia o momento máis crítico das últimas dúas décadas. Non deixa de ser un sarcasmo que a reivindicación dos editores europeos na última década fose a de acadar un IVE cero, por tratarse o libro dun ben cultural; como tamén o foi, mentres isto non se acadase, loitar pola rebaixa do que grava o libro dixital descargable (tal como aprobou en Francia e Luxemburgo) até deixalo no mesmo tipo ca o analóxico. Agora, nun país como Galicia cuns baixos índices de lectura, esta subida do IVE, ao inicio da campaña escolar, pode supoñer a catástrofe definitiva para o sector editorial e a manifestación do maior desprezo pola cultura. Como tuiteou onte o mestre Xabier Docampo «sen libros, sen cultura, non se sae da crise».

Galician Language: Pride and Survival

/en , , , , , /por

«Galician Language: Pride and Survival», presentado tamén coa lenda ou subtítulo de «A film about the Galician Language», son dez minutos de película, dirixida por Molly Carr, narrados en inglés e con intervencións de varias persoas galegas que se subiu hai tres semanas (15/06/2012 ) na canle mollydiana en youtube.

Grazas a Miro Villar.

Onte 305: A tranquilidade de Baltar

/en , , , /por

É unha fortuna contar con medios como a edición galega de El País nos que o domingo puidemos ler noticias como a que Cristina Huete avanzou sobre como a Fiscalía Anticorrupción puxo, por fin, o foco sobre os comportamentos de José Luís Baltar. Tras a sucesión familiar na presidencia da Deputación de Ourense, era previsible que nalgún momento se producise, mesmo desde espazos achegados ao Partido Popular, algún tipo de denuncia discreta sobre os evidentes excesos cometidos por Baltar ao longo de dúas décadas de auténtico reinado no pazo da rúa Progreso. Ben sabe el que nin o seu inequívoco galeguismo nin o agarimo dos «seus empregados» poderán eximilo de responsabilidade ningunha das graves irregularidades pola que foi denunciado. Porén, a proximidade da convocatoria electoral si que pode salvalo (polo momento), xa que sen o seu apoio dificilmente poderá Feijoo obter a maioría que precisa. Aí quizais resida a aparente tranquilidade coa que onte enfrontou a denuncia.

A derrota de Galicia

/en , , , , , /por

Dediquei o artigo da semana en Faro de Vigo a presentara análise que Antón Baamonde realiza no seu ensaio A derrota de Galicia.

A pasada semana presentouse na Feira do Libro de Vigo “A derrota de Galicia” (Xerais 2012), o máis recente ensaio de Antón Baamonde, un dos pensadores máis orixinais e independentes do noso tempo. O acto pasou inadvertido para a axenda dos medios de comunicación, dos partidos políticos e “elites” viguesas, a pesar do grande interese das ideas de Baamonde para realizar un diagnóstico e unha prospectiva dun país, hoxe baixo mínimos, sometido aos efectos dunha crise económica e política que ameaza con liquidar o seu modelo de convivencia e gobernanza.

É innegable que Galicia sufriu unha transformación urbana nos últimos trinta anos, no que liquidou o seu sector primario –hoxe apenas representa o 7% da poboación activa–, e acometeu, ao abeiro do seu desenvolvemento autonómico e da integración europea, unha modernización das súas infraestruturas. Un proceso exitoso –Galicia reduciu de forma moi importante o seu diferencial de renda per cápita con respecto á media española e da propia unión–, mais que non estivo exento dalgúns erros e excesos, provocados na súa maior parte polas doenzas do clientelismo como forma de participación política, do localismo como modelo de organización territorial e do capitalismo dos lobbies vigués e coruñés como modelo de organización financeira. Aeroportos a menos de sesenta quilómetros; portos exteriores enfrontados no mesmo treito de costa; contedores culturais megalómanos –non só o caso extremo da Cidade da Cultura, tamén os promovidos pola competición de egos entre as caixas–; campus universitarios en todas as cidades, mais con políticas educativas, lingüísticas e culturais de baixa intensidade foron algúns froitos desta concepción modernizadora daqueles tempos dourados onde gobernaban en Galicia Fraga, Vázquez, Méndez e Gayoso.

No obstante, como salienta con afouteza Antón Baamonde, intentando restituír unha versión real do país, nos últimos anos Galicia colleu unha derrota –entendida como “deriva” ou “rota”– moi incerta que a pode levar, no marco do proceso de recentralización en marcha, se non é quen de resistir semellante asedio, a desaparecer como entidade política. Galicia xógase hoxe o futuro do seu autogoberno. É certo que a Galicia de hoxe non obedece á imaxe dun país rural e atrasado, cando xa o 70% da súa poboación vive nas cidades, mais tamén nas palabras do ensaista vilabés “é posible constatar a inexistencia dun proxecto propio que non sexa pasivo, inerte, respecto da evolución xeral española”. Aí residiría a preocupante derrota actual.

Atallar a debacle demográfica, o primeiro problema do país; abordar a desintegración territorial entre as provincias da beiramar atlántica e do interior; artellar unha nova administración local –substituíndo ás deputacións, nas que, a pesar das políticas de austeridade selectiva, continúa empregándose o modelo clientelar– entre áreas metropolitanas, comarcas e un número máis reducido de concellos foron cuestións que a actual Xunta de Galicia presidida por Feijoo adiou ao longo da lexislatura, probablemente por intereses electorais e de cohesión do Partido Popular de Galicia.

Como non poden ser nin xustificadas nin entendidas polos rigores da austeridade das políticas de consolidación fiscal a incapacidade demostrada polo actual Goberno Galego para promover políticas activas de emprego, cando estamos diante das maiores taxas de paro da historia autonómica; para continuar coas políticas de I+D+I promovidas polo goberno de coalición do PSOE-BNG, achegando horizontes de esperanza para manter na propia terra á xeración mellor formada da nosa historia –máis alá de entregarlles cheques de dous mil e pico euros e agasallar maletas aos mellores expedientes universitarios–. Como tampouco se comprende a falta de vontade deste executivo, demostrada teimosamente dende o inicio desta lexislatura, de asumir unha cota de corresponsabilidade no futuro do idioma, da cultura galegas e dos medios de comunicación que estruturan a identidade e o espazo comunicacional propios.

Lendo nas páxinas do recomendabilísimo ensaio de Baamonde semella que non vai ser doado reorientar esta derrota. Para iso sería imprescindible que a identidade de Galicia fose “proactiva, de futuro, tecida sobre a base de novos consensos sociais e inscrita na sociedade-rede mundial”. Unha identidade transformada en norai, un punto de amarre capaz de evitar a disgregación social, unha referencia que permita enmarcar o territorio, a historia e a cultura no mundo dos fluxos e transformacións dun tempo de tránsito. Con todo, semella que a clave para o éxito deste proxecto de cambio de orientación está no dinamismo e na enerxía da sociedade civil galega. Evitar a derrota de Galicia depende da cidadanía galega.

A encrucillada de NGB

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a encrucillada de Novagalicia Banco. Creo que o Parlamento Galego debe  investigar decontado o que sucedeu no proceso de fusión das caixas e propoñer as mellores solucións para os intereses xerais de Galicia.

Unha cantidade importante do rescate de 62.000 millóns de euros que o reino de España solicitará aos fondos europeos para sanear o sector bancario irá destinada ás entidades nacionalizadas, entre as que se atopa Novagalicia Banco. Efectivamente, o banco nacido da fusión das dúas caixas galegas, tras recibir do FROB máis de dous mil millóns de euros, que situaron a participación pública no 90,3% do seu capital, recibirá agora unha nova inxección por determinar, entre os sete e os dez mil millóns, para sanear de vez os seus “activos tóxicos inmobiliarios”, a maior parte deles situados fóra de Galicia. Unha nova recapitalización pública que debería despexar de forma definitiva as dúbidas existentes sobre o futuro dunha entidade que, a pesar da súa crise e inevitable deterioro recente da súa imaxe, mantén unha (elevada) cota do 40% do mercado bancario galego.

Neste enleado proceso da fusión e reestruturación das nosas caixas de aforro, no que tan decisivas foron as circunstancias persoais dos seus altos directivos e os intereses políticos de PP e PSOE, no que mesmo xa perdemos a continuidade e a fidelidade do relato do acontecido, semella que para o Banco de España chegou a hora da verdade. Resumindo moito os protocolos financeiros, a autoridade supervisora deberá escoller entre dúas grandes opcións: ou ben Novagalicia Banco continúa en solitario como banco público cunha participación privada minoritaria (como propón o plan do seu actual equipo directivo) ou ben será adquirido por un dos tres grandes bancos por medio dalgún procedemento de subasta (sexa pura ou en concorrencia competitiva con participación privada).

Sen menoscabo de cómo finalmente se resolva este proceso de capitalización –clave para o futuro da entidade, para o seu cadro de persoal cada vez máis minguado, como para o conxunto da economía galega nunha coxuntura de recesión e clave mesmo para a existencia de Galicia como feito político diferenciado–, Novagalicia Banco non pode continuar coa venda nos ollos e debe enfrontar a crise provocada pola venda de participacións preferentes, polas indemnizacións e pensións millonarias percibidas polos directivos de ambas as dúas caixas matrices, como polo futuro incerto da obra social e cultural do que foron as caixas. Tres cuestións esenciais para o futuro de NGB xa que dunha ou doutra maneira afectan a milleiros e milleiros dos seus clientes, perplexos e decepcionados diante da xestión dunha entidade na que confiaron, a maioría ao longo de toda a súa vida, tanto as súas nóminas e aforros como a compra dos seus produtos financeiros.

O engano no caso da venda de participacións preferentes por parte tanto de Caixanova como de Caixa Galicia (como doutras caixas) do que foron vítimas moitos milleiros dos seus clientes evidencia a opacidade (por utilizar un eufemismo piadoso) coa que durante a década da burbulla inmobiliaria e da economía de casino foron xestionadas estas entidades que utilizaron sen prexuízos este produto para aumentar o seu capital. Un problema que de non ser resolto decontado, ademais de arruinar a unha parte dos seus clientes (a maioría pequenos aforradores e xubilados), funcionaría coma un lastre sobre a credibilidade do novo equipo de xestores. Outrosí sucede coas indemnizacións e pensións millonarias ao persoal de alta dirección das vellas caixas que grazas á mobilización cidadá e sindical están sendo retidas e supervisadas polo Banco de España coa intención de valorar se foron aprobadas de acordo a dereito.

O caso do futuro de Novacaixagalicia, que ten na actualidade unha participación en NGB de só o 6,84% e xestiona a maior parte da Obra Social e Cultural, aínda é máis preocupante xa que a recapitalización do banco a deixaría na insignificancia ou no caso da subasta ao borde da súa desaparición. A reformulación decontado do seu estatus como “Fundación de carácter especial” como a renovación dos seus órganos de goberno, nos que aínda permanecen os xestores de toda a vida, semellan imprescindibles para manter polo menos a súa actividade nos servizos sociais de atención a maiores e persoas con dependencia, así como para conservar o seu valioso patrimonio inmobiliario e artístico.

Diante da encrucillada na que se atopan Novagalicia Banco e Novacaixagalicia, a cidadanía ten dereito a coñecer con todo detalle qué pasou ao longo deste proceso de reestruturación e qué pode suceder no futuro. Ningún lugar mellor que o Parlamento de Galicia, onde traballan os representantes do pobo galego, para investigalo, para esixir responsabilidades se as houbese e para propoñer as mellores solucións para os intereses de Galicia. Agardar para facelo á resolución do dilema, como propón o presidente da Xunta, coincidindo co remate da lexislatura, pode ser xa moi tarde.

 

Preescolar na casa

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo a situación agónica de Preescolar na casa.

A falta de apoio da Xunta de Galicia obrigará a un probable peche de Preescolar na Casa. Fundado en 1977 en Lugo por Antonio Gandoy, o queridísimo “crego da bicicleta”, secretario de Cáritas Diocesana Galicia, este programa tratou de buscar unha solución á carencia de prazas escolares para os picariños da aldea, tratando de paliar a discriminación á que estaban sometidos ao chegar á EXB en desiguais condicións ás do resto do alumando da súa idade. Dende aquel pioneiro programa piloto, no que o padre Gandoy pretendía axudar aos pais e nais dalgunhas comarcas do rural lucense a educar aos seus fillos nos primeiros anos de vida, Preescolar na casa desenvolveu sempre unha fecundísima actividade coa intención de crear na sociedade unha cultura de Educación Infantil Familiar.

Unha iniciativa que Gandoy, dende a súa inequívoca concepción humanista da educación, concibía como “unha utopía realizable e irrenunciable”, xermolada polo bo facer dun equipo entregado de profesionais, pola axuda de Cáritas e do Ministerio de Educación, primeiro, e máis tarde, da Consellaría de Educación que cederon mestres en comisión de servizos para traballaren na iniciativa. Un programa ao que durante décadas contribuíron, tamén, as achegas de concellos, deputacións e outras institucións, e do que o fundador, antes do seu pasamento en 2002, renunciou a ser referente propiciando a creación dun Padroado no que participan os profesionais do programa e as institucións que o apoian.

Ao longo da súa historia foron probablemente máis de 50.000 as familias galegas que participaron nas actividades de Preescolar na casa, sendo neste curso que remata case catro mil as familias participantes en 660 espazos educativos distribuídos por 267 concellos. Aínda que o modelo de intervención educativa foi mudando, o programa alicerzouse nas xuntanzas quincenais de pais e fillos de arredor de cinco familias dunha mesma zona. Durante dúas horas os orientadores analizan coas familias as actividades realizadas na casa, presentan novos materiais didácticos, resolven os problemas ou dúbidas das familias ou xogan cos picariños. Estas xuntanzas compleméntanse coas visitas que os orientadores fan as familias e cos materiais impresos de apoio que distribúen.

Gandoy e o seu equipo interesáronse dende o inicio de Preescolar na casa polo papel que os medios de comunicación social podían ter para apoiar a intervención dos orientadores, ao tempo que para contribuír a crear unha cultura de parentalidade positiva na sociedade galega, o concepto clave da súa filosofía educativa. De aí naceu en 1981 o programa emitido polo circuíto galego de Radio Nacional, continuado na actualidade polo programa dominical matinal da Radio Galega. Da mesma convicción naceu en 1990 o espazo da Televisión de Galicia, do que se emitiron 700 programas, o que constitúe a experiencia de televisión educativa máis importante da nosa historia. De aí saíron as súas revistas e a publicación das súas monografías de divulgación educativa e de escola de pais.

Ao longo destas tres décadas e media de intensa actividade, Preescolar na casa nunca foi nin unha gardaría nin sequera unha escola infantil, senón un programa sociopedagóxico pioneiro e dinámico de parentalidade pública, fomentador da implicación dos pais na formación temperá do seus fillos. Unha orientación recomendada polo comité de ministros da Unión Europea para os que “o exercicio da parentalidade, aínda que vinculado á intimidade familiar, debe ser considerado como un ámbito da política pública e deben adoptarse todas as medidas necesarias para apoiar o exercicio parental e crear as condicións necesarias para un exercicio da parentalidade”. Preescolar na casa é considerada como unha experiencia de éxito en foros internacionais de educación familiar, sendo imitada noutras comunidades como Asturias ou Castela, e valorada como modelo no Reino Unido ou Ecuador.

A agonía de Preescolar na casa por insuficiencia financeira, tras manter un ERE de suspensión e extinción ao longo do curso que remata, está motivada pola decisión da Consellaría de Traballo e Benestar de eliminar a axuda de medio millón de euros imprescindible para o pagamento do persoal. Unha medida estritamente política que a conselleira Beatriz Mato xustificou por considerar o programa como “obsoleto” e “non válido”, a pesar de que é innegable que Preescolar na casa foi sempre viable e eficaz socioeducativamente, que contribuíu a vertebrar e modernizar un territorio en proceso de desertización e promover o emprego e a dignidade da lingua e cultura galega nun difícil proceso de substitución. Como escribiu Manuel Rivas eu creo tamén que “a supresión deste servizo exemplar merecería unha denuncia ante Dereitos Humanos da ONU”.