Onte 328: Novela da vida

Empezou forte a Feira do Libro da Coruña. Ao mediodía na inauguración xa foi magnífico o pregón de Cesáreo Sánchez iglesias defendendo a Coruña literaria e o carácter variable do seu verán atlántico. Pola tarde comezou o bulir de milleiros de visitantes e durante o serán os primeiros actos literarios desbordaron o aforo da carpa, tanto a presentación do Peizoque Roque de Dores Tembras e Xosé Tomás de Galaxia como a lectura de Manuel Rivas preparada por Xerais. Non agocho o meu entusiasmo polo novo éxito da convocatoria de Rivas. Ao longo de cincuenta minutos, o autor d’ Os libros arden mal leu catro pezas de diversos xéneros: «O misterio de Uz», un dos relatos inéditos d’ O máis estraño; o segundo capítulo de Todo é silencio, o protagonizado por Lucho Malpica, o pai de Fins, xa un clásico nestas lecturas; e dous relatos d’ As voces baixas, o libro que aparecerá en outubro, «O mestre e o boxeador» e «A guerra, a vaca e o primeiro avión» (publicado por Xerais en separata como avance editorial e agasallado a todos os participantes na lectura). Rivas comezou definindo As voces baixas como «a novela da vida entre o primeiro medo e o primeiro amor». «Un libro escrito entre o eu e o nós, que fala do presente no pasado recordado. Un libro da memoria, un libro de murmurios. Cando se abre a boca da literatura na xente corrente a memoria maniféstase como murmurios, como interferencias, como deconstrucións do tempo pasado.» Rivas insistiu nesta idea literaria, tamén un dos temas centrais do seu discurso de ingreso na RAG: «A boca da literatura adoita estar na das persoas de mesteres humildes; hai que estar á espreita dos murmurios da vida, no momento que se manifestan como linguaxes. A memoria non é un arquivo intacto, ten que sincronizarse cos latexos que nos moven, con esa dínamo que pon en marcha as pulsións. A memoria é esa viaxe que leveda, existe cando somos capaces de activala». Tras a lectura, comezou a sesión de asinaturas, que se prolongou até o peche da xornada. Alí tivemos a oportunidade de coñecer a Klara, unha rapaza da República Checa participante no curso de galego para estranxeiros que estes días se imparte nas aulas da Universidade da Coruña. Os dous Manolos quedamos engaiolados coa súa fala fluidísima e polo entusiasmo e coñecemento co que defendía a lingua galega. Este murmurio que veu de lonxe encheunos de esperanza.

Onte 324: A cerimonia de London 2012

Non puiden ver en directo a cerimonia de apertura dos Xogos Olímpicos, mais onte tiven a oportunidade de recuperar na rede a gravación das súas catro horas (recomendo buscala no sistema de TVE á carta). Unha marabilla concibida para televisión! Alí atopei ese cen por cen british que eu tanto admiro, un compendio de creatividade, tradición, modernidade, elegancia, popularidade, interxeracionalidade, rigor, humor, tinguido dos valores deportivos de «fair play» e afouteza. Mais e sobre todo, gustoume a exaltación visual que Danny Boyle fixo do que el entende representa a identidade británica dende a revolución industrial, o movemento sufraxista e o sistema público de saúde, pasando pola música pop e rock (na que UK é, sen discusión, a primeira potencia mundial), até a literatura infantil e ao emprego da súa irónica retranca. Sen deitarse nos perigosos brazos do chauvinismo, presentar e compartir coa humanidade a identidade propia, e facelo con elegancia e fachenda, constitúe un modelo a seguir. Non teño dúbida que os Xogos Olímpicos de London serán extraordinarios, xa que o público deportivo británico é o mellor do mundo. Durante as dúas próximas semanas terei alí todas as miñas saudades.

Onte 320: Festigal12

Aledoume comprobar que o Festigal non decae. O número de expositores mantense e o programa de actividades aumenta sobre edicións anteriores. No serán preparatorio a presenza do público foi importante. A pesar da decepcionante desunión nacionalista deste 25 de xullo, o máis importante encontro da cultura nacionalista mantén o seu pulo. Parabéns aos organizadores deste Festigal12 pola proeza.

Onte 317: Outlet do Libro Galego

Participei no acto de inauguración do Outlet do Libro Galego de Pontevedra, organizado pola Asociación Galega de Editores e as librarías Paz e Seijas, coa colaboración do concello de Pontevedra e da AGPI. Como sinalou o escritor Manuel Lourenzo, magnífico pregoeiro do evento, do que se trata «é de proporcionar unha nova oportunidade a uns títulos [900 de 14 editoras], que xa completaron o seu circuíto comercial». Unha oportunidade para mercar ademais de libros para todos os públicos, obra gráfica de ilustradores recoñecidos, tanto de orixinais como de láminas dixitalizadas, tamén a prezos moi atractivos. Tras o éxito de Allariz, este segundo outlet constitúe un novo esforzo da AGE para procurar espazos de visibilidade para os fondos do libro galego. Convido a acudir ao Café Moderno de Pontevedra. Creo que paga a pena.

Aquí descarga o programa.

Onte 313: Celso Emilio Ferreiro narrador

Participei nunha das mesas redondas do Encontro «Celso Emilio Ferreiro. Ética e Poética» organizado pola UIMP en Celanova. Todos os tres ponentes (acompañei a Alfredo Conde e Ramón Pernas) reivindicamos a Celso Emilio como narrador, unha dimensión, quizais inxustamente, ensombrecida polo seu carácter de poeta total. Ambos os tres defendimos o interese e actualidade dos seus libros de relatos, da súa biografía de Curros Enriquez como de «La jaula de los pájaros raros», a serie de artigos literarios publicada en Faro de Vigo de 1950 a 1953. Alfredo Conde definiu a Ferreiro como  «un narrador contracorrente que publica uns relatos dende uns presupostos antropolóxicos e etnográficos que non entraban nos da narrativa galega do seu tempo, xa que a maioría dos títulos publicados eran contos para nenos, sobre a infancia ou sobre a vila natal do autor». Para Conde «a aconfensionalidade ética da prosa de Celso Emilio Ferreiro resiste a súa relectura no século XXI. É un autor cunha prosa que paga a pena ler hoxe». Ramón Pernas reivindicou a Celso Emilio como relatista e lembrou con emoción a entrevista de cinco páxinas que publicou en Triunfo á volta de Celso da emigración venezolana. Dende o público houbo diversas intervencións a salientar. Luciano Rodríguez foi rotundo na vindicación de Celso Emilio como narrador: «A fronteira infinda é un libro de literatura hispanoamericana escrito en galego». Vicente Araguas lembrou a súa gratitude a Ferreiro, xa que lle presentou en Sargadelos de Madrid, xunto a Manuel Rivas e Antonio de Santiago, Paisaxe de Glasgow, o seu primeiro libro de poemas. Carlos Reigosa gabou a xenerosidade sen límite de Celso Emilio con quen mantivo amizade no seu período madrileño. José María Paz Gago, director do Encontro, amosou a súa satisfacción pola achega das sesións a un «novo coñecemento de Celso Emilio». Á saída do debate, parolamos diante da pintada «ADIANTE SEMANARIO» testemuña daquel tempo de entusiasmo que partillaron Celso Emilio e Xosé Velo na súa mocidade.

Onte 303: Bauman e Goodman

A pesar da dor de moas, fun seguindo os tuiteos das intervencións de Zygmunt Bauman e Amy Goodman no encontro #2012ideas (Buscando ideas para mudar o mundo), organizado en Bilbao pola Fundación Euskadi 2012. De Bauman recollín algunhas frases que me parecen moi clarificadoras sobre a situación actual: «Afrontamos unha migración global masiva, o que chamo “diasporización” do globo»; «A solución debe ser local, son os gobernos locais os que teñen que solucionar os problemas globais»; «Estamos aumentando a desigualdade no mundo até límites descoñecidos, habería que remontarse ao século XIX»; «A incerteza é a única certeza que temos»; «Estamos consumindo cousas que precisarán os nosos netos e bisnetos, e poñemos en perigo a súa supervivencia»: De Goodman conservei estoutras, a verdade que non menos interesantes: «O movemento pacifista non é unha maioría silenciosa, é unha maioría silenciada, de aí a importancia dos medios»; «O noso traballo como xornalistas é ir onde hai silencio»; «Sexamos filósofos, estudantes, empresarios… temos que tomar unha decisión: ser espada ou escudo»; «Necesitamos medios independentes libres do corporativismo e da influencia dos gobernos»; «Teño esperanza nos medios dixitais e independentes para un acceso libre á información». As conversas poden verse aquí (a de Bauman é a terceira e a de Goodman a cuarta). Moi interesantes.

Onte 239: Sempre Valentín

Formidable resultou o acto do Club Faro de Vigo arredor de Valentín Paz Andrade. Os tres oradores estiveron xeniais. Miguel Anxo Seixas debullou a biografía dun Valentín a quen comezou definindo como «un home que sumaba e axudaba a sumar, un home da Galicia que conta, tanto dende a súa perspectiva xornalística, poética, emprendedora e política». Seixas situou a Paz Andrade na liña dos ilustradores galegos, iniciada por Sarmiento e continuada por Peña Novo e outros galeguistas «impulsou a idea de que en Galicia non só había que preocuparse da lingua senón do mundo da economía, do financeiro, do da enerxía… e que o mar era todo un horizonte de potencialidade nunha Galicia sen fronteiras». Xose Luís Axeitos abordou de forma maxistral a dimensión xornalística de Paz Andrade, especialmente as innovacións que para o xornalismo galego supuxo o Galicia, fose pola súa renovación icónica (situando as viñetas de Castelao en portada e definindo un novo deseño para as súas seis planas); fose creando o primeiro consello de administración dun xornal, un feito insólito naquel tempo, para asegurar a independencia do medio; fose innovando na distribución publicitaria e distribución comercial; fose pola polos seus contidos, nos que apostou pola cultura e sobre todo pola economía como elemento identitario dun país, cuxa capital situaba en Vigo,unha cidade solidaria, a que colocou no mundo; fose polo seu enfoque oral ou pola exaltación das diversas localidades do país, onde o xornal tiña so seus correspondentes». Rematou as intervencións Ferrín definindo a Valentín Paz Andrade como figura «poliédrica, polimórfica, que contaba con vontade ferro, intelixencia privilexiada e unha sentimentalidade literaria radical». Para o presidente da Academia Galega «Paz Andrade foi un táctico, moi solidario, un auténtico home de equipo, de conferencias e tratos. Foi o réxime de Franco quen o situou nunha posición invidualista». Para Ferrín «Valentín foi un eixo de diamante que nunca crebou os principios democráticos, progresistas e nacionalistas, tivo sempre en conta o benestar e o horizonte dun país que pretendía fose o máis soberano posible». «Valentín foi poeta profundo, que soubo escoller os seus poetas. Foi home da literatura do seu tempo, a das vangardas e a do existencialismo», rematou Ferrín, antes de ler de forma moi emocionante «Cando ti volvas», o poema que en 1955 Paz Andrade dedicou a Castelao e foi incluído por Fernández del Riego na súa antoloxía de oesía contemporánea.

Onte 227: Rebelión lectora en Gondomar

Éxito da primeira Sentada Lectora organizada por Espazo Lectura para celebrar o Día Internacional do Libro. Varios centos de persoas desafiando á choiva visibilizamos na alameda gondomareña durante un par de horas a importancia social da lectura. Unha rebelión cívica, anónima, silenciosa, fermosa, interxeracional, imprescindible, unha afirmación lúdica dos libros, as únicas armas coas que conta a lectura. Como se recolleu no magnífico manifesto, que leron as escritoras Araceli Gonda e Paula Carballeira: «A lectura é educación, é formación, é investigación, é colaboración, é socialización, é solidariedade, é porvir. A lectura é un motor social para prosperar. Unha sociedade lectora é unha sociedade capaz. Precisamente por iso non temos dúbidas, onde hai libros, hai futuro». Cantares do Brión pechou coa súa foliada coral tradicional esta entrañable sentada para o recordo. Bo día do libro, mellores lecturas compartidas!

Onte 217: Celso Emilio Ferreiro editor

A Liga Estudantil Galega da facultade de Filoloxía da USC convidoume a pronunciar unha palestra dentro das xornadas que organiza con motivo do centenario de Ceso Emilio Ferreiro. Un programa magnífico, case un minicongreso no que se abordaron diversos eidos da obra e da vida do poeta de Celanova. Sei que a condición de editor de Celso Emilio é un dos aspectos menos divulgados da súa traxectoria biográfica. o CEF editor do Guieiro da Mocidades Galeguistas de Celanova, durante o período de entusiasmo republicán; o seu traballo como director literario da pontevdresa colección Benito Soto de 1949 a 1952; a súa participación como co-director da viguesa revista poética Alba e, máis tarde, da colección Salnés de Galaxia, onde publicou hai cincuenta anos a edición príncipe de Longa noite de pedra, foron algunhas das cuestións que relatei diante dun público universitario numeroso e moi comprometido. Non podo máis que agradecer o convite a estes foros tan estimulantes para min.