Educación – Páxina 18

Onte 1831: Manuel Lourenzo Honoris Causa da ESAD de Galicia

18 de Febreiro de 2017/en Autores, Cultura, Educación, Homenaxes, Onte, Recurso_didáctico, Teatro, Vigo, Xerais/por bretemas

Foi unha honra ser convidado pola Escola Superior de Arte Dramática de Galicia para facer a laudatio de Manuel Lourenzo no día no que foi investido coa mención honorífica de Profesor Honoris Causa deste centro público de educación teatral. Un acto moi emocionante no que moito aprendimos do mestre do teatro galego, unha das figuras actuais de referencia da cultura galega contemporánea.

Non é doado resumir a intervención de case unha hora de Manuel Lourenzo, falando, entrando e saíndo da escena, contando e cantando. Un discurso inesquecible tanto polo dito como pola forma de expresalo (recomendo ollar a galería de fotos tirada no acto). Definiuse Lourenzo como «un traballador do teatro» e lembrou unha pintada que vira pola mañán á saída de casa: «Calla y compra»: «Quero entender a sociedade na que vivo, saber como é. Esta frase é un retrato perfecto. Nós seguimos comprando, mentres continúa a fragmentación da nosa lingua, un proceso que non cría que se fose producir de forma tan rápida. Reparástedes en que a maioría dos nomes actuais dos rapaces son bisílabos, Hugo, Daniel? Repárastedes que nas aldeas dise “Chao” e xa está todo dito. Esta inmobilidade do pensamento choca coa literatura. Cando fun interno á Coruña comprei Hamlet, na miña vila só vendían tebeos, non había literatura. E lin aquel Hamlet á luz da lanterna, case ás escuras.»

Lembrou Lourenzo os seus primeiros contactos coa linguaxe teatral: «A primeira referencia que tiven foron esas compañías móbiles que chegaban a miña vila para representar Genoveva de Brabante e nalgunha zarzuela na que participei na casa do cura. Logo na Coruña comecei con Pancho Pillado facendo algunhas gamberradas». «Na Sociedade da Gaiteira vin a un señor que falaba cos brazos abertos e namoroume, Ramón Otero Pedrayo. Oín unha lingua que aínda non sabía escribir ben. Daquela era difícil para un rapaz escribir con soltura sen medo a meter a pata. Naquela conferencia había xente da rúa entusiasmada, a pesar de que quizais non entedese todo. Outra vez fun a unha conferencia de Cunqueiro sobre a metáfora na asociación de artistas. Cunqueiro falaba situándose por riba do resto, cunha certa solemnidade. Era un desvergonzado. Gardo del un artigo sobre a invasión viquinga no que recordo falaba de que na zona de Riotorto quedara un viquingo lanceado baixo un carballo, estaba desolado por aquel camiño polo que non pasaba ninguén, xa que non podía dicir as súas últimas palabras para incorporalas á saga; aprendín que non se pode morrer sen deixar memoria e gardar a nosa palabra».

Pasou depois Manuel Lourenzo a falar do seu contacto co teatro independente: «En 1970 contactamos con Los Goliardos, que representaban con moito éxito Historias del desdichado Juan de Buenalma con textos de López de Rueda. Angel Facio, o director, era home de ideoloxía libertaria, tiña moita graza. Eles foron o noso modelo de itinerancia. Co Teatro Circo comezamos a ir a Asturias e a calquera outro lugar de España onde eramos recibidos como irmáns. Esa maneira de excitar a imaxinación do público obrigábanos a traballar moito. Mesmo chegou a haber unha certa trasposición do teatro independente cara o teatro comercial. Despois veu a profesionalización, chegaron as subvencións dándolle importancia a elementos externos como a iluminación e a escenografía, que eu non uso.»

«Hoxe o corpo pídeme máis guerra. Co tempo os actores simplifican o seu traballo, precisamos claridade e simplicidade, afinación física e vogal. O teatro é gritos nunha praza, cans nunha praza. Chegas a unha praza, onde a xente se reúne, e chamas a atención sobre o que che pasou, ti es a máscara.» «Eu quixera dicirvos que aquel teatro foi autoxestionado por asociacións que nos contrataban por ser militantes da lingua, logo tiñamos a posibilidade de ir a Portugal. Aquel teatro autoxestionado pasou a ser protexido. Houbo xente que se aproveitou e non achegou moito ao noso teatro. Sempre lembro unha frase que dixo Schiller: “o día que haxa teatro alemán haberá nación alemá”. Cada cidade creaba o seu teatro e aquel lugar era un espazo de encontro, unha forma de ver os seus retratos e as súas liviandades. Convidaba aos espectadores a tomar parte e deixalos falar».

«Tocoume unha época de teatro moi politizado, que pasou a ser moi interesado e pouco politizado. Por haches ou por bes comezou un desinterese por crear estruturas máis fortes. Nos anos 80 e nos comezos dos 90 houbo fracasos do teatro independente en Madrid e Barcelona. Eu cerrei con el cando creei o Clube de Teatro Elsinor, a aventura sigue en pé, facendo o teatro que queremos, introducindo un pouquiño de alegría nas vidas. Descubrín que ser actor era marabilloso por que inventaba o espazo. Vino a través dos alumnos de CasaHamlet, sendo actor estás inventando a túa propia máscara, o espazo somos nós e sóbranos de todo».

Rematou Manuel Lourenzo referíndose a Escola Superior de Arte Dramática de Galicia: «Quero agradecer a creación desta institución e teño que agradecerllo a Manuel Vieites que tivo a insistencia necesaria para crear este proxecto. Este é un lugar onde acudir».

O texto da miña intervención pode lerse en pdf aquí.

O inicio do día escolar pola paz

31 de Xaneiro de 2017/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Dereitos_humanos, Educación, Educación_para_a_Paz, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a lembrar o que foi o inicio en Vigo do día escolar pola paz, que se celebra cada 30 de xaneiro.

Como cada 30 de xaneiro celebrouse onte o “Día da non violencia e a paz”, unha efeméride instituída en 1964 polo inspector de educación mallorquín Llorenç Vidal coa intención de conmemorar nas escolas o aniversario do pasamento de Mahatma Gandhi, asasinado a tiros o 30 de xaneiro de 1948 en Nova Delhi. Unha xornada educativa non gubernamental, recoñecida hoxe no calendario escolar, que en Vigo comezou a ser celebrada de forma pioneira en 1983 no Colexio Público García Barbón, promovida polo profesor Xesús R. Jares, sendo directora do centro Marina Cabeza. Unha data que dende entón continúa abordándose nos centros educativos, coa intención de salientar os valores do diálogo e da resolución non violenta dos conflitos característicos da cultura da paz.

Unha efeméride bautizada o ano seguinte como “Día escolar pola paz” polo grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, fundado por Xesús R. Jares, que no seu “Manifesto dos Ensinantes galegos pola paz e o desarme”, apoiado por case un milleiro de docentes, chamou a celebración desta xornada de concienciación nos centros e á integración da educación para a paz no currículum. Primeira convocatoria na que xa participaron unha ducia de escolas e colexios de Vigo e bisbarra, sendo apoiada polo propio alcaldía de Vigo, que o 30 de xaneiro de 1984 emitiu un bando con motivo do “Día escolar pola paz mundial e o desarme”. Un texto (hoxe podemos cualificalo de “histórico”) no que o alcalde Manuel Soto instaba a que “a escola non debe deixar de lado o obxectivo de educar para a convivencia e a paz” e chamaba ao alumnado e ao profesorado vigueses “a celebrar e participar nas actividades conmemorativas desta efeméride, para abandonar na vosa escola os xogos da guerra e para que o espírito implícito deste día permaneza na conciencia de todos”.

Formaban parte do programa deste 30 de xaneiro de 1984 as primeiras xornadas de Educación para a Paz, dirixidas ao profesorado e a toda a cidadanía. Celebradas do 13 ao 18 de xaneiro no Auditorio da caixa de aforros da rúa Rosalía de Castro, lembramos que foron abertas cunha conferencia brillantísima do filósofo Fernando Savater sobre as razóns do desarme, diante dunha sala onde non entraba unha agulla. Xornadas nas que se proxectaron “Guernika”, a documental de Alain Renais, e “Johnny cogió su fusil” de D. Trumbo, un clásico do cine antibelicista, con outro éxito de público impresionante. Como tamén foran moi interesantes as mesas redondas nas que participaron, entre outros, o debuxante Máximo, o propio Llorenç Vidal, Herminio Barreiro, Alexandre Cribeiro, Antonio Ojea e Segundo Mariño.

Xaora, a cerna do programa foron as actividades colaborativas nas que participaron preto dun milleiro de alumnos e alumnas. Realizáronse exposicións de traballos escolares nos centros e na sala de exposicións do Centro Cultural Cidade de Vigo; convocáronse concursos literarios e fixéronse recitais poéticos nos centros; graváronse programas en Radio Popular de Vigo e Radio Cadena e desenvolveuse unha marcha festiva pola paz na rúa do Príncipe. Sen esquecer que “Faro de Vigo” apoiou o programa coa publicación o 18 de xaneiro de 1984 de tres artigos longos sobre Educación para a paz e o desarme no seu suplemento “A pizarra”.

Iniciativas semellantes desenvolvéronse noutras localidades, promovidas por membros de Nova Escola Galega, como en Vilagarcía, A Estrada, Ribeira, Ourense e Santiago, onde o alcalde Xerardo Estévez tamén emitiu o seu bando e o Departamento de Educación enviou aos centros diversos materiais para apoiar o traballo didáctico da xornada. Sendo tamén significativo que o daquela Conselleiro de Educación Víctor Vázquez Portomeñe solicitase á comunidade educativa “que a paz informase a educación galega”.

Sei que aquela primeira celebración do Día escolar pola paz estaba moi mediatizada polos efectos da carreira armamentista que nos anos setenta e oitenta caracterizaba un mundo bipolar, amedrentado pola posibilidade do emprego dos mísiles nucleares. Un mundo incerto e inquedante que, magoadamente, regresou co inicio do século XXI. Tras o destrozo de Iraq e Siria, persisten as guerras ocultas en África, continúan as veas abertas do conflito palestino e as ameazas do terrorismo jihadista, mentres que milleiros de refuxiados se enfrontan en varios continentes aos valados do unilateralismo xenófobo que reza nas propostas de Trump, Putin e os membros emerxentes da chamada “nova dereita europea”. Tempos nos que educar nos valores da cultura da paz e da igualdade semella imprescindible.

Onte 1819: Día do Holocausto

28 de Xaneiro de 2017/en Educación, Educación_para_a_Paz, Efemérides, Onte, Xerais/por bretemas

Non pode pasar desapercibida a data de onte, 27 de xaneiro, na que se rinde homenaxe aos seis millóns de vítimas do Holocausto. Unha data na que (dende 2005) se conmemora a liberación en 1945 do campo de exterminio nazi de Auschwitz-Birkenau. Unha efeméride internacional promovida pola Unesco que nesta edición ten por tema “Educar para futuro. A función dos emprazamentos históricos e os museos na Educación relativa ao Holocausto”. Unha efeméride que nos leva a recomendar a lectura da novela de Alberto Canal, O amor nos escuros días de Birkenau, publicada hai apenas seis meses en Xerais Narrativa, un texto esencial na literatura galega do Holocausto. Nun momento tan desacougante como o actual, cando o presidente Trump promove as súas políticas xenófobas, cuxas consecuencias son hoxe impredicibles, ou cando os partidos da ultradereita aspiran a ocupar os gobernos europeos, esta efeméride que pretende educar aos máis novos na loita contra calquera forma de intolerancia e xenofobia adquire o seu maior sentido.

Guardar

Onte 1815: “La hora de clase”, Massimo Recalcati

23 de Xaneiro de 2017/en Autores, Educación, Ensaio, Novidades, Onte/por bretemas

Había tempo que non lía un ensaio sobre temática educativa tan estimulante e sorprendente como La hora de clase. Por una erótica de la enseñanza (Anagrama, 2016) de Massimo Recalcati. Un texto que parte dun diagnóstico demoledor da situación da escola italiana actual e pretende ofrecer un novo discurso alternativo. Para o psicanalista italiano “a escola deixou de ser un aparello ideolóxico do Estado coa misión de levar a cabo un alistamento ideolóxico do consenso; o seu prestixio simbólico enfebleceuse, mentres o seu profesorado é humillado social eeconomicamente”. A escola é hoxe “unha institución extraviada que por unha banda se ve suplantada na súa función social e, por outra, cada vez máis esixida por tarefas que transcenden tal función”. En definitiva, para o autor, no marco do hiperhedonismo que orienta o discurso capitalista actual, a escola deixou de semellar decisiva na formación dos individuos, formación filtrada e organizada agora nos ámbitos da televisión e internet, fóra do entorno da cultura.

Alicerzado sobre a teoría psicanalítica, sobre todo dende a lectura de Lacan, o autor analiza a escola actual (para el “escola perdida” ou “escola Narciso”) sometida ás esixencias do modelo tecnolóxico-performativo baseado na avaliación cuantitativa (exames) das aprendizaxes de habilidades e competencias. “A escola neoliberal exalta a adquisición das competencias e a primacía do facer, e relega toda forma de coñecemento non relacionada directamente co dominio pragmático da produtividade”. Explícase así a devaluación das humanidades e das aprendizaxes das artes. Fronte a este modelo eficientista, Recalcati reclama o valor e a beleza da hora de clase, “o auténtico latexo do corazón da escola”, capaz de mudar unha vida, e a presenza, o carisma e o estilo do profesorado, “xa que non existe didáctica máis que dentro da relación humana”.

Fronte a escola actual dos tres íes (Informática, Inglés e Iniciativa emprendedora), Recalcati propón o que bautiza como “escola Telémaco”, capaz de restituír o seu valor á diferenza xeracional e de recuperar a función do docente como figura central no proceso de “humanización da vida”. “Onde hai ensinanza auténtica non hai oposición entre instrución e educación, entre contidos cognitivos e relacións afectivas, entre nocións e valores”. A reivindicación da centralidade da lectura, como práctica capaz de satisfacer a pulsión, e a importancia da utilización dos libros, en canto obxectos irredutibles a mera mercadoría, son outras propostas que me pareceron salientables nun texto onde se insiste no papel insubstituíble dos ensinantes, “cuxa pegada perdura no noso paso pola escola”.

A pesar da prosa psicanalítica de Recalcati, algunha veces recorrente ou espesa, este é un ensaio máis que recomendable para todas as persoas vinculadas co mundo educativo. Nalgún momento lembroume os ensaios de Daniel Pennac, citado varias veces, Como unha novela e Mal de escola. Un libro moi valioso para comprender o que está sucedendo no sistema educativo actual, dende as reformas curriculares até o papel dos diversos membros das comunidades educativas.

Guardar

Onte 1794: Probas PISA e educación por ránkings

8 de Decembro de 2016/en Educación, Lectura, NEG, Onte/por bretemas

É unha boa noticia que os estudantes galegos de 15 anos mellorasen os seus resultados nas probas PISA de 2015, realizadas con anterioridade á implantación da LOMCE. En Lectura pasaron de 499 puntos en 2012 a 509, en Matemáticas de 489 a 494 e en ciencias mantiveron os 512 de 2012. Uns resultados que, grazas á caída das puntuacións do conxunto de países da OCDE, permiten a Galicia situarse nos tres ámbitos por riba destas medias internacionais, ademais de asumir posicións destacadas con respecto a outras Comunidades Autónomas, mesmo de maior nivel de renda, como é o caso de Euskadi. Uns resultados atribuibles, sen dúbida, ao esforzo do profesorado e ao éxito dalgúns programas educativos como a «Hora de ler» ou «Bibliotecas escolares», que de forma transversal contribúen ao desenvolvemento das competencias de comunicación lingüística.

Porén, non son todas boas noticias en PISA 2015, xa que a taxa de repetición de 15 anos continúa sendo en todo o estado moi elevada, vinte puntos por riba da media europea (non atopamos datos de Galicia), estando vinculada a cuestións socioeconómicas máis ca o rendimento do alumnado, o que afecta de forma negativa ao principio de equidade.

Tras os datos de cada un dos informes PISA consolídase un modelo onde a calidade dos sistemas educativos se mide polos ránkings de estados e comunidades nestas probas. Xerarquías confeccionadas a partir dos resultados obtidos polos seus alumnados nuns exames pagados por cada unha das administracións educativas e preparados (redactados, correxidos, e analizados) por Pearson, a primeira multinacional educativa do mundo.

Como xa apuntamos nunha anotación hai dous anos, PISA podería convertirse no árbitro global da educación no mundo. Como alertou nun artigo en The Guardian Andreas Schleicher, as probas de Pisa están promovendo «un modelo que pode matar o pracer de aprender», capaz de moldear as políticas educativas do mundo, imposto sen debate ningún sobre as necesidades ou as limitacións das metas educativas sinaladas pola OCDE. «Medir unha gran diversidade de tradicións educativas e culturais utilizando unha medida única, limitada, prexuizada, podería causar un dano irreparable ás nosas escolas e estudantes», sinalou o que é actual director de Educación da OCDE.

Un modelo educativo forxado por PISA, baseado na avaliación e no adestramento para superar exames externos, que está na cerna da LOMCE, sexa polas súas probas diagnósticas e reválidas (teñan ou non valor académico) como pola fixación dos estándares de aprendizaxe detallados por cursos, materias e competencias básicas. Un modelo eficientista que vai inoculando devagariño doses de estrés nos centros, no profesorado e no propio alumnado. E, como sinala Julio Carabaña, autor de La inutilidad de PISA para las escuelas, «esta dinámica supón un risco real de transformar o desexo de aprender no afán de aprobar».

Celebremos, pois, a mellora dos resultados galegos en PISA, mais non perdamos nin a perspectiva do que pode supoñer este modelo de avaliación nin de relativizar a súa importancia (desmesurada). Como non podemos perder azos para continuar traballando por un sistema educativo capaz de reducir as desigualdades de resultados do seu alumnado e o seu nivel de fracaso («abandono temperán»). No afán pola equidade e a inclusividade están algúns dos retos da escola galega do futuro.

Onte 1734: «Tudo que aprendemos juntos», a esperanza da música

18 de Agosto de 2016/en Autores, Brasil, Cine, Críticas, Cultura, Educación, Música, Novidades, Onte/por bretemas

Tudo que aprendemos juntos, a película de Sérgio Machado estreada esta semana como El profesor de violín, é outra achega valiosa a ese cinema que propón un diálogo sobre o papel da educación no desenvolvemento dos mozos e mozas que viven en situacións de exclusión social. Coma sucedía n’ A clase, onde Begaudeau escolleu un centro da banlieu parisina para escenificar os conflitos da exclusión, Machado faino cun centro da favela paulistana de Heliópolis para ofrecer un relato –baseado nalgunha medida nunha historia real, a da creación do Instituto Baccarelli– sobre as cicatrices dun grupo de adolescentes que non teñen outro futuro que abrazar a violencia. Porén, o director baiano non amosa só as feridas desa desigualdade, como noutras pezas do cinema brasileiro (Cidade de Deus ou Era uma vez), senón que tamén procura visibilizar o compromiso das persoas, como Laertes, violinista da Orquestra Sinfónica de São Paulo, que pretenden facerlle fronte dende as artes e a educación.

Película de BSO moi fermosa, lembrounos, inevitablemente, a atmosfera paulistana da Periferia de Iolanda Zúñiga e o conflito d’ As palabras poden matar de Marcos Calveiro, dúas obras que dende a nosa literatura recente abordan a complexidade do mundo da favela. A pesar de que o desenvolvemento do relato é previsible e a resolución un chisco forzada, Tudo que aprendemos juntos consigue emocionar e enguedellar ao espectador prendido entre a forza das interpretacións naturalistas dos mozos da orquestra e a serenidade dunha música marabillosa que reivindica o valor das belas artes para construír outro mundo diferente.

Onte 1715: «Tópicos sobre a lingua galega» de Suso Fernández Acevedo

4 de Xullo de 2016/en Autores, Beizóns, Blogs, Educación, Lingua, Onte, Recurso_didáctico/por bretemas

Na Feira do Libro de Ribadeo fíxenme cun exemplar de balde de Tópicos sobre a lingua galega, un caderno do profesor Suso Fernández Azevedo sobre prexuízos lingüísticos publicado polo Concello de Ribadeo. Nacida nos textos que Suso foi publicando no blog El toupo que fuza, esta valiosa peza sociolingüistica pretende achegar argumentos que fagan fronte ás lerias (prexuízos e mentiras) utilizados con maior frecuencia contra a lingua galega e o seu proceso de normalización. Apenas trinta e dúas páxinas nas que se abordan cuestións relacionadas co respecto á diversidade lingüística, coa impostura da bautizada polos galegófobos como «imposición del gallego», co exercicio dos dereitos lingüísticos ou co papel das normas, fronteiras e subvencións no estado da nosa lingua. Unha obra na que se manexan argumentos sólidos e eficaces, capaces de contribuir a conformar ese novo discurso inclusivo e agarimoso que tanto precisamos os promotores da lingua galega. Un libro que, ademais, ten unha gran utilidade didáctica, tanto pola súa claridade expositiva como pola capacidade comunicativa dos exemplos e modelos presentados. Aínda que cheguei tarde a recomendar a súa versión impresa, aproveito para facelo agora e moi vivamente da súa versión dixital dispoñible en issue. Beizóns a Suso Fernández Azevedo por tan magnífica publicación.

Onte 1695: Biblioteca Agustín Fernández Paz

7 de Xuño de 2016/en Autores, Bibliotecas, Educación, Homenaxes, Lectura, Onte, Xerais/por bretemas

Viaxei na tarde de onte a Vilalba para participar no acto de inauguración da Biblioteca Agustín Fernández Paz do IES Basanta Silva que este ano celebra o seu cincuentenario. Un acto escolar ben fermoso, unha homenaxe literaria ao autor das Fontiñas no seu propio barrio, coa memoria das abidueiras sempre presente. As intervencións musicais e literarias do alumnado debuxaron un retrato humano e literario moi atractivo e acaído de Agustín, a quen o centro acordou poñer o nome da súa revitalizada biblioteca. Emocionante foi a atención coa que o alumnado seguiu a mensaxe gravada na que Agustín en cinco minutos expresou a súa gratitude e contou algunha das súas andanzas de pícaro nas terras onde se construíu o edifico do instituto nos anos sesenta. O magnífico acto do IES Basanta de Vilalba, onde só escoitei falar galego, algo hoxe sorprendente, amosa que como dixo Agustín “unha biblioteca é un luz”; como demostra o papel dinamizador da biblioteca escolar na vida dun centro e a gran calidade de moitos dos traballos literarios que se realizan nos nosos centros educativos. Cando saín, chamei decontado a Agustín para contarlle esta marabilla.

Onte 1676: Día de Internet

18 de Maio de 2016/en 17_de_maio, Educación, Efemérides, Lingua, Onte, Tecnoloxías/por bretemas

A importante mobilización que na rede provocou Manuel María, a manifestación de Queremos Galego e as actividades que se desenvolveron com motivo do Día Das Letras Galegas agocharon a celebración, tamén onte, do Día Mundial das Telecomunicacións e da Sociedade da Información (popularmente, Día de Internet). Uha data para avaliar o estado da axenda dixital galega e comprobar se foi pechando a fenda dixital que arrastramos. Tras a consecución do dominio puntogal, non vaiamos a pensar que todo está listo na internet en Galicia.

O feito de que o número de dominios sexa aínda cativo ou que a propia Xunta de Galicia non teña finalizada a migración de todos os seus servizos (os correos electrónicos punto gal comezaron a poder utilizarse onte), amosa as dificultades e lentitude desta implementación decisiva para a cultura e a tecnoloxía dixital en Galicia. Como tamén son moi a ter en conta as investigacións da comunidade académica sobre os programas de dixitalización educativa que, a pesar da grandilocuencia das declaracións dos responsables de AMTEGA e da Consellaría de Educación, amosan o fracaso deste proceso de experimentación.

Non teño dúbidas que esta é outras das cuestións de país, onde debería acordarse unha posición orixinal. Secasí, a Axenda Dixital de Galicia 2020 deberia ser concibida como unha estratexia compartida polas institucións públicas, as empresas, os axentes tecnolóxicos e o conxunto da cidadanía. Un reto que require, ademais, un liderado e un compromiso institucional que onte botamos en falta.

Chegan as reválidas

10 de Maio de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Educación, Goberno Rajoy, Política/por bretemas

No artigo da semana no Faro de Vigo reflexiono sobre a situación da reválida de 6º, que está prevista que se realicen en Galicia esta semana:

Esta semana vinte e un mil escolares galegos de once e doce anos realizarán durante tres días as probas de avaliación final de 6º de Educación Primaria. Implántase así a bautizada como “Reválida de sexto”, unhas probas individualizadas que ao amparo da LOMCE, a famosa Lei Wert apoiada só polo Partido Popular, teñen exclusivamente carácter informativo e orientador para o alumnado, os centros, as familias e a propia Administración Educativa coa intención de coñecer o grao de adquisición das competencias e a detección de problemas de aprendizaxe. Unha proba, pois, que carece de efectos académicos, razón pola que a súa superación non será imprescindible para o acceso do alumnado de 6º de Primaria á Educación Secundaria Obrigatoria. Probas que, segundo anuncia a Consellaría de Educación, a encargada de organizalas, confeccionalas e achegar os materiais e soporte informático a cada centro, terán unha estrutura semellante ás implantadas con carácter diagnóstico o pasado curso en 3º de Primaria coa intención de comprobar o grao de dominio de destrezas, capacidades e habilidades en expresión e comprensión oral e escrita e en cálculo e resolución de problemas, se ben nestas de 6º engádese a avaliación das competencias básicas en ciencia e tecnoloxía e se avalían por separado o coñecemento e destreza das competencias de comunicación lingüísticas en galego, castelán e inglés.

Segundo a Consellaría de Educación, estas probas individualizadas serán corrixidas por profesorado do centro adscrito as áreas de Lingua e Matemáticas de Educación Primaria, pero que non imparte docencia ao alumnado avaliado. A normativa que regula as probas, cuxa aplicación e corrección será supervisada pola Inspección Educativa, contempla que cada alumno ou alumna recibirá un informe de carácter orientativo no que constará o nivel obtido en cada unha das competencias e destrezas, así como a existencia dun informe para cada grupo e para cada centro escolar onde se recollan os resultados globais da avaliación do seu alumnado. A Consellaría de Educación contempla, ademais, a posibilidade de que as familias soliciten a revisión dos resultados, así como a obriga por parte dos órganos colexiados de cada centro (claustro e consello escolar) de realizar unha análise dos resultados do seu alumnado e unha reflexión interna de cara ao establecemento de futuros plans de mellora, se fose necesario.

A implantación desta “reválida diagnóstica de sexto” non está exenta de polémica xa que son apenas cinco as comunidades que a implantarán (Galicia, Castela-León, Madrid, A Rioxa e Murcia); mentres que outras (Andalucía, Aragón, Asturias, Baleares, Cantabria, Castela A Mancha, Estemadura, e Valencia), todas elas de presidencia socialista, acordaron realizar probas ou informes individualizadas, que non se ateñen ao disposto no Real Decreto que regula con carácter xeral as probas, que algunhas destas comunidades mesmo teñen recorrido no Tribunal Constitucional. Xaora, as restantes, Navarra e Canarias anunciaron a súa intención de realizar tamén probas alternativas de diagnóstico; Cataluña a continuidade do seu modelo de diagnóstico de competencias básicas, mentres que o Goberno Vasco reiterou a súa negativa a facelas este curso. Un auténtico caos, outra mostra do fracaso sen paliativos dunha lei imposta polo Partido Popular, contra o criterio do resto do arco parlamentario e da propia comunidade educativa, cuxa implantación é rexeitada pola maioría das comunidades autónomas, que son as que teñen as competencias nesta materia.

Tras este rexeitamento da proba de 6º, que afecta a case tres cuartas partes da poboación escolar deste nivel, utilízase decote argumentos baseados na importancia na Educación Primaria da avaliación continua e cualitativa por parte do profesorado de cada grupo e do equipo docente de cada centro, o que faría innecesarias a realización de probas externas de diagnóstico, que só contribuirían á homoxeinización dos currículums escolares e á perda de autonomía pedagóxica de cada centro. Mais tamén rexeitanse estas probas por fixar un modelo de avaliación externa que invadiría competencias que son propias das comunidades autónomas, como e sobre todo polo carácter segregador que suporía o establecemento de ránkings entre centros e comunidades despois de coñecer os resultados das probas, posibilidade que o ministro Íñigo Méndez de Vigo nega agora, probablemente presionado polo fracaso da implantación da medida. En todo caso, aventuro que esta proba diagnóstica de 6º que agora se implanta en Galicia terá o mesmo curto percorrido dunha lei educativa que dunha ou doutra maneira será modificada tras as eleccións do 26 de xuño. Mágoa da confusión innecesaria que provoca na comunidade educativa.