Onte 753: Cifras da edición galega en 2012 (II)

/en , , , , , , , , , /por

Como xa ven sucedendo adoito, o estudo de Comercio Interior del Libro en España 2012 amosa como o volume da edición e as vendas nas linguas cooficiais (catalán, éuscaro e galego) concéntrase entre o 80 % e o 90 % nos libros de Literatura, Texto, Literatura Infantil e Xuvenil e Ciencias Sociais. Así no caso dos libros editados en galego polos membros AGE o número dos publicados en 2012 destes catro xéneros (1.312) representa o 89,99 %, mentres que o seu número de exemplares producidos (1.743.000) foi o 90,92% do total, mentres a  súa facturación (19,86 millóns de €) supuxo o 92,03 %.

A edición literaria en galego (352 títulos, 326.000 exemplares) representou o 24,14 % dos títulos e o 17,00 % dos exemplares fabricados, mentres que as súas vendas (2,65 millóns de €) supuxeron apenas o 12,27 % do total das do libro en galego. Con respecto ao ano anterior, produciuse unha diminución do 7,12% do número de títulos, do 36,08% do número de exemplares e do 6,69% da facturación.

A novela, cunha tiraxe media de 1.005 exemplares, continúa sendo o xénero privilexiado da edición literaria en galego, tanto en número de títulos (181, o 12,41 %), de exemplares (326.000, o 17,00 %) como na súa facturación (2,17 millóns de €, o 10,06 %). Con respecto ao ano anterior, produciuse unha redución do número de títulos de case o 17,00 %, do de exemplares nun 8,43 %, mentres que a facturación medrou preto do 2,00 %. Como xa fixemos o pasado ano, é interesante comparar estes datos do mercado da novela en galego cos do conxunto deste subsector de ficción en España, que en 2012 editou 11.006 títulos, imprimiu 53 millóns de exemplares e facturou 518 millóns de €. Se desagregamos máis as cifras, comprobamos que a edición de novela en castelán facturou 477 millóns de € (o 21,90 % do seu mercado), en catalán 37 millóns de € (o 15,70 % do seu mercado total), sendo en galego apenas os citados 2,17 millóns de €. Noutras cifras, o número de novelas en castelán (9.574) multiplica as galegas por 52, o número de exemplares (49 millóns) por 150 e a súa facturación (477 millóns de €) por 219. Se facemos esta comparativa coa edición en catalán, o número de novelas editadas (1.130) sextuplica o das galegas, o número de exemplares fabricados (3.199.000) multiplícaas por nove e a facturación (37,16 millóns de €) faino case por dezasete. Ademais, se comparamos o mercado da novela en galego (2,17 millóns de €) co total do mercado libro en Galicia en 2012 (148,28 millóns de €) obtemos que a súa cota real no mercado galego do libro é do 1,46%, o que supón un  avance de dúas décimas con respecto ao pasado ano. Cifras que nos axudan a comprender a dimensión real do que ven sendo o noso xénero literario máis popular.

A edición de poesía e teatro en galego, con 52 títulos en 2012, representou o 3,56 % do total, o 3,28 % dos exemplares editados e o 0,88 % da facturación. Mentres que a edición de ensaio e estudos literarios en galego, con 120 títulos, supuxo o 8,23 % do total, o 4,22 % dos exemplares e o 1,34 % da facturación.

A edición infantil e xuvenil en galego con 429 títulos en 2012 representou o 29,42 % do total; con 352.000, o 18,36 % dos exemplares editados e con 3,92 millóns de €, o 18,16 % da facturación, Cifras que con respecto ao ano 2011 supoñen unha lixeira diminución do 2,27 % do número de títulos, mais no caso do número de exemplares fabricados unha importantísima redución do 46,00 %, como unha diminución na facturación nun 3,44 %. A

A edición de libro de texto en galego con 443 títulos en 2012 representou o 30,38 % do total dos editados; o seu millón de exemplares editados, o 52,58 % do total e os seus 13,06 millóns de €, o 60,51 % da facturación. Cifras que amosan o peso elevadísimo deste subsector de edición no conxunto do sector que, con respecto ao ano anterior, diminúe os seus títulos nun 9,03 %, aumenta un 8,60 % os exemplares fabricados e incrementa a súa facturación nun 15,06 %.

A edición de Ciencias Sociais en galego con 88 títulos en 2012 supuxo o 6,03 % do total, o 2,86 % dos exemplares editados e o 1,07 % da facturación. Mentres que a edición de libros Científico técnicos en galego con apenas 12 títulos en 2012 representou o 0,82 % do total, o 0,62 % dos exemplares editados e unha porcentaxe insignificante de facturación. O resto dos tipos da edición en galego (libros prácticos e de divugación, dicionarios e enciclopedias) supuxeron 146 títulos, o 10,01 %, 174.000 exemplares, o 9,07 % do total, e 1,72 millón de €, o 7,97 % da facturación.  

A edición en galego durante 2012 mantivo unha forte presenza dos tipos de edición de carácter escolar ou paraescolar, libro de texto e literatura infantil xuvenil, que representan o 59,80 % dos títulos editados, o 70,94 % dos exemplares fabricados e o 78,67 % da facturación.

Cando dispoñamos da Panorámica da edición de libros en España 2012, cos datos achegados do ISBN, poderemos detallar os datos referidos a libros traducidos e edición en soportes dixitais, categorías que non manexa o estudo de comercio interior do libro da FGEE.

 

Onte 752: Cifras da edición galega en 2012 (I)

/en , , , , , , , , , /por

No Líber presentouse a edición impresa do Comercio Interior del libro en España 2012, o estudo de referencia sobre o estado do sector editorial privado encargado pola Federación de Gremios de Editores de España e elaborado cos datos proporcionados polos diversos editores. Un informe que no conxunto do sector español amosa no pasado ano unha significativa redución das vendas do 10,90 % (2.471,48 millóns de euros); un decrecemento do 4,90 % no número de títulos editados  (79.175) e xa de apenas o 2,20 % dos exemplares fabricados (280 millóns). Cifras que se tomamos como referencia 2008, o ano de inicio da crise, supoñen unha redución das vendas do 22,00 % (714 millóns de euros) e do número de exemplares producidos do 15,00 % (49 millóns menos), sendo o número de títulos editados (79.175) semellante ao do ano 2010.

No caso da edición galega privada no seu conxunto os principais indicadores non presentan grandes novidades con respecto ao ano anterior. O número de títulos publicados polos editores privados galegos baixa un 12,40 % pasando dos 2.156 de 2011 (1.587 en galego, 540 en castelán e 28 noutras linguas) aos 1.888 de 2012 (1.458 en galego, 397 en castelán e 34 noutras linguas); tendencia á baixa que se intensifica no caso do número de exemplares fabricados que en 2011 foron 3.360.000 e no 2012 baixaron até 2.426.000, o que supón unha redución do 27,90 % (934.000 exemplares). Cifras que levan á que a tirada media do libro publicado en Galicia por editores privados se reduza nun 17,60 %, pasando dos 1.560 exemplares por título de 2011 aos 1.285 de 2012.

A edición en galego de editores privados acadou en 2012 os 1.848 títulos (1.458 publicados en Galicia, 334 en Madrid e 55 en Cataluña), o que supón unha redución do 3,85 %, xa que en 2011 os títulos foron 1.922 (1.587 en Galicia, 265 en Madrid, 67 en Cataluña, 1 en Euscadi e 2 en Andalucía). Cifras que expresan que no último ano o 78,9 % do libro en galego é editado en Galicia, o 18,1 % polos membros da Asociación de Editores de Madrid e o 3 % polo Gremi d’Editors de Catalunya. Datos que amosan, ademais, que os editores galegos reduciron nun 8,12 % os títulos en galego, que pasan dos 1.587 do ano 2011 aos 1.458 de 2012. Redución que no caso dos exemplares fabricados é do 18,07 %, pasando dos 2.340.000 exemplares de 2012 aos 1.917.000 de 2012 (423.000 exemplares). Cifras que sitúan a tirada media do libro editado en galego por editores privados en 2012 a 1.315, o que supón unha redución do 10,72 %, sendo superior á tirada media do libro editado en Galicia. O catálogo do conxunto do sector acadou en 2012 os 13.292 títulos, diminuíndo apenas un 5,00 % con respecto ano anterior. O catálogo do libro en galego situouse en 2012 nos 10.804 títulos, o que supón un incremento inferior ao 1,00 % con respecto a 2011 (10.708).

Como xa antes adiantamos a facturación do comercio interior do libro en España foi no ano 2012 de 2.471,48 millóns de euros, dos que estima corresponden o 6,00 % a Galicia, 148,28 millóns de €, o que supón unha redución do mercado do libro en Galicia do 7,78 %. A facturación das editoras privadas galegas foi de 27,53 millóns de €, o que supón un lixeiro incremento con respecto ao ano anterior do 1,30 %. O estudo estima que a facturación do libro editado en galego en Galicia foi de 21,58 millóns de €, o que supón un incremento do 0,69 % con respecto a 2012. Tanto no caso do libro editado en Galicia (27,53 millóns de €) como o editado en galego (21,58 millóns de €), as librarías independentes  continúan sendo a canle de facturación privilexiada, nun 57,80 % no primeiro caso (15,90 millóns de €) e nun 60,30 % no segundo (13,01 millóns de €. Dos datos pode estimarse que as librarías e as cadeas de librarías galegas durante o ano 2012 venderon 95 millóns de euros, dosa cales corresponderon a libros editados en galego 14,5 millóns de euros. As vendas do libro en Galicia teñen un forte carácter estacional, concentrándose nun 62,6%no segundo semestre do ano. No que atinxe ao pagamento de dereitos de autor, en 2012 foron 1,49 millón de € (o 5,20 % das vendas), o que supón unha diminución do 4,48 % con respecto a 2011, ano no que os editores galegos pagaron 1,56 millón de € (o 5,80 % das vendas).

Se cruzamos estas cifras de facturación, obtemos que a cota de mercado en Galicia dos libros editados polos membros da Asociación Galega de Editores foi en 2012 do 18,56 %. A cota de mercado do libro editado en galego sería o 14,55 %, o que supón un incremento do 0,55 % con respecto ao ano anterior, supoñendo para a canle libreira o 15,26 % da súa facturación.

Se relacionamos estas cifras de facturación coas que o sector manexaba en 2008, –ano no que a facturación do sector acadou os 33,04 millóns de €), a redución foi do 16,76%, o que estimamos que a prezos constantes supoñería unha porcentaxe superior ao 30%. No caso da edición en galego, o sector non é capaz de superar sequera as cifras dos ano 2007 (21,98 millóns de €) e 2008 ( 23,27 millóns de €), as mellores marcas da súa historia. No caso do volume de edición, o número de exemplares fabricados, tanto para a edición en Galicia como para a edición en galego, é inferior ao de 2008.

O estudo de Comercio Interior de 2012 estima a perda de emprego no sector editorial privado galego no último ano nun 19,60 %, sendo 190 persoas as que forman parte dos cadros de persoal das empresas. Perdas que dende o ano 2008, cando se estimaba o emprego en 308 persoas, acumulan unha redución do 38%. O informe tamén evidencia a redución do número de empresas do sector con actividade, que se reduce a 39, moi lonxe das 45 do ano 2008.

Nunha segunda anotación, debullaremos os datos sobre a edición e facturación por xéneros do libro editado en Galicia.

Onte 751: Liber 2013

/en , , , , , , , /por

Decepcionoume Liber 2013. A mudanza de ubicación a Madrid Arena non abondou para facer despegar unha feira na que se puxo en evidencia a profunda crise do sector editorial español e a actitude melancólica de boa parte dos editores. Crise expresada de forma contundente polos datos do estudo de Comercio interior del libro 2012 (presentado ao comezo da feira) que amosan unha redución das vendas do 10,9% no conxunto do sector (2.471,48 millóns de euros); un decrecemento do 4,9% no número de títulos editados  (79.175) e xa de apenas o 2,2% dos exemplares fabricados (280 millóns). Crise considerada estrutural pola maioría dos editores, como consecuencia do tránsito do paradigma da comunicación cultural e do proceso de hibridación do soportes de edición. Un diagnóstico que obriga a reconsiderar as bases sobre as que funcionou, ate agora, a cadea de valor do negocio editorial. Datos e actitudes que, porén, contrastan coa escasa presenza de novos proxectos e iniciativas nos corredores deste Liber, onde nin sequera no mal chamado «Corner Digital» se presentaron grandes novidades, quizais coa excepción dos diversos proxectos de préstamo bibliotecario de e-books e da plataforma Nubico, que fixo un importante esforzo publicitario.

Polo que atinxe á presenza galega, máis alá de que por segundo ano consecutivo nin a Xunta de Galicia nin a Asociación Galega de Editores tivemos na feira espazo de seu (os medios cos que contamos non o permiten), o máis novidoso foi a presentación de Sueños del Gatipedro, un selo infantil do que son socios a editorial Galaxia e Fol Música da discográfica Boa. As dúas primeiras e magníficas novidades, o salto ao castelán de Mamá Cabra e Magín Blanco, aventuran para o proxecto un éxito que agardamos rotundo.

Con todo, o que máis atención me chamou deste Liber foron as intervencións dos políticos do Partido Popular na cea de entrega dos Premios de Fomento da Lectura, que foi presidida polos príncipes de Asturias. Tanto José María Lasalle, secretario general de Cultura, como Ignacio González, presidente da Comunidad de Madrid, leron dúas excelentes pezas literarias sobre a historia do libro, o papel esencial dos editores e o valor do libro e da lectura para a formación integral das persoas. Porén, non fixeron referencia ningunha ás políticas públicas arredor do libro e da lectura. Ningún dos dous falou de recortes orzamentarios nas partidas para adquisición de fondos para bibliotecas ou para programas de fomento da lectura, o obxecto deste premios outorgados pola Federación de Gremios de Editores de España. Ninguén se referiu ao papel do sistema educativo na lectura nin sequera á posibilidade de apoio dos poderes públicos na promoción do libro editado en España no mercado internacional. Apenas unha referencia confusa aos retos da nova lei de propiedade intelectual e da «necesaria reforma do código penal no referido á loita contra a pirataría». Quedei abraiado, coma o resto dos presidentes das asociacións de editores que compartimos mesa, pola elegancia coa que se poden botar fóra os balóns máis comprometidos. Como tantas outras veces en actos deste tipo, saín coa impresión de que os responsables dos poderes públicos substituíron as políticas públicas de lectura por discursos fermosos sobre a importancia da lectura. Abóndalles. Deste xeito nin sequera xa teñen que xustificar os recortes nin a erradicación de programas básicos como o da adquisición de novidades editoriais para bibliotecas públicas.

O vindeiro ano será Barcelona quen recolla a testemuña da imprescindible renovación de Liber.

Onte 747: Orzamentos para Cultura

/en , , , , /por

As primeiras informacións sobre os Orzamentos Xerais para 2014, os que Montoro cualifica da recuperación, suporán máis recortes para a Cultura. Dúas partidas claves coma a de Bibliotecas (43,21 millóns de euros) e Cine (48,21 millóns) baixan de forma significativa, a primeira un 8,5% e a segunda un 12,4%. Con estas cifras, é probable que en 2014 continúe a cero (por segundo exercicio consecutivo) a partida do Goberno destinada a colaborar coas CC.AA. na adquisición de novidades editoriais para bibliotecas públicas; o que suporá unha nova catástrofe para o sector da edición cultural española nas súas diversas linguas. Sen menoscabo de afinar a análise dos orzamentos con cifras máis detalladas (ás que non tivemos aínda acceso), é moi difícil que así o sector cultural poida iniciar en 2014 a súa recuperación.

O legado de Olimpio Liste

/en , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo fago unha homenaxe a figura do etnógrafo Olimpio Liste falecido o pasado 15 de setembro:

O pasado día 15 faleceu en Pontevedra Olimpio Liste Regueiro, o fundador dos Museos Liste de Oseira e Vigo, unha das figuras pioneiras e máis destacadas no estudo da etnografía galega durante as últimas cinco décadas. Nacido en 1932 na pontevedresa rúa Sarmiento, a súa relación apaixonada coa cultura material galega comezou de pícaro, cando nas vacacións escolares frecuentaba a aldea de Ventosa, no concello da Golada, onde nacera a mestra coa que seu pai casara en segundas nupcias. Aqueles días foron decisivos, xa que como Olimpio confesou “alí abríuseme un mundo sorprendente e descoñecido” onde puido coñecer e participar nas faenas e traballos da casa máis diversos: “erguíame coma un raio, facía de todo, a sega do centeo, enxugar as bestas…”. A súa afección polo estudo do patrimonio popular naceu durante os anos de bacharelato da man do seu profesor Xosé Filgueira Valverde, a quen recoñeceu como un dos seus mestres. Tras sacar a diplomatura de Inspección Técnica, Olimpio dedicouse ao ensino de persoas cegas, outra das súas grandes vocacións.

Iniciou o seu labor como investigador e coleccionista de obxectos e trebellos en 1963, cando comezou a percorrer nun seiscentos os camiños da Galicia aldeana coa intención de “recoller datos sobre cousas abandonadas, a punto de perderse ou que estaban preto do lume”. Un labor que, inevitablemente, “levou a rescatalas daquel fin tráxico e a buscar unha casa onde gardalas”. Con esta intención, en 1968 Olimpio adquiriu a casa na que o mosteiro cisterciense de San Cristovo de Cea daba acubillo aos peregrinos, local dedicado daquela ás escolas públicas de Oseira, onde na planta baixa inauguraría en 1972 o Museo Etnográfico de Oseira. Dende entón contando sempre co compromiso teimoso e infatigable da súa muller Josefina Fernández Mosquera e da súa filla Araceli, e coa colaboración de Xesús Ferro Couselo e Xoaquín Lorenzo Fernández “Xocas, os dous grandes etnógrafos ourensáns, Olimpio foi “organizando” dentro das posibilidades que permitían as limitacións de espazo, as que chegarían a ser once mil pezas de diversas coleccións relacionadas todas elas cos traballos agrícolas, con máis de corenta actividades tradicionais, con obxectos singulares na vida rural galega e co feito da exclaustración monacal. Magoadamente pechado en 2011, ao carecer de axudas públicas para o seu mantemento, o museo almacén Oseira foi testemuña principal das angueiras deste gran investigador da cultura material galega.

Por ventura para a cidade de Vigo, en 1999, tras a constitución da Fundación Liste, Olimpio asinou un convenio co concello polo que este cedía durante cincuenta anos o chalé Barreras do barrio da Pastora, onde se expoñerían máis de dúas mil cincocentas pezas da súa colección sobre diversos aspectos da cultura tradicional galega. Un proxecto museístico de novo cuño no que Olimpio e a súa familia desenvolveron unha concepción divulgadora da etnografía, cun inequívoco compoñente didáctico, que coma mestre o pontevedrés nunca esqueceu, coa intención de facer chegar o interese polo patrimonio material e inmaterial a un público familiar. A creación da asociación Barcal de amigos do Museo Liste, como a xestión dende o outubro de 2012 (tras a crise de financiamento que levou a pechar o museo durante case un ano) do Centro de Artesanía Tradicional, ampliaron a dimensión dun dos museos máis atractivos de Vigo.

A dimensión divulgadora e didáctica de Liste estivo presente tamén nas súas publicacións, sexa na primeira guía do seu museo vigués, publicada en 2003 co título “O presente do pasado”, coma nos vídeos documentais gravados hai vinte e cinco anos coa súa filla Araceli, profesora de Belas Artes e continuadora do seu labor. Entre estas películas merece especial mención á relativa á recuperación do besadoiro, o arado máis grande do mundo, aquel do que o padre Sarmiento dicía era movido por once xugadas de bois, que xa non ara na terra galega dende hai douscentos cincuenta anos, mais que reconstruíu para expoñelo no museo de Oseira. Olimpio dirixiu un proxecto de traballo de axuda para demostrar o seu funcionamento, iniciativa relatada nun vídeo editado en 1988 e descrita con todo detalle no traballo (“O besadoiro e a súa ergoloxía”) da súa filla Araceli. Outrosí sucedeu coa reconstrucion que pai e filla fixeron dos oficios, proceso e labores relacionados coa sega e coa seitura do pan centeo en Ventosa, outros dous documentos visuais moi valiosos sobre traballos desaparecidos, que eles rescataron e hoxe podemos ver en internet.

Olimpio Liste, figura humilde e xenerosa onde as houber, desenvolveu un labor de xigante, impagable para a conservación e posta en valor da cultura material galega. Deixa un impresionante legado que merece ser protexido e conservado.

A foto é de Óscar Vázquez.

Onte 738: Premios da Crítica Galicia 2013

/en , , , , /por

Anunciamos onte a composición dos xurados dos Premios da Crítica Galicia 2013 cuxo ditame se dará a coñecer o 19 de outubro no decurso dun xantar en Vigo. Os membros da Fundación escollemos un fermoso verso rosaliano de Cantares Gallegos, «Auga limpa en fresca fonte», para facer un chamamento á participación neste evento anual que dende a sociedade civil pretende recoñecer a excelencia dos labores individuais e colectivos máis destacados nos diversos eidos da creación cultural e da investigación en Galicia. Síntome orgulloso de colaborar nesta plataforma plural, independente e interxeracional que pretende acrisolar a creación cultural contemporánea na tradición galega.

Onte 736: Sociofobia

/en , , , , , , , , /por

«Ningunha tecnoloxía vainos librar da vertixe de poñérmonos de acordo.» Esta é unha das afirmacións ben atinadas da entrevista de Paula Corroto que publicaba onte Eldiario.es con César Rendueles a raíz da aparición do seu libro Sociofobia. El cambio político en la era de la utopia digital publicado por Capitán Swing. As opinións deste profesor de Socioloxía da Complutense sobre o pánico actual á deliberación en común, así como a incapacidade de xestionar os conflitos poden parecer aparentemente contraditorias coa ciberutopía na que cremos vivir, na que permancemos sempre (inter)conectados polas redes sociais. Porén, a súa diferenciación sutil entre individualismo ético e fragmentación social (esa incapacidade de darlle sentido e cohesión ás nosas vidas) serve para explicar a paradóxica dificultade actual de acometer grandes proxectos colectivos. Vivimos as vinte e catro horas conectados por Twitter ou Fb a milleiros de persoas que descoñecemos, mais continúa sendo imprescindibles para as nosas vidas o abrazo das persoas queridas e o agarimo dos nosos veciños ou compañeiros de traballo. Ben interesante son tamén as afirmacións de Rendueles sobre os debates arredor da propiedade intelectual, a súa proposta de recuperación das editoras públicas, a súa convicción de «que non hai xeito de financiar a produción dos bens dixitais a través do mercado» ou a súa profecía de que «a industria do libro é a próxima industria discográfica». Unha entrevista moi suxestiva que convida a comprar un libro que semella útil para reflexionar de forma desprexuizada sobre o proceso de tránsito e desconcerto social que vivimos.

As coleccións das caixas

/en , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo apoio a declaración das coleccións de arte das caixas galegas como Ben de Interese Cultural.

Ás portas da inminente privatización de Novagalicia Banco, que probablemente será adquirido polo catalán CaixaBank ou polo fondo de capital risco estadounidense Guggenheim (a opción favorita de José María Castellano, o actual presidente de NGB, xa que entende facilitaría preservar a sede social e fiscal do novo banco), non hai certeza sobre cal será o futuro que lle agarda ás coleccións de arte do que foron Caixanova e Caixa Galicia. Dúas coleccións que no proceso frustrado de fusión de ambas as dúas entidades correron unha sorte dispar. Mentres a propiedade da colección da entidade viguesa quedou en mans da Fundación Novacaixagalicia, xa que as obras foron adquiridas a cargo da Obra Social, primeiro de Caixavigo e logo de Caixanova, a colección de Caixa Galicia acabou sendo transferida a Novagalicia Banco, xa que a entidade dirixida por José Luis Méndez a contabilizou como investimento do seu negocio financeiro. Dous modelos de xestión dun patrimonio artístico acumulado durante décadas que evidencian tamén dúas formas moi distintas de xestionar o negocio e de asumir a responsabilidade social e cultural destas entidades de aforro popular.

Máis alá da complexa cuestión do futuro da súa propiedade, ninguén pon en dúbida o valor destes fondos. As 5.596 pezas pictóricas, escultóricas e fotográficas da colección de Caixanova constitúen a máis grande pinacoteca galega contemporánea existente no mundo, tanto polas súas catro mil pezas de artistas galegos como pola súa calidade. A colección Caixanova ofrece un percorrido pola pintura galega que abrangue dende “O bebedor”, o famoso cadro do ourensán Antonio de Puga (século XVII), até as paisaxes románticas do vigués Serafín Avendaño e Ovidio Murguía, fillo de Rosalía de Castro; que continúa polos óleos e debuxos de Castelao e Laxeiro até as pezas dos membros da xeración Atlántica como Antón Patiño ou Menchu Lamas. Outrosí sucede coas 1.350 pezas da colección de Caixa Galicia, na que se inclúen obras asinadas por artistas como Picasso, Dalí, Joán Miró ou Chagall, xunto a figuras galegas como Maruja Mallo, Eugenio Granell, Urbano Lugrís, Tino Grandío, Isaac Díaz Pardo ou Francisco Leiro. Ao coidado hoxe da Fundación Novacaixagalicia, as pezas das dúas coleccións continúan ubicadas en diversas oficinas e sedes do banco, así como expostas na rede de centros sociais e culturais que mantén a Fundación, cunha presenza moi destacada na sede do Centro Social da rúa Policarpo Sanz de Vigo, onde no denominado “Espazo Caixanova” se expón dende 2003 unha antoloxía da colección, que se foi renovando e actualizando cada dous anos. Tanto as obras propiedade da Fundación Novacaixagalicia como as de Novagalicia Banco, tanto as que están nas instalacións do banco como as conservadas nas da Fundación, todas forman parte do patrimonio galego, xa que foron adquiridas co esforzo dos aforradores das entidades, e todas deberían ser preservadas no seu conxunto.

Tras a poxa de NGB, prevista polo FROB para finais de outubro, a ninguén se lle pode agochar a posibilidade real de que os novos propietarios da entidade, sexan norteamericanos ou cataláns, decidan vender a totalidade ou parte da colección de arte e levala fóra de Galicia. Como tampouco se pode negar o futuro moi incerto da propia Fundación Novacaixagalicia para xestionar os fondos da súa colección de arte como da rede dos seus centros sociais, culturais e de maiores, ao carecer dos fondos achegados cada ano polo negocio financeiro. Razóns abondas que xustifican a necesidade de intervención pública na catalogación das dúas coleccións e da súa blindaxe conxunta como patrimonio galego. Unha decisión que obrigaría a traballar na súa conservación e a procurar as fórmulas máis axeitadas para poñer os seus fondos a disposición de toda a cidadanía galega, como xa dende hai dous anos ven propoñendo no Hórreo a deputada do BNG Ana Pontón. Unha saída que pasa, agora, pola súa urxente declaración como Ben de Interese Cultural como, por fin, asumíu esta semana o presidente Feijóo.

Unha alternativa que debería supoñer, ademais, a potenciación do Centro Social da Fundación Caixanova de Vigo como sede principal da colección de arte galega, iniciada na nosa cidade hai cincuenta anos pola Caixa de Aforros Municipal de Vigo. Desta forma sería posible volver recuperar a idea da milla do Sireno, un espazo de dinamización para a arte galega, artellado arredor da porta do Sol viguesa, cuxos límites estarían por unha banda no Casco Vello, no inicio da rúa da Ferrería coa Pinacoteca Francisco Fernández del Riego e na rúa do Chao co futuro Centro de Fotografía de Galicia, e por outra, na rúa Policarpo Sanz, onde se ubicaría a colección permanente de arte galega das caixas e a sala de exposicións temporais da Fundación Barrié.

Onte 726: Pode Internet substituír ás bibliotecas?

/en , , , , , , /por

Ás voltas coa procura de información sobre o futuro das bibliotecas no entorno do tránsito dixital, tema arredor do que xirará o vindeiro simposio da Asociación Galega de Editores, dou cun texto interesante publicado no blog arxentino «Rincón del bibliotecario», apenas un resumo das dez razóns polas que Mark Y. Herring considera que Internet non pode substituír ás bibliotecas convencionais. «Altos custes, desorde, pouca fiabilidade, constantes omisións, fan de Internet un recurso que xamais poderá substituír ás bibliotecas convencionais», argumenta o decano dos servizos bibliotecarios da Universidade de Winthrop do estado de Carolina del Sur. Unha reflexión en liñas xerais acertada, que asume a idea de hibridación, na que coexisten soportes documentais impresos e dixitais, mais non exenta de prexuízos ridículos e falsidades de pé de banco sobre a cultura dixital, como a de que «a lectura durante media hora dun libro electrónico produce dor de cabeza». É unha mágoa que a defensa da cultura e da tradición do libro impreso se considere contraditoria coa asunción do paradigma da comunicación dixital e hipertextual. Un erro grave de perspectiva. Cómpre non esquecer que a hibridación, a coexistencia de formatos e soportes de lectura, afecta a todos os ámbitos do sector do libro, dende a autoría e a edición, pasando pola distribución, até os procesos de mediación co lectorado asumidos polos profesionais bibliotecarios e da documentación.

Onte 719: Revistas en papel

/en , , , , /por

Ademais das publicacións dixitais, leo cada vez máis máis revistas en papel. Ademais das publicadas en galego (Sermos Galiza, Tempos novos, Grial, A Trabe de Ouro e Festa da palabra silenciada) e das vinculadas coa miña actividade profesional (Trama y texturas, Cuadernos de Pedagogía, Revista galega de educación, Clij e Que leer) das que son suscritor, sigo no quiosco co maior interese Panenka (para min a mellor das de fútbol que coñezo), Jot down, Tinta libre e mesmo en contadas ocasións Mongolia ou algunhas das publicacións de cine. Neste proceso de tránsito da comunicación cultural a hibridación (a convivencia dos produtos presentados en diversos formatos e soportes) tamén afecta ás publicacións periódicas (como á prensa diaria e á edición de libros). Non e casual que o agromar destas revistas sempre estea vinculado ao coidado do deseño visual e tipográfico, así como á escolla duns contidos concibidos para unha lectura reflexiva e acougada. Non descarto que a crise das grandes empresas de comunicación ofrecesen unha oportunidade, un oquiño para estes produtos de lectura perdurable que reivindican o xornalismo especializado e de calidade. Neste contexto renace o ilusionante proxecto mensual de Luzes de Galiza que, polo que puidemos comprobar pola lectura demorada do seu magnífico borrador do número cero, comparte idéntica vontade de anovación xornalística e de hibridación comunicacional, ofrecendo os contidos tanto en formato papel como dixital para taboíñas e diversos dispositivos móbiles de lectura. A pesar das profecías sempre interesadas dos gurús dixitais, a comunicación actual caracterízase por esta hibridación dos soportes e formatos, a que cualificamos outras vces como «edición estendida». No espazo comunicacional galego, onde conviven soportes impresos e electrónicos, hai un espazo para a edición e a lectura de revistas en papel. Convén non esquecelo.