Poema de hoxe 2: «cousiñas» de María Reimóndez
neste mundo das cousas pequenas!
mais axiña chega unha vaga
de responsabilidade
e vida
María Reimóndez, cousiñas (Fabulatorio, 2013)
Poema de hoxe 2: «cousiñas» de María Reimóndez/en Autores, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
neste mundo das cousas pequenas!
mais axiña chega unha vaga
de responsabilidade
e vida
María Reimóndez, cousiñas (Fabulatorio, 2013)
O éxito que obtivo onte a etiqueta #ManuelMaría aventura o do ano dedicado ao poeta chairego. Sei que o ano Manuel María será unha gran celebración colectiva que incrementará o coñecemento e difusión da obra dun dos poetas máis valiosos do nos tempo, ademais de contribuír o fomento da nosa lingua, da protección da nosa paisaxe e patrimonio, como á autoestima e orgullo do noso, valores que defendeu teimoso o Manuel. Xaora, este ano é unha oportunidade para que a poesía ocupe o espazo que perdeu na axenda pública, a utilizada polos medios, as institucións, as redes sociais e entidades cívicas. Sei que ao Manuel lle prestaría seguir o «Poema de hoxe», unha iniciativa que botamos andar co obxectivo de poetizármonos en galego. Imaxinemos que podería suceder se isto se levase a cabo cada día en cada unha das aulas, cada un dos xornais, emisoras, blogs ou perfís de Twitter. O de Manuel María podería ser tamén o ano da poesía galega.
Poema de hoxe 1: «Terra de labradío» de Manuel María/en Autores, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
Pechamos onte o programa de actos e presentacións de 2015 coa de Teoría do riso de Antón Patiño. A pesar do infrecuente da data, en Librouro non cabía unha agulla nun acto no que o crítico e comisario Alberto González Alegre e o músico e escritor Julián Hernández debullaron os contidos dun libro que despois da publicación en 2006 de Océano e silencio supón a volta á poesía do pintor e ensaísta vigués.
Alberto González Alegre ancorou Teoría do riso tanto na liñaxe monfortina do autor e dos seus estudos das obras de Reimundo Patiño e Lois Pereiro como na viguesa «da que colleu a auga e o mar moi presentes no libro». Lembrou a publicación de Esquizoide en 1979, «un cómic sen palabras, que representa xa o binario, tan característo en Antón Patiño, o poeta e o pintor, que admira os símbolos poéticos de Saura e Uxio Novoneyra, grandes amigos seus». «En Teoría do riso están presentes os seus contidos pictóricos, mesmo a definición da súa pintura, estabelecendo un pacto polícromo, do boli sobre o papel e da pintura sobre o lenzo». Pola súa banda, Julián Hernández salientou que para Patiño o riso é un elemento subversivo, «unha manifestación demoledora dalgúns comportamentos humanos», así como a importancia para el da paisaxe «como marco e material poético, onde reside a orixe da abstracción».
Pola súa banda Antón Patiño comezou salientando a importancia do «efecto Librouro» capaz de reunir a tanta xente nunha data coma esta.«Teoría do riso non é nin un manual de retranca nin de risoterapia. Ten un carácter político, como un cronotopo da revolta. Todo xira arredor do título, como un espazo do riso, para estar xuntos, como unha proposta libidinal, moi na liña do que se facía nos anos sesenta.» «O libro naceu dun grafiti ou de frases escoitadas, como a memorable dunhas rapazas na praia de Barra ás que lles oín dicir “os peixes non morren afogados”. Intentei capturar, apreixar material oral, buscando a camaradaxe da penumbra dos lectores e lectoras, mais consciente daqueloutro verso de Novoneyra, “Que as palabras non tapen o silencio”.» Rematou Patiño confesando que cría «na policromía cultural, na diversidade, na creba dos grandes relatos, nas minorías e no proxecto de revolta, nesa subversión dos sentidos imprescindible na arte e na literatura.»
Gustoume Sufragistas, o film de Sarah Gavron sobre a conquista do voto feminino no Reino Unido hai un século. Cine político que reivindica tanto a dignidade das mulleres como afirma a necesidade de pelexar, mesmo até poder perdelo todo, se queremos conquistar os dereitos civís. A excelente reconstrución histórica, tanto no guión como na ambientación, axuda a facer crible o papel de Maud, a protagonista interpretada por Carey Mulligan, unha nai traballadora que toma conciencia e asume todos os riscos de enfrontarse á sociedade patriarcal, representada polos membros da policía, o xefe abusador e o seu propio e medroso marido. Sufragistas aborda un conflito politico, o da conquista dos dereitos da muller, que non afecta só a media humanidade, mais faino dende o eido privado, asumindo que só transformando ese espazo é posible enxergar outro futuro. As emocionantes imaxes históricas finais expresan a actualidade dunha película que aventuro se converterá nun clásico didáctico. Moi recomendable.
Cando visitei o IES Laxeiro de Lalín, Gracia Santorum agasalloume un exemplar do Libro do mal amor. Haikus contra a violencia de xénero. Unha auténtico alfaia, tanto pola calidade da edición como pola experiencia didáctica que supón, onde alumnado e profesorado do centro abordaron un labor colaborativo no que reflexionan sobre a violencia e o machismo utilizando os recursos expresivos da poesía e da ilustración. Traballo artístico ao que se sumaron máis de corenta escritores e escritoras que crearon cadanseu haiku denunciando o feminicidio. Máis alá da valiosa achega artística, tanto dos textos como da ilustración, este libro testemuña o interese dun enfoque didáctico transversal e interdisciplinar que aborda co alumnado de secundaria o ADN do machismo, onde xermola o mal amor, eses comportamentos de posesión que constitúen expresión do modelo de amor romántico tan nocivo. Parabéns por tan modélico traballo a Gracia Santorum, promotora da experiencia, como á comunidade educativa, que dirixe Uxío Grande. Orgullo de ensino público galego!
O pintor Antón Patiño e o escritor Manuel Rivas conversaron onte no Club Faro de Vigo arredor d’ O último día de Terranova. Antón, fillo de Antón Patiño Regueira, o fundador de Librouro, lembrou a presenza do seu pai na oficina da libraría «onde estaban os libros marxistas e os libros en galego, que chegaban ás veces mollados, moi protexidos, que viñan nos sotos dos transatlánticos ingleses e chegaban á libraría por medio dos camareiros galegos destes barcos, conformando así unha rede perfectamente organizada de contrabando de libros galegos prohibidos durante os anos da ditadura. Así chegaron as edicións arxentina como As cruces de pedra na Galiza e Sempre en Galiza de Castelao ou Pensamento e sementeira.» Lembrou tamén Antón como o seu pai encargara «unha edición en formato peto de Sempre en Galiza, que se preparou a partir dunha redución da páxina orixinal, o que dificultaba moito a lectura, mais da que se venderon varios milleiros de exemplares en Librouro».
Antón Patiño comezara cualificando O último día de Terranova como «un libro aínda quente, con palabras latexantes, ao que cómpre achegarse como a un ser vivo, onde Rivas fusiona o seu fascinio pola literatura coa que mantén coa natureza no seu último libro de poemas A boca da terra». «O último día de Terranova mantén como fios condutores a fidelidade e a coherencia coa memoria, coma xa fixera n’ Os libros arden mal, un libro árbore co que esta novela mantén moita relación.» Patiño insistiu en que esta novela de Rivas era unha ponla ou unha raíz d’ Os libros arden mal, «unha aleación entre realidade e ficción, soño e realidade, un libro que se enche de libros, de auga, de medos, de sons e texturas». «A dictomía entre cultura e natureza non existe para Rivas, xa que na súa obra constitúen unha aleación máxica.» Rematou Patiño cualificando O último día de Terranova como «unha homenaxe aos libros como sers vivos, onde non falta o humor nin a simultaneidade vangardista, construída coma un palimpsesto, onde se fusionan a literatura e a vida».
Entristeceume o pasamento de Xosé Fernández Ferreiro, o novelista da Xeración Brais Pinto, un gran tipo, unha persoa xenerosa e elegante, con que amizei nestes últimos vinte e cinco anos como editor das súas obras. Fundador en Ourense no ano 1950, xunto con César Arias, do grupo literario Xente Nova e, máis tarde, en Madrid no ano 1957 do grupo Brais Pinto, loitou toda a súa vida por unha Galicia nova, aberta ao mundo, mais sen renunciar nunca nin ao seu pasado nin as súas raíces. Neto dun afiador de Nogueira de Ramuín, xornalista de libreta e lapis, empedernido cinéfilo, novelista vocacional, o autor de obras principais da narrativa galega de fin do século XX, como A saga dun afiador (1980) ou Agosto do 36 (1991), nunca perdeu a alma de afiador rebelde, transgresor, romántico e sentimental, adxectivos que utilizou para definir aos membros da súa xeración. Con todos os nosos abrazos.
Presentamos onte no IES Laxeiro de Lalín Izan o da saca de Xabier Quiroga. Tras seis novelas e 2.416 páxinas publicadas en trece anos, tras un Losada Dieguez e dous premios da Crítica, tras numerosas reedicións de varias das súas obras, Quiroga é un dos novelistas máis sólidos da narrativa galega actual. Nesta entrega recente, protagonizada por Reiniña, o simpático taxista investigador do Saviñao que xa aparecera n’ O Cabo do Mundo, ofrece unha narración trepidante sobre a presenza dos nazis en Galicia, «A rota das ratas», desde o embarco das tropas da Lexión Condor en Vigo, pasando polas torres de Arneiro, as minas de volframio ou o accidente aéreo de Córneas, até a posibilidade de que se agochasen no mosteiro de Samos ou na aldea da Cova da Ribeira Sacra. Cunha arquitectura extraordinaria, un rexistro lingüístico moi meritorio e traballado, unha trama histórica no xusto punto de equilibrio, Quiroga ofrece unha das súas novelas de lectura máis engaiolante.
Máis dun cento de persoas xuntáronse onte no CGAI para participar na presentación d’ A Coruña Anónima, o calendario para o ano 2016 preparado polo fotógrafo José Caruncho e o xornalista Antonio López Mariño. Un acto interesantísimo no que se ditaron senllas leccións históricas moi divulgativas, Caruncho sobre as orixes da fotografía no século XIX, dende as imaxes de Daguerre de 1837 até as placas secas e os calotipos que se utilizaron nas décadas de 1870 e 1880, e Mariño sobre A Coruña de hai 135 anos, cando se tiraron estas doce fotos que para el constitúen «a primeira reportaxe completa da cidade nos seus diversos ámbitos, a pesar de que a primeira foto coñecida da Coruña é de 1865». Mariño apuntou que a data da colocación da primeira pedra da casa do concello, coincidindo coas festas de María Pita de xullo de 1879, é esencial para datar estas imaxes anónimas, das que polo momento descoñecemos o nome do seu autor. Para Caruncho «este fotógrafo anónimo coruñés traballou á altura dos mellores do seus tempo», «probablemete utilizou a técnica de placas secas e todas as imaxes foron feitas desde un lugar elevado, quizais un carromato». A presentación rematou cun visionado das imaxes comentadas con todo detalle e erudición por Mariño.

Manuel Bragado Rodríguez (Vigo, 1959) é mestre, editor e activista cultural. Orientador do CEIP de Laredo e CEIP de Cedeira de Redondela, foi director de Edicións Xerais de Galicia S.A. (1994-2018).
