Onte 1498: «Lendo lendas, digo versos»

XG00236001Acabamos de publicar Lendo lendas, digo versos de Antonio Reigosa e Antonio García Teijeiro, ilustrado por Xosé Cobas. Un libro fermoso e singular, dentro da nosa serie Milmanda, no que se recollen vinte lendas con cadanseu poema e cadansúa ilustración. Como sinalan na presentación os autores, «non existía até agora no noso acervo literario poemas que falasen de mouras, encantos e tesouros». Na literatura galega apenas existen creacións poéticas que atendan aos seres míticos da nosa cultura popular. A pesar de que si existen moitas referencias dos mitos de creación cultura como Breogán e Merlín. Os dous Antonios intentaron cubrir este baleiro esquecido. Un empeño compartido no que dende posicións creadoras distintas estableceron un diálogo entre relato e poema. Reigosa recuperou o relato dende a tradición, Teijeiro traduciuno ao verso, o que nunca de fixera na nosa historia literaria. Mentres que Xosé Cobas captou o momento preciso do desencantamento na súa tradución visual e pictórica.

Todos os tres construíron un tratamento pioneiro do lendario popular galego, representativo dos seres e dos lugares onde aniña a lenda, coa intención de provocar a curiosidade polo coñecemento da literatura e da cultura popular de Galicia. Xaora, Lendo lendas, digo versos é unha proposta para conversar coa nosa tradición sen renunciar, como sinalan os autores, «nin á historia (substancia que alimenta a fantasía) nin a poesía (o recendo musical do imaxinario) nin á imaxe (un instante imborrable na memoria). Un libro único na edición galega, un fito creativo de tres clásicos contemporáneos en diálogo coa nosa tradición. Convido a participar nas presentacións que se celebrarán o mércores 11 de novembro na Libraría Trama de Lugo e o 18 en Librouro de Vigo.

Onte 1496: Premios da Crítica Galicia

Outro ano máis, e van trinta e oito edicións, o xantar no que se coñeceu o ditame dos Premios da Crítica Galicia serviu para tomarlle o pulso a saúde das nosas creadoras e industrias culturais. E abofé que constituíu un bo exercicio de autoestima, respecto e pluralismo, actitudes de construción colectiva das que tanto precisa o país de noso. Bieito Ledo, o presidente da Fundación, resumiuno cunha das súas frases de retranqueira ourensanía: «Cando todos os galegos deixemos de pedir perdón por que chove, Galicia será nosa.»

No que atinxe aos premios, os xurados das sete modalidades salientaron a calidade e excelencia dos traballos de Agustín Fernández Paz (galardón recollido de forma moi emocionada pola súa amiga María Xesús Fernández), Xosé Ramón Pena, Cineuropa, Xaquín Marín, Guadi Galego (recollido pola súa compañeira Clara Pino), A Panadaría Teatro e Miguel Vila «Colineta». Como tamén volveu quedar clara a necesidade de dividir a modalidade de Artes Escénicas e Audiovisuais en dúas, como a de Investigación, nunha de de ciencias experimentais e tecnoloxía e noutra de ciencias humanas e xurídico-sociais. Agardemos poder incorporalas na vindeira edición, se contamos con recursos suficientes.

Onte 1495: Memorable «De remate» en Compostela

De_remate_Couceiro_06-11-2015

Vivimos onte en Couceiro unha presentación memorable. Na libraría compostelá non entraba un agulla máis para participar na estrea literaria de Héctor Cajaraville, gañador do Premio Xerais de Novela 2015 con De remate. Abriu o serán literario a proxección do fantástico documental de César Galdo, á que seguiu unha fantástica intervención de Pilar Ponte, capaz de comunicar un entusiasmo contaxioso pola lectura dunha novela que encadrou na Narrativa 2.0 polo seu emprego da elipse narrativa e procura da participación activa do lector. Aprofa debullou diversos argumentos para compartir De remate, dende o seu carácter de retrato social galego, que lembra a aquel millón de vacas de Rivas de hai dúas décadas, pasando polo seu carácter de historia de desamor, a mesura do personaxe, o tratamento do papel das mulleres, a súa calidade lingüística e diversidade textual, até a súa portada ao xeito Pet Shop Boys. Pola súa banda, Héctor Cajaraville, tras expresar os agradecementos e a súa emoción por esta primeira presentación, insistiu na temática variadísima da novela, na total liberdade coa que encarou a escrita, así como a súa intención que fose unha novela divertida, mesmo a pesar de abordar unha morte anunciada na primeira páxina. Un serán inesquecible, intenso, onde moito rimos e nos emocionamos.

Onte 1487: O humor combustible

Cronopios_Pontevedra_29-10-2015

Regresando dunha xuntanza en Compostela, camiño do acto de Pedro Feijoo en Pontevedra, escoito a Eduardo Mendoza falar da súa última novela en El ojo crítico. O autor de La ciudad de los prodigios defende con elegancia de seu o valor do relato para a vida do lector e a importancia do humor nas súas «novelas amenas», como esta que presenta, El secreto de la modelo extraviada. Cando chego a Cronopios, a conversa de Feijoo con Susana Pedreira xa está avanzada, aínda que non perdo a defensa que o novelista vigués fai do humor como o combustible da súa comedia dantesca, Morena, perigosa e románica, na que retrata algúns dos malestares do noso tempo e parodia con moita retranca a estrutura de obras clásicas. É unha ventura que, por fin, entre a solemnidade da literatura galega, aparezan autores como Feijoo que arrisquen coas complexas convencións da comedia e do humor como enerxía que faga funcionar as súas ficcións. Sen dúbida que a coincidencia no serán de onte entre Mendoza e Feijoo na defensa do humor literario non foi máis que outra interferencia da providencia laica.

Onte 1486: O calendario de Martí

XG002357_calendario_2016_alberto_marti_CUB.inddXa está á venda o Calendario Xerais 2016 dedicado á serie sobre a emigración do fotógrafo Alberto Martí. Tras o éxito dos calendarios fotográficos anteriores, dedicados a Ruth Matilda Anderson e José Suárez, escolléronse as fotos da exposición Os Adeuses para que o seu comisario, José Caruncho, seleccionase unha ducia das pezas máis conmovedoras. Un calendario que constitúe un excepcional documento daquelas despedidas da Galicia emigrante no peirao da Coruña de finais dos cincuenta e comezos dos setenta, así como da chegada a Vigo en 1961 do Santa María após do secuestro polo DRIL. Unha ducia de atados de memoria que agardo contribúan a poñer en valor o noso patrimonio fotográfico. Un agasallo magnífico con memoria.

Onte 1485: Series xuvenís

XG00030803Hai tempo que vimos apostando en Xerais pola publicación de series xuvenís como un espazo para a ampliación e formación do lectorado dende a preadolescencia. Un subxénero da literatura infantil e xuvenil que non debe ser esquecido e do que temos numerosas mostras no noso catálogo. «As aventuras de Said e Sheila» de Ramón Caride, nacida a partir de Perigo vexetal, premio Merlín de 1995, abriron hai agora vinte anos na lix galega este tipo de edición; unha serie que o autor pechará esta primavera coa publicación do quinto e derradeiro volume, O camiño da Estadea. o regreso de Said e Sheila. Anos despois, Xosé Miranda publicou dúas entregas da serie de maxia «Amancio Amigo», mentres que Xesús Manuel Marcos outras tantas d’ «O Brindo de ouro», serie con vontade triloxía de espírito tolkiniano nacida do premio Merlín de 2004, como tamén o foi a de Mar Guerra, protagonizada polo simpático Xenaro Conese Maiúsculo, obra gañadora do Merlín 2008.

Manuel Lourenzo tamén desenvolveu unha serie de dúas novelas xuvenís a partir de Irmán do vento, o premio Merlín de 2003, ao que seguiu Flor de area, senllas novelas sobre a guerra de Iraq. O mesmo autor creou o personaxe de Tanis I O Mocos, o príncipe herdeiro do reino de Sofrovía, cun tinte humorístico magnífico. Pola súa banda Jaureguizar, en colaboracion co ilustrador Matalobos, ten en marcha dúas series recentes de moi diferente fasquía: « Os Sabuxos», serie de intriga preadolescente, e «Un misterio para Tintimán», que percorre a historia das cidades galegas da man dun intrépido reporteiro adolescente. Elena Gallego é a autora de «Dragal», a serie do dragón galego, catro títulos até o momento, ademais dun interesante proxecto de edición estendida e transmedia, alicerzando un mundo de fantasía sobre a memoria do noso patrimonio oral. Mentres Rosa Aneiros ofrece na triloxía «Ámote Leo A.» unha viaxe por varios continentes dunha moza galega ao remate dos seus estudos universitarios. A súa vez, Anxo Fariña creou «Os Megatoxos», a serie máis veterana e con máis títulos da nosa lix, na que se propón unha engaiolante viaxe polo tempo e pola espazo.

XG00236401Neste contexto naceu o noso proxecto máis recente, a serie «Formig4s», creada por Pere Tobaruela e Andrés Meixide, da que onte entrou en almacén a súa terceira entrega, Formig4s. Misión Barcelona. Mesturando o texto literario coa banda deseñada muda, utilizando a escolla tipografía como procedemento expresivo, cada entrega leva aos catro membros de «Formig4s brigada especial» a coñecer unha das grandes cidades do mundo (ParísNova York, Barcelona, no futuro Toquio) para resolver uns enigmas con alicerces na historia. O carácter prototípico e moi diferente de cada un dos catro heroes (Formos4, Form4il, Fornel4 e Forx4n), xunto a presenza dun seu rival, o Doutor Paumao, un científico que ambiciona a calquera prezo converterse no amo do mundo, artellan unhas tramas novelescas onde se mestura a acción, a intriga e a investigación documental. Un proxecto do que no sentimos satisfeitos e agardamos sexa exportado a outras linguas.

Nestas series xuvenís galegas estase facendo un importante esforzo de innovación de formatos editoriais que agardamos contribúa a ampliación do público na preadolescencia e a súa formación con lectorado literario.

Onte 1480: Astérix e Wikileaks

36Cubiertas.inddPuxemos onte nas librarías O papiro do César, o máis recente álbum de Astérix, o segundo dos escritos por Jean-Yves Ferri e debuxados por Didier Conrad. Os novos autores, que recibiron o encargo de Uderzo e da filla de Gosciny de continuar a serie, nesta entrega dan unha importante volta de torca procurando atopar no tempo actual a cerna desta aventura. O mundo da comunicación é o tema central do álbum, no que se parodia o caso Wikileaks mediante o personaxe de Dobrepolémix, inspirado en Julian Assenge. O malvado editor Bonus Promocionus, que censurará un capítulo da Guerra das Galias, o papel das pombas mensaxeiras, a presenza dun esquío que chía e chia, homenaxeando a Twitter ou o nome de Antivirus para un centurión son outras referencias á comunicación. Haberá que agardar polo ditame da crítica. mais todo indica que nesta súa segunda vida a serie ten un futuro moi prometedor.

Onte 1478: Tres novelas curativas

As diversas entrevistas con Manuel Seixas publicadas estes días con motivo das presentacións de Interferencias amosan o valor curativo da literatura tanto para os escritores como para os lectores. Tras o combate durísimo e doloroso na longa noite de pedra da doenza psicolóxica, Seixas volveu a vida digna cunha novela na que, como sinala Montse Dopico, abrollan os temas do maltrato e do amor como procura, presentes nas súas novelas anteriores, publicadas hai máis de quince anos. Idéntico valor ten Muros de aire de An Alfaya, novela potente e moi valiosa, na que se explora a cuestión do suicidio como vía de fuxida que procuran persoas que sofren a dor da vida e a doenza mental. Outrosí sucede con A antesala luminosa, a novela de Antonio Tizón protagonizada por un personaxe que padece o trastorno bipolar, que racha prexuízos e cuxas presentacións convertéronse nos últimos meses en auténticos foros sobre esta doenza crónica. Tres novelas curativas, necesarias, literariamente arrriscadas nas súas estruturas, comprometidas coa ficción como indagación da condición humana e dos espazos agochados da dor na sociedade.

Onte 1474: Rabudo

A noticia do pasamento do xornalista vigués Nacho Mirás Fole é desas que deixa a un magoado. Durante varios anos loitou coma un campión contra o cancro dando unha lección excepcional de afouteza e talento literario en cada unha das anotacións do seu blog e do seu perfil de Twitter nas que relatou a súa dura experiencia. Admireino pola súa «La Cara B», a magnífica sección de entrevistas que publicou na última de La Voz de Galicia. Lembrareino, tamén, como un dos blogueiros galegos pioneiros da colleita de 2005, cando comezamos a explorar as posibilidades da escrita deste soporte dixital, Daquela no blog expresaba a súa predilección polo mundo da Vespa e das caravanas, relataba a súa experiencia xornalística ou gaiteira e mesmo chegou a montar aquel concurso «Hai roupa tendida», unha das primeiras iniciativas de interacción coa comunidade de lectores e lectoras. Xaora, deste fillo do Vigo popular quedará a marabilla da súa escrita última, textos nos que a pesar da presenza da dor agromaba a retranca e as metáforas coa precisión da alquitara que rezuma o bagazo. Rabudo será recordado co respecto que merecen os grandes.

Onte 1473: «Alice in a World of Wonderlands»

IMG_5444-1alice-2expoNo mes de xaneiro anunciabamos a celebración de diversas iniciativas con motivo do sequiscentenario da publicación de Alicia no país das marabillas de Lewis Carrol polo editor Macmillan. Agora celebramos a noticia da presenza da máis recente das edicións galegas, a ilustrada por Federico Fernández para a colección Xabaril de Ouro, na exposición aberta no The Grolier Club de Nova York até o 21 de novembro. Como tamén da participación de Teresa Barro na edición dos tres volumes (un milleiro de páxinas) do libro homónino da mostra, Alice in a World of Wonderlands, onde se recollen ensaios sobre a experiencia das tradutoras deste clásico. A presenza galega nesta celebración internacional merece ser destacada tanto polo seu carácter normalizador coma por realizarse sen contar co apoio da ningunha institución. Xaora, todos os parabéns para a incansable Teresa Barro, a tradutora galega, a quen debemos esta páxina de ouro da nosa lingua.