Campo do Fragoso CX

/en , , , , /por

UN ÉXITO DA CANTEIRA

O valor dos mellores futbolistas, aqueles poucos capaces de marcar diferenza, dirímese nos encontros transcendentais, eses escollidos que se xogan a vida ou morte como son as finais, os «play-off», os derbis ou os clásicos. No primeiro partido da promoción fronte ao fachendoso Granada de Fabri, vinte mil celtistas en Balaídos (sen esquecer aos milleiros espallados polo mundo, que o viviron diante da televisión ou do ordenador) comprobamos que foi a canteira celeste quen marcou a diferenza. Moi ben arroupados pola veteranía de Sergio Ortega, dirixindo con autoridade a defensa, e polo esforzo extraordinario no medio campo dese valadar chamado Cristian Bustos –quizais o mellor xogador celeste desta tempada– e do seu noble escudeiro López Garai, oito canteiráns, uns formados dende noviños na Madroa, outros procedentes do filial, acadaron coa súa ambición e esforzo na media hora final senllas proezas: manter a portaría a cero e conseguir un golazo. Un resultado que deixa intactas todas as esperanzas para acceder á segunda e definitiva eleminatoria da promoción. O primeiro tempo foi moi táctico e de xogo enguedellado, mesmo aborrecido, entre dous rivais que se temen. Fabri conformouse con protexer a súa portaría e aproveitar a posibilidade dos temibles contragolpes da súa restra de figuras como Benítez, Orellana ou Collantes. Herrera apostou pola seguridade da súa defensa de cinco e polo seu tridente de figuras, tan exitoso durante a primeira volta. O puxilato dos adestradores durante esta primeira parte rematou en táboas. O Celta posuía o control do balón de forma escandalosa, mais os seus dianteiros non atoparon espazos nin posicións da vantaxe, coa excepción dalgún escintileo dun Trashorras moi vixiado ou dos espríns de Quique De Lucas, até que consumiu o seu combustible. No primeiro cuarto de hora da segunda parte, como o panorama non mudaba e os contragolpes andaluces eran cada vez máis frecuentes e perigosos, en boa medida froito do cansazo dos mediocampistas celestes, Herrera colleu o touro polos cornos e nun plis plas mudou toda a súa dianteira. Acertou de cheo con decisión tan arriscada de levar as súas tres figuras ao banco e confiar o ataque no tridente suplente, o dos canteiráns Aspas, Michu e Abalo. Todo o Celta foi, entón, capaz de meter unha marcha máis de intensidade e compromiso no seu xogo. Decontado comezou a percibirse na lameira os efectos do fulgor electrizante de Aspas –un xogador xenial e imprevisible ao que lle presta traballar nos perigos do arame– e a súa capacidade de asociarse cos ollos pechados con Abalo; comezou a sentirse a capacidade de chegada de Michu, un futbolista en estado de graza, capaz coa súa potencia de abrir espazos e provocar o temor das defensas rivais. Foron eses os vimbios da xogada dun gol que pode ser decisivo na eliminatoria. Aspas recuperou no centro un balón que abriu cara á banda, Mallo percorreuna até a liña e dende alí centrou moi raso, Abalo arteiro deixouno pasar entre as pernas e Michu chegou á carreira para trallar a rede cunha convicción incrible. O máis difícil do chollo quedara feito. No interminable cuarto de hora que restaba, os nosos resistiron con moita cabeciña e tesón e non perderon a súa concentración defensiva, mesmo nos saques de falta laterais, un dos seus puntos máis fracos durante os meses de devalo. A primeira fase desta eliminatoria fora superada cunha nota excelente. Un éxito da canteira e dunha forma de entender o celtismo. No entanto, o camiño cara primeira continúa sendo moi difícil; debemos conter o noso entusiasmo, xa que na noitiña do mércores o Celta apenas deu un pasiño na procura do seu soño.

«Unidos podemos»: aí o vídeo épico preparado en Granada para recibirnos mañá.

VPA: Galicia como tarefa

/en , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da elección de Valentín Paz Andrade como autor do Día das Letras galegas 2012, fago unha semblanza do poeta e emprendedor vigués.

A Real Academia Galega elixiu a Valentín Paz Andrade (VPA) como o persoeiro do Día das Letras Galegas de 2012. O empresario e escritor vigués, nacido na pontevedresa parroquia de Lérez, representa a concepción de Galicia como tarefa, como angueira permanente e inacabada, como encrucillada dos eidos da cultura, da economía e da política, imprescindibles para sacala do atraso e da marxinación na que viviu durante séculos. Nestes tempos tan difíciles para Galicia, onde para vergonza da cidadanía as súas institucións propias viran as costas ao patrimonio esencial do país, é oportunísimo que a institución presidida por Ferrín promova a figura deste emprendedor galeguista, un cosmopolita que viaxou polo planeta case enteiro e nunca perdeu os seus alicerces chantados nos portos de Bouzas e do Berbés e nas rúas de Vigo, a cidade do mundo para el máis querida.

En 1922, tras licenciarse en Dereito e participar na guerra de Marrocos, aquel xornalista noviño chegou a Vigo coa intención de fundar un xornal de inspiración liberal, independente e galeguista. Contando co apoio económico de Ernesto Cádiz Vargas, e coa axuda, entre outras persoas, do seu tío, o poeta Juan Bautista Andrade, VPA conseguiu que o 25 de xullo aparecese o primeiro número de Galicia, un novo xornal da mañá que levaba por subtítulo Diario de Vigo. Aquel proxecto do que VPA foi o seu primeiro redactor xefe e logo director –no que participaron mártires do xornalismo galego como Roberto Blanco Torres ou Manuel Lustres Rivas, ou no que mestres do humor gráfico de noso, como Castelao, Álvaro Cebreiro, Carlos Maside ou Fernández Mazas, publicaban os seus debuxos e caricaturas– uniuno para sempre co mundo do xornalismo e cunha cidade que consideraba como o motor principal da Galicia moderna. Así o expresou nun extraordinario artigo, «El porvenir de Vigo en el porvenir de Galicia»: «Mientras Vigo no sea lo que merece (…), Galicia vivirá incapacitada para la vida intercontinental». Unha idea que reiterou en traballos posteriores nos que presentou a Vigo como o músculo empresarial, obreiro e mariñeiro necesario dunha Galicia consciente de que «a súa frontalidade marítima debía converterse en lei de vida e clave do seu destino». Unha idea que traduciu no seu periplo vital na tarefa de facer Galicia dende o mar de Vigo.

O xornalismo foi a súa gran vocación profesional. Tras o Galicia, un proxecto que durou catro anos, mais cuxo fulgor librepensador mantivo acceso de por vida na súa alma mareira, en 1927 comezou a asesorar xuridicamente á sociedade «La Marítima» de armadores de Bouzas e a escribir en Industrias pesqueras, a revista técnica fundada por José Barreras da que logo sería director dende 1942. Aí naceu a súa vinculación co sector da pesca, do que foi un dos máis destacados coñecedores e dinámicos emprendedores, fose como experto internacional en economía pesqueira ou como participante en proxectos empresariais tan destacados como os de Pescanova e a súa primeira flota conxeladora ou a organización en Bouzas, en 1973 e dende a iniciativa privada, da primeira Exposición Mundial da Pesca.

A política tampouco lle foi allea. Pertencente á xeración dos xigantes do galeguismo, como Otero Pedrayo, Bóveda e Castelao, contando con apenas vinte e un anos participou na segunda Asemblea Nacionalista Galega de Santiago, sendo o primeiro presidente do Grupo Autonomista Galego fundado en Vigo en 1930. Membro do Partido Galeguista, foi candidato ao parlamento republicano e tras o alzamento militar sufriu desterro en varias ocasións. En 1974 foi designado como representante galego na Xunta Democrática creada en París, despois formou parte, representando a Galicia como independente, na Comisión Negociadora da Oposición Democrática, sendo elixindo senador pola Candidatura Democrática Galega nas primeiras eleccións democráticas.

Poeta de espírito reflexivo e sentimental, biógrafo de Castelao, modelo de integración de inquedanzas e saberes, VPA foi unha figura poliédrica e renacentista, onde as súas preocupacións arredor da economía e da empresa enxartábanse na mesma tarefa de desenvolver un proxecto político e cultural que sacase a Galicia da marxinación e o abandono, como sinalou nese libro fundamental da súa longa bibliografía La marginación de Galicia (1970). Toda a súa vida, pois, resúmese no compromiso expresado polo sintagma Galicia como tarefa, o título, tamén, dun dos seus ensaios máis emblemáticos, publicado en 1959 pola editorial Galicia do Centro Galego de Buenos Aires.

Esta acertada elección da Academia Galega permitirá recuperar a obra literaria e facilitar o coñecemento popular desta figura moderna que soubo poñer en diálogo permanente a tradición e os retos do seu tempo. Unha aposta de futuro.

Unha semblanza didáctica interesante preparada polo IES Paz Andrade.

Campo do Fragoso CIX

/en , , , /por

FORZA CELTA

A contundente goleada fronte ao Cartaxena abre a xanela das esperanzas de ascenso e coloca ao Celta nunha óptima posición para encarar a primeira eliminatoria de promoción. Case totalmente recuperado da fochanca na que caera durante os tres meses pasados, un equipo inédito, formado de saída por oito xogadores galegos ou da canteira nosa, noqueou con asombrosa facilidade ao seu rival. Os murcianos deberon abrir o marcador nos primeiros seis minutos de xogo, tras unha cantadiña lamentable da defensa nosa toda, que levou o balón ao pao e agoiraba volver ás de sempre. Porén, aquela malfadada xogada inicial serviu aos nosos de lección e, dende entón, a sobriedade de Túñez e Ortega e a autoridade de Oubiña serenaron o xogo defensivo celeste, esmagando así as chegadas pola esquerda dos dianteiros albinegros. Herrera concibiu o partido como un banco de probas da promoción. Deixou algúns dos seus imprescindibles no banco e probou as variantes tácticas que lle permitan recuperar o seu catro-tres-tres con xogadores menos habituais como a de Oubiña, Alex e Michu no medio, ou a de Abalo, Iago e Joán Tomás adiante. O éxito da experiencia foi rotundo. Oubiña, recuperado e centrado, amosou o valor enorme da súa experiencia, sobre todo pola súa colocación con capacidade estruturante que facilita a disciplina táctica de todo o equipo; ao que engade o valor do exercicio da súa capitanía sobre os seus compañeiros, aos que agarima, apoia, acouga ou recrimina xusto cando é preciso; un liderado que faltou ao longo de toda a tempada e que pode ser decisivo nesta vindeiras eliminatorias a vida ou morte. Michu reivindicouse como un xogador imprescindible neste treito, tanto pola súa vontade como pola súa autoestima inquebrantable, demostrada nun gol enorme, o que abriu o marcador, conseguido tras superar por potencia aos seus tres marcadores e xutar logo coa esquerda con enorme convicción e forza. Outrosí sucedeu con Álex López, a revelación celeste da tempada, que ilusionado comeza a saír da fase depresiva na que caera para asumir a responsabilidade da condución do ataque. Semellante é o caso de Iago Aspas, eléctrico e hiperactivo, referencia ofensiva do conxunto, capaz de elaborar xogadas extraordinarias e asociarse de forma imprevisible, sobre todo, con Dani Abalo, o seu mellor amigo, que non pasa polo seu mellor momento. Con todo, a sorpresa do serán foi a de Joan Tomás que, probablemente, conseguiu o mellor gol celeste da tempada, tras un sombreiro ao porteiro e un remate de cabeza que enviou o balón á rede. Un gol importantísimo, fermoso, de alta escola, que devolvía a ilusión a unha bancada disposta a soñar e a sufrir co seu equipo. Na segunda parte, co marcador cómodo, o Celta dirixido pola batuta de Oubiña xogou moi relaxado. A entrada de Jota foi outro alento de esperanza. Estoutro rapaz da canteira aproveitou os minutos ofrecendo xogadas de moitos quilates, especialmente un pase interior debuxado con tiraliñas que soubo finalizar Abalo para marcar o terceiro. A inusual goleada foi unha festa para a bancada. No entanto, o máis importante que deixou o partido foron as boas vibracións que supón manter a porta a cero, amosar unha seguridade defensiva nas xogadas a balón parado, recuperar o liderado do capitán Oubiña ou participar da cobiza gañadora de xente como Michu e Iago. Non vai ser doado superar a eliminatoria a cara de can fronte ao prepotente e poderoso Granada. Mais non teño dúbida que se durante eses 180 minutos o Celta xoga coma onte, os fachendosos andaluces van quedar as portas do seu soño. Forza Celta!!!

Magníficas imaxes do partido: Xornal de Galicia, La Voz de Galicia.

Escritora María Xosé Queizán

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da presentación o pasado venres do libro Cara a unha poética feminista. Homenaxe a María Xosé Queizán, reivindico o papel fulcral da escritora viguesa nas letras galegas contemporáneas.

Queizán merece un recoñecemento institucional e cidadá que aínda non recibíu. Debe entrar a formar parte da Real Academia Galega, reparando así unha anomalía incomprensible. Como tamén, Vigo, a cidade onde naceu e a que quere, debe homenaxeala como merece, recuperando no espazo de lecer que leva o seu nome a magnolia que ela plantou hai máis de dez anos.

No serán do pasado venres, o Auditorio Mar de Vigo acolleu a presentación do libro Cara unha poética feminista. Homenaxe a María Xosé Queizán (Xerais 2011). Ademais da presentación desta obra colectiva –coordinada por Camiño Noia e Manuel Forcadela, profesores do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Vigo, e na que participaron dúas ducias de persoas vinculadas ao ámbito académico e ao movemento feminista–, o acto constituíu unha reivindicación rotunda da achega humana, política e cultural da escritora e pensadora feminista viguesa.

Nacida na rúa Urzaiz en febreiro de 1939, á altura do muro da Estación, aquela nena de posguerra educada en berce de mulleres herdou unha tradición de galeguismo urbano e unha educación liberal que a afastou do fanatismo fascista e relixioso daqueles anos díficiles. Sen perder nunca as súas raíces na ría, viaxou a París hai cincuenta anos, onde tivo o seu primeiro encontro cos pensadores existencialistas e coa literatura máis innovadora do seu tempo. Dende entón, esta viguesa afrancesada, rebelde e independente, mantivo como norte da súa vida a defensa dos principios da razón e da xustiza, concretados nos proxectos da revolución feminista, socialista e galeguista nos que participou, alenta e continúa promovendo dende o seu oficio de escritora.

Desque en 1965 publicara na colección “Illa nova” de Galaxia a novela obxectalista A orella no buraco, e desque en 1977 aparece o seu primeiro libro de ensaio, A muller en Galicia, María Xosé Queizán desenvolve un catálogo literario que non entende de fronteiras de xénero, procurando unha vía de diferencialismo feminista, ensaiando a creación dunha linguaxe específica e abordando temáticas novas para a literatura galega. Oito libros de ensaios, dous de contos, media ducia de novelas, tres pezas teatrais, catro poemarios, conforman un catálogo actual de vinte e catro libros individuais. Unha obra literaria á que cómpre engadir máis dun centenar de artigos publicados en revistas literarias, centos e centos de artigos xornalísticos en seccións como «Lilith», «Antígona» ou «Carrapuchiña feroz» (estas en Faro de Vigo), dúas biografías inéditas, un libro de viaxe en publicación e varios guións de documentais. Unha obra tan extensa como variada, propia dunha escritora total que fixo da literatura e da creación artística un compromiso primeiro e fundamental na súa vida.

En cada unha das súas novelas, relatos, poemas ou artigos –sempre escritos dende o seu optimismo feminista e os criterios da racionalidade e a confianza na ciencia– salienta a necesidade de fuxir de calquera tipo de sentimentalismo e procurar a liberdade do ser humano, sometido aos condicionantes da sociedade patriarcal. Toda a súa obra constitúe un esforzo pouco frecuente na literatura galega por ofrecer as lectoras e lectores unha reflexión sobre a palabra literaria como forma de poder e, ao mesmo tempo, utilizar o poder da palabra como medio para inventar novos paradigmas de igualdade na relación entre os seres humanos. Un exercicio de coherencia e de reflexión permanente que xa é tempo de recoñecer. Máis aínda cando é imposible entender a literatura galega contemporánea sen o espazo fulcral, artellado pola obra literaria da pensadora e escritora viguesa.

Alén do seu traballo como escritora, María Xosé Queizán é unha teimuda editora. Dende hai vinte e cinco anos dirixe e terma contra vento e marea esa fantasía chamada Festa da Palabra Silenciada, a interesante revista cultural da FIGA (a organización feminista á que pertence é da que unha das súas fundadoras). Dende 1999 dirixe «As Literatas» de Xerais, unha colección de literatura escrita por mulleres que permitiu verquer para o galego de forma pioneira a autoras como Herta Müller ou Emilia Pardo Bazán. Actividade editorial á que non son alleas outras iniciativas súas como promover a tradución para o galego da obra de Simone de Beauvoir, O segundo sexo, proeza realizada ao longo dunha década pola súa amiga Marga Rodríguez Marcuño.

María Xosé Queizán merece o agarimo e afecto dos membros da cultura galega, mais tamén ser elixida como membro da Real Academia Galega, reparando así unha anomalía que de forma incomprensible se ven arrastrando dende hai tempo. María Xosé Queizán merece o aplauso, o agarimo e os aloumiños que lle proporcionamos os seus conveciños, mais tamén que no denominado Parque da «Escritora María Xosé Queizán» (situado en García Barbón, á altura da entrada da autoestrada), inaugurado en 1998 con motivo da homenaxe que lle ofreceu a AELG, volva chantarse a pedra na que se gravaron os seus versos e volva plantarse unha magnolia negra como aqueloutra que ela plantou. Reclamo que o concello repare a escape esa inxustiza poética, antes de nomeala Viguesa distinguida.

Os adeuses

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo fago unha glosa da exposición Os adeuses do fotografo Alberto Martí Villardefrancos.

https://bretemas.gal/wp-content/uploads/2011/05/Os-adeuses.-A-Coruña-1957©Alberto-Martí.jpg

“Galicia é terra de adeuses” dixo Ramón Otero Pedrayo no discurso que pronunciou no paraninfo da Universidade de Santiago con motivo da inauguración do curso 1954-55. Esta frase rotunda, case un manifesto en cinco palabras que subliña a condición emigrante do pobo noso, foi recuperada na fermosa presentación que Ramón Villares escribiu para o catálogo da exposición Os adeuses do fotógrafo coruñés Alberto Martí Villardefrancos, aberta até onte nas instalacións viguesas da Fundación Barrié. Froito da colaboración da Xunta de Galicia e o Consello da Cultura Galega, esta mostra itinerante memorable, inaugurada xa o pasado ano na Coruña, contribúe a construír a memoria do acontecido nas estacións marítimas da Coruña e Vigo hai máis de cincuenta anos. Daquela, Venezuela e Arxentina, sobre todo, e, en menor medida, Brasil e Uruguai, foron os destinos escollidos por máis de trescentos mil emigrantes galegos para inventar as súas vidas. Unha cifra elevadísima, arrepiante –supuña o cincuenta por cento do conxunto da emigración española a ultramar entre 1950 e 1970– que amosa canta verdade atesouraban as palabras de Castelao: “o galego en troques de rebelarse, emigra”.

A dor e a tristeza daquel éxodo de milleiros dos nosos compatriotas, que enxergaban alén mar un futuro que daquela en Galicia se lles negaba, quedou inmortalizado na fotografía que Manuel Ferrol fixera no peirao da Coruña en novembro de 1957, mergullado entre os emigrantes, que embarcaban na derradeira travesía do Juan de Garay rumbo a América, e os familiares que foran a ofrecerlles o último aloumiño. Esa extraordinaria foto –na que aparecen un pai e un fillo, Xan e Xurxo Calo, veciños de Fisterra, desfeitos e bagoantes despedindo á nai e a dous irmáns do primeiro– constitúe a icona máis internacional da fotografía galega, formando parte da colección permanente do Museo da Fotografía de Columbia e sendo reproducida en diversas historias da fotografía universal como exemplo dun dos mellores documentos gráficos da humanidade. Aquela fotografía, realizada ao abeiro da reportaxe que sobre a emigración masiva galega lle encargara a Ferrol a Comisión Católica de Emigración, foi publicada por vez primeira en Arxentina, en xuño de 1958, por Luís Seoane na revista “Galicia emigrante”, que a recibira de mans de Isaac Díaz Pardo. Oito anos despois, xunto a outras seis da mesma reportaxe, foi incluída no libro “Galicia hoy”, publicado por Ruedo Ibérico. Dende entón, a foto dos Calo foi considerada como a denuncia máis contundente da emigración nosa durante o século XX.

As fotografías dos adeuses de Alberto Martí non desmerecen de maneira ningunha a emoción e a calidade daquela magnífica e tan gabada reportaxe de Manuel Ferrol. Realizadas na mesma época e no mesmo escenario, estas setenta e tres imaxes, que o veterano fotógrafo coruñés mantivo inéditas até agora, posúen a potencia visual e a sutileza compositiva abondas para captar o estado da alma emigrante en momentos decisivos de transo como son os das saídas e as chegadas. Organizados en tres apartados (a ida, a volta, e a chegada ao porto de Vigo do “Santa María” en 1961, tras o secuestro do DRIL), cada un destes cartaces retrata unha historia secreta do que supuxo a emigración para milleiros de persoas, dende o latexo inicial da saudade, modulado a medida que o buque se afastaba do peirao, até a inevitable incerteza do regreso.

Nesta mostra o espectador atopará fotografías marabillosas, emocionantes, impactantes. Eis ese retrato de gran modernidade, utilizado para a cuberta do catálogo e para a promoción da mostra, de catro persoas de costas saudando cos panos de man aos seus seres queridos, a máis elegante expresión da saudade que nunca vira. Outrosí sucede coa dureza das escenas que retratan o rebumbio das aduanas, onde os emigrantes quedaban espidos, privados de calquera intimidade, mentres os axentes remexían sen o menor pudor nas maletas. Ou coa emotividade de retratos excepcionais dos nenos que perderon o barco, da meniña sentada entre maletas, da rapaza que en cuberta fai de nai cos seus irmáns pequenos, da monxa saudando dende o camarote á súa chegada ou das avoas subindo a bordo co seu obxecto máis querido, un tallo. Mención á parte merece o documento excepcional da presenza do fotógrafo do minuto fotografando no peirao (quizais a peza que recolle mellor o sentido desta mostra), coa intención de captar para sempre a esperanza depositada no derradeiro adeus ou a quentura da primeira apreta tras o reencontro.

Cos estes adeuses e apretas, Alberto Martí desvelou unha fascinante paisaxe humana que contribúe á renovación da iconografía sobre o fenómeno emigratorio galego, a nosa grande epopea colectiva. Coñecela é imprescindible para entender a historia recente de Galicia.

Campo do Fragoso CVIII

/en , , , /por

SAPOCONCHO

O Celta achégase á primeira eliminatoria de ascenso á velocidade do sapoconcho, puntiño a puntiño. Unha estratexia satisfactoria para os que prefiren valorar todo o camiño percorrido e comproban o acerto de ter aproveitado no inicio as vacilacións dos seus rivais. Porén, unha fórmula moi desacougante, deprimente, para a maior parte dos que non lembramos xa o que é saír de Balaídos co sorriso nos beizos e o acougo no corpo, tras o derradeiro triunfo dos nosos no pasado mes de febreiro. A actual afección celeste, tan curtida en derrotas, aprendeu a ser tolerante até a extenuación co seu equipo. As arredor de dez mil persoas que nesta tempada acudimos decote a Balaídos, podemos ter saudades daquel xogo da serpe marabilloso dos tempos de Karpin, Maziño ou Mostovoi; mais como somos conscientes do díficil terreo que pisa o noso club, ao comezo da tempada, aspirabamos a ben pouco: saber que os nosos pelexarían por non permanecer sine die no foxo no que caimos hai catro anos. A magnífica primeira volta deunos azos de ascenso; no obstante, esta pésima segunda devolveunos á crúa realidade de enfrontarnos coas feblezas dun proxecto societario e deportivo que non superou a súa crise. Fronte ao Elxe, un dos equipos con mellores resultados na segunda volta, o xogo celeste conducido por un extraordinario Trashorras mellorou unha barbaridade con respecto a partidos anteriores, porén iso non abondou para conseguir a tan desexada vitoria. O empate fraguouse na primeira parte, na que os dous dianteiros celestes estragaron media ducia de goles feitos. Trashorras, nun comezo de partido memorable, deu un auténtico recital de condución de xogo de ataque, adobiado de caneos, pases interiores e diagonais cara aos nosos xogadores de área. Así o Celta, durante alguns minutos, recuperou o fútbol con argumento que tanto éxito lle proporcionou durante o pasado inverno. Ademais, Hugo Mallo comezou a subir e asociarse con moito xeito con Quique, o que permitiu abrir unha fenda na rochosa defensa do Elxe. No entanto, foi Túñez quen abriu o marcador, á media hora de xogo, cun soberbio cabezazo. Os alacantinos reaccionaron decontado e nivelaron o encontro en catro minutos, tras unha boa xogada pola banda, facilitada por unha pobrísima intervención de Yoel, que como sucedera co Girona volveu ter unha tarde de verbena. Tras o descanso, O Celta saíu con moita intensidade. Xa no primeiro minuto, tras un pase xenial de Trashorras, De Lucas non foi capaz de superar ao porteiro; sen embargo, tras varias tentativas, o diamante chairego deliñou un fabuloso pase interior para David que, tras superar a toda a defensa, preferiu pasarlle a pelota a Quique de Lucas para que a empurrase a porta baleira. O gol deixou tocado ao Elxe. Semellaba que nos vinte e cinco minutos restantes, os nosos mesmo poderían ampliar a vantaxe. Porén, faltando cinco minutos a fatalidade cebouse cos de Herrera, que con catro centrais no campo foron incapaces de defender un inocente saque de falta dende a dereita, que Yoel tampouco soubo interceptar na área pequena. Unha xogada moi desgrazada que arruinaba un partido no que o Celta demostrou posuír moito máis fútbol e atesourar maior calidade ca un dos seus rivais directos. Máis alá da socorrida mala fortuna, un argumento escasamente deportivo para xustificar os fracasos, este empate amosou que o Celta non soubo xestionar un marcador favorable no treito final do partido. Herrera introduciu os trocos tarde, preferindo que o equipo quedase dentro da cuncha do seu conformismo. Volveu fracasar a estratexia do sapoconcho.

Memoria de Cabral

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a recomendar o libro Cabral. Olladas do pasado de Xosé Manuel Álvarez Estévez.

En numerosas ocasións temos salientado libros que contribúen ao proceso de construción da memoria histórica viguesa. Desta volta celebramos a publicación de Cabral. Olladas do pasado, un coidado volume de Xosé Manuel Álvarez Estévez que reúne preto de medio milleiro de fotografías sobre os máis diversos eidos da vida cotián do último século da parroquia de Cabral. Un libro que afonda no proxecto de recuperación documental iniciado hai dous anos polo mesmo autor, “Santa Mariña 1947-1997. Memoria dunha andaina deportiva” no que reconstruía a traxectoria do club máis emblemático da súa parroquia natal.

Grazas á colaboración de máis dun cento de particulares, que achegaron fotografías privadas, á consulta dos arquivos das entidades societarias da parroquia e doutras publicacións nas que quedaron algunhas pegadas da historia da que foi unha das parroquias adscritas ao concello de Lavadores, o autor ofrece un entrañable relato visual da historia de Cabral durante o século XX, sen esquecer ningún dos seus catro barrios: Becerreira, Carballal, Figueiras e Sello. Unha historia iniciada en 1904 a carón da lareira campesiña de Flora Vilaboa e rematada coas paisaxes actuais dos muíños de Amaro e dos Lusquiños, apenas unha mostra das dúas ducias de rodicios que no seu tempo moeron nunha parroquia de farturentos eidos de labranza regados polo Lagares, o río que tiña o seu berce na Lagoa Mol, hoxe aterrada polas instalacións deportivas do Aero Club e polas pistas de Peinador.

O autor ten o acerto de reunir no seu limiar, onde bosquexa unha breve historia da parroquia, os nomes dos lugares de cada un dos seus barrios. Borralliño, Mancoña, Gondarisco, Requeixo, Maceiriña, Besada, Rinxela, Gorguiña, Sardomela, Medoña, Parachán, Carballas, Pividal, Nogueira, Grileira, Remesil, Lomba, Sanín, Ameal, Retorta, Peinador, Chans, Rans, Molares, Caeiro, Cruxeira, Riomao, Cerquide, Penís, Fontaíña son algúns dos nomes de lugar que desfilan polas páxinas desta arca da memoria. Nomes que durante moito tempo vertebraron un espazo de cultura campesiña, onde nas primeiras décadas do século anterior emerxeu un potente movemento agrarista, que traballou arreo tanto na abolición foral coma na recuperación para os veciños do patrimonio forestal de Cotogrande, Valadas, Rans, Lodoso, Gorxal, Cotiña ou Bandeira, os montes da parroquia. Un proceso que chegou aos nosos días da man da actual Comunidade de Montes de Cabral, a piques de resolver o seu derradeiro contencioso sobre a propiedade dos terreos no que AENA constrúe o novo aparcamento do aeroporto.

No libro está presente, ademais, o pulo industrial da parroquia, ao que contribuíu a instalación en 1939 da empresa de Manuel Álvarez e fillos. Primeiro, o forno da fábrica de vidro –co que o fundador continuaba en Cabral a actividade industrial que iniciara na rúa Vitoria e despois no barrio de Casablanca–; máis tarde, as fábricas de porcelana Santa Clara en 1941, Royal China de louza en 1948 e Vanosa de vidro na década de 1960 converteron aquela resistente “Rusia chiquita” dos días doa alzamento nun dos principais focos obreiros vigueses deica a súa desaparición a finais da década dos noventa, tras un lamentable e fraudulento proceso de liquidación.

Polas páxinas deste excepcional libro documental recuperamos a imaxe dos tranvías da liña Vigo-Porriño, os ómnibus dos rusos e moita xente dacabalo. Coñecemos as entradas dos cines Camaruxo e Delicias, o mercado da Ponte ou as modernas tendas-bar. Como temos a posibilidade de intentar  identificar a milleiros de persoas que participan en vodas, xantares, romarías, ranchos de reis, festas, procesións, enterros, excursións, coros, comparsas… Costureiras como Josefa “A Farrapeira”, lavandeiras, regadores, vendedores de churros e patatillas… sorprenden coa súa presenza. Outrosí sucede cos grupos de escolares e dos seus mestres, ou as ducias de equipos de fútbol que desputaban aqueles encontros de solteiros contra casados tan frecuentes durante a ditadura. No libro aparecen as agrupacións de gaiteiros (Os Olimpios, Os Alegres, Os Parrulos e Os Cuncheiros de Cabral), as orquestras (a Orquesta Bastos, fundada polo acordeonista Arturo Bastos, e a famosa Orquesta Sintonía) ou os grupos pop (Los Gritos e Néctar). Como os deportistas son protagonistas doutro capítulo, dende a figura de Amante Caride, creador en 1929 do Veritas Sporting Club, primeira entidade deportiva da parroquia, pasando por Manuel Augusto Alonso, un dos mellores atletas vigueses de todos os tempos, deica os clubs de fútbol e balonmán, como o Santa Mariña ou o Deportivo Carballal.

Un libro entrañable, moi recomendable e clarificador, tanto para os fillos de Cabral como para o resto dos vigueses, xa que permite identificar unha parte moi significativo do que é o noso ADN urbano.

Campo do Fragoso CVII

/en , , , /por

CINCO EN LIÑA

Paco Herrera encomendouse á “solución Lotina”, dispoñer a cinco defensas en liña, tres centrais e dous laterais con vontade atacante, para atallar a hemorraxia de derrotas que padece o Celta en Balaídos dende comezos do mes de marzo. Unha solución ensaiada con certo éxito en Salamanca no partido de entre semana e consolidada fronte a un Raio Vallecano, escasamente cobizoso que pretendía tirar o punto que precisaba para acadar o ascenso. A “solución Lotina” amosouse moi eficaz defensivamente, sobre todo a partir da incorporación no inicio da segunda parte de Jonathan Vila. Despois de meses de continua incerteza, xaora, a defensa celeste colleu certa consistencia e intensidade, un feito ao que sei non foi allea a incorporación de Túñez, un central de calidade que hai xa moito tempo debería ter atopado o seu lugar no cadro inicial. Porén, outro conto ben diferente éche para Herrera reatopar o vieiro das vitorias que só veñen da man dos goles. A pesar de realizar o seu mellor encontro en Balaídos dende aquel fatídico día de febreiro no que colleu o liderado diante do Tenerife, a pesar de que contou cunha decena de oportunidades provocadas pola electricidade que achegan Aspas e Abalo nos seus escintileos de clase e pola potencia diesel dun Michu en día de si quero, a pesar de todas esas condicións favorables hoxe o Celta tampouco tivo pegada abonda para marcar. Unha mágoa estragar unha decena de oportunidades bonitas, creadas a maior parte das veces tras as faíscas de xenio de Aspas e Abalo, dous rapaces que entre eles xogan de memoria, arrichados nos taconazos, capaces de desbordar cos seus caneos e combinacións, mais tamén de desesperar a bancada coas súas inxenuidades, protestas innecesarias ou perdas súbitas de concentración. A clave do encontro estivo no xutazo que dende a banda dereita Abalo enviou ao longueiro no minuto 32 da primeira parte, cando Dani, o magnífico porteiro vigués do Raio, xa estaba superado. Aos nosos faltáronlles eses cinco centímetros de sorte que só posúen aos gañadores, moito máis necesarios cando apenas cinco minutos antes, Roberto Lago, moi activo no ataque durante a primeira parte non foi capaz de finalizar con éxito unha extraordinaria xogada persoal. Na segunda parte semellaba que o Raio saía cunha dose máis de intensidade, porén axiña foi recuando amedrentado polos gadoupazos de Michu na área vallecana chamados a desnivelar o encontro. Foi durante este período cando ao Celta lle faltou un pouco máis de coraxe e de alternativas tácticas para ir a polos tres puntos necesarios para asegurar a primeira eliminatoria da fase de ascenso. Cando o Celta podía recuperar a superioridade no medio do campo, xa que o veterano Movilla comezaba a desincharse, tras un partido impecable, Herrera errou retirando a Abalo e incorporando a un Quique de Lucas que non achegou unha mellora apreciable ao xogo de ataque do equipo. Durante o derradeiro cuarto de hora, o inagardado ataque de conformismo que sufriron os nosos e o medo insuperable dos vallecanos a perder o seu obxectivo desfixo o clímax dun partido até entón moi xeitoso e igualado. A pesar das luces e das sombras que deitou o Celta no encontro, é esperanzadora esta melloría defensiva que incrementa a competitividade do equipo e o seu estado anímico nun momento decisivo da tempada. Malo será que nos vindeiros partidos, Michu, Abalo e Aspas, os nosos tres canteiráns en liña, que como na tempada anterior asumiron a responsabilidade de liderar o equipo nos momentos máis difíciles, non atopen, por fin, o camiño do gol.

O futuro do Castro

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da publicación do libro de Jaime Garrido, El origen de Vigo. El monte de O Castro y su castillo (Deputación Provincial de Pontevedra 2011), propoño a redacción dun plan director do monte do Castro que preserve o seu patrimoio arquitectónico e natural.

Cando queremos fachendear de cidade fermosa diante dos visitantes non dubidamos en levalos ao monte do Castro. O formidable outeiro das murallas do Castelo, os miradoiros das áncoras de Rande ou do poeta Martín Códax son anfiteatros privilexiados para gozar de toda a beleza inquedante da ría e do farturento val do Fragoso, para pasmar co ir e vir das embarcacións dos portos ou para identificar entre a xeometría aceirada das guindastres dos asteleiros e dos tellados das naves do enorme recheo de Bouzas o latexar industrial dunha cidade que non desiste. A visita ao Castro é, ademais, para o viaxeiro curioso unha posibilidade magnífica de comprender o que foi a historia da nosa cidade, dende a súa orixe castrexa e as pegadas que deixou a economía marítima romana, pasando polo esplendor dos trobeiros medievais, deica a actual cidade portuaria atlántica, que agromou nos areais do Berbés e se estendeu até Guixar e Samil.

Jaime Garrido Rodríguez, un dos mellores coñecedores da historia viguesa e do seu patrimonio arquitectónico, emprega unha estratexia de comunicación semellante no seu libro máis recente, El origen de Vigo. El monte de O Castro y su castillo (Deputación Provincial de Pontevedra 2011). Un documentadísimo volume no que esculcando en todos os eidos desas 17 hectáreas, ubicadas na zona central de Vigo, ofrece tanto unha radiografía do estado actual e da problemática do noso primeiro parque urbano como un ameno percorrido pola nosa historia milenaria. Dende o parque arqueolóxico, museificado neste mandato da corporación, até a orixe da edificación e o estado actual do castelo da nosa señora do Castro, Garrido achega múltiples documentos (fotos e planos), algúns inéditos ou escasamente divulgados, que axudan a coñecer o valioso patrimonio arquitectónico e natural alí existente. Son de salientar os capítulos dedicados á ubicación do castelo do Penço, a descrición das fortificacións do castelo e ao asedio que sofriu en 1719 por mor da invasión inglesa. Como moi clarificadoras son as páxinas que explican as condicións da cesión ao pobo de Vigo do monte do Castro por parte das Cortes e os proxectos de axardinamento que en 1903 realizou o arquitecto Jenaro de la Fuente, case coincidindo coa instalación alí do primeiro depósito municipal de augas. Mais. Garrido, como xa fixera en libros anteriores, especialmente no seu clásico Vigo, la ciudad que se perdió, alerta sobre os numerosos desaforos e excesos cometidos no monte do Castro ao longo dos últimos cincuenta anos, propoñendo actuacións recomendables para a súa posta en valor e protección, especialmente no que atinxe ao conxunto do parque, ao castelo e ás excavacións arqueolóxicas.

Ten toda razón Jaime Garrido cando denuncia as construcións adosadas ao castelo, un monumento datado na metade do século XVII e hoxe sometido a protección como ben de interese cultural. Rematadas as concesións municipais dos tres establecementos hosteleiros existentes no parque, o concello de Vigo debería ter a coraxe de derrubalos e acometer un plan de recuperación integral das murallas do castelo. Como tamén a posúe cando denuncia que o monte do Castro se convertiu no primeiro aparcamento gratuíto do centro da cidade, xa que son centos os coches que durante todo o día permanecen estacionados nos diversos paseos asfaltados, o que semella incompatible cun espazo concibido para o lecer e o acougo, onde os peóns deben de ter preferencia absoluta sobre os vehículos a motor.

O monte do Castro, como o parque de Castrelos, son senllas pezas preciosas e primeiras do noso patrimonio natural e arquitectónico que merecen unha protección integral da que hoxe carecen. E como tales deberían ser peonalizados, sometendo o tráfico ás restricións precisas e acoutando a posibilidade de aparcamento a espazos moi concretos e a un tempo reducido. O monte do Castro require un plan director que contemple a recuperación da muralla e dos baluartes do castelo, mais tamén que facilite o desenvolvemento das excavacións do Parque Arqueolóxico e o arranxo de espazos especializados para o goce dos pequenos, da mocidade e das persoas maiores, os seus principais usuarios. A retirada da chamada “cruz dos caídos” debería incluírse no marco dunha nova estratexia da súa transformación en espazo cultural, sobre todo no actual Paseo de Rosalía de Castro, onde poderían estar presentes os textos da padronesa universal. Como especial atención merece o coidado do patrimonio forestal e floral do parque e do seu albeiro, así como o arranxo dos vieiros, carreiros, vereas ou sendas, que constitúen a única oportunidade que teñen milleiros de cidadáns para durante unhas horas camiñar por terra, gozando da súa fragrancia e do benestar que iso ocasiona. Eis o futuro do Castro.

Campo do Fragoso CVI

/en , , , /por

GROGGY
Abondaron apenas vinte e cinco minutos para que o Celta quedase groggy fronte un Girona que viña a Balaídos coa intención de achegarse aos cincuentas puntos que lle asegurasen a continuidade na categoría a vindeira tempada. Un campo que os cataláns sabían moi asequible para acadar este obxectivo xa que o equipo de Paco Herrera desde que obtivera o liderado leva case tres meses sen gañar na casa, acadando un punto de dezaoito posibles, unha restra de cinco derrotas insoportable, mesmo para unha afección tan curtida en fracasos nas últimas cinco tempadas como é a celeste. O Celta xa quedou atordado aos cinco minutos cando Despotovic abriu o marcador no que sen dúbida sería un dos mellores partidos da súa vida (anotou un “hat-trick”), fronte a unha defensa e unha portaría celeste en tempada de rebaixas, que se quedou parada protestándolle ao auxiliar un posible fóra de xogo, mentres que o dianteiro serbio aproveitaba a pracer a pelota que un dos seus compañeiros xa enviara ao traveseiro. Tras golpe tan prematuro, o Celta conducido polo Trashorras dos días bos semellaba que podía nivelar decontado o encontro. No minuto dez o noso artista de Rábade deliñou un grande pase interior (unha marabilla!) ao que chegou uns segundos tarde De Lucas; porén, oito minutos despois, foi o extremo catalán quen caneou pola banda e ofreceu un balón de ouro a David Rodríguez que o toledano non soubo enviar ás redes; como tampouco superou ao porteiro xironés un xutazo que minutos despois realizou David tras unha xogada persoal, con cano incluído ao seu central marcador. Tres goles feitos estragados durante un cuarto de hora de fútbol celeste prometedor que quedou en auga de bacallao cando un erro monumental de Catalá facilitaba que o Girona sentenciase o encontro. Corría o minuto vinte e seis e o Celta quedaba groggy, atordado por este segundo golpe, que sete minutos máis tarde sería aínda máis paralizante tras un novo tanto de Despotovic, volvendo aproveitar as facilidades dunha defensa celeste de verbena. A partir de entón, o partido convertiuse nun auténtico calvario para un Celta noqueado, impotente, unha sombra da sombra daquel equipo sólido que asombraba deica o mes de febreiro. Tras a reanudación, Paco Herrera agardou a introducir os primeiros trocos cando Despotovic volveu a bater a un pouco afortunado Yoel; mudanzas pouco acertadas, sobre todo a que supuxo a retirada do terreo de Trashorras, o único xogador dos nosos que procuraba recuperar o sentido e poñer unha certa orde en tan enorme catástrofe. Nin a incorporación de Aspas nin a de Joan Tomas nin a de Abalo, a pesar de que crearon algunhas xogadas de perigo e provocaron algúns escintileos claros de gol, puideron mitigar na media hora final de xogo o patético espectáculo dun equipo sen forzas, sen coraxe e, sobre todo, sen alma, que está provocando moita dor e confusión entre os seus seareiros que non saben explicar as razóns do suicidio que presencian cada nova xornada en Balaídos. Semella que Paco Herrera non está sendo capaz de inocular no seu cadro as doses necesarias de orde e disciplina que unha situación tan delicada require. A estas alturas, a pesar do enganoso da clasificación, nin sequera está asegurada a participación na promoción de ascenso. Que o mellor do encontro fose a estrondosa e agarimeira ovación que recibiu da bancada o ex-capitán Noguerol cando entrou no terreo de xogo é unha proba máis da grave doenza dun equipo que comeza a ser asubiado polos seus propios seguidores.