Porvir para a EMAO

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo ao porvir da Escola Municipal de Artes e Oficios de Vigo:

A reclamación do alumnado da Escola Municipal de Artes e Oficios (EMAO) de que non sexa suprimida a praza de profesor da especialidade de «Construción Artesanal de Instrumentos Musicais (CAIN): Luthería Antiga» interroga aos responsables do concello sobre o futuro da que é a máis antiga institución educativa pública viguesa. Un conflito aberto tras a xubilación de Ramón Casal «Boiro», mestre desta especialidade e responsable dun obradoiro extraordinario onde nas tres últimas décadas se teñen construído (ou reconstruído) de forma paciente e utilizando un procedemento artesán arpas, laúdes e violas de gamba, ao tempo que formado a varias xeracións de luthiers, que hoxe traballan por toda España.

A especialidade de Luthería Antiga, como as de construción de gaita, zanfona, pito e requinta, converteuse nun dos sinais de identidade da EMAO tanto pola súa singularidade (estas ensinanzas son impartidas só en Vigo e na Escuela Vasca de Luthería de Bilbao) como pola calidade dos instrumentos de música antiga saídos do seu obradoiro. Unha tradición acuñada en Vigo polo inesquecible mestre Antón Corral, gaiteiro e mestre de gaiteiros, que en 1983 se trasladou a Vigo e, sendo alcalde Manuel Soto, fundou o grupo de instrumentos musicais populares galegos da entón denominada como «Universidade Popular de Vigo».

A supresión da vacante do profesor de Luthería, que non aparece no orzamento municipal de 2019, alerta sobre a situación de provisionalidade da maior parte do profesorado da EMAO, que atende cada curso a 750 alumnos e alumnas de trece especialidades, dende as xa citadas de construción de instrumentos musicais, ás artísticas de pintura, debuxo artístico, talla e escultura en madeira, ourivaría, artesanía en coiro, deseño e encaixe de palillos, moda e confección, cerámica artística, encadernación e serigrafía. Ensinanzas de carácter non regrado que proporciona ao profesorado a posibilidade de axeitarse ás necesidades formativas dun alumnado moi diverso (maior de 16 anos), que nalgúns caso as comparte cos seus estudos universitarios ou con outras actividades profesionais.

Un espírito de escola-obradoiro xenuíno, herdado nunha tradición centenaria, que fan da EMAO, como da súa irmá a Escola Municipal de Música Folk e Tradicional (ETRAD), dous casos únicos na educación en Galicia, dous modelos admirados (internacionalmente) tanto polo seu carácter innovador da educación musical e artística como pola súa capacidade de integración nunha concepción global que supera con moito o espazo das propias aulas.

A actual EMAO mantén o espírito daqueloutra Escola de Artes e Oficios creada o 26 de setembro de 1886 na rúa do Circo 3, promovida pola sociedade de socorros mutuos La Cooperativa da que era presidente honorario Eduardo Chao coa intención inequivocamente rexeneracionista de contribuír á formación técnica dos obreiros e ao perfeccionamento dos oficios artesanais. Escola que adquiriu carácter municipal e público en 1888 e que a partir de 1900 se instalaría na súa ubicación actual, no edificio construído polo arquitecto Michel Pacewicz, encargado polo filántropo e emprendedor José García Barbón, que o doou á cidade, xunto a unha biblioteca de cinco mil volumes, coa intención benéfica de contribuír «á ensinanza técnica do obreiro e da muller» e coa condición de que as ensinanzas fosen gratuítas.

Dende entón, A Escola de Artes e Oficios foi unha das institucións educativas viguesas máis valoradas, xa que na súa concepción práctica, aínda que sexista, unía á formación profesional dos homes á artística das mulleres. Escola de Artes e Oficios esencial para o desenvolvemento do Vigo contemporáneo que no seu inicio compartiu instalacións con outras dúas escolas profesionais, a Escola Municipal Elemental de Artes e Industrias e a Escola Superior de Industrias, das que en 1923 naceu a Escola Elemental do Traballo, destinada a formación dos primeiros técnicos da industria naval e conserveira.

Tras 132 anos de traxectoria, esta institución cen por cen viguesa necesita dun novo pulo. Un porvir que pasa pola consolidación do seu exitoso modelo de ensinanzas artísticas e musicais municipais como tamén pola apertura á cidadanía dos seus espazos expositivos e da súa extraordinaria biblioteca (hoxe a mais antiga da cidade), onde se conserva unha das coleccións bibliográficas e hemerográficas máis valiosas sobre a historia viguesa. A EMAO precisa do agarimo e dos coidados dunha institución centenaria, que conserva a memoria e a identidade desta cidade de obreiros e artesáns. Potenciemos a EMAO como institución municipal educativa centenaria e innovadora, potenciemos a súa biblioteca como espazo de encontro da memoria da cidade e da súa proxección cara ao futuro.