Onte 155: Con Carlos Callón

Admiro o traballo teimundo e incansable de Carlos Callón, presidente da Mesa pola Normalización Lingüística, compañeiro de Prolingua e autor moi querido de Xerais, a prol da lingua galega, a súa defensa e o fomento do seu uso en todos os ámbitos da vida social. Indígname que hoxe vaia ser xulgado, tras ser denunciado polo xuíz decano da Coruña, Antonio Fraga Mandián, a raíz das súas críticas polo reiterado incumprimento deste xuíz da Lei de Normalización Lingüística, sobre todo no que atinxe ao emprego do topónimo a Coruña. É incrible que un cidadán sexa procesado por defender o cumprimento da lei e por promover a defensa do noso idioma, unha obriga que teñen todos os servidores públicos, tamén este funcionario da administración de xustiza. Amoso toda a miña solidariedade e apoio a Carlos Callón. Animo a asinar o manifesto da Mesa pola Normalización Lingüística «Queremos xustiza para a nosa lingua. Non á criminalización da súa defensa!» A defensa do cumprimento da Lei de Normalización Lingüística é hoxe unha causa cívica primeira.

Onte 154: Villares gaba a Isacc

Na primeira das homenaxes a Isaac Díaz Pardo, celebrada na Cidade da Cultura e organizada pola Xunta de Galicia, Ramón Villares realizou unha intervención extraordinaria, probablemente a mellor que lle teño escoitado. O presidente do Consello da Cultura Galga falou con absoluta liberdade, claridade e beleza expresiva para facer un retrato axeitadísimo da figura poliédrica de Isaac ao longo dunha vida que careceu de tempos mortos. Anotei dúas frases memorables sobre Isaac, que poden servirnos de guieiro: «Díaz Pardo combinou a beleza das formas co rigor das condutas». «Tivo unha idea ao longo de toda a vida: construír un futuro para Galicia con memoria e sen divisións sectarias». É difícil poder resumir con menos palabras a vida enteira dun artista patriota. A vindeira homenaxe será o mércores, 15 de febreiro, ás 19:30 horas, organizada polo Museo do Pobo Galego.

Onte 153: A proeza da Editorial Cíes

José Ballesta, director e guionista dunha longometraxe documental de próxima estrea sobre Marcial Lafuente Estefanía, achegoume novos datos sobre a proeza da viguesa editorial Cíes. A editora de Eugenio Barrientos López, situada na Libraría Tetilla da rúa Elduayen, entre 1941 e 1958 desenvolveu un catálogo de arredor 1.500 títulos, estimándose que puido chegar a publicar SEIS MILLÓNS de exemplares das súas novelas populares de xénero romántico e de vaqueiros. Barrientos, un auténtico xenio da edición, aínda non recoñecido, foi o inventor en España, en 1945, do formato da novela de peto («bolsilibro») e dun curioso sistema de distribución por kioscos, no que tanto se vendían como se prestaban os libros. Foron as dúas coleccións de novelas de «pulp fiction» as de maior éxito de Cíes, tanto a primeira, «Biblioteca X» (200 títulos), como a segunda, «Rodeo» (800 títulos), nas que publicaron os seus dous principais novelistas : Marcial Lafuente Estefanía e Fidel Prado (un letrista notable de cuplés). Os libros de Cíes concebíanse en Vigo (onde MLE viviu e escribiu de 1943 a 1951), as xeitosas portadas a cor preparábanas en Barcelona os ilustradores Moreno e Tomás Porto, eran impresos en Bilbao por Artes Gráficas Grijelmo e, finalmente, distribuídos para toda a España dende o almaceniño de Elduayen onde un encargado e dúas rapazas facían os paquetes que se envían por correos. Un incrible modelo de edición popular periférica en tempos de dura posguerra. Cíes solicitaba escritores en anuncios nos principais xornais de España e anunciábase baixo o lema: «Editorial Cíes. Creadores de rotundos éxitos». Sobre a experiencia de Cíes e sobre a apaixonante biografía da súa estrela, Marcial Lafuente Estefanía, volverá Ballesta nun libro que está escribindo. A memoria de Barrientos e MLE debe ser recuperada.

Onte 152: Bragado e Carlos Casares

O meu amigo limiao Rafael Laso envioume este mapa da provincia de Buenos Aires. É doado comprobar que na mesma estrada, separadas por uns poucos quilómetros, están as cidades de Bragado e Carlos Casares. Unha proximidade atribuíble, quizais, a esa providencia laica que axuda a explicar estas coincidencias fortuítas. Seguro que Carlos Casares, finado hai agora dez anos, celebraría a representación gráfica da nosa amizade cun sorriso agarimeiro.

Vigo-A Coruña

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da noticia da campaña «Vigo ama A Coruña. A Coruña ama Vigo», organizada polas asociacións de hoteleiros de ambas as dúas cidades, reflexiono sobre un novo modelo de relación estratéxica entre elas.

Gustei da iniciativa de colaboración entre os empresarios hoteleiros de Vigo e A Coruña anunciada o pasado xoves. Con motivo do día dos namorados, entre o vindeiro sábado 11 e o domingo 19 as parellas viguesas e coruñesas poderán hospedarse na cidade amiga cun 25% de desconto, só con demostrar que residen nalgún dos concellos da outra área metropolitana. Esta iniciativa de mercadotecnia hoteleira, xerada para promocionar en tempos de crise o chamado “turismo de proximidade”, preséntase cun moi suxestivo lema publicitario: “Vigo ama A Coruña. A Coruña ama Vigo”. Recupérase así o fío da memoria das xeracións humildes dos nosos pais e avós que viaxaban á cidade herculina a gozar da noite de vodas ou a xoldra das excursións de domingo, organizadas pola peña Xaburú, a comezos dos anos sesenta, con motivo dos partidos co noso eterno rival.

Esta orixinal iniciativa privada de irmandade entre as cidades da oliveira e da torre, tivo o seu precedente cultural o pasado 15 de decembro na “Acción Urbano Océano Lugrís”, un neocontubernio galaico organizado conxuntamente pola asociación cultural viguesa A Nave das Ideas e pola coruñesa In Nave Civitas. Naquel sábado desenvolvéronse de forma simultánea, en ambas as dúas idades actos de homenaxe ao xenial pintor Urbano Lugrís. Nacido na Coruña en 1908 e finado o nadal de 1973 en Vigo, o que fora alma mater das revistas “Brétemas” e “Atlántida” demostrou nos seus cadros que Vigo (“Xouba City” para el) e A Coruña (“Percalinópolys” na súa terminoloxía) son a fin de contas a mesma cidade atlántica. O pintor máxico da ría nosa, dos portos do Berbés e Bouzas, o autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou na súas cámaras de marabillas e nos seus murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna.

Estas dúas iniciativas privadas, ás que debemos engadir os termos do acordo de fusión do que foron as caixas nosas –hoxe, magoadamente, en perigo inminente de perda irreparable–, demostran que é posible superar os localismos pailáns que dende hai tres décadas dificultan a colaboración fraterna entre Vigo e A Coruña, dúas cidades que, a pesar de ter fasquías moi diferentes, constitúen os motores económicos da Galicia actual. Cooperación estratéxica no proxecto de modernización de Galicia que sabemos non pode impedir unha competencia estimulante entre ambos proxectos urbanos, como a que desenvolven os seus equipos de fútbol no terreo de xogo, unidos esta tempada pola angueira do ascenso a primeira división. Só asumindo esa estratexia de cooperación e competencia os portos de Vigo e A Coruña poderán asegurar o seu futuro no marco da rede portuaria da fachada atlántica europea. Idéntica estratexia deberá levarse na xestión de Peinador e Alvedro, dous aeroportos que, a medio prazo, poden desaparecer se non demostran a súa complementariedade con Lavacolla e a súa capacidade de competir co portuense de Sá Carneiro. Outrosí sucede cos contedores culturais públicos, especialmente os magníficos museos de ambas as dúas cidades, cuxa complementariedade temática permitiría integralos nunha oferta turística única moi atractiva e alternativa á estratexia compostelá do sepulcro.

Ademais, os concellos de Vigo e A Coruña deben cooperar no desenvolvemento da lei das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, esixindo que isto constitúa unha prioridade na política autonómica, cando estamos xa ás portas dunha nova lexislatura. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización no último prazo previsto, ano 2013, do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas. O que non debería levalos a esquecer a demanda histórica de que ambas as dúas cidades estivesen unidas por unha autovía gratuíta, alternativa a esa AP-9 que levan décadas expoliando os nosos petos.

Sometida a cidadanía de ambas as dúas cidades ás penurias das políticas de consolidación fiscal, cos niveis de desemprego disparados, co anuncio do atraso das obras do tren e co que foron as caixas nosas na UVI, esta estratexia de competencia e cooperación entre as dúas grandes cidades galegas é unha prioridade política. Vigo e A Coruña deben compartir estratexia para saír da crise no marco dun novo proxecto de autogoberno galego. Deixemos a pacífica rivalidade para o eido futbolístico, mais aínda cando é moi probable que o derbi de abril en Balaídos sexa un encontro decisivo e moi emocionante xa que Deportivo e Celta semellan determinados a loitar entre eles polo ascenso directo.

 

Onte 151: Juan Carlos en «Der Spiegel»

Hai tempo que Juan Carlos e os membros da familia real perderon a aura que, dende a Reforma Política, os protexía. Tras o escándalo de Urdangarín, as revelacións que publica o semanario alemán Der Spiegel poñen en cuestión cal foi o papel de El-Rei no golpe do 23-F. A fonte, un informe do daquela embaixador alemán en Madrid, agora desclasificado polo Ministerio de Asuntos Exteriores, evidencia a ambigüidade de Juan Carlos cos actores do golpe e as profundas diferenzas que mantiña co presidente Adolfo Suárea arredor da chamada «cuestión militar». Como ten sinalado Escolar estas revelacións cadran bastante ben coas preguntas nunca respondidas sobre o que sucedeu cos golpistas, especialmente coas razóns do indulto de Alfonso Armada, en 1988, quen dende entón se dedicou a mimar camelias no seu pazo de Santa Cruz de Rivadulla. Mágoa que o pobre de Suárez xa non poida achegar a súa versión que moito axudaría a perfilar o que realmente sucedeu no acontecemento máis decisivo para a consolidación do reinado de Juan Carlos.

Aúpa Celta!

Hoxe publico a miña primeira colaboración deportiva en Praza pública: «Aúpa Celta!» Agardo que sexa entendida como unha achega ao orgullo galego, xa que ese sentimento integrador do celtismo no que milito.

Campo do Fragoso CXVII

FIABLE

As estatísticas do Celta nos dous últimos meses amosan que é un equipo fiable. Tras oito partidos sen coñecer a derrota e sete sen encaixar gol ningún, tras acadar vinte puntos sobre vinte e catro posibles, tras converterse nun dos equipo máis goleiros e menos goleados da categoría, ocupa posición de ascenso directo, aínda que poida ser apenas por unhas horas. Sendo moi esperanzadoras estas cifras, a fiabilidade do equipo de Paco Herrera, a confianza que xornada a xornada está conquistando no corazón dos dez mil seareiros que acudimos a Balaídos e no de moitos milleiros máis que o siguen por televisión e internet dende o todo mundo, reside na solvencia e seriedade coa que comeza a resolver os partidos, mesmo a pesar de resultados moi axustados, coma sucedeu onte fronte ao Murcia. Superadas as vacilacións iniciais na estrutura defensiva e consolidado o liderado de Borja Oubiña no medio campo, que lle achega ao equipo as doses necesarias de serenidade e de equilibrio, este Celta mete moito respecto a calquera dos seus rivais. Fronte aos pementoneiros, Herrera sacou un dos seus equipos de gala: unha defensa dinámica, formada por dous centrais (Túñez e Oier) en estado de graza e dous laterais (Mallo e Lago) cunha clara vontade atacante; unha valiosísima parella galega de medios (Oubiña e Álex López) con capacidade de recuperación e de lanzamento do contraataque; amais dunha dianteira –quizais a mellor da categoría– de moitos quilates, con dous extremos veloces (Orellana e De Lucas) con clara vontade de desborde, un enganche rochoso e recuperador (Bermejo) e un media punta (Aspas) ao que se lle concede moita liberdade e se lle outorga as responsabilidades artísticas. O Celta tardou un cuarto de hora en collerlle o punto a un partido que comezou no primeiro minuto cunha clarísima oportunidade para o Murcia, un notable cabezazo de Chando, moi ben chapado por Yoel. Durante a primeira parte, os visitantes artellaron varias transicións de ataque moi ordenadas que, paradoxicamente, foron as que lles permitiron aos galegos os roubos de balón dos que naceron tres contragolpes magníficos e outras senllas oportunidades de gol. A primeira, un aviso de Quique de Lucas. A segunda, xa no minuto dezaoito, cando Iago Aspas xutou, dende a fronte da área, con moita intención á base do pau. Unha arteirada de auténtica orfebrería merecedora de gol. E a terceira, cinco minutos despois, outra contra moi ben conducida, esta vez por un Orellana, cada vez máis centrado no xogo colectivo, á que magoadamente non chegou por centímetros Iago. Na segunda parte, o Celta perseverou na súa estratexia do contragolpe veloz. Xa no primeiro minuto, Álex guindou un balón ás bandeiras da grada de Gol, anunciando que axiña chegaría o único gol do serán. Unha xogada de contragolpe moi ben iniciada e mellor resolta. Mallo recuperou un balón no campo propio para que Álex llo servise a considerable distancia a Iago; o de Moaña arrastrou cara así á defensa rival, percorreu en horizontal a liña da área e tocou cara á esquerda onde agardaba soíño Orellana para rematar de biqueira. Dez minutos despois, Bermejo volveu enviar outro balón ao pao, tras outra grande xogada na que combinaron até catro xogadores nosos. A pesar de non acadar outro gol, o Celta mantivo a súa superioridade e soubo xestionar o resultado nos sempre díficiles vinte minutos finais. Un resultado xusto para un Celta que fixo un partido moi serio en todas as súas liñas. Mágoa da lesión muscular de Yoel que lle impediu superar a marca de imbatibilidade de Cavallero. Este Celta fiable ilusiona.

Onte 150: PSOE

Unha das claves da vitoria tan axustada de Rubalcaba atopeina no ton desaxustado empregado por Chacón na defensa da súa candidatura. Non foi o contido nin a construción do discurso –froito dun coidado traballo de laboratorio de mercadotecnia política– onde errou Chacón, senón na súa errada teatralización diante da oligarquía do seu partido, moi pouco predisposta a asumir riscos nestes tempos de aguda reconversión para os seus membros. Pola contra, Rubalcaba asumíu a seguridade que proporciona o seu habelencioso ton parlamentario para defender a súa proposta inequivocamente xacobina, enfatizando que non renunciará ao carácter  «socialista» e «español» do partido. A pesar da escasa diferenza programática de ambas as dúas propostas e do carácter banal do debate, o resultado favorable a Rubalcaba foi moi ben recibido tanto polo Partido Popular e a prensa máis conservadora como polo grupo Prisa. Rajoy, Cebrián, Felipe González…, e tamén os nosos Pachi Vázquez e Abel Caballero, quedaron moi aliviados con esta elección. Agóiranse malos [difíciles] tempos para a esquerda socialdemócrata española.

Onte 149: 10 millóns de exemplares

Anunciamos que, ao remate do pasado ano, Xerais superou os dez millóns de exemplares vendidos ao longo dos seus trinta e dous anos de historia. Efectivamente, 10.103.409 libros en lingua galega que supoñen un éxito dos lectores e lectoras, ademais dun aliciente de esperanza para o futuro do libro na lingua de noso. Nun momento de tránsito e profunda mudanza dos modelos de comunicación cultural, sufrindo os duros efectos da tempestade económica e da anemia das políticas públicas de lectura e fomento do galego, noticia tan boa coma esta sei que estimula o traballo e o compromiso do cadro de profesionais da editorial co proxecto Xerais. A miña gratitude para todas as persoas que a fixeron posible.