Listado de la etiqueta: xosé_manuel_beiras

Retorno á fin de século

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a valorar os resultados electorais das Galegas 12X

O domingo non houbo sorpresa. Alberto Núñez Feijoo obtivo a súa cuarta maioría absoluta e Ana Pontón conseguiu que o BNG recuperase o liderado da oposición. Unha contundente vitoria da Galicia conservadora sobre o bloque da Galicia alternativa no marco dun resultado histórico, tanto para os populares como para os nacionalistas, co que se recupera unha composición do Parlamento moi semellante á da quinta lexislatura (1997), cando o BNG de Xosé Manuel Beiras deu o sorpasso sobre o PSdeG-PSOE de Abel Caballero liderando a oposición no terceiro mandato de Manuel Fraga. Un resultado que liquida os restos do naufraxio de En Marea que perde as súas catorce actas, castigada polas súas continuas escisións e desavinzas internas, ao tempo que deixa fóra a VOX, amosando que o noso pode ser un país conservador pero non reaccionario, a pesar de que os medios capitalinos pretendan interpretar estes resultados en función da axenda da vila e corte.

O éxito extraordinario da cuarta absoluta de Feijoo, un fenómeno inédito no actual entorno europeo de fragmentación, como a súa capacidade de mellorar o resultado nas provincias da Coruña e Lugo, a pesar do rebrote da Covid-19 na Mariña, achega ao político dos Peares aos mellores resultados de Manuel Fraga. Outra vitoria que amosa a capacidade de Feijoo de equilibrar a estratexia liberal, privatizadora e centralizadora do PP de Génova coa organicidade de considerar a Galicia como suxeito político e poñer os seus intereses no centro do debate, cuestión na que só coincide no actual arco co BNG, facéndoo eixo da comunicación da súa campaña: «Galicia, Galicia, Galicia». Unha estratexia moi exitosa á que non seus tres mandatos non lle afectaron nin as pobres cifras económicas do país nin a sangría da emigración da mocidade nin a devaluación dos servizos públicos de educación e coidados nin o desinterese pola lingua e cultura propias. Feijoo mantén en secreto a fórmula deste equilibrio imposible entre os ingredientes do seu crédito como xestor eficaz, autonomista convencido, epidemiólogo sensato e gañador invito de eleccións. Unha fórmula que lle permite manter a confianza de FAES e do partido (cuxas siglas apenas utiliza) que polo momento preside Pablo Casado.

Éxito indiscutible tamén do BNG de Ana Pontón e Goretti Sanmartín, a directora da extraordinaria campaña nacionalista, que a pesar do fracaso do bloque da Galicia alternativa, conseguiron que a esquerda nacionalista recupere con azos renovados á situación de hai case vinte e cinco anos (1997) e peche a crise aberta na asemblea de Amio (2009) cunha composición máis homoxénea e compacta. O BNG abre de novo a xanela da esperanza para un cambio a medio prazo (2024), mais tamén para de forma inmediata obrigar ao PSOE a respectar os acordos asinados en clave galega na investidura de Pedro Sánchez. E o que semella aínda máis decisivo, coa súa presenza no Congreso e o seu liderado da oposición no Hórreo permite que Galicia quede a idéntica altura que as outras nacionalidades históricas, á hora de calquera posible reformulación da gobernanza territorial. Un éxito do BNG que moito ten ver coa credibilidade da súa candidata, tanto a nivel xeracional (é a forza pola que apostou a mocidade) como polo rigor e serenidade dun discurso dirixido non só ao electorado nacionalista, como coa feminización efectiva da súa dirección, camiño sen volta da revolución feminista en marcha.

Nesa contorna de gañadores, o PSdeG-PSOE semella asumir como inevitable a súa terceira posición, o que non é estraño nunha formación que ao longo da Autonomía non foi capaz de ofrecer un perfil propio. Ausencia de carácter, unhas veces debida ao cesarismo dos seus alcaldes, sucedeu con Francisco Vázquez na Coruña, sucede con Abel Caballero en Vigo, que prefiren o seu contacto directo tanto con Madrid como con San Caetano, noutras por conformarse coa dinámica que imprime Ferraz e Moncloa, como sucede na actualidade. Unha pleitesía semellante á que sufriu a marca de Podemos en Galicia que se presentaba en 2012 coa intención de facer historia e que agora corre serio risco de desaparición. Sen esquecer, por último, que outra das claves do resultado do 12X foi o 40 % de persoas que decidiron quedar na casa, sobre todo en zonas urbanas, o que expresa unha inhibición electoral significativa, que nos recordou a que se producía decote nas convocatorias de fin de século.

Co resultado do pasado domingo, aparentemente Galicia volve ao escenario de 1997, mais non esquezamos que a sociedade e a economía galegas actuais son moi distintas ás daquela na que Fraga e Beiras pelexaban a zapatazos no desenvolvemento do autogoberno. Será esta undécima lexislatura na que se forxe a mudanza da Galicia alternativa? Rematará antes de prazo pola marcha de Feijoo a Madrid?

Onte 2079: Ana Pontón en conversa con María Reimóndez

/en , , , , , , , , /por

Os libros de conversas políticas constitúen un xénero con apreciable lectorado dentro da edición galega. Títulos xa clásicos como o que os editores Francisco Pillado e Miguel Anxo Fernán Vello prepararon con Xosé Manuel Beiras, A nación incesante (cunha primeira edición en 1989 e unha segunda actualizada en 2000, as dúas publicadas por Sotelo Blanco), o do escritor Suso de Toro con Camilo Nogueira, CN e outras voces (Xerais, 1991) ou o do xornalista Xosé Manuel del Caño con Méndez Ferrín (Xerais 2005), acuñaron un modelo de libro de conversas moi achegado á memoria biográfica e xeralmente enfiado como argumento principal pola participación do protagonista na construción do pensamento galeguista no seu sentido máis amplo.

Xénero deste tipo de conversas que constituíu unha das etiquetas da colección Crónica de Xerais, se ben nas últimas entregas adoptou un afán de clara renovación, tanto no libros de conversas entre Martiño Noriega e o xornalista Daniel Salgado, A contradición permanente (Xerais 2017), como entre Ana Pontón e a a escritora e activista María Reimóndez, A semente, a árbore, a froita (Xerais 2020).  Dous libros que sinalan unha mudanza profunda tanto no formato deste xénero, na axenda política abordada, como na modulación das propias voces políticas da esquerda nacionalista, procedentes xa das xeracións dos CAF en diante. Ademais,  A semente, a árbore, a froita, o libro que recolle as conversas de Ana Pontón e María Reimóndez, é o primeiro deste tipo protagonizado por dúas mulleres, o que pon en evidencia o carácter patriarcal do nacionalismo galego como os criterios que adoptamos os editores en lingua galega cando publicamos esta clase de libros.

Unha cuestión á que se refiren as dúas interlocutoras cando valoran a mudanza que se está producindo no BNG a partir dunha perspectiva de xénero, tanto polo feito da consolidación do liderado na organización de Ana Pontón, pola incorporación sen volta do pensamento feminista ao ideario nacionalista, como polo que supón de empoderamento das mulleres na actividade política. Unha reflexión matizada devagariño por ambas as dúas, como coidado é o estilo do cento de páxinas, que conforma a cerna dun libro tematicamente transgresor e aberto, formalmente moi literario e politicamente útil para coñecer a figura da candidata do BNG á presidencia da Xunta e o alcance das mudanzas que a súa direccion está imprimindo ao proxecto nacionalista.

Á diferenza dos modelos de libros de conversas  haxiográficos e masculinos doutrora, a escritora María Reimóndez asume o reto de ofrecer un retrato humano e político de Pontón en primeira persoa, que ao fío dunha sororidade e empatía xeracional, compartida e cómplice, vai transformándose en voz colectiva, nun dos acertos máis rotundos do libro. Como particular interese ten na conversa –onde hai algún momento incómodo, cando as interlocutoras non coinciden total ou parcialmente nas análises– a segunda parte do libro cando se debullan os contidos da axenda política de Pontón, máis centrados na preocupación polas persoas, pola conquista dos dereitos (esa leira onde sachar, como defende Reimóndez) e polo sistema público de coidados,entre outros, ca por posicionarse en cada unha das interminables liortas da tradición doutrinal nacionalista, como acontecía decote noutros libros do xénero.

Nestas páxinas, que saben a pouco, Pontón amosa experiencia política abonda, determinación e afouteza para sinalar prioridades (mesmo xa ten moi claras as dez primeiras medidas da súa presidencia), así como bo coñecemento da realidade galega, manexa cifras económicas con rigor, amosa curiosidade pola creación cultural e non dubida en mollarse cando aposta por «unha sociedade con moitísimo dinamismo e moitísima capacidade de adaptación aos cambios». Unha confianza nas propias posibilidades do país e un compromiso coa esperanza que Pontón resume en «traballar para facer de Galiza un país mellor no que vivir», «un país desenvolvido, a pleno rendemento, un país con igualdade…, un país onde as persoas sexan felices e teñan motivos para sorrir».

A semente, a árbore, a froita é un libro de lectura agradable que me resultou valioso para cargar os depósitos de esperanza da Galicia alternativa, o que lle agradezo a Pontón e Reimóndez. Recoméndoo vivamente.

A foto das autoras é de Nós diario. Moitas grazas.

Onte 1895: Dez anos de Couceiro na praza de Cervantes

/en , , , , /por

A familia do libreiro Xesús Couceiro merece todos os parabéns por esta primeira década celebrada onte da súa instalación na praza de Cervantes número 6, no corazón da cidade compostelá. Un período que a partir de 2009 no entorno do proceso de hibridación editorial e de crise económica tornouse moi difícil, na que os Couceiro levaron o libro ao espazo público convertendo o seu modélico edificio en referente indiscutible para o libro galego, tanto de novidade como de bibliófilo. Ao longo desta década foron máis dun cento as presentacións nas que participamos, algunhas inesquecibles como a de Todo é silencio de Manuel Rivas, a primeira que fixemos na praza, ou aqueloutra de Asasinato no Consello Nacional de Diego Ameixeiras, coa intervención espontánea dende o público de Xosé Manuel Beiras. Como foron múltiples os actos cívicos que alí se celebraron da Mesa pola Normalización, Prolingua, AELG e outras entidades e asociacións.

Unha tarefa iniciada por Suso Couceiro en 1969, cando abriu a súa primeira libraría compostelá na rúa de San Pedro, continuada no baixo de Xeneral Pardiñas e dende 2007 na casa da praza de Cervantes, que xestionan os seus fillos Pablo e María. Parabéns ao fundador e ao cadro libreiro actual poro seu teimoso compromiso co libro galego e coa cultura da libraría como espazo cultural e civico.

Onte 1768: Beiras presentou en Compostela «O encargo do señor Castelao»

/en , , , , , /por

O_encargo_do_señor_Castelao_19-10-2016Xosé Manuel Beiras presentou onte no Airas Nunes de Santiago O encargo do señor Castelao, a novela de Luís Rei Núñez. Foi un fermoso serán literario no que, ademais das intervencións literarias, Susana Recouso e Delia Corujo leron fragmentos da obra e os músicos Luís Soto e Santiago Cribeiro interpretaron o «Alalá das Mariñas» e «Lela». Comezou o seu discurso Beiras expresando «a súa declaración de amor por esta obra de Luís Rei», para argumentar, despois, que «a vinganza é o tema deste novela, un fío que se mantén ao longo de toda a narración». «Este relato, que non sei en que medida se pode chamar novela, supón a reconstrución da vida de Castelao coa intención de propoñer unha reflexión: “en que medida persoas da talla moral e ética de Castelao e Bóvieda se prantexaban que a viganza fose lexítima”.» «Esta novela fíxome pensar nos Cadernos da ira de Cáccamo e nos textos que Xosé María leu en actos pola memoria histórica, nos que a única forma de xustiza para as vítimas era recuperar os seus nomes».

Continuou Beiras salientando o carácter de contrapunto da novela, onde ademais do fío condutor da vida de Castelao, baseado nun traballo moi exhaustivo de documentación, o autor colle o de Gayoso, un dos maquis. Castelao e Gayoso foron dúas figuras distintas, ainda que estaban en conexión, ambos os dous foron represaliados no 34, os dous estiveorn nos remuíños do século XX, fose en Moscova, Nova York ou Bos Aires, algo enormemente esquecido.» Rematou Xose Manuel Beiras reflexionando sobre a situación política actual: «Estamos hoxe na mesma posición dilemática doutrora. Vivimos no único páis de Europa onde un golpe de estado fascista e unha guerra civil aínda non rematou, como proba que esteamos padecendo un golpe de estado parlamentario.»

Onte 1614: Que pretendeu Beiras?

/en , /por

beiras1h

O de Beiras onte no Hórreo foi unha teatralización premeditada ou apenas unha actitude irreflexiva, emocional, froito dunha arroutada? Unha pregunta que non semella doado contestar, xa que o veterano portavoz de AGE conseguiu que a súa proposta académica de que a Xunta de Galicia mercase a empresa do Cunqueiro, que non o Hospital, adquirise unha relevancia que sen este barullo non tería nin de lonxe. Como tamén é posible que esteamos diante dunha estudada manobra de distracción que sobreexpón o foco sobre as andrómenas de Beiras e o afasta de forma sutil da difícil crise de AGE e Podemos en Galicia ou do tenue papel que até agora desenvolveu En Marea no Congreso. Con todo, a maior dúbida que teño é se con esta actuación Beiras quixo relanzar a súa candidatura á presidencia da Xunta ou quixo borrarse da lista de candidatos. Non son quen de facer sequera un prognóstico sobre esta candidatura.

Onte 1494: Dende Madrid

/en , , , /por

63656e7472616c697a616369c3b36eViaxar a Madrid e participar nunha xuntanza de toda unha xornada con persoas de diversas comunidades é un exercicio sempre saudable para coller perspectiva. Xaora, desta volta, volvín comprobar a supremacía do relato construído polos medios capitalinos, impresos ou audiovisuais, sobre o «problema catalán», incapaces de entender o que está sucedendo en Cataluña tras a sentenza do Constitucional sobre o Estatut. Con todo é tamén preocupante a ausencia dun relato alternativo doutra España posible que ninguén defende. Tras este novo relato monolítico da «España que se rompe», defendido con escasas variantes polo PP, PSOE e Ciudadanos, parece que se agocha unha intención recentralizadora moito máis severa da que hoxe podemos imaxinar. Coma sucedera tras o 23-F e a celebración do mundial de fútbol de 1982, cando se aprobou a LOAPA e se puxo freo á «exaltación da diversidade» lingüística e cultural dos anos da reforma Política, semella que a única resposta que dende Madrid se ofrece ao «desafío catalán» é máis centralización e máis uniformidade. Lonxe da creba democrática da que falan  Beiras e o grupo Sin permiso, enxérganse tempos de teimoso e reseso centralismo. Non parece mala idea refuxiarse en Invernalia, compartir reflexións, recabar azos e preparar unha longa e dura campaña.

A Galicia urbana

/en , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana a publicación do libro A Galicia urbana, coordinado por Rubén Lois e Daniel Pino, que considero esencial para a comprensión da realidade territorial actual do noso país.

XG00235901Galicia é un país hexemonicamente urbano. Hoxe máis de dous millóns de persoas, o 70 % da poboación galega, residen no eixe urbano continuo que se estende de Ferrolterra á fronteira portuguesa, agrupándose en cinco das setes cidades galegas primeiras, espazos urbanos onde viven case o 60 % dos habitantes de Galicia. Polarización que se produce tamén no eido económico xa que neste mesmo espazo urbano atlántico se concentra o 75 % da riqueza do país, boa parte das empresas de maior facturación e emprego, así como as entidades públicas que prestan os servizos públicos sanitarios, educativos e administrativos.

Un proceso imparable de concentración demográfica e económica, que supuxo un grande impacto sobre a nosa paisaxe, xa que provocou á artificialización do territorio galego. A urbanización das últimas catro décadas supuxo a construción de milleiros de edificacións, en moitos casos sen planificación ningunha, e de numerosas infraestruturas (autoestradas, estradas, polígonos, paseos marítimos, avenidas ou rúas), que supuxeron, despois, a instalación dos servizos de saneamento, electrificación e gasificación. Sen esquecer, que este proceso urbanizador orixinou mudanzas profundas dos xeitos de vida da poboación galega, que foi adoptando os patróns e as convencións do estilo de vida urbano como o traballo asalariado, o incremento da mobilidade, a segmentación de roles, a competitividade, a secularización, o individualismo ou a posibilidade de mudanza social, tan característicos das sociedades urbanas do resto de Europa.

Esta revolución silenciosa no territorio desmonta a visión tradicional de Galicia como un país de campesiños empobrecidos cunha economía de subsistencia ou simbiótica, no caso daqueles que nos arrabaldes das cidades coma Vigo ou Ferrol se foron incorporando ao incipiente proceso industrializador dos anos sesenta e setenta. Unha revolución urbana que obriga a reformular as interpretacións que se fixeron dende o pensamento galeguista sobre o territorio e a identidade, como as do atraso do profesor Xosé Manuel Beiras ou a da contraposición entre o carácter cosmopolita do urbano e o auténtico galego do rural e vilego defendidas por Risco ou Otero Pedrayo.

Hoxe Galicia é unha realidade urbana debido á concentración demográfica, da actividade económica e da artificialización do territorio arredor dun eixe litoral formado pola áreas metropolitanas de Vigo e da Coruña (onde viven máis dun millón longo de persoas, máis dun terzo da poboación galega), interconectado con tres cidades medias, Pontevedra, Santiago e Ferrol, que articulan ao seu arredor unha tupida rede de asentamentos rururbanos. A este corredor occidental hai que engadir os espazos urbanos da Galicia oriental das cidades de Ourense e Lugo, onde viven un terzo dos habitantes de cada unhas das súas provincias, e por unha serie de vilas, que funcionan como centros de cabeceira comarcais, como Verín, O Carballiño, Monforte, Sarria, Vilalba, Mondoñedo, A Estrada, Lalín, Arzúa ou as do corredor da Mariña lucense, Viveiro, Foz e Ribadeo. Pequenas cidades que funcionan como illas sobre un océano rural que marcou gran parte da historia e da identidade do país, mais que agora moi transformado, en declive, deixou de ser para moitos galegos o referente de orixe, albergando unha poboación minguada e en claro retroceso.

Esta mudanza histórica é estudada dende un enfoque multidisciplinar e desmitificador no libro “A Galicia urbana” (Xerais 2015), un groso volume de 760 páxinas, coordinado polo xeógrafo Rubén Lois e o sociólogo Daniel Pino. Corenta especialistas, dende diversos saberes e disciplinas, como a Xeografía, Demografía, Historia, Economía, Socioloxía, Arquitectura, Urbanismo, Dereito e Medio Ambiente realizan unha radiografía da organización territorial da Galicia actual e propoñen unha serie de medidas para pensar e gobernar esta Galicia urbana das vindeiras décadas.

Propostas moi acaídas xa que está realidade da hexemonía urbana aínda non foi recoñecida en Galicia no eido institucional, administrativo e político. A constitución de áreas metropolitanas, como as de Vigo e A Coruña, é unha prioridade indiscutible, que debe dar paso á creación dunha nova organización de Galicia como país urbano, superadora da provincial e municipal actuais. O noso país precisa debuxar un novo mapa municipal, comarcal e metropolitano coherente con esta realidade urbana, onde a escala supralocal e subrexional adquiran un maior protagonismo. Como propoñen Rubén Lois e Daniel Pino, se os espazos mudaron polo efecto da urbanización, “agora cómpre axustar estes cambios ás escalas territoriais e de goberno”. Acometer a reforma territorial é un reto da Galicia do século XXI.

Onte 893: Respiro

/en , , /por

O axustado do resultado das votacións de ANOVA sobre as coalicións para as Europeas, mesmo a pesar do movemento determinante de Beiras no último momento, supón un respiro para a continuidade de AGE, aínda que amosa unha formación fracturada onde matematicamente aínda son minoría os partidarios da estratexia da coalición federalista. Tras a celebración das Europeas, coas municipais a menos dun ano, volverá con toda a súa intensidade o debate sobre a estratexia da ANOVA, que non é outro que o do futuro do nacionalismo e da esquerda federalista en Galicia a comezos do século XXI. O de onte foi apenas un respiro.

Onte 594: Emocións

/en , , /por

Comprendo a indignación que Beiras expresou onte no Parlamento Galego de forma abrupta exixindo un pouco de ética a Feijóo que volvía ofendelo de forma moi groseira e desapiadada. O comportamento de Beiras, que simboliza a indignación cidadá ante un xeito amoral e utilitarista de entender a política, non sería noticioso noutros parlamentos europeos (como a Cámara dos Comúns) onde se adoitan admitir estas expresións emotivas. Mágoa que o incidente agochase o desenvolvemento dunha sesión patética, na que o presidente da Xunta se negou a contestar as preguntas dos tres grupos da oposición sobre as súas relacións de amizade co narcotraficante Dorado, onde reside a cerna do interese e da indignación cidadá. Moi malas trazas ten este inicio de lexislatura parlamentaria, cando máis se precisa un debate político a corpo aberto sobre a situación crítica dun país desangrado socialmente (300.000 parados) e onde o seu goberno desacredita as competencias do seu autogoberno.

Onte 523: A tristeza de Beiras

/en , , , , , , , /por

Grazas a You tube puiden ver á noite algunhas das intervencións do pleno do Parlamento galego en xornada pouco axeitada como a dun martes de entroido. Os dous discursos de Beiras, senllas pezas oratorias tan amargas coma luminosas, expresaron o seu profundo desacougo polo que denomina «dexeneración do Parlamento de Galiza». E polo visto e lido sobre o que ocorreu onte na cámara hai razóns abondas para a preocupación expresada polo líder de Anova.

A expulsión dun parlamentario de AGE na sesión da mañá, como hai quince días foi o intento de impedir a presenza na bancada dos convidados dos grupos da oposición, como o rigor extremo da presidencia na interpretación do regulamento con respecto aos deputados da oposición, son síntomas dun clima parlamentario áspero, froito da preocupación dos responsables populares da Mesa (como entendo do propio Goberno Galego) pola presenza e protagonismo na cámara dos grupos nacionalistas, especialmente de Beiras e dos seus «descoñecidos» deputados E non lles falta razón aos conservadores, xa que por moito que pese ao BNG e PSdeG-PSOE, nesta lexislatura a entrada dos membros de AGE activou no hemiciclo unha axenda e unha linguaxe política máis achegada ás preocupación cidadás, onde (como puidemos ver onte) se emprega con sutileza a sátira e a ironía e as cousas se chaman polo seu nome. Un gran acerto, unha nova atmosfera que abre horizontes para o traballo de toda a oposición.

A intervención de Beiras sobre as preferentes e subordinadas testemuña esta proximidade fraterna dun político humanista capaz de conmover e mobilizar coas súas palabras en sede parlamentaria. A coda da peza oratoria, apelando á corresponsabilidade cidadá para erradicar a corrupción de banqueiros e poderosos («a corrupción non está na política, está na sociedade», enfatizou Beiras alporizado), amosou a tristeza e sabia indignación de quen nestes momentos encabeza de facto a oposición parlamentaria e social en Galicia. Admirable Beiras!!!

Publicado en Galicia Confidencial.