Listado de la etiqueta: quinocho

Historias do Celta

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a recomendar 100 historias do Celta de Eduardo Rolland:

Ás portas da celebración do centenario, o xornalista Eduardo Rolland publicou 100 anos de Historia do Celta. Un século escrito con afouteza e corazón (Ardemar Edicións 2022), libro no que ofrece medio cento de textos que resumen o primeiro século de fútbol celeste. Historias que contribuíron a forxar a identidade e o carácter do club nacido en Vigo coa intención de constituír un equipo de dimensión galega, competitivo a escala internacional, nunha disciplina que os entusiastas traballadores da Eastern Telegraph Company practicaban de forma afeccionada dende facía case tres décadas. Unha tradición futbolística pioneira, vinculada á dimensión portuaria da cidade, consolidada a partir de 1895, ano no que os empregados do Cable Inglés fundaron o Exiles Cable Club, o primeiro club de fútbol vigués. Práctica deportiva que adquiriría índole profesional coa creación dos dous clubs que se fusionarían o 10 de agosto de 1923: o Fortuna (1908) do campo de Bouzas e o Real Vigo Sporting Club (1914) da chamada “catedral” de Coia, entidade que a súa vez xurdira da fusión do New Club Vigués (1906) e do Sporting Club (1911). Clubs vigueses que dende 1906 até 1923 monopolizaron os títulos do Campionato de Galicia, o único oficial até a creación da Liga en 1929.

Rolland ofrece unha historia literaria e singular, renunciando a proporcionar estatísticas e clasificacións, coa intención de salientar así as figuras celestes máis icónicas (xogadores, adestradores e directivos), os acontecementos deportivos principais (fosen vitorias como derrotas inesquecibles) e os momentos críticos ou tráxicos dun club, que uniu o seu devir ao da propia cidade da que foi (e continúa sendo) o seu primeiro emblema no mundo. Relatos para os que o autor escolle a lingua galega, o que merece beizón, tanto por tratarse dunha achega importante para o catálogo do libro en galego, como pola coherencia coa propia historia dun club nacido para representar ao seu país. Velaí a escolla de nome entre as propostas de Breogán e Celta, tras un concurso popular auspiciado, como o proceso de fusión, por Manuel de Castro “Handicap” dende as páxinas de Faro de Vigo. Velaí a escolla do equipamento, en principio o vermello e branco da bandeira viguesa, pouco tempo despois, xa en competición oficial, mudado polo azul celeste e calzón branco, como sinalou Juan Baliño Ledo, o secretario da mesa fundacional do club, «xa que desde o principio sempre se quixo que o Celta representase a Galicia».

Utilizando a prosa fluída e documentada, tinguida das pingas de retranca de obras anteriores, como Galicia en guerra (Xerais 2006) e Reconquista (Xerais 2009), Rolland ofrece nestas prosas celestes algúns retratos memorables. Velaí o do inglés Francis Cuggy, primeiro adestrador, escollido entre os trinta nomes propostos pola Federación Inglesa de Fútbol, que acadou en dúas tempadas o campionato galego. Como inesquecible é o do escocés que se fixo chamar Míster Cowan, cuxo verdadeiro nome era William Raeside, todo un impostor que non abandonada o seu rostro flegmático e a súa pipa, co que o Celta fixo unha boa tempada (1927-1928), rematada cunha xira por Arxentina e Uruguai. Como merece lectura atenta a participación nesta historia celeste de Laureano Álvarez Rodríguez, aquel telépata madridista de orixe galega que de forma “desinteresada” prometía levar ao Celta de novo a primeira división, o que para Derviche «a directiva sopesaba contratar, como o bruxo de Pereiró e un famoso curandeiro», na mesma temporada (1959-1960) na que iniciaría unha das décadas máis decepcionantes da súa historia en segunda división, cando as “circunstancias adversas” mandaban, como salientaba Ramón Allegue “o Tigre Padrón”, o mítico gardameta celeste, autor doutra interesantísima historia do Celta, desta volta en primeira persoa, publicada por entregas nas páxinas dominicais do decano.

Rolland relata as tres finais de copa perdidas in extremis, como lembra o escándalo de Jaburú e a traxedia de Quinocho, rescata con saudade a era da rianxeira, os ascensos da esperanza, algunhas das vitorias máis contundentes dos derbis ou retrata con agarimo algúns dos mitos celestes de sempre: o león Ruiz, Sansón, Pahíño, Nolete, Ademir, o capitán Manolo, Gudelj ou o Mago de Moaña, entre outros. Como non esquece a traxectoria na competición europea, dende a maldición da primeira eliminatoria co Aberdeen (1971), a participación en Champions hai dúas décadas, a épica semifinal de Old Tratford (2017), como o feito de que en 2000 o Celta gañase a Copa Intertoto, o único título europeo do fútbol galego.

Recomendo estes 100 anos de Historia do Celta, unha achega valiosa de Eduardo Rolland para a recuperación da memoria colectiva dun Celta centenario como para a historia da propia cidade de Vigo.

 

Pahiño, o pichichi lector

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a lembrar a Pahiño, aquel mítico dianteiro de Navia lector de Tolstoi e Dostoievski:

Na entrevista que o humorista David Broncano fixo a Iago Aspas en «La Resistencia» apareceron dous nomes de canteiráns celestes míticos: a do pichichi Manuel Fernández Fernández «Pahiño» e a do defensa Joaquín Fernández Santomé «Quinocho». O nome do dianteiro de San Paio de Navia esvarou entre as brincadeiras cando o humorista comentou a estatística dos mellores goleadores da historia celeste, na que o Merlín de Moaña co seu cento de goles en primeira (polo momento, 122) xa superou a Pahiño, o único celeste que até agora acadou o premio Pichichi, con 23 tantos, naquela tempada de 1947-48 na o Celta adestrado por Ricardo Zamora acadara a final de Copa e o cuarto posto na Liga, a súa mellor clasificación en primeira división, que só repetiría na 2002-03 da man do fútbol de salón de Mostovoi e compañía. Un comentario que levou despois a Iago a lembrar a Quinocho, asasinado nas oficinas do club en Balaídos a tarde do 20 de outubro de 1988, cando como xerente de club estaba preparando o desprazamento a Atocha. Quinocho foi apuñalado no corazón cando quixo arrepoñerse con afouteza a un dos dous ladróns. Un tráxico acontecemento que conmocionou hai tres décadas a cidade marcando un fito de afouteza no celtismo.

Esta homenaxe espontánea de Aspas a dous dos mitos da historia celeste inseriuse na liña das crónicas vibrantes, que cada domingo Ramón Allegue, o gardarredes celeste coñecido como o «Tigre de Padrón», publica nas páxinas de «Faro de Vigo». Máis alá do seu interese literario, destaca nesta engaiolante historia de «Padrón» o nivel de detalle co que reconstrúe a traxectoria do Celta como unha ansia permanente, onde cómpre valorar case sempre máis a intención e o esforzo cos trofeos traídos para Vigo. Velaí o relato da tempada do vinte e cinco aniversario celeste, na que acompañaban a Pahiño xogadores da talla de Miguel Muñoz, Yayo, Hermidita, Aretio ou Roig, que por merecementos no campo de xogo debeu ser pechada co primeiro gran trofeo, o de Copa. Unha ansia que, porén, despois de catro partidos agónicos de semifinal contra o Español, rematou cunha derrota co Sevilla, tras un partido igualado no que foi decisiva a lesión de Simón, o gardarredes celeste, obrigado a abandonar a lameira conmocionado, tras unha arriscada saída aos pés de Juanito Arza, o dianteiro andaluz que despois adestraría ao propio Celta. Unha final heroica, na que tamén sería expulsado Pahiño, na que o Celta, en palabras de Padrón, foi «vencido polas circunstancias», o que dende entón semella se repetiría moitas outras veces.

Tras tan extraordinaria tempada do 47-48, o Real Madrid fichou por pouco máis dun millón de pesetas a Pahiño e Miguel Muñoz, as dúas estrelas nosas, que axiña se converteron tamén en figuras do novo Chamartin. Pahiño repetiría como pichichi na 51-52 sendo referencia no ataque madridista até a chegada de Alfredo Di Estéfano, o que o obrigou a fichar no ano 1953 polo Deportivo da Coruña, onde o vigués tamén triunfaría como goleador xunto a canteiráns como Arsenio Iglesias, Luís Suárez ou o porteiro Luís Acuña «Xanetas». Non se sabe con certeza se o alcuño Pahiño se debeu a que este era o segundo apelido do seu pai (Paíno) ou se fai referencia a que xa de rapaz gustaba ir a xogar co balón á praia coma se fose un paíño, a ave mariña máis pequena das Cíes, que sabemos cría no illote Boeiro, da que Manuel Rivas escribiu que era «a derradeira conexión que os mariñeiros sinten coa terra cando se enfrontan co océano». Teña o seu nome unha ou outra orixe, Pahiño foi un extraordinario dianteiro na lameira, bo no remate de cabeza e de punteira, entre os dez mellores da liga de todos os tempos, admirado por todas as afeccións onde xogou, o que non lle impediu ser rebelde e afouto fóra dos estadios. Así o despedía de forma moi emocionante nestas páxinas de «Faro de Vigo» o xornalista Armando Álvarez para quen a historia de Pahiño é a dunha «rebeldía constante  contra os defensas agresivos, as directivas escravistas e a abafante vixilancia á que foi sometido polas autoridades franquistas».

Xaora, quizais o que mellor retrata o carácter rebelde de Pahiño foi a súa condición de lector, formado por don Emilio Crespo, o mestre republicano da escola da súa parroquia. Na década dos corenta e cincuenta, o nove de Navia non desaproveitaba as viaxes para ler aos narradores rusos como Tolstoi e Dostoievski ou a escritores como Hemingway ou o noso Ramón Cabanillas, o que era considerado polos seus compañeiros como unha sospeitosa rareza. Un comportamento que lle supuxo críticas severas dos medios franquistas, como as súas conviccións de esquerda e antifascistas, era considerado «un rojo», impediron que fose convocado pola selección para participar no Mundial de 1950 no Brasil. Grazas a Iago Aspas por lembrar a Pahiño, o pichichi lector.