Listado de la etiqueta: coronavirus

Covid 19 e acción ambiental

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración do día mundial do medio ambiente no contexto da pandemia pola Covid 19:

Coa esperanza de estar saíndo da situación máis severa de confinamento, celebramos este 5 de xuño o día mundial do medio ambiente arredor do tema da biodiversidade, a data anual máis importante das Nacións Unidas para fomentar a acción ambiental. Biodiversidade que abrangue as oito millóns de especies do planeta, os ecosistemas que as albergan e a diversidade xenética entre elas. Biodiversidade concibida como piar que sostén toda a vida na terra e debaixo da auga, tecendo unha complexa rede que afecta a todo o sistema de vida, con especial incidencia sobre os aspectos da saúde humana. A deforestación, a invasión de hábitats de vida silvestre, a agricultura intensiva e a aceleración do cambio climático alteraron nos últimos anos o fráxil equilibrio da natureza. Ao ritmo do consumo actual de recursos naturais as Nacións Unidas estiman que se precisarían cada ano dos 1,6 planetas. Catástrofes recentes como os incendios forestais no Brasil, California e Australia, a invasión de lagostas no Corno de África e sobre todo a pandemia da Covid 19, cuxa orixe é moi probablemente zoonótica (transmitida de animais a persoas), testemuñan a estreita relación entre os seres humanos e as redes de vida nas que vivimos.

A aparición da Covid 19 demostra que cando destruímos a biodiversidade destruímos tamén o sistema que sostén a vida humana. Os responsables da OMS insisten en que a menor biodiversidade corresponde maior capacidade de propagación de patóxenos (virus e bacterias). Outros científicos estiman que mil millóns de persoas son contaxiadas cada ano por doenzas relacionadas con algúns dos tipos de coronavirus e que arredor do 75 % de todas esas novas doenzas infecciosas transmítense de animais a persoas; razón pola que manter intactas a natureza e a diversidade de especies é unha forma moi eficaz de protexernos das pandemias. Como tamén existen evidencias para investigadores da Universidade de Harvard da existencia dunha asociación de maior mortalidade por coronavirus e niveis máis elevados de contaminación ambiental por concentración de partículas, feito que outros cuestionan, mais recoñecendo en todo caso que a longo prazo a contaminación contribuiría a debilitar o sistema respiratorio. A natureza está enviándonos unha mensaxe clara: protexer a saúde do planeta e preservar a súa biodiversidade é a vacina máis eficaz para evitar o colapso alimentario nalgunhas zonas do planeta e para protexer a toda a poboación mundial de futuras pandemias.

Por outra banda, é un feito coñecido que o confinamento e a paralización da actividade nalgúns sectores, medidas adoptadas nos dous últimos meses polos diversos gobernos para frear a pandemia do Covid 19, diminuíron de forma significativa as emisións de gases de efecto invernadoiro ao tempo que melloraron a calidade do aire nas cidades. Un estudo da consellaría de Medio Ambiente observou en Vigo unha redución de até o 76 % dos niveis das emisións de dióxido de nitróxeno, cuxos niveis elevados están asociados ao agravamento de doenzas respiratorias e cardiovasculares. E o que aínda é moito máis esperanzador, fomos moitos os vigueses asombrados polo acontecemento inédito de poder escoitar o canto dos paxariños que nestes días de reclusión volveron pousar no alfeizar das ventás das nosas casas.

En cidades como a nosa, a saída da pandemia, a «nova normalidade», é unha oportunidade para deixar de facer as cousas como sempre se fixeron e darlle unha profunda virada á acción ambiental. E iso tanto polos compromisos asumidos na axenda 2030 de desenvolvemento sostible como pola necesidade de preservar a propia biodiversidade na contorna urbana. Materia na que en Vigo hai moito aínda por mudar, dende a redución das emisións, para o que imprescindible diminuír de forma drástica o tráfico de vehículos privados que utilizan combustibles fósiles, como se fixo con éxito rotundo pechando durante os meses de confinamento algunhas arterias (como a que atravesa a Porta do Sol), pasando polo reordenamento do sistema de mobilidade interna no Vigo central, no periurbano como nos concellos da área metropolitana, en base a creación de rotas de camiñantes e ciclistas, coches híbridos e eléctricos compartidos e a un novo transporte urbano eléctrico, o que diminuiría a polución e a contaminación acústica. Sen esquecer que nesta mudanza en clave verde é imprescindible en Vigo a redución da contaminación luminosa, procurando ceos nocturnos tan limpos como os de Cíes, e un plan de reforestación con milleiros de árbores urbanas, abandonando a política ornamental de maceteiros e dinosebes das dúas últimas décadas. Se de verdade queremos apostar polo obxectivo dunha cidade sostible e inclusiva é obrigado saír desta pandemia acometendo as mudanzas verdes que Vigo precisa.

Tras a crueldade de abril

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a reflexionar sobre as mudanzas que esta provocando a pandemia

Na terceira semana da corentena os paxariños volveron ás tileiras conservadas ao comezo da Gran Vía. Escoitar os seus rechouchíos dende o balcón pareceume un agasallo da natureza contra a tristeza e o pesimismo, un pequeno milagre moi de agradecer nestes días de reclusión obrigada e de cifras nefastas na portada dos xornais. Un acontecemento extraordinario que nunca imaxinamos sucedería nun espazo urbano de estrépito, o do aire máis contaminado da cidade, presidido até agora polo renxido do tráfico constante e o rebulir da maquinaria no bulevar desaparecido. Apenas instantes fugaces de entusiasmo que nos fixeron esbozar un sorriso, un aceno que alivia a crueldade deste abril de pandemia, anuncio dunha crise global para o planeta de consecuencias imprevisibles.

Un andazo que estourou case sen avisar como outra desas noticias que nunca nos van afectar na nosa comodidade rutineira, mais que hoxe diante da nosa inocente perplexidade arrasa milleiros de vidas, sobre todo dos nosos maiores, na soidade das ucis de hospitais ao límite ou de residencias das que tan pouco sabiamos. Unha doenza que se estendeu a grande velocidade polos cinco continentes, capaz de modificar en apenas tres meses a vida de boa parte dos habitantes dun planeta, que até agora criamos global e para sempre intercomunicado. Unha pandemia que nos recluíu na casa de súbito, poñendo en perigo millóns de empregos, proxectos, competicións deportivas e as máis diversas actividades económicas, sociais e culturais. Unha crise sanitaria abordada só dende a iniciativa pública que revolucionou o contido das axendas políticas, dende a local á mundial, monopolizando a atención e os fluxos de información (incluídas fake news e bulos interesados) sobre calquera outra cuestión. Unha situación crítica que obriga a enfrontarnos a algúns interrogantes de urxencia para os que tampouco semellan existir certezas.

Os primeiros teñen que ver coa recuperación da normalidade perdida, se por iso entendemos volver a saír á rúa con confianza e liberdade, así como recuperar traballos e actividades educativas e sociais. Un proceso que as autoridades e os científicos aventuran será gradual, se deberá desenvolver devagariño e cuxo calendario dependerá da eficacia das medidas de mitigación da pandemia e da capacidade de resistencia ao colapso do noso sistema sanitario público. Un proceso polo tanto non exento de incerteza e, probablemente, polémico, no que as mellores receitas para soportar o cansazo e a ansiedade sexa contar cunhas boas doses de paciencia e calma, ademais de manter o respecto estrito das medidas de confinamento, de distancia social e hixiene para evitar o contaxio, así como de asumir o levantamento progresivo das restricións de determinadas actividades económicas e comunitarias, establecidas polas autoridades en cada momento.

Mais outros interrogantes e dilemas afectan a como vai mudar o mundo, que sen dúbida mudará, despois de semellante paralización planetaria, na que identificamos riscos distópicos no escenario mundial. O reinicio das actividades económicas estará moi determinado polo endurecemento das fronteiras, que provocará a limitación da mobilidade de persoas e mercadorías dun a doutro continente: descenderá o comercio mundial?; que pasará co turismo ou cos intercambios educativos e culturais?; que sucederá cos fluxos de persoas migrantes?; como afectará á redución das emisións e á axenda da ONU de loita contra o cambio climático?; xeralizarase o teletraballo, que impacto terá sobre as relacións sociais e na dixitalización das empresas?

Mais tamén non sería descartable que tras o covid-19 se recompuxera o mapa xeopolítico: sobrevivirá a Unión Europea a este difícil transo?; China sairá reforzada no seu liderado?; os Estados Unidos de Trump adoptarán unha nova deriva? Interrogantes que tamén suscita o impacto da pandemia sobre a propia gobernanza nos sistemas democráticos do capitalismo liberal: pasada a cerna da crise, reforzaranse as políticas públicas (sanidade, ciencia, educación, dependencia…) ou incrementarse a desigualdade?; en aras da seguridade sanitaria, correrán perigo ás liberdades cívicas, reforzaranse as tendencias centralizadoras?; no río revolto provocado polo malestar do proceso, os autoritarismos ou populismos de extrema dereita, non poderían procurar a súa oportunidade?

Mudanzas que despois de meses de confinamento é previsible afecten tamén ao que constitúe a cerna da nosa convivencia, tanto nas nosas relacións interpersoais como á propia expresión dos nosos afectos: consolidaranse as medidas de distancia social?; reforzaranse as respostas solidarias ou abrirase paso un novo individualismo?; como expresaremos o malestar e o noso entusiasmo?

Aplausos

/en , , , , /por

Dedico o artigo semanal en Faro de Vigo á cerimonia vespertina do aplauso sanitario

Nas rutinas familiares da corentena o momento máis agardado da xornada é o do aplauso vespertino das oito. Apenas un par de minutos de apoio mutuo nos que a veciñanza se recoñece e saúda en fiestras e balcóns e celebra a fortuna de continuar un día máis sen novidade facendo fronte a unha inesperada circunstancia planetaria que a todas obrigou a modificar de forma radical as súas vidas. Un contacto apenas visual, acompañado nalgúns casos de asubíos, cancións ou percusións improvisadas, que expresa a esperanza de superar xuntas uns días de incerteza e medo nos que se loita contra algo invisible que a calquera pode matar. Aplausos solidarios nacidos para recoñecer a afouteza e a dedicación do labor do persoal sanitario e do resto de traballadores e traballadoras esenciais que coidan da nosa saúde, seguridade e benestar. Aplausos que fenden o silencio das rúas baleiras que constitúen unha inxección de optimismo para todas as persoas que loitan contra a propagación do contaxio, sexa as que o fan nos hospitais, nos centros de saúde, nas ambulancias ou laboratorios como as que tamén contribúen quedando na casa respectando tan incómodo confinamento domiciliario. Aplausos de fraternidade que quedarán na nosa memoria futura como a mellor expresión dunha desventura común vivida nuns días nos que agromaba o entusiasmo da primavera.

Aquela iniciativa puntual dun minuto de aplausos cidadáns, convocada por mensaxería instantánea e redes sociais hai pouco máis de dúas semanas en Madrid e Gasteiz, onde saltaron dous dos brotes iniciais da epidemia na península, co inicio do estado de alarma transformouse en práctica habitual en todas as cidades para recoñecer o traballo impagable do persoal do servizo público de saúde, tamén vítimas do contaxio. Un xusto recoñecemento ao sistema sanitario público nun momento inédito de emerxencia que probablemente chega tarde tras unha década de recortes continuados  e privatizacións que debilitaron e precarizaron a súa estrutura de profesionais, sobre todo na atención primaria, como os medios dispoñibles no seu conxunto. Carencias angustiosas de persoal médico e de enfermaría, mais tamén de medios (equipos de protección individual, probas diagnósticas ou aparellos de UCI…), que nestas circunstancias pavorosas e nunca vividas se están poñendo a proba, ameazando con colapsar o sistema, cando o virus se está, aquí como no resto dos estados da nosa contorna, amosando tan imprevisto como desapiadado.

Aplausos de solidariedade que moito se agradecen tamén nas residencias de maiores, como podemos comprobar cada serán na nosa rúa, outras das institucións golpeadas con máis crueldade por esta crise, tanto polo número elevadísimo de vítimas mortais e casos activos como pola incerteza inevitable que se vive dentro de todas elas. Residencias que forman parte da rede de coidados do sistema público de atención á dependencia que como sucedeu co sanitario foi dende 2012 moi danada tanto pola política de recortes e redución do déficit público como pola febre privatizadora de empresas transnacionais e fondos de capital risco que as consideran unha fonte segura de ingresos. A ausencia dramática en moitos destes centros de persoal cualificado, tanto de atención xerocultora como sanitaria, de equipos de protección individual, os soldos escasos das traballadoras, a rotación constante dos seus cadros de persoal, a externalización de boa parte dos seus servizos ou a falta de controles públicos do seu funcionamento foron denunciados como principais problemas dun sector que vive á intemperie os seus días dramáticos.

Aplausos interxeracionais, nos que participan as crianzas e as persoas maiores, que reclaman o valor precioso do sistema público de coidados dos sectores sanitario, educativo e de atención a maiores e persoas dependentes. Un valor que non se poderá desprezar cando se debatan as medidas para saír desta crise global, que non pode ser considerada como outra catástrofe económica máis a engadir ás provocadas polo capitalismo impaciente deste século XXI ou ás complexas relacións que a humanidade mantén coa saúde do planeta, onde probablemente puidese atoparse a orixe do virus asasino. Como sinalou o veterano pensador francés Alain Touraine, a saída posible pasa por deseñar «unha sociedade de servizos entre humanos», o que empurrará cara arriba ás persoas coidadoras, que sabemos son de forma maioritaria mulleres. Un mundo no que, como sinala o filósofo Daniel Innerarity, teremos que facernos a vivir con moitas cousas que descoñecemos, «onde as decisións son arriscadas e a información incompleta». Cadora, con estes aplausos diarios, como advertiu o escritor Manuel Rivas, tamén contribuímos a «manter a salvo a esperanza, é tan pequeniña!».

 

A xestión das emocións na corentena

/en , , , /por

Nesta situación excepcional de confinamento, os pais e nais das crianzas de Educación Infantil e Primaria, ademais de organizar as rutinas diarias, conservando os seus hábitos de alimentación, lecer e sono saudables, son as pezas fundamentais da súa seguridade afectiva e desenvolvemento emocional. Os menores non son alleos ao que está sucedendo e nesta situación senten emocións como enfado, alegría, tristeza ou incluso medo e inseguridade, que requiren ser xestionadas.

Unha situación excepcional que brinda a oportunidade a pais e nais a estar máis presentes nas vidas das súas crianzas, dedicando tempo a falar, xogar e mesmo a aburrirse xuntos. Unha situación que proporciona a posibilidade de poñer en marcha na familia as estratexias da intelixencia emocional, o que facilitaría que os menores adquirisen niveis máis elevados de tolerancia á frustración e resiliencia.

A corentena, aínda que poida parecer estraño, pode axudar a que as crianzas coñezan no seu fogar o valor de palabras como empatía, solidariedade, respecto ou tolerancia. Máis aínda, a longo prazo este incómodo confinamento é posible que as axude a facer fronte aos retos da vida diaria e dos momentos de crise coma o que estamos sufrimos.

Con esta intención, Elena Fernández Serrano, orientadora educativa do noso centro o pasado curso, propón unha serie de pautas que poden axudar ás familias do alumnado de Infantil e Primaria a xestión emocional desta crise do coronavirus:

1–.Falar as crianzas con franqueza e sinceridade sobre a situación, o que xerará nelas confianza e seguridade.

2–. Utilizar unha linguaxe adaptada a súa idade, utilizando os termos e os datos científicos dispoñibles.

3–. Utilizar fontes fiables evitando bulos ou datos alarmistas, que poden provocar nos máis pequenos maior ansiedade e preocupación.

4–. Seguir as recomendacións das autoridades sanitarias sobre as medidas de prevención do contaxio (lavado das mans).

5–. Escoitar as súas dúbidas e responder as súas preguntas de forma clara, variando os temas de conversa.

6–. Identificar os pensamentos que poidan xerarlles malestar, o que pode axudar aos proxenitores a proporcionar respostas axeitadas que contribúan a mellorar o estado emocional dos pequenos.

7–. Recoñecer e aceptar as emocións, algo que afecta tanto ás persoas adultas como ás menores. Non hai emocións malas nin boas, todas axudan a adaptarnos á realidade.

8–. Intentar manter unha actitude optimista e alegre. Unha boa xestión emocional axudará a manter unha mellor saúde física de toda a familia.

Texto publicado nas webs do CEIP Laredo e CEIP Cedeira.

 

Persoas adolescentes na corentena

/en , , , /por

Polo momento evolutivo no que se atopan tampouco é doado para as persoas adolescentes pasar un mes sen saír da casa, sen facer deporte, sen acudir ao seu centro escolar ou sen estar a carón das súas amizades. A corentena é un tempo difícil tamén para elas.

Os medios de comunicación achegaron diversas recomendacións ás familias de especialistas en Psicoloxía da adolescencia que poden axudar a enfrontar mellor estes días de confinamento obrigado na casa:

1–. As persoas adolescentes deben continuar mantendo o fío do seu entorno social: comunicándose por medio dos seus dispositivos coas súas amizades e persoas coñecidas, realizando as actividades curriculares propostas polo seu centro, participando nas rutinas familiares de limpeza ou mesmo nas colectivas como o aplauso vespertino.

2–. As persoas adultas deben asumir a responsabilidade de manter as rutinas e horarios de costume na casa. Cunha actitude paciente e flexible deben propoñer que toda a familia comparta algunhas actividades que os seus membros non fan xuntos decotío: xogar en familia, ver unha película, participar na visita virtual a un museo, cociñar xuntos, compartir cancións favoritas ou ler en familia … E sobre todo, falar e manter unha comunicación afectiva.

3–. As persoas adolescentes deben ter acceso permanente ás noticias sobre a crise provocada pola pandemia e posibilidade de comentalas coas adultas dende unha perspectiva crítica e sen alarmismos. As persoas adultas deben insistirlles na necesidade de que utilicen fontes seguras e que comproben de forma crítica calquera noticia que reciban nas redes sociais, desbotando bulos e noticias falsas.

4–. Tanto as persoas adultas como as adolescentes deben recoñecer que na situación de corentena poden aparecer momentos de ansiedade, desánimo ou sensación de illamento, o que non debe alarmar, xa que os especialistas consideran «expresión dunha función normal e saudable que alerta das ameazas e axuda a tomar medidas para protexernos».

5–. É tamén posible que o desenvolvemento da crise provoque nas persoas adolescentes inquietude, ás veces expresada, outras non, como incerteza sobre o futuro, que as leve a repregarse aínda máis entre elas e sobre si mesmas. Neste caso as persoas adultas deben facilitar a expresión das súas emocións: «comprendamos que están tristes para que logo se sintan mellor».

6–. Sen embargo, na corentena as persoas adultas deben tratar de controlar as súas propias emocións, as adolescentes confían en que os seus pais lles proporcionen sensación de seguridade. Nunha situación como esta espérase das persoas adultas que sexan capaces de compartir coas adolescentes «palabras, reflexións, inquietudes, esperanzas e testemuñas dunha vida que continúa».

Para quen queira afondar nestas cuestións, recoméndase a lectura destes textos publicados ao fío da corentena:

–. «Adolescentes e coronavirus», artigo de opinión Ricardo Fandiño, presidente de ASEIA, La Voz de Galicia, 22-03-2020.

–. «Adolescentes en casa: los expertos aconsejan a los padres paciencia, flexibilidad y dar información veraz», reportaxe de Cristina Bisbal Delgado, El País, 17-03-2020.

–. «Coronavirus: 7 claves para proteger la salud mental de los adolescentes», entrevista a Lisa Damour, Unicef, 23-03-2020.

A Asociación para a Saúde Emocional na Infancia e na Adolescencia (ASEIA) pon a disposición das familias un servizo telefónico de apoio emocional onde poder xestionar as inquedanzas e o posible malestar derivado da situación do estado de alarma.

Texto publicado nas webs do CEIP Laredo e CEIP Cedeira.

Quedar na casa

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo propoño unha reflexión sobre a pandemia do coronavirus e o confinamento na casa

A corentena permitiume volver sobre as páxinas d’ A peste (1947), a novela de Albert Camus, desta volta na extraordinaria tradución para o galego de Isabel Soto e Xavier Senín, publicada por Hugin e Munin (2018). Confeso que no relato de Camus abraioume a proximidade á situación que estamos vivindo. O retrato do mal e a súa superación, naquela primavera dun Orán colonial onde as ratas mortas inzan paseniño ás rúas mentres se estende a enfermidade, é útil para entender como unha praga semellante afecta tanto ás persoas contaxiadas como aqueloutras indemnes á doenza. A peste arrasa a actividade comercial e social e «suprime o futuro e os desprazamentos» de persoas que, até entón, se tiñan [coma nós] por libres ou non imaxinaban poder ser vítimas do contaxio. Mais tamén unha epidemia na que xurde [coma tamén no caso actual] o mellor da condición humana, unha mensaxe de esperanza que Camus deitaba cando a humanidade acababa de derrotar ao nazismo.

A lectura da versión galega d’ A peste convida a reflexión sobre a utilidade da ficción literaria para achegarse, a pesar de ter transcorridas sete décadas, a unha epidemia como a do coronavirus, onde aquela inquedanza inicial de hai unhas semanas polos seus efectos, á altura deste terzo do confinamento previsto no estado de alarma e diante das estatísticas sanitarias e económicas, converteuse xa en medo e ansiedade sobre o futuro que nos agarda. Emocións retratadas na novela de Camus como un xeito de «exilio na propia casa», onde cada un de nós estamos «reducidos ao noso pasado» e obrigados a «aceptar vivir o día a día, e só fronte ao ceo». Cadora e por ventura, nesa obrigada soidade familiar da nosa reclusión contamos coa comunicación dixital e o acceso aos produtos culturais nas pantallas que nos facilitan mantermos en contacto coas persoas queridas, acceder a información en tempo real ou mesmo, dentro das posibilidades, non desvincularmos totalmente da nosa actividade laboral ou educativa.

O saber experto, unha das claves para enfrontar a pandemia do COVID-19, xunto a posta en valor preferente dos servizos públicos de sanidade, atención á dependencia, educación e seguridade, estableceu que o confinamento e o distanciamento social son medidas imprescindibles e obrigadas para superar esta crise sanitaria. Medidas severas pola restrición da nosa liberdade para movernos onde nos pete e polo seu carácter universal (polo momento aínda incompleto, na medida que o actual estado de alarma non afecta a todas as actividades económicas non esenciais por igual) que poñen a proba tanto a nosa intelixencia colectiva como a capacidade empática de cada cidadán para respectalas coa severidade e continuidade que requiren. Empatía que debemos entender como un exercicio de intelixencia e solidariedade de cada un de nós que asume que toda a cidadanía está ameazada e que todos podemos sumar co noso comportamento responsable e cos coidados que achegamos na tarefa cooperativa de vencer ao coronavirus.

Non somos inxenuos e sabemos que este confinamento obrigado ten tamén un carácter de clase xa que afecta de forma moi desigual a unhas e outras persoas, dependendo da súa idade, das súas características funcionais ou das condicións da súa vivenda. Dentro destes colectivos máis vulnerables están as persoas maiores, que sofren a presión emocional de constituír o primeiro grupo de risco, as que padecen doenzas mentais ou discapacidades funcionais e os menores de 15 anos, un colectivo de 7 millóns de persoas, completamente desaparecido do espazo público, que dende a declaración deste estado de alarma adultocéntrico son responsabilidade privada que corresponde a cada unha das súas familias. Unha situación inédita que está provocando tensións nalgunhas familias, sobre todo nas que contan con vivendas máis reducidas ou precarias, menos recursos dixitais (carecen de ordenador, impresora ou conexión internet) e menor formación dos proxenitores. Unha fenda de desigualdade que apenas pode ser mitigada polo voluntarismo e entusiasmo do profesorado que pretende acompañar ás familias coas súas tarefas e orientacións propostas de forma telemática.

Nestas condicións, enfrontar as vindeiras semanas de reclusión non vai ser doado para ninguén, sexa polo impacto emocional que provoca a información da pandemia como polo ruído engadido polos bulos e fake news que corren polas redes sociais. Con todo, como sucede na novela de Camus, serán días nos que no entorno deste exilio na casa con certeza aparecerán iniciativas para mitigar a doenza da soidade das persoas queridas ou para evitar a pasividade ou a ansiedade das nosas crianzas. Quedar na casa e manter sempre aberto o fío coa comunidade á que pertencemos. Velaí o exercicio de intelixencia colectiva que precisamos.

 

Procurar calma na corentena

/en , , , /por

O período de corentena que comparte cada familia na casa é unha oportunidade preciosa para facer actividades que decote non sen fan nas que participen todos os seus membros ou para que cada persoa dedique máis tempo a algunhas das súas actividades preferidas.

No en tanto, probablemente, nestes días non todo vai ser un camiño de rosas, xa que aparecerán momentos de tensión («estrés») froito dunha situación excepcional que sentimos como ameaza (o perigo do contaxio do coronavirus, o medo ao desabastecemento de produtos básicos, o afastamento dalgúns familiares e amizades…) ou simplemente provocados polos intereses de cada persoa da casa (sexan maiores ou crianzas) confrontados nun espazo reducido durante un tempo prolongado.

Xestionar eses momentos de tensión, procurando experimentar o alivio de librarnos do peso do que nos ameaza (ansiedade, medos, aborrecemento, cansazo…) e recuperando a serenidade e a calma durante o maior tempo posible, é unha das claves para soportar este confinamento obrigado.

Xestión emocional para as que contamos con orientacións como as proporcionadas polo grupo de emerxencias do Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia [vídeo cinco minutos], que insisten na necesidade de que cada familia organice o seu horario diario, que só traslade información que sirva para coidarse e previr o contaxio e que as persoas maiores respondan as preguntas das crianzas de forma clara e sen mentirlles, demostrando así que poden confiar nelas.

Nesa xestión familiar do tempo de confinamento é importante diferenciar as rutinas dos días de traballo (nos que a rapazada realiza tarefas escolares) dos da fin de semana, nos que se poderían realizar outro tipo de actividades. Por ventura cada familia pode escoller entre as propostas publicadas estes días: «70 ideas doadas para xogar en casa», «30 plans divertidos para facer esta corentena», «Ideas para pasar estos días en casa con niños».

Nesa liña de xestión creativa da calma insírense os CoronaRetos propostos diariamente pola Biblioteca do noso centro, que ofrecen un abano de recursos e actividades (literarias, musicais, cinematográficas…) coa intención de desenvolver a creatividade, a curiosidade e evitar a pasividade de todos os membros da familia durante este período de confinamento. Propostas, ademais, que despois son gravadas e compartidas na rede reforzando así, tanto no seus protagonistas como no resto do alumnado, o carácter de pertenza a unha comunidade educativa, o que é esencial non perder nunca durante este tempo de separación.

Como tamén axudan a encalmar na corentena as receitas que propoñen no blog Bolboretas no bandullo, para converter crianzas e maiores e converter a cociña en laboratorio de experimentación e creación e espazo para a lectura. Ou os momentos de calma proporcionados polas visitas virtuais en tempo real ou breves sesións de milndfulnes, entre outras posibilidades a explorar por cada familia.

Boa fin de semana!

Texto publicado nas webs do CEIP Laredo e CEIP Cedeira.

Na Corentena hai tempo para todo

/en , , , /por

Quedar na casa durante canto menos catorce días obriga a todas as familias a adoptar novas rutinas para facer fronte a unha situación excepcional e para evitar os prexuízos que este peche poida provocar no estado emocional e desenvolvemento académico dos nenos e nenas.

Por fortuna, as crianzas saben que este non é un período vacacional, razón pola que continúan coa actividade escolar dende a casa, establecida diariamente de forma telemática por candasúa titora. Con todo, é preciso que cada familia asuma esta situación como un reto, tanto pola dificultade de adoptar un novo modelo de conciliación e organización dos coidados e das actividades das crianzas e das persoas maiores (moitas delas teletraballando desde o fogar), como pola necesidade de organizar de forma consensuada os tempos e os espazos.

Nesa nova organización das rutinas é necesario que os nenos e as nenas realicen diverso tipo de actividades para evitar a pasividade ou a ansiedade que esta reclusión obrigada poida ocasionarlles.

Recomendamos manter os horarios habituais para erguerse e deitarse, así como para as horas do almorzo, xantar, merenda e cea.

Cremos que as horas da mañá deben estar ocupadas pola realización das actividades académicas titorizadas dende o centro, establecendo varios descansos e tempo de xogo libre, dependendo da súa idade.

Pola tarde sería o momento ideal do día para ter unha hora específica dedicada á lectura e a escritura, tanto dos textos propostos polo centro como doutros dispoñibles na biblioteca familiar.

Debe existir tamén outro tempo diario para as actividades artísticas e plásticas (manualidades, debuxo, pintura, mandalas, construcións…). Desde o centro proponse diariamente a realización dun Coronareto deste carácter, como tamén existen outras propostas deste tipo na rede: «15 días,15 debuxos», «O arco da vella. Todo vai ir ben»…

As rutinas deben contemplar un tempo para o movemento e a actividade física, o que sabemos pode ser difícil en moitos fogares ou mesmo imposible. Mais o que si o será en todos é que os nenos e nenas compartan as tarefas domésticas de limpeza e arranxo do cuarto, o que fomenta a súa responsabilidade, autonomía e a igualdade entre homes e mulleres.

Neste confinamento debe existir un tempo diario para a comunicación dixital ou telefónica coas amizades e cos familiares, así como outro para o xogo individual (videoxogos e outras actividades lúdicas) como tamén para o xogo en familia, tanto compartindo xogos de mesa como acometendo retos ou proxectos nos que participan maiores e crianzas.

Con certeza que haberá aínda tempo cada día para escoitar música, ver a televisión ou vídeos de You Tube ou visitar espazos seguros para os menores en Internet, preparados para esta corentena.

Con todo, dende o punto de vista formativo o máis importante desta reclusión, que non poderemos evitar que nalgún momento resulta molesta e aburrida, é que os nenos e as nenas comprendan a razón pola que se fai: contribuír a parar o contaxio dun virus perigoso para a saúde de todas as persoas.

Corresponde as persoas adultas compartir a información dispoñible e non ignorar os medos e dúbidas dos menores sobre a súa evolución. Tarefa na que o Departamento de Orientación do centro amosa toda a súa dispoñibilidade a colaborar.

Estas orientacións poden ser ampliadas nos recursos recomendados polo Departamento de Orientación na web do centro.

En próximas entregas comentaremos algúns destes recursos así como outros novos que iremos engadindo.

Texto publicado nas webs do CEIP Laredo e CEIP Cedeira.

Estado de alarma

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao estado de alarma declarado pola pandemia COVID-19:

O pasado xoves un rapaz de segundo de Primaria do cole de Cedeira preguntoume «se iamos morrer todos». Contesteille decontado cun «claro que non, non te preocupes, todo vai ir ben», mais non podo negar que a pregunta no contexto dunha conversa escolar sobre o coronavirus me confundiu e me levou a remoer sobre cal é a percepción e o impacto emocional que esta crise xera nas crianzas. A pregunta provocoume certa ansiedade tinguida de tenrura pola claridade coa que o neno expresaba ese temor ao descoñecido e ao imprevisible, quizais percibido nunha conversa na casa ou no patio, que todos debemos afrontar no actual estado de desconcerto. Na aparición dese medo, esa confusión imprevisible, caótica e ameazadora, esa emoción que aparece cando cremos inevitable que nos pase algo malo, daniño ou doloroso, está a cerna desta crise inédita nas nosas vidas que nos reclúe na casa diante das nosas pantallas onde experimentamos e compartimos o asombro de vivir algo que pensabamos nunca nos podería suceder a nós.

Un asombro que para a nosa incredulidade amosa que estes abraiantes e paradóxicos anos vinte agochan un mundo en imprevisible mudanza inzado dos medos provocados pola emerxencia climática, polos desastres meteorolóxicos de tremendos temporais e longas secas, pola aparición dos novos autoritarismos trumpianos e xenófobos en todo o mundo, polas crises económicas periódicas dun capitalismo financeiro impaciente, polas aplicacións da intelixencia artificial e da robótica, polas crises humanitarias de millóns de persoas migrantes ou por esta inesperada pandemia… Tolos anos vinte que a ficción actual da BBC e HBO intentaron representar en series impactantes e moi recomendables como «Years and Years» (2019), un inquedante prognóstico sobre o noso futuro inmediato, mais que como sinalou o poeta Lois Pérez estes días nun seu chío memorable non poden aínda superar á «realidade no seu achegamento á morte, como límite invariable e absoluto da vida». Tempos nos que a pesar de todo hai espazo para a inocencia, a curiosidade e a construción dun mundo alternativo sempre que abandonemos o noso espazo de comodidade e esteamos dispostos a preguntarnos como podemos contribuír a atopar unha saída para a comunidade humana á que pertencemos.

Estado de alarma que en pleno curso obriga a quedar na casa aos escolares durante canto menos catorce días, o que obriga ás familias a adoptar novas rutinas para facer fronte a unha situación excepcional e para evitar na medida do posible os prexuízos que este peche poida provocar no seu estado emocional e desenvolvemento académico. Todo un reto para cada familia obrigada a procurar da noite para a mañá un novo modelo de conciliación e organización dos coidados e das súas actividades. Unha situación difícil que por ventura está contando co apoio e o compromiso do profesorado que dentro das posibilidades e dos recursos dispoñibles da tecnoloxía educativa dixital de cada centro ofrece actividades académicas e orientacións formativas. Un tempo de reclusión familiar onde ademais da realización destas tarefas escolares as crianzas deben dedicar un tempo específico para a lectura, outro para a tele, outro para o movemento, outro para a comunicación dixital cos seus colegas e familiares, como unha hora para os xogos de mesa de todos os membros da casa, sen esquecer a súa implicación nas tarefas domésticas de limpeza e cociña, o que fomenta a súa responsabilidade e a súa autonomía. Unha reclusión que ademais obriga a toda a familia a compartir a información dispoñible sobre a pandemia e as persoas adultas a non ignorar os medos e dúbidas dos menores sobre a súa evolución.

Esta inesperada parada forzosa na casa é unha oportunidade para que crianzas e persoas maiores asuman que é tamén a súa mellor achega para paralizar a transmisión dun virus tan nocivo. Unha experiencia, non exenta de molestias e horas de aborrecemento, que axuda a comprender que a saúde e a vida das outras persoas depende do que cada un de nós faga, como a nosa do que fagan todas elas. Concibido así o noso illamento, como un exercicio de corresponsabilidade onde cada un co seu comportamento contribúe ao benestar do conxunto, non só aumentan as posibilidades de derrotar ao virus, tamén a de saírmos reforzados como comunidade. Unha superación da pandemia que se producirá, máis tarde ou máis cedo, grazas ao noso servizo de sanidade pública e ao compromiso dos seus profesionais, que debemos preservar e defender como o tesouro precioso de propiedade colectiva que é. Unha saída á que contribúen nestes días difíciles outras heroes anónimas como as caixeiras dos supermercados e o persoal ao servizo das administracións que preservan a nosa seguridade e o funcionamento dos servizos públicos. A todas elas, saúde e aplausos.