Onte 170: Debate sobre os libros de texto dixitais

/en , , , , , , /por

Tras a intensa tarde e serán de debate arredor do futuro do libro de texto dixital e do programa Abalar, organizado por Nova Escola Galega, convencinme máis, se me quedaba algunha dúbida, do carácter disrutivo que introduce, tamén na educación, o paradigma da comunicación dixital, ao tempo que da necesidade de acompañar a innovación tecnolóxica nas aulas cun modelo didáctico rigoroso e unha planificación coidadosa da innovación. A intervención do profesor Jordi Adell evidenciou ese carácter disrutivo provocado tanto polas posibilidades da concepción dixital de código aberto (copiabilidade, transferencia, interactividade, multimodalidade….) como polas inherentes á propia rede (colaboración, serendipia, simultaneidade….). Adell foi demoledor, ademais dun chisco teatral, no diagnóstico sobre o futuro que lle agarda ao «moi poderoso sector editorial educativo» ao que considera o grande perdedor desta mudanza disrutiva na que o profesorado, iso si, se conta con vontade, será o creador e prosumidor colaborativo dos contidos dixitais que utiliza na aula. Porén, fronte ao entusiasmo da magnífica conferencia de Adell, na mesa redonda sobre o proxecto Abalar, na que intervín en representación da Asociación Galega de Editores, se evidenciou que a tecnoloxía por si mesma non supón innovación e mellora da calidade educativa nin ruptura de modelos educativos pasivos nin sequera asegura unha convincente alfabetización de carácter hipertextual. Neste proceso de tránsito entre os paradigmas analóxico e dixital, non é doado valorar de forma serena e obxectiva as tendencias que se van consolidando sobre o futuro do libro de texto dixital. Hoxe as posibilidades colaborativas que para o profesorado máis innovador e inquedo introducen os libros de texto open source ou os que utilizan licenzas libres compiten no mercado educativo estadounidense coa estratexia de Apple de vender millóns dos seus ipads aos escolares ou a dalgunhas operadoras de televisión, como Discovery, por entrar neste mercado. Un debate interesantísimo, onde os editores educativos debemos participar sen prexuízos ningúns. Neste eido todo está en mudanza e aberto.

Amazon aposta polo contido

/en , , /por

A publicidade do Kindle Fire subliña o seu carácter de servizo. Amazon aposta máis pola distribución de contidos, que poden estar aloxados na nube, ca pola marxe que puidese obter pola venda dos propios aparellos. Amazon quere vender ou alugar contidos dixitais, sen pretender contar coa taboíña máis fermosa e sofisticada; unha estratexia que lle permite ofrecela a un prezo máis competitivo e asequible ca Apple.

Onte 21: a taboíña de Amazon

/en , , /por

A presentación do Kindle Fire, a taboíña con sistema operativo Android de Amazon, amosa, outra volta máis, que a actual batalla pola creación dun modelo sostible de libro electrónico dirímese en moi boa medida entre os tres xigantes estadounidenses da distribución dos contidos dixitais de cultura e lecer, Amazon, Google e Apple. Polas informacións que fomos coñecendo, semella que a estratexia do xigante da loxística cultural é apostar por liderar o negocio da distribución de libros e de aplicacións (creará un Amazon Apps Store), o que non lle impide presentar unha renovación completa da súa gamma de lectores de tinta electrónica (a uns prezos xa moi asequibles e cunhas prestacións atractivas), como a de intentar crear un espazo no das taboíñas, cun aparello de prezo asequible (arredor de 150 euros), moi inferior ao do IPAD, e de prestacións e deseño semellantes ao PlayBook de RIM. En todo caso, Amazon onte deu un paso importante apostando pola distribución dos contidos dende unha biblioteca dixital e por un modelo de negocio (Amazon premium) baseado na suscrición. Diante de tan interesantes propostas, supoñemos que Google non tardará en mover a súa ficha neste mercado de distribución de contidos dixitais textuais. Fronte ao dinamismo das multinacionais estadounidense, os modelos de libro electrónico que utilizamos os editores europeos (baseados na tinta electrónica e no emprego do antipático DRM de Adobe) quedan cada vez máis afastados das necesidades dos potenciais usuarios. A presentación deste novo Kindle de Amazon, que se comercializará a partir do 15 de novembro, suscita moi numerosas preguntas: Debemos rendirnos diante de Apple e Amazon, empresas que utilizan lectores propios con formatos de encriptación propietarios? Apple poderá continuar vendendo os seus teléfonos e taboíñas a prezo de ouro? Google continuará negociando cos editores europeos para ampliar a súa xigantesca biblioteca dixital?

Visión 2020, tendencias das tecnoloxías sociais

/en , , /por

O meu admirado Javier Celaya publica na revista dixital Dosdoce unha moi valiosa anotación prospectiva arredor do futuro das tecnoloxías sociais ao longo desta década que comeza. O interesante do traballo non son tanto as predicións que realiza como as tendencias que cada unha delas sinala. Un texto que axudará a superar prexuízos, vencer algúns medos e modificar moitas das estratexias actuais que empregamos os que traballamos nos diversos eidos da comunicación cultural. En definitiva, estamos diante dunha anotación que propón un bo exercicio de reflexión prospectiva.

Celaya arrisca moito e utilizando a fermosa metáfora 2o/20 (unha persoa pode identificar unha liña de letras de tamaño pequeno a unha distancia de pés) predí, entre outras cuestións, que en España antes de 2020:

  • A prensa impresa desaparecerá e algúns medios publicaran nas fins de semana suplementos impresos en papel.
  • O 60% dos ingresos das editoriais terán a súa orixe nos contidos dixitais.
  • O sector cultural (libros, música, cine…) aunará esforzos nunha plataforma conxunta para distribuír os seus contidos dixitais.
  • O móbil converterase na ferramenta de pagamento principal dos contidos culturais.
  • As tecnoloxías de recomendación converteranse nos principais prescriptores de contidos culturais.
  • As tecnoloxías sensoriais incorporaranse ao mundo da cultura.
  • A pirataría de contidos culturais será residual pola evolución da propia tecnoloxía.
  • O español pode deixar de ser un dos cinco idiomas máis utilizados na web debido á escaseza de contidos culturais nese idioma na rede.
  • Os datos persoais converteranse na moeda de troco da economía dixital.
  • As bibliotecas como entidades culturais sen ánimo de lucro converteranse en portos seguros xa que son institucións nas que temos a certeza que os nosos datos persoais non van ser utilizados con fins comerciais.

Hai moito zume que tirar das tendencias que enxerga Celaya, que eu condensaría en tres:

  1. A substitución progresiva dos soportes analóxicos polos contidos dixitais de xeito que ao remate da década estes constituirán a cerna do negocio da comunicación cultural e educativa.
  2. Os contidos dixitais non serán gratuítos. Os usuarios pagarán o prezo que supoñerá ceder os seus datos persoais.
  3. O desenvolvemento das redes sociais e das bibliotecas como portos seguros serán decisivas para a prescrición e acceso aos contidos culturais.

Seguiremos coa maior atención o debate que abre esta magnífica e suxestiva anotación de Javier Celaya, con quen volveremos compartir mesa nun coloquio que está previsto que se celebre na Coruña na vindeira primavera.

Chega Google eBooks

/en , , , , /por

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/ZKEaypYJbb4" width="740" height="448" wmode="transparent" /]

A posta en marcha de Google eBooks, probablemente, será un dos maiores empurróns para o libro electrónico en todo o mundo. Este novo modelo de distribución de ebooks supera algunhas das máis importantes carencias existentes até hogano, sobre todo as referidas aos soportes (admite a lectura sobre todo tipo de pantallas: computadoras, teléfonos, e-readers e taboíñas dixitais) e ao papel do editor (sinalará o prezo e os sistemas de protección de dereitos de autor). Semella que a partir de Google eBooks o acceso ao contido dixital na nube será o principal, superando as limitacións que puidesen existir de soportes ou formatos. No entanto, aínda descoñecemos cales son os termos dos contratos de distribución que se asinarán cos editores, as posibilidades de préstamo das licenzas de acceso (cuestión vital para as bibliotecas) e outros pormenores do funcionamento do proxecto, así como a relación que Google que manterá cos clientes finais. A apertura dunha pasarela de pagamento por parte de Google ábrelle unhas posibilidades enormes para calquera outro tipo de comercio electrónico, o que pode constituír un feito moi salientable. Sen dúbida, este modelo abre unha competencia moi dura de Google con Amazon (que insiste con Kindle, o seu e-reader propietario) e, en menor medida, con Apple. As tres empresas estadounidenses semella que pretenden controlar todo o mercado da distribución do libro dixital. Haberá espazo para outros modelos alternativos? Polo menos, agardo que nesta batalla entre xigantes os libros electrónicos de linguas minoritarias coma a nosa teñan o seu espazo.

O futuro do libro e os libros do futuro

/en , , , , , , , , , /por

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/BU2hcMZaR70" width="740" height="480" wmode="transparent" /]
Vía Libreros.

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/HRhTiUMWaDc" width="740" height="480" wmode="transparent" /]

Reportaxe do programa «Página 2» da TVE2. Vía Trafegandos ronseis.

Este debate non dá acougo.

Cultura impresa, cultura dixital

/en , , , , /por

Mañá nos III Encontros de Bibliotecas Escolares participarei nun debate con Javier Celaya arredor do temas «Cultura impresa, cultura dixital».

Como fago adoito, aquí pode baixarse o pdf que utilizarei no meu parlamento.

«O libro electrónico: presente e futuro na biblioteca e no ensino»

/en , , , /por

O luns e o martes celebraranse na Biblioteca da Facultade de Ciencias da Educación da Universidade da Coruña unhas interesantes xornadas sobre «O libro electrónico: presente e futuro na biblioteca e no ensino». O programa pode baixarse aquí en pdf.

As organizadoras tiveron a deferencia de convidarme a falar o luns á mañá de «Propiedade intelectual: implicacións, tendencias e cambios no libro electrónico» e a participar o martes na mesa redonda xunto aos outros participantes nas xornadas, Tati Mancebo, Antonio Quirós, Juan Blanco Valdés, Catuxa Seoane e Camilo Franco.

Aquí pode baixarse o borrador do texto que utilizarei no meu parlamento.

Libros impresos e dixitais

/en , , , , , /por

No artigo da semana, ao fío da participación na Feira de Frankfurt, reflexiono sobre o proceso de tránsito cara ao paradigma da comunicación cultural dixital, no que entendo convivirán os libros impresos e os libros dixitais.

[Foto: Estand de Moleskine en Frankfurt 2010]