Onte 374: Galicia emigrante

Esta magnífica anotación de Cadernos de Comunicación publicada en Praza amosa con claridade meridiana o repunte do fenómeno emigratorio en Galicia. O pasado ano 2011 foron 29.880 os cidadáns galegos que decidiron buscar o seu futuro fóra do territorio do país, 20.653 noutras comunidades españolas e 9.357 no estranxeiro. Unha barbaridade! Pola contra a chegada de inmigrantes e retornados acadou o seu nivel máis baixo desde hai unha década. Os datos son teimudos: coincidindo coa lexislatura presidida por Alberto Núñez Feijoo acentuouse a emigración e aumentou o paro en Galicia até o seu nivel máis alto da historia, case duplicando o existente ao seu comezo. Galicia xa non é país de grandes oportunidades, sobre todo para aquelas persoas con máis elevada formación. Ben sería que na axenda pública da precampaña se introducise o debate sobre estas cifras, detrás das que hai milleiros de persoas que sofren. Non todo vai ser guindar os balóns fóra do campo.

Onte 372: Contrarreforma Wert

A reforma educativa do ministro Wert recentralizará os contidos das ensinanzas mínimas até o 75% do horario escolar, porcentaxe que baixará até o 65 en comunidades como Galicia con lingua oficial, satisfacendo así unha das vellas aspiracións das posicións educativas máis conservadoras. Outrosí sucederá co aval que recibirá o modelo de educación diferenciada (reivindicada polos centros de fomento do Opus Dei), a flexibilización das condicións de traballo do profesorado funcionario, o establecemento de senllas reválidas na Educación Secundaria e o adianto da segregación do alumnado aos 15 anos que conlevará a creación da Formación Profesional Básica. Con semellantes presupostos non é de adiviños agoirar outro fracaso do anceiado Pacto pola Educación. A de Wert é apenas unha contrarreforma carca e centralista. Tempos difíciles para o futuro da educación pública.

Onte 370: Independencia

Tras a grande manifestación da Díada, onte o president da Generalitat comprometeuse a encabezar o proceso que dote a Cataluña das estruturas dun estado de seu. Elegante eufemismo que non agocha o camiño cara a independencia de Cataluña no marco europeo. Outrosí pode suceder no País Vasco, a partir do 21-0, se os partidos soberanistas gañan nos tres territorios forais. Nun caso coma noutro, fóra do díficil encaixe constitucional do proceso e das resistencias políticas que reciba, dúas condicións semellan imprescindibles: o inequívoco e amplo apoio popular, no marco dun referendo; a necesidade do aval da comunidade internacional, un fenómeno inédito para a Unión Europea que nunca se enfrontou á secesión ningunha en parte dos seus estados. Co 11-S catalán, é moi probable que a crise política do modelo de estado en España comparta na axenda pública o protagonismo coa crise económica.

Onte 364: «Mongolia»

Merquei o número de setembro de Mongolia. Formidable, como os catro anteriores, equilibrando no seu xusto punto a ironía, o humor satírico político e esas noticias verdadeiras que a forza de non aparecer nos medios convencionais semellan as máis extravagantes. Unha publicación que é auga de maio entre tanto aburrido conformismo. Confésome fan desta revista satírica que reivindica a textura do papel prensa e do formato tabloide, un xénero de publicacións que coa excepción de Retranca eu non agardaba nos quioscos dende aqueles tempos da Transición na que seguía Hermano Lobo e El Papus. Xenial o editorial desta Mongolia 5 dedicado ao ministro Gallardón e a reportaxe «Monarquía watch» pola que sabemos que encher o depósito do «Fortuna» custa 26.000 euros, máis que o salario medio anual.

Onte 363: Internet e tv, soportes da campaña

Feijoo está preocupado porque percibe que o PP de Galicia ten escaso peso en internet. Afeito aos parabéns e delicadezas da maior parte da prensa en papel editada no país e aos aloumiños dos medios públicos, recrimina ás Novas Xeracións «a súa escasa implicación na rede a prol dos intereses do seu partido». Alén de semellarme inxusta co papel da mocidade conservadora, está valoración tan choqueira pon en evidencia o prexuízo do presidente de identificar a utilización das redes sociais coa mocidade. O propio Feijoo, quizais por non considerarse un mozo, carece de identidade dixital de seu (onte abriu a súa conta twitter), eiva que comparten o resto dos membros do seu gabinete, algo inconcebible nun político que pretende proxectarse como modelo de modernidade austera. Ben sería que antes de apupar as súas mocidades, Feijoo valorase a importancia que Obama concedeu ao longo de todo o seu mandato a manter unha voz propia e fiable en Twitter e Fb para defender as súas políticas e asegurar a súa reelección. Pola contra, temo que despois de estragar toda a lexislatura, nestas poucas semanas de precampaña moi pouco poderán arranxar os comunity manager do PP e os xefes de prensa das consellarías para artellar unha imaxe dixital sólida dos conservadores galegos e do seu presidente. É probable que se as Autonómicas se dirimisen na rede, Feijoo tería moi difícil recuncar. Porén, como a fenda dixital aínda é considerable en Galicia, o equipo de campaña de Feijoo confía en que sexan os debates televisivos os que axuden a decantar ao seu favor un resultado hoxe moi axustado. Semella que internet e tv serán os dous soportes principais desta campaña.

Onte 359: Comeza o curso

Hai xornadas de arrinque, coma de onte. Abrente de esperanza para as persoas máis queridas. Limiar dunha carreira electoral aínda aberta, a pesar das dificultades para recompoñer as pezas da trabe nacionalista. Soleira da ilusión celtista cunha traballada e sólida vitoria, da que non puidemos participar no estadio. Mais tamén inicio de días máis difíciles para a cidadanía que sofre outro duro recorte coa suba do IVE e coa perda dunha das maiores conquistas da sociedade en igualdade, a da sanidade universal. Este 1-S adianta o regreso ás nosas rotinas. Comeza o curso.

Onte 358: Asonada

Hai máis de trinta anos que un membro do exército non realizaba un pronunciamento político tan contundente. Segundo o coronel Francisco Alamán Castro, se Catalunya proclamase a independencia, sería inevitable unha intervención do exército español. «¿A independencia de Cataluña? Por riba do meu cadáver.» Máis claro, auga. A entrevista publicada en Alerta digital, un medio de extrema dereita, recolle opinións do coronel sobre o Estado das Autonomías claramente anticonstitucionais, incompatibles coa súa condición de servidor público. No obstante, máis desafiantes son aínda algúns dos comentarios anónimos á entrevista, no que se destilan os vellos tópicos do neofascismo español vestido de medidas de austeridade e de discurso antipolítico. Temo que a partir de agora, a medida que se consoliden os procesos soberanistas de Euskadi e Catalunya e se profundice na actual crise económica e política, poden ser máis frecuentes estas «asonadas» de militares de extrema dereita. Preocupante.

Onte 357: Camiño do Ézaro

A etapa da Vuelta que rematou no Mirador do Ézaro foi espectacular. Despois de xantar, apampei diante do televexo (como dícían Manuel María e Celso Emilio Ferreiro) seguindo un dos meus percorridos preferidos do país, o que vai dende os vieiros da ría de Muros, para logo pasar por Louro, Lira, Carnota e subir ao Pindo, paisaxes de beleza desbordada, máis aínda nunha tarde tan luminosa como a de onte. Dende a ollada do helicóptero, esta Galicia atlántica é unha auténtica golosina visual. Unha marabilla! Coa excepción da lamentable utilización partidista dalgúns políticos, especialmente de Rafael Louzán pillando cámara canto pode, as etapas da Vuelta desta semana contribúen á promoción turística de Galicia. No entanto é unha mágoa que a transmisión do treito final dunha etapa moi dura e moi emocionante quedase un chisco ensombrecida por algúns comentarios pouco afortunados, froito dos escasos coñecementos xeográficos e dos prexuizos dos comentaristas de TVE. Como tamén é de lamentar a ausencia nas estradas de ciclistas galegos, debido á inxusta sanción de Ezequiel Mosquera (a quen se lembrou nas rampas do 25% camiño de Ézaro) como á desaparición do equipo profesional galego, liquidado a comezos da lexislatura de Feijoo. Ademais, a etapa foi unha oportunidade ideal para reivindicar outra vez o Monte Pindo como Parque Natural. Ben feito!

Onte 355: Adianto do libro de ensaios de Márkaris

O adianto que publicou El País do libro de ensaios (La espada de Damocles) de Petros Márkaris, dá moito que pensar sobre as consecuencias sociais da crise económica grega durante os tres últimos anos. Máis alá das similitudes e do carácter anticipatorio que puidese ter para nós o relato do que está sucedendo en Atenas, impresionoume que Márkaris insista na fractura social como primeira consecuencia desta auténtica guerra pola superviviencia que sofre un país sometido á ruína, á precariedade e ao desánimo colectivo. Alén das formacións políticas, o autor de Con el agua al cuello identifica indignado na sociedade ateniense catro partes (partidos): o 1º, o dos beneficiarios da crise (algúns grandes empresarios e banqueiros); o 2º, o dos honrados ou mártires («eses gregos que traballan duro, explotados por todas partes», autónomos e pequenos empresarios, dende taxistas a comerciantes); o 3º, o dos funcionarios, sindicalistas e pensionistas; e o 4º, o dos desesperanzados e desesperados (a maior parte universitarios sen traballo). Un panorama social desolador, froito deste proceso deflaccionario de empobrecemento provocado polo fracaso da unión monetaria e da política corrupta. Unha situación de emerxencia capaz de comezar a conmover á propia Angela Merkel que confesou onte que lle «doe o corazón» cando contempla os recortes nas pensións dos funcioanrios e traballadores helenos. Estaremos moi atentos á aparición do libro de Márkaris que os editores anuncian para o mes de setembro.

Onte 354: Adianto

Tras a conversa con Rajoy, o presidente Feijoo decidiu adiantar as Autonómicas. Péchase así unha lexislatura desoladora na que se dinamitaron algúns consensos básicos forxados ao comezo da Autonomía, singularmente o do estatus da lingua no sistema educativo, e na que se producíu un retroceso das políticas públicas de igualdade, como sucedeu nas referidas á educación, ao libro e á lectura, eidos nos que eu traballo e mellor coñezo.

Entendo que o adianto electoral está motivado pola intención do Partido Popular de anticipar a convocatoria aos novos recortes que o goberno Rajoy anunciará a finais do ano, nos que é posible poidan estar afectadas as pensións, a derradeira liña vermella que lle queda superar aos populares. Mais tamén creo que Feijoo pretende aproveitar co adianto as bazas que para o seu partido supoñen tanto a actual fragmentación do nacionalismo como a febleza do liderado no PSOE. Unha decisión que de carambola beneficiará os liderados dos seus contrincantes, Pachi Vázquez e Jorquera. Así é de paradóxica a política galega. Con todo, como ven sinalando o benquerido profesor Fermín Bouza, un optimista da vontade do que moito debemos aprender, Feijoo non as pode ter todas consigo xa que o balance desta lexislatura da crise e da austeridade selectiva («austericidade», gústame chamala) non é para botar moitos foguetes. A esta altura Galicia acadou as taxas de desemprego máis altas da súa historia, así como uns niveis aberrantes de emigración da súa mocidade. Ao longo desta lexislatura volveron baixar os índices de natalidade e aumentou a débeda a súa maior cota histórica. Non se resolveu a fusión das caixas nin se chegou a investigar este proceso no Parlamento, quedando aberto o conflito das preferentes, que afecta a case 100.000 pequenos aforradores galegos. Tampouco se produciron avances decisivos na finalización das infraestruturas ferroviarias (tanto o Eixo Atlántico como a conexión coa Meseta) nin se lle atopou unha saída á rémora megalómana da Cidade da Cultura, que pon en risco o futuro do conxunto das industrias culturais en Galicia. Balance no que tamén computan na columna vermella os recortes nas políticas de saúde, educación, dependencia e outros servizos sociais.

Na capacidade da oposición de socialistas, nacionalistas e membros de Esquerda Unida para artellar unha alternativa crible ás politicas conservadoras –en definitiva, un novo proxecto ilusionante para o país, que sexa recoñecido pola maioría social como verosímil– estará a cerna do resultado do 21-O. Unha tarefa difícil, moi difícil, para a que apenas se dispón de tempo, que require de doses elevadas de intelixencia, xenerosidade e patriotismo. Non hai dúbida que co anuncio do adianto Feijoo sae cunha certa vantaxe, porén haberá que ter en conta que até a xornada electoral respiraremos a atmosfera de inevitable pesimismo provocado polas condicións do memorando europeo do rescate bancario –con certeza, novas penalidades para a cidadanía– e xa non digo nada se chega a anunciarse un segundo rescate total, con consecuencias políticas imprevisibles. Non vexo o resultado do 21-O aínda pechado.

Foto © Parlamento de Galicia