Onte 997: «El jueves»

El_jueves_06-06-2014El jueves, tras décadas arriscando nas marxes dos kioscos, é a primeira vítima da renuncia de El-Rei. A súa propiedade, o grupo RBA, decidiu destruír a tirada semanal de 60.000 exemplares, nos que aparecían en portada El-Rei e o Príncipe, ademais de deixar as brincadeiras sobre a abdicación nas páxinas interiores. Unha decisión editorial que provocou na tarde de onte a deserción dunha parte dos seus colaboradores máis veteranos por considerala un xeito de censura previa que contradí o espírito rebelde desta publicación satírica. Sen dúbida que os editores (e a Casa Real) erran se pretenden desnaturalizar unha publicación que fixo do sarcasmo e da acedume das súas portadas o seu principal sinal de identidade. Xaora, a decisión é tamén ineficaz para os seus promotores, xa que a mudanza da portada orixinal achegoulle maior visibilidade na rede. Con todo, lamento que El jueves poida quedar como unha publicación satírica do reinado de Juan Carlos. Mágoa!

Onte 995: Nova Transición

Rubalcaba-Felipe-Cumbre-Iberoamericana-EFE_EDIIMA20140602_0299_15Aventuro que a proclamación express de Felipe VI, acordada polos dous partidos sistémicos e os seus asociados, suporá o inicio dunha nova Transición. A apertura dun proceso (re)constituínte será a fórmula escollida para intentar evitar a secesión catalá e para consolidar novas reformas estruturais obrigadas pola Troica. Unha reforma constitucional que non sería descartable finalizase cunha consulta popular, estratexia coa que os partidos monárquicos pretenderían que o novo Rei obtivese a lexitimidade popular da que hoxe carece. Nese proceso, non exento de riscos para os seus promotores, o PSOE de Rubalcaba afastaríase un pouco máis das súas bases sociais, o que queimaría inevitablemente as posibilidades de renovación do seu novo liderado. Esvaramento socialdemócrata que abriría posibilidades para unha recomposición dos espazos das esquerdas republicanas e dos seus liderados.

A renuncia de Juan Carlos pactada con Rajoy e Rubalcaba abriu unha nova axenda na que, como sucedeu hai catro décadas coa Lei da Reforma Política, se poñerá a debate (no Parlamento, mais tamén na rúa) a forma de estado e o encaixe dos territorios históricos (tamén o de Galicia, a pesar da súa actual irrelevancia política). Un proceso no que, como tamén aconteceu daquela, a crise económica, as cifras brutais de desemprego, ao que agora se engadirán novos recortes dos servizos públicos, serán factores todos que contribuirán a enxergar un futuro complicado. Non é descartable que, como pensa Anguita, esteamos diante da estratexia do gattopardo, mais tampouco que a vontade cidadá promova mudanzas imprevistas.

Onte 994: Encrucillada en Compostela

fotonoticia_20140304205835_800

Semella que onte foi máis doado que abdicase El-Rei ca demitisen os sete concelleiros do Partido Popular de Compostela inhabilitados xudicialmente durante nove anos para exercer cargo público. A súa condena por prevaricación abre unha encrucillada para o actual alcalde popular e para o propio Feijoo, como presidente do partido, xa que deberán decidir decontado o que cómpre facer no pazo de Raxoi, se o grupo municipal popular nomea edís electos (ao abeiro da lei de cidades), o que tería dubidosa lexitimidade institucional, ou se a Xunta de Galicia intervén o concello, unha posibilidade que tras as recentes declaraciós de Feijoo sobre a corrupción non sería desbotable. Como tampouco semella un disparate a «demisión» do propio alcalde Ángel Currás, tamén imputado. Difícil era acreditar que a herdanza política de Conde Roa dese tanto de si: fraude fiscal, demisións, enchufes, prevaricacións e imputacións no caso Pokemon. En Raxoi tamén se vive unha fin de etapa.

A mesma cidade

No artigo da semana en Faro de Vigo, con motivo do ascenso do Deportivo, propoño recuperar a cooperación e a irmandade entre Vigo e A Coruña.

Desque hai corenta anos fun estudar bacharelato á universidade laboral considero A Coruña como a miña segunda patria, a cidade onde abrín os ollos a case todo, dende o galeguismo até os principios republicáns que impregnan o seu espírito liberal. Razón pola que dende comezos dos oitenta levei sempre moi mal ese enfrontamento pailán entre A Coruña e Vigo –protagonizado por tipos como Paco Vázquez, Lendoiro e “Leri”– dúas cidades portuarias atlánticas que comparten idéntico ADN e semellantes angueiras. Mágoa que unha rivalidade futbolística centenaria, anterior á fundación do Celta, protagonizada hoxe por unha rapazada pouco reflexiva e algunhas veces cunhas cervexas de máis, malogre a cooperación de dúas cidades que artellan as rexións urbanas da Galicia atlántica.

Ten razón o escritor coruñés Xurxo Souto, A Coruña e Vigo son a mesma cidade, dúas áreas metropolitanas unidas polo mesmo océano. O Berbés e o Muro son os dous portos pesqueiros de arribada e partida das embarcacións nosas que debuxan o ronsel da súa derrota no mar céltico. En ambas as dúas estacións marítimas producíronse os adeuses que abriron os camiños de alén mar da diáspora galega. As dúas cidades contan cun alma popular e obreira presente nos seus barrios. Que diferenzas substancias hai entre Coia e Navia con Elviña e o Barrio das flores? Entre a Casabranca viguesa e a Falperra coruñesa? Entre a Travesía de Vigo e Monte Alto? Entre Travesas e a Gaiteira? Entre o Calvario e os Mallos? Entre Bouzas e Labañou? Entre o Casco Vello olívico e a Cidade Vella cascarilleira? Entre Saiáns e o Portiño? Entre Matamá e Bens? En cada un destes barrios viven fillos e netos daqueles obreiros que chegaron das aldeas de Ourense ou de Lugo para darlles vida á industria e aos servizos de ambas as dúas cidades. En todos eles fálase unha lingua semellante (con cadanseu sotaque) e os problemas e as carencias non son moi distintos. Vigo e A Coruña posúen identidade de seu, aínda que son moitas máis as súas afinidades ca diferenzas.

A Coruña e Vigo eran a mesma cidade para o pintor Urbano Lugrís, que fixo de ambas as dúas a súa patria; naceu e viviu a maior parte da súa vida na primeira, para el “Percalinópolys”, e morreu un domingo de noiteboa de 1973 no hospital municipal da segunda, a que chamaba retranqueiramente “Xouba city”. O autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou nas súas cámaras e murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna. Esa atmosfera euforizante contaxiou nos anos oitenta a movida cultural viguesa e coruñesa, que mantiñan diálogo aberto en publicacións como “Tintimán” e “La naval”, entre os músicos de Siniestro Total e os de Radio Oceano, entre pintores como Antón Patiño e Cabanas, escritoras como Xela Arias e Luisa Villalta… Diálogo cultural continuado nos noventa, co movemento Bravú, musical e literario, de orixe inequivocamente cascarilleira, mais cuxo nome, segundo o xornalista vigués Antonio Ojea, puido nacer na ría de Vigo, xa que “bravú” é unha mestura da palabra “bravío” e aquel perfume Tabú, o que preferían a maioría das traballadoras da conserva da factoría Massó de Cangas.

Vigo e A Coruña son a mesma cidade como aparece no videoclip gravado para o celebrar o regreso dos Diplomáticos de Monte Alto, o poema de Celso Emilio Ferreiro “Deitado fronte ao mar”. Unha cidade onde se fusionan o balcón do paseo do Orzán co do paseo de Afonso, desde os que se enxerga idéntico horizonte; unha cidade onde a porta do Sol e a rúa do Príncipe continúa nos Cantóns. A mesma cidade popular, entusiasta, inconformista, alegre e orgullosa de formar parte do proxecto de Galicia.

Vigo e A Coruña, viradas de costas dende o inicio do período autonómico, merecen reatoparse no marco dun novo proxecto territorial de Galicia para o século XXI. Ambos os dous concellos deben cooperar no desenvolvemento das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, exixindo que isto constitúa unha prioridade na axenda autonómica. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas.

O ascenso do Deportivo, outra proeza do mestre Fernando Vázquez, permitirá que a vindeira tempada gocemos de dous derbis, datas que deberían ser sinaladas nos calendarios como de irmanamento de ambas as dúas cidades e cidadanías, como de encontro eficaz entre as súas corporacións, deixando a rivalidade deportiva estritamente dentro dos estadios, onde eu agardo que o Celta continúe liderando o fútbol galego.

Onte 990: Preferentistas

Preferentistas_29-05-2014No serán de onte vin a enésima manifestación dos preferentistas diante da porta da sede da Caixa en Vigo. Non chegaban a un cento. Berraban e berraban: «Hasta los cojones de estos ladrones», «Si se puede, si se puede…». Faro anuncia esta mañán a disolución das plataformas de Vigo e da Coruña, «ao considerar que a maioría dos afectados recuperaron os seus aforros», así como a preparación das súas mobilizacións de despedida antes da disolución. A loita dos preferentistas estafados por xestores das caixas sen escrúpulos, os mesmos que levaron ás entidades á desfeita, como a loita dos membros das plataformas contra os desafiuzamentos, foi un esforzo que non resultou inútil. A súa resistencia pacífica, teimosa e creativa fronte estes abusos permite enxergar un horizonte de esperanza. Que a maioría recuperasen os seus aforros, ainda que non está pechado o conflito, demostra a utilidade desta resistencia ghandiana.

Onte 987: Podemos gaña en Navia

Europeas_2014_Vigo_distritosO feito de que Podemos gañase as Europeas en Navia non debe pasar desapercibido. Esoutro novo Vigo, un polígono de vivendas de promoción pública e cooperativa, cunha poboación que ten a media de idade máis baixa de Galicia, está chamado a marcar as tendencias do voto da xeración de menores de 40 anos. Nas últimas Autonómicas en Navia gañara AGE, formación que nas eleccións do pasado domingo ocupou a segunda posición. É un feito para a reflexión que o PSOE, partido que tradicionalmente lidera o voto no veciño barrio de Coia, sexa en Navia terceira forza política, mentres que PP e BNG ocupan as últimas posicións. Non semella un disparate considerar a hipótese de que Navia sexa un distrito que adianta o comportamento electoral do futuro voto urbano. A ter en conta nas análises que se está facendo sobre os resultados electorais na cidade de Vigo, onde o taboleiro revolcouse unha barbaridade.

Onte 986: Racha o taboleiro

SAMSUNGOs resultados das Europeas racharon o taboleiro. Os partidos considerados sistémicos de cada espazo político sufriron un pao severo do seu electorado. PP e PSOE en todos os territorios, Izquierda Unida na Comunidad de Madrid, o BNG en Galicia, por poñer só tres exemplos. A irrupción de forzas alternativas de esquerda, Podemos en toda España, incluída Galicia, onde apenas conta con implantación, e unha certa consolidación das posicións de AGE, testemuñan a necesidade de novas propostas, novos liderados e novas formas de comunicación política. Non agocho a decepción por outro pésimo resultado do BNG, un síntoma apenas da necesidade da súa refundación, se non quere quedar nas vindeiras municipais nas marxes da irrelevancia. Porén, os resultados en Galicia, onde gaña a esquerda, abren espazo para a esperanza; é posible artellar unha sólida alternativa de esquerda nacionalista capaz de facerlle fronte a un PP que retrocede e desputarlle o sorpasso a un PSOE en claro devalo.

Onte 985: Temos dereito a un futuro distinto

xavier-vence-conversas-capaA viguesa editorial Engaiolarte abriu o seu catálogo cun excelente libro de conversas de Xan Carballa con Xavier Vence, portavoz nacional do BNG. Gustei da edición coidada deste libro alboral tanto polo singular do seu formato cadrado, pola composición da páxina e o tratamento do texto e fotos coma polo acabamento en flexi-book, aspectos nos que se percibe a experiencia editorial de Xosé Fernández Puga e o propio Carballa, editores d’ A Nosa Terra. Pola conversa que mantivemos con Puga na Feira do Libro de Vigo, sabemos que Engaiolarte ten a intención de apostar pola edición de libros fermosos, moi coidados na edición e nas calidades dos materiais. Sen dúbida, un acerto para afrontar o complexo proceso de hibridación da edición cultural galega de hoxe.

Xaora, alén do interese deste libro como obxecto, o que máis gustei foi da voz achegada por Xavier Vence, o protagonista destas duascentas páxinas que papei dunha sentada ao longo da tarde de onte. Unha conversa fluída, ben estruturada, con esacasas repeticións, o que constitúe mérito de Xan Carballa, un dos nosos mellores xornalistas culturais. Vence ofrece unha voz sen estridencias, un discurso reflexionado e depurado no eido académico, capaz de ofrecer unha raiola de esperanza para o nacionalismo galego de esquerdas. Abandonando o seitarismo e o vitimismo (esas doenzas que parecían incurables nos dirixentes nacionalistas), asumindo tamén a autocrítica, Vence humaniza a actual proposta política do BNG expresando de forma didáctica e comprensible, sen abusar da súa talentosa erudición económica (un dos seus puntos máis fortes), que a saída máis responsable en Galicia para a crise é a soberanista. Vence valora de forma equilibrada o labor do bipartito e a ruptura da XII asemblea do BNG, ademais de realizar afirmacións que abren un espazo para a recuperación dunha alternativa nacionalista de esquerdas que teña por obxectivo acadar os 500.000 apoios electorais, ese 25 % ou 30 % que a fagan eixo de gobernabilidade. É, pois, moi de agradecer este esforzo de tender pontes presente nas páxinas dun libro de conversas no que Vence presenta un discurso cheo de matices para liderar o nacionalismo galego de esquerdas desta década.

O subtítulo do libro, «Temos dereito a un futuro disitinto», expresa a vontade de Vence de conectar afectivamente cos sectores sociais e políticos que están ou estiveron na fronteira do BNG ou que formaron parte do nacionalismo político organizado nas últimas tres décadas. Quizais non lle falte razón a Vence e o futuro do nacionalismo galego de esquerdas dependa nesta altura máis da súa capacidade de conectar afectiva e emocionalmente coa sociedade galega ca do seu programa.

Parabéns aos editores de Engaiolarte, a Xan Carballa e a Xavier Vence por ofrecer tan interesante estrea editorial. Recoméndoa.

Onte 982: Ana Miranda, unha extraterrestre

ana_mirandaÉ desoladora a decisión adoptada pola Junta Electoral de eliminar ao BNG do espazo que os medios públicos galegos dedican á cobertura da campaña, a pesar de que a candidatura nacionalista obtivo en Galicia nas últimas eleccións europeas 103.724 votos. A efectos prácticos supón para o BNG perder os 27 segundos que tiña asignados dentro dos cinco minutos que en cada informativo de TVG e da Radio Galega dedican ás europeas. Adoptada a instancias dun recurso presentado por UPyD, formación que en Galicia apenas contou con 14.418 apoios, esta decisión pretende negar simbolicamente a existencia da candidatura nacionalista nos medios públicos que conforman o espazo informativo galego. No que queda de campaña electoral Ana Miranda será apenas unha extraterrestre deambulando polo país, que deberá afastarse dos micrófonos e cámaras dos medios públicos galegos? Sería un xesto de fair play que o resto das candidaturas galegas rexeitasen tan inxusta e desproporcionada decisión.

Onte 977: «Poemas galegos»

Feijoo_V_TV

O título de dous libros literarios malogrou a que fora unha entrevista tranquila para Alberto Nuñez Feijoo en V Televisión. O seu compromiso epidérmico coa literatura galega púxose en evidencia cando (1:05:30) confundiu o título de Cantares gallegos e comparou as obras de Rosalía co título dunha novela. Nada que poida sorprender de quen tan escasamente se ten ocupado da industria editorial en Galicia e do futuro da literatura galega, fóra da lectura dos seus discursos (xeralmente excelentes) nas datas ritualizadas e da rotina dos actos académicos e institucionais. A pesar da situación dramática do sector do libro, da perda de emprego dun corenta por cento, da mudanza de paradigma ou dos proxectos de dixitalización educativa, en cinco anos o presidente da Xunta non atopou razón para recibir á xunta directiva da Asociación Galega de Editores. Un comportamento ben diferente ao dos presidentes Emilio Pérez Touriño e Manuel Fraga cos que o sector editorial mantivo contacto directo e permanente. Ben sei que hoxe se repetirán as gabanzas rituais (e mesmo os ditirambos) a lingua e literatura galegas. Ben sei, mais non abonda.