Onte 640: Luis Enrique celeste

A pesar de que a pasada semana fora ratificado Abel Resino, pouco nos estrañou que onte fose contratado Luis Enrique como novo adestrador do Celta. Un trasacordo, figura do comportamento tradicional galego estudada polo antropólogo Marcial Gondar, doadamente explicable pola caótica cultura organizativa de Mouriño, Chaves e Torrecilla, a triade de dirixentes deportivos celestes. Os seareiros estamos xa moi afeitos a que cada mudanza de adestrador, fichaxe ou traspaso veña no Celta precedida ou conleve a súa correspondente enleada. Nada novo, pois, o que sucedeu esta fin de semana. Porén, sexa cal fose a orixe do despido de Resino, como a súa continuidade non chistaba a ninguén, o anuncio da chegada de Luis Enrique é unha nova moi esperanzadora. Gustoume. Semella un adestrador dos de nova xeración, deses que levamos angueirando dende a marcha do noso admirado Fernando Vázquez. Co asturiano aventuramos que volverá á lameira do Fragoso o estilo de xogo bonito, mais corrixido coa intensidade táctica que o caracterizou como centrocampista e importante goleador. Intensidade que non perdeu na súa traxectoria como deportista, sexa como triatleta ou como adestrador. Será o de Luís Enrique un Celta pelexón con tiraliñas e luvas de seda? Oxalá. Como cremos continuará, tamén, a aposta por incorporar valores da canteira ao primeiro equipo, como Madinda, Mina e o porteiro Rubén. Ademais é probable que co ex-barcelonista en Vigo poida facilitarse algunha cesión de promesas consagradas da Masía, o que lle daría ao Celta 2013/2014 un perfil de equipo moi xove e dinámico. Ilusionante. Para Luís Enrique o banco de Balaídos pode ser o ideal para nun par de tempadas dar o salto ao do Nou Camp. Agardemos que o consiga, xa que tamén sería froito dos éxitos do noso Celta.

Onte 639: A irmandade de Xerais

Ala vai outro Xerais inesquecible! A irmandade dos lectores e lectoras (trescentas na illa e outras tantas conectadas por Internet), a comunidade de afectos, o soño compartido de tantos amigos e amigas de enxergar un futuro para o país e para a lingua de noso. Os Irmandiños de Vincios (bravo gaiteiros e gaiteiras!) puxeron no serán o timbre da ledicia e o rigor da voz popular. O mestre Xabier Docampo nun discurso sensacional e memorable (unha peza a ler e reler devagariño) pasou a testemuña de cargo á seguinte xeración que debe abrir unha páxina nova no libro da nación. Antonio Fraga deitou doas de tenrura e esperanza no seu primeiro discurso literario. Xabier López abriu outra xanela na súa sólida traxectoria de narrador na procura da excelencia. Tras trinta anos, aqueles Xerais ideados por Luís Mariño manteñen o seu pulo. Mais non son estes tempos para o conformismo rotineiro, os Xerais precisan mudanzas, imprescindibles para afrontar estes tempos difíciles (ruíns), caracterizados pola hibridación editorial e pola fraqueza (nalgúns casos ausencia) das políticas públicas de lectura. Mudanzas que, sen dúbida, comezaremos a implantar a partir da vindeira edición. Cando regresabamos a San Hadrián no Babuxa de Ángel (obrigado, patrón!!!) non puiden evitar un levísimo aceno de satisfacción emocionada pola fortuna de tras dúas décadas continuar dirixindo o equipo de traballadores e traballadoras de Xerais. Hoxe, a miña beizón para eles e elas polo seu talento e dedicación no desenvolvemento do noso proxecto!

Aquí toda a gravación da hora e un cuarto de cerimonia.

Onte 638: Os Xerais por streaming

O streaming está revolucionando a comunicación cultural, educativa ou política, permitindo o acceso a foros e eventos que se celebran fóra do noso alcance. Un recurso dixital marabilloso que utilizo con frecuencia. Coa axuda de Algueirada e Pumpún, onte preparamos o streaming dos Premios Xerais 2013 que, outro anos máis (xa van nove) celebramos na illa de San Simón. Un serán de festa que gostaría poder compartir cos milleiros de persoas que colaboran e apoian o traballo da editorial ao longo de todo o ano, dende os autores e autoras do noso catálogo (preto dun milleiro), pasando polos libreiros, bibliotecarios e profesorado, até os lectores e lectoras (das máis diversas idades), os protagonistas e a razón de ser dos nosos libros. Mágoa que apenas tres centos destas persoas poidan xuntarse mañá na illa dos poetas e da memoria para celebrar a escolla de dous novos textos e escoitar o discurso (xa adianto que espectacular) de Xabier DoCampo. A nosa gratitude e agarimo para todas e cada unha delas, para as persoas que nos acompañan e para as que o fan por streaming, mesmo a milleiros de quilómetros do fondo da ría de Vigo. Unha marabilla!

Onte 637: Premios da Crítica 2013

Onte puxemos en marcha a convocatoria dos Premios da Crítica Galicia 2013. Un proceso que, tras o traballo dos xurados das diferentes modalidades (Creación Literaria, Investigación, Iniciativas Culturais, Musica, Artes Plásticas e Artes Escénicas) durante os tres meses do verán, concluirá o sábado 19 de outubro, día no que darán a coñecer o seu ditame no seo dun xantar que se celebrará no hotel Os Escudos de Alcabre. A renovada Fundación dos Premios da Crítica Galicia, presidida polos infatigables Bieito Ledo e Antón Pulido, amosa que en Galicia tamén son viables os espazos plurais interxeracionais e independentes que traballan para acrisolar a tradición nacional dende o diálogo coas expresións culturais contemporáneas. O relanzamento da actividade do colectivo vai máis alá da convocatoria dos seus premios anuais. A consolidación da súa xeira de «Sabados Culturais», que esta semana abordará un moi interesante debate sobre a traxectoria das artes plásticas en Galicia durante as tres últimas décadas, testemuña a recuperación do dinamismo deste colectivo que celebra esta primavera o seu triséximo sexto aniversario.

Onte 636: Os mil ríos de Manuel Sendón e Fran Herbello

Os fotógrafos Fran Herbello e Manuel Sendón inauguraron onte no Museo do Mar de Galicia a primeira das mostras do seu proxecto Mil ríos. Dedicada á expedición ao río Verdugo e a travesía en piragua da ría de Vigo, primeiro dende Bouzas e logo dende Cangas, a mostra presenta os rexistros fotográficos e o sucos do GPS dunha exploración e investigación sobre o territorio, dunha vivencia sobre senllas expedicións realizadas na ría de Vigo.

Foi Fran Herbello quen relatou a orixe do proxecto: «Hai dous anos e medio comezamos as nosas expedicións para coñecer os ríos galegos na nosa piragua. Dende entón levamos quince expedicións. Aquel proxecto deportivo comezou a facerse máis complexo. Engadímoslle GPS e unha cámara de fotos. Sei que ten un certo punto de chaladura domingueira, mais somos conscientes que ten outros aspectos que lle dan peso sendo máis potente do que poida parecer. O GPS fai un debuxo suxerente, coma o que fan os rapaces nas paredes. Con todo, para nós o que máis importou foi a vivencia da viaxe, mais que o seu rexistro. Vivencia que recollemos en cada un dos cadernos de bitácora do blog do proxecto no que a narramos».

As palabras de Manuel Sendón abondaron na importancia da vivencia. «As excursión foron sempre a forma de coñecemento directo do territorio. Agora facémolo por forma de representacións da fotografía ou do cinema. Neste proxecto o importante para nós era retomar a vivencia do territorio, coma fixeran os membros de Nós que patearon todo o país». Referiuse despois Sendón á diferenza de «percibir a ría desde o nivel da auga», unha das singularidades das fotos desta mostra sobre o traballo do Verdugo. Rematou falando da continuidade do proxecto: «Cando fagamos a de Cambados, presentaremos os materiais da remontada do Umia. Cando vaiamos a Ferrol, serán os do Xuvia. Queremos devolver o que producimos a cada lugar onde fomos. O proxecto é aberto, mais cremos que finalmente podería facerse unha exposición cos materiais de todas expedicións e quizais mesmo un libro».

Un proxecto artístico e deportivo a seguir de dous dos nosos máis grandes fotógrafos. Paga a pena visitar o (alicaído) Museo do Mar de Vigo.

Onte 635: Con «Dona Carme» no Colexio Pombal

Doña Carme contada por infantil from inesanchez on Vimeo.

Ás nove da mañán fun contar Dona Carme ao alumnado de tres anos do Colexio Pombal do Calvario. Como acontece decote a experiencia foime gratificante, mais tamén saudosa. É unha marabilla comprobar que tras máis de vinte anos, Dona Carme continúa engaiolando aos picariños e picariñas pola eficacia do seu mecanismo acumulativo (roubado á tradición oral popular), que permite a conquista da súa memorización e promove a súa participación interpretando as voces de cada un dos animais. Nestas sesións con Dona Carme sempre atopo sorpresas. No Pombal descubríronme as posibilidades de aproveitamento matemático do texto, tanto para a aprendizaxe da numeración coma para sumar e restar. Quedei abraiado da facilidade coa que utilizaban este procedemento. Despois da proxección da peza que prepararon, a narración de Xoán e Hugo, despois de contarmos e cantarmos ben contados e cantados, asinei varias ducias de exemplares. Fíxeno coa atención e agarimo que merecía semellante oportunidade. Non podo evitar a emoción ao lembrala e agora ao escribilo. Para as crianzas do Pombal foi o seu primeiro libro, o seu primeiro tesouro atopado. Saín para a oficina máis feliz ca un cuco.

Onte 634: A BSO das meigas de Lupa

É unha marabilla o que está sucedendo coa banda sonora orixinal que David Alonso Garzón compuxo e gravou para As meigas de Lupa, a novela xuvenil de María Solar. Seleccionada primeiro e logo declarada finalista nos premios Jerry Goldsmith do Festival Internacional de Música de Cine de Córdoba, na categoría de mellor creación libre, onte coñecimos un vídeo de presentación deste orixinalísimo traballo audiovisual, no que colaboran de forma desinteresada un equipo de máis de 20 persoas entre técnicos e o grupo Achádego de teatro, unidos pola inspiración e o estímulo da lectura da novela de María Solar. Do que soubemos onte foi da peza de seis minutos na que se adianta o que será o booktrailer e a banda sonora, que acompañará a novela cando apareza a segunda edición, a comezos do vindeiro outono. É obrigado expresar a nosa gratitude a David Alonso Garzón por este incrible traballo que incita a mergullarse na lectura recuperando unha lenda do noso patrimonio de tradición oral. Paga a pena seguir este proceso creativo tan estimulante.

Onte 633: Bautista Álvarez narrador

Dediquei unhas horas da tarde do domingo a preparar o borrador do texto de contracuberta de Retallos daquela infancia, o libro co que Bautista Álvarez debuta como narrador. Efectivamente, aos seus oitenta anos, o membro da xeración Brais Pinto e veterano político nacionalista publicará en Xerais o vindeiro mes de xullo dezasete relatos, que confesa «andan cerca das memorias», ambientados na súa infancia no seu territorio familiar da aldea de Loucía da parroquia de Lás do concello de San Amaro, preto do Carballiño. Acontecementos relevantes daquela comunidade aldeana dos anos trinta e corenta recuperados do esquecemento con memoria fotográfica e relatados con pulsión inequivocamente literaria, non exenta de retranca, intriga e doses de tenrura.

O cadáver dun mozo acoitelado, atopado na Telleira, xusto no lindeiro que separa a parroquia de Eiras da de Las, do que nunca se soubo a súa identidade. A procesión do santo Antonio de Las que tras os primeiros foguetes rematou en delirio colectivo e con san Roque feito un espantallo. Os amores do cabalo Mourego e a mula do Hixinio, que chegaron a compartir a morte. As lembranzas da escola de Andrade, de mestres de Falange como don Gabino, na que a mellor disciplina era o recreo e na que todos os días antes de saír pola tarde os alumnos tiñan que contar o Cara el sol e o Oriamendi. A historia de Severo, o frustrado estudante de medicina polo que degoiraban as mulleres. Ou aqueloutra tan noxenta de Gaudesio, o carniceiro de Figueroa, o vingador de roxos, responsable de tantas mortes e outras atrocidades…

Escritos con vontade literaria, utilizando unha lingua literaria de raíz popular, estes retratos e relatos populares de Bautista Álvarez emparentan con páxinas de Ánxel Fole, Castelao e outros autores da tradición do mellor relato galego do século XX. Retallos daquela infancia pode ser unha das sorpresas narrativas deste ano.

Onte 632: A proeza da canteira

Os celtistas quedaremos sempre agradecidos pola vitoria da Real en Riazor, que nos permitiu conservar a categoría e vivir uns instantes de ledicia tan intensa coma fugaz. Mágoa que esta permanencia fose a costa do Deportivo do noso admirado Fernando Vázquez. Mais o malfado destas vidas galegas cruzadas só é explicable co sintagma «fútbol é fútbol» que define un deporte (tamén un formidable negocio) capaz de desbordar a emotividade colectiva co xogo inocente do azar e as súas combinacións. Dende ese punto de vista, a permanencia do Celta foi unha sorpresa, máis ben unha proeza, se temos en conta as súas escasas probabilidades matemáticas para evitar o descenso. Mais tamén, con maior acougo na análise, é un feito explicable, se valoramos a fe teimosa do equipo noso (sobre todo do adestrador Abel Resino) en confiar nas súas propias posibilidades e en evitar dar nada por perdido. Con todo, a pesar dos erros na xestión do cadro de xogadores (Pranjic, Demidov, Park, as fichaxes internacionais, quedaron no palco, fóra da convocatoria), o éxito deste Celta radicou na consolidación do proxecto da canteira da Madroa. Seis ou sete xogadores da casa por partido, once nesta convocatoria decisiva fronte ao Espanyol, explican tanto o éxito como a fraxilidade que arrastrou esta Celtiña das nosas angueiras. O mellor xogador de onte foi o porteiro Rubén Blanco, un rapaz que vai para figura e non rematou aínda o Bacharelato. O gol da permanencia naceu das biqueiras de fantasía de Iago Aspas, que agardo triunfe e madure como xogador desequilibrante na Premier League. A xestión dos inquedantes minutos finais correspondeu a Borja Oubiña, o cabezaleiro desta xeración de futbolistas galegos. A clave do éxito radicou nos canteiráns, aí está a orixe da proeza que onte celebramos. A pesar da marcha de Iago Aspas e Roberto Lago, a continuidade do proxecto de canteira a vindeira tempada está asegurada coa incoporación ao primeiro equipo de valores como Rubén, Santi Mina e Madinda, tres xogadores cunha fantástica proxección. A partir de finais de agosto, volveremos a emocionarnos en Balaídos. Arriba corazóns celestes!!!

Grazas ao pintor Antón Pulido que preparou esta imaxe para abeizoar aos celtistas.

Onte 631: Cambia de papel

No marco do excelente programa do II Festival Primavera do Cine de Vigo asistimos á proxección de Cambia de Papel, o documental (35 minutos) de María Reimóndez, Luís Tosar e Kutti Revathi. Fuxindo dos perigos do naturalismo exotizante, o equipo de dirección consegue unha narración desde dentro do proceso de transformación dun grupo de mulleres excluídas de Tamil Nadu. Utilizando as cartas como ferramenta narrativa, cada unha das once protagonistas desvela na súa voz a súa experiencia de transformación. No caso das nove mulleres do distrito de Salem, onde a ONG Implicadas leva traballado dende hai quince anos coa súa contraparte PDI, relátase o seu proceso de empoderamento; no caso de María Reimóndez e Luís Tosar, membros de Implicadas, a súa experiencia de «transformarse para transformar». Todas e cada unha destas testemuñas teñen o seu celme intransferible, persoal e único. En todas cóntanse en primeira persoa cousas importantes, nalgúns casos moi importantes para o contexto da sociedade tamil. En todas hai unha reflexión que interpela á espectadora, que remoe o seu conformismo. Ademais, grazas a o traballo de montaxe moi minucioso de Jorge Coira, cada unha das historias vai enlazando coa seguinte, construíndose dende a voz da outra, un procedemento que permite identificar ese fío polo que as mulleres en situacións moi complexas son capaces de saír delas utilizando estratexias de colaboración e axuda. Unha raíz inequivocamente feminista impregna esta película fermosa capaz de desmontar os prexuízos e os tópicos que temos da pobreza ou da imaxe da India de National Geographic. Dende o afortunado título, toda a película é unha metáfora do cambio sementando gromos de esperanza. Parabéns a todas as persoas que participaron neste traballo colaborativo.