Con motivo da presentación na libraría Biblos de Betanzos d‘O solpor da cupletista, María Xosé Queizán ditou unha interesantísima conferencia sobre unha das figuras galegas mais internacionais de hai un século. Comezou definindo a Carolina como un ser excepcional, «que tivo a súa aurora e o seu solpor, pertencendo a esa clase de persoas que superan o espazo que lles estaba reservado así como a inxustiza social». «Houbo mulleres que destacaron na Idade Antigua, Media ou Moderna mais non será até finais do século XIX cando aparecen personaxes exemplares que significan a evolución social e dan sentido á loita pola igualdade», nese espazo encadrou Á bela Otero.
Relatou despois a infancia. «Naceu en Valga, filla dunha esmoleira que tiña fillos e fillas bastardos, como era habitual nas mulleres pobres doutras épocas. A nena esmoleira que recollía piñas estaba destinada a ser violada. Así foi con esta nena a quen chamaban «a cordeirana». Aos dez anos sofre unha violación tan brutal que houbo que levala ao hospital para salvarlle a vida. Foi a razón pola que foi perseguido o violador. Non foi encontrado. Mais o feito fíxose público. de non ser así, a nai de Carolina houbérao ocultado. Daquela facíase culpable á vitima. A dor física, á tortura, uníase a dor moral e o medo ao que dirán, a acusación social». Citou despois Queizán a Pondal, autor que falaba de moitas violacións nos seus poemas, e leu uns versos de «Pilleina entre os pinos soa». «A Carolina pillárona nos piñeiros, mais iso foi determinante para que marchase de Valga e mudase a vida que lle agardaba, configurando así a súa personalidade e a sua rebeldía».
A seguir, María Xosé abordou a interpretación que Carolina fixo da violación, que cualificou de «actual», «como atentado contra a liberdade persoal, expresado nas declaracións de Otero como “exerceu o dereito sobre min”. Abuso de poder, transgresión dos dereitos da persoa. Otero interpretou a violación non como unha deshonra, senón como unha posesión. A honra femenina radica no corpo, na castidade, na virxindade; a masculina, na dignidade, na distinción na autonomía. Carolina dixo que “non nacera para ser domesticada”, a violación levouna a decidir ser dona de si mesa. Algo moi actual. Elixiu a liberdade da que non ten nada. Marchou aos once anos do pobo. Tivo a valentía de escapar. Fuxiu. Cando non se ten nada é máis fáacil escoller a liberdade. Din que marchou cuns xitanos. Non se sabe se foi certo. Fíxose unha muller famosa, intelixente a astuta. Chega a París cando se erixe a Torre Eiffel, converteuse en estrela e sex-simbol da Belle Epoque, raíña dos locais de ocio parisinos, onde confluían aristócratas e millonarios da récente industria. A violación ensinoulle a Carolina a desmitificar os homes. “Fixen feliz a moitos homes. Souben sacarlles xoias e diñeiro” declarou sobre aquela época dourada. Carolina vai ser dona do seu destino, foi capaz de dobrarlles o pulso aos homes. Era déspota e seductora, sabía xogar perfectamente o xogo da sedución dos homes. “A muller máis periogosa do seu tempo”, cualificouna Maurice Chevalier. Carecía de debilidades sentimentais».
Continuou o relato Queizán falando dos amantes de Otero. «O primeiro foi Alberte de Mónaco. relacionouse sempre con figuras importantes. Foi elixindo os homes maís poderosos do mundo daquel tempo. O tsar Alexandre, Guillerme de Alemaña, e outros reis, como Afonso XII, pasaron polos seus brazos. Coincidindo co ano 14, co inicio da Primeira Guerra Mundial Carolina retirouse. A xentuza que andaba con ela foi a que organizou a Guerra Mundial. Carolina foise a Niza porque tiña unha debilidade, o xogo, era ludópata. En Niza e Montecarlo tiña os mellores casinos do seu tempo. Fixo en Niza unha casa. Mais arruinouse completamente coa ludopatía. Vendeuno todo até quedar apenas cun cuarto nunha pobre pensión».
Queizán comentou despois algunhas das lendas que circularon sobre a chamada «Bela Otero». Citou o poema que escribiu Martí, o revolucionario cubano, que quedará prendado dela en Nova York: «Non é galega, é divina». «Carolina Otero non pisou nunca Galicia nin sequera España, a pesar de que inventou que nacera en Cádiz. Renegou da súa terra e nunca volveu. Porén, preparou a última maldade. Sabendo a cobiza dos paisanos, fixo un testamento deixándolles todos os seus bens (tiña apenas 600 francos na súa conta corrente). Estaba arruinada. Foi o seu derradeiro escarnio. Nunca esqueceu a violación e o comportamento do seu pobo».
Foi interesante a experiencia de presentar onte a novela Sete Caveiras de Elena Gallego nos corredores do Centro Comercial Ponte Vella de Ourense. A proposta naceu da librería Aldova, instalada alí dende o novembro pasado, unha das poucas librarías existentes en Galicia neste tipo de centros, coa intención de facer visible o libro nun entorno de consumo ao que parece alleo este ben cultural. A experiencia foi exitosa, ao chamado acudiron lectores e numerosos medios de comunicación, que deixaron constancia da novidade.
