Onte 145: Coa pomba dona Paz na Pastora

/en , , , , , , /por

Había tempo que non celebraba nun centro educativo o Día Escolar da non Violencia e a Paz, unha efeméride para min moi querida. O claustro de profesoras do CEI A Pastora de Cambados convidoume a que acompañase a Ramón Caride e Pepe Carreiro na presentación d’ A pomba dona Paz que se celebraría diante de máis dun centenar de cidadáns entre os tres e os cinco anos. Sabiamos que nos enfrontabamos a unha experiencia comunicativa moi díficil e, como agardabamos, o público puxo a proba coas súas preguntas todas as nosas habilidades oratorias. Ademais, aproveitei un anaco das dúas horas e media que compartimos neste magnífico centro de educación infantil público, para satisfacer algunhas saudades. Non puiden evitar demorarme na visita ás aulas organizadas por recunchos de traballo (o da biblioteca, o das computadoras, o do xogo simbólico…), coma sempre concibín a construción das aprendizaxes nesta etapa. Unha marabilla! Tras a presentación, no patio cuberto as seis aulas bailaron a canción da paz e soltaron media ducia de pombas que saíron coma foguetes a gañar o ceo do Salnés. Tiña moita razón Ramón Caride cando na dedicatoria deste magnífico álbum que presentamos escribiu: «A todos os nenos e nenas do mundo, para que a paz sexa o seu verdadeiro futuro.»

Onte 111: «Cama e conto» con Babaluva

/en , , , , /por

Foi un acerto achegarse ao Auditorio Luís Tobío de Gondomar para asistir á función de «Cama e conto» que ofreceu Teatro Babaluva. Baseada no texto homónimo de Gonzalo Moure, que publicamos na colección Sopa de Libros, esta versión para marionetas de Larraitz Urruzola e Mirari Urruzola explora con grande orixinalidade o mundo dos contos como a chave para acceder ao dos soños. Malva e a súa nai conversan en voz baixa, ao longo de tres cuartos de hora, sobre a súa experiencia como contadoras, mesturando os fíos da vida cotián da infancia cos das historias do leñador e os animais do bosque. Unha marabilla de sutileza para abordar en escena cuestión tan complexa como a de rescatar ese acto íntimo de nai e filla na hora do conto. Outra marabilla é o a construción do espazo escénico e o das propias marionetas, todas elas recicladas de obxectos da casa. A luz, a música e un ritmo moi sereno nas transicións crean no escenario unha atmosfera capaz de contaxiar un silencio cómplice nos espectadores, mesmo nos máis novos. Os meus parabéns para Larraitz, Mirari e Santi Prego, o director do espectáculo, por esta marabilla de humilde teatro de títeres capaz de contaxiar tanto calor.

Babaluva colabora en cada unha das súas funcións co Proxecto Bubisher. Destina o beneficio da venda dos libros de Cama e conto para esta iniciativa destinada a contar cun bibliobús que leve libros ás escolas dos campamentos de refuxiados do Sahara.

Onte 107: Tretzevents

/en , , , , , , , /por

Esta publicación infantil en catalán naceu en 1951 co título L’infantil, promovida polo Seminario de Solsona, para mudar ao nome de Tretzevents, cando en 1973 comezou a depender das Publicacions de L’ Abadia de Montserrat. Coincidindo co seu sexaxésimo aniversario pecha debido, segundo os seus editores, á falta de apoio institucional no marco da crise económica. Tras 903 números, a desaparición da revista en catalán máis antiga (en 2008 tiraba 8.000 exemplares), que chegou a recibir a Creus de Sant Jordi, mesmo cando en Cataluña está en marcha un interesante Plan de Fomento da Lectura, amosa a fraxilidade de todas as publicacións impresas nun entorno global de tránsito entre soportes e a clara desorientación das administracións públicas (mesmo as dun goberno nacionalista como o de Artur Mas) á hora de establecer as súas políticas no eido da cultura e da educación. O Grupo de Traballo de Bibliotecas Infantís e Xuvenís do Colexio Oficial de Bibliotecarios e Documentalistas de Cataluña puxo o dedo na chaga: «La mort de Tretzevents és un símptoma més de la fragilitat a la qual s’exposa la cultura –i especialment la nostra– en contextos com els que estem vivint». A desaparición de Tretzevents non pode agochar que as revistas en catalán teñen, se as comparamos coas nosas publicacións en lingua galega, unha diversidade envexable e unha maior presenza na vida social, profesional e cidadá. Así, no eido das publicacións infantís, os picariños e picariñas cataláns de 0-5 anos (entre as que está a nosa Sabela) contan con Piu-piu e El Tatano; e os maiorciños con Cavall fort (con máis dun milleiro de números, publicados ao longo de 50 anos), publicación nosa de referencia cando soñamos aquel malogrado Golfiño de papel.

Onte 103: «Fantasmas de luz»

/en , , , , , , , , , /por

Na presentación de Fantasmas de luz Agustín Fernández Paz confesou que quixo escribir dende a ficción a desfeita que está producindo o capitalismo dende a caída do Muro de Berlín. Un proceso de degradación, mesmo de perda dalgunhas conquistas e dereitos sociais, que uniu a unha das súas paixóns, a do cinema, esoutra  fonte creada pola humanidade para beber soños, para gozar de historias que van conformando o xeito de ver o mundo. O resultado desas dúas angueiras é unha noveliña (o que os franceses chamarían «nouvelle»), seis relatos («tomas extra») e cincuenta e dúas fichas doutros tantos clásicos do cine, nas que se aborda a exclusión provocada polo paro de forma radical, aínda que non exenta dun chisco de esperanza. Os protagonistas de Fantasmas de luz, como expresou Beiras, non están derrotados. Exprésao Agustín cunha frase das Uvas da ira: «Nunca poderán con nós, somos o pobo».

Mención á parte merece o traballo de ilustración memorable de Miguelanxo Prado para presentar aos excluídos como persoas invisibles, transparentes.

Onte 92: O discurso dos abrazos de Agustín en Guadalajara

/en , , , , /por

Grazas á paciencia e oportunidade do xornalista Xulio Abollo contamos, por fortuna, con esta gravación realizada o pasado 29 de novembro na FIl de Guadalajara cun teléfono móbil do discurso de recepción de Agustín Fernández Paz do Premio Iberoamericano SM. Un documento excepcional que pasará a historia literaria nosa, probablemente, como o «Discurso dos abrazos« de Agustín Fernández Paz. Recomendo seguir atentamente estes doce minutos maxistrais nos que o autor de Fantasmas de luz, apoiándose nalgúns dos seus autores máis queridos (Valente, Rodari, Cunqueiro, Auster, García Márquez, Gaarder…) aborda con enorme lucidez as cuestións fulcrais da creación literaria e do proceso social da lectura. Unha peza que vale o seu peso en ouro.

O texto do discurso pode baixarse en pdf aquí.

Onte 83: Agustín en Guadalajara

/en , , , , , /por

Sei que nunca esquecerei esta Feira de Guadalajara con Agustín. Foi memorable o acto de entrega do Premio Iberoamericano SM de Literatura Infantil e Xuvenil que onte recibíu apupado por centos de lectores e lectoras. A moi fermosa laudatio de María Jesús Gil emocionounos moito, moito, tanto pola calidez do retrato humano e literario presentado como por subliñar neste foro mundial o compromiso do autor de Contos por palabras coa lingua e literatura galegas. O discurso de Agustín foi o dun auténtico mestre.  Extraordinario! Dirixíndose aos habitantes da república dos soños e, sen dúbida, imbuído polo entusiasmo da mobilización lectora desta FIL sorprendente, Agustín defendeu a lectura como un pracer que se contaxia e como unha competencia imprescindible para construír unha sociedade máis xusta. O chamamento final, rotundo, emotivo, citando ao seu mestre Rodari, foi un broche de ouro para unhas palabras que pasarán a historia literaria. A ducia de membros da delegación galega nesta FIL apapachámolo coma tolos, expresando unha fachenda que saía do peito. Ao inicio do acto, Patsi Aldana, presidenta da Fundación IBBY, sinalou que “neste tempo tan díficil de crise, o mundo necesita de grandes libros e de moitos lectores que queiran ler e imaxinar novos mundos alternativos ao que vivimos. Para facer estes lectores son indispensables grandes autores de literatura de calidade como Agustín Fernández Paz”. Sei que o de onte foi un dos fitos máis senlleiros da literatura de noso. Beizóns, mestre Agustín!

Á volta a Galicia, que iniciamos nunhas horas, subiremos os discursos de María Jesús Gil e do propio Agustín. Ademais, contaremos coa gravación do acto realizado por  Xulio Abollo e coas fotografías de Rosa Aneiros. Uns documentos que moito pagan a pena.

Onte 76: Tobaruela, fomentador

/en , , , , /por

Na presentación de Poñente díxoo Tito Fernández Prieto: “Pere Tobaruela é un fomentador, xa que descubre axiña as nosas posibilidades. É un holandés do mediodía”. Escritor catalán, afincando dende hai poucos anos en Galicia, narrador nato que escribe para todos os públicos, o compromiso de Pere coa lingua e coa literatura galega, co país de noso, máis aínda nestes tempos difíciles, merece beizón. Cunha recoñecible pegada autobiográfica, Tobaruela ofrece en Poñente unha novela histórica sobre aqueles fomentadores cataláns que entre finais do XVIII e comezos do XIX alicerzaron a actividade da salga de sardiña nas rías baixas. Agora, Tobaruela, ao xeito de fomentador literario, contribúe a recuperar a épica do inicio da industrialización dun dos nosos sectores de ribeira, ao tempo que continúa o diálogo entre Galicia e Catalunya. Roubándolle as palabras o mestre Llach, a luz de poñente que procura Tobaruela é a que descubre un mundo novo, unha luz descoñecida.

Onte 75: Libro do Nadal

/en , , , , /por

No primeiro día da era Rajoy viaxei a Lugo, tras previo xantar cun equipo de autores no Barco de Valdeorras, para presentar Trece noites, trece lúas, o moi fermoso libro sobre os mitos, ritos e tradicións do nadal galego escrito por Antonio Reigosa e ilustrado por Noemí López. Non houbo queixa! Suso Regueiro, un mestre deste tipo de cerimonias, como non coñezo outro no país, iniciou e pechou coa súa delicada atención un acto literario brillante no que participaron case un cento de persoas, que ateigaron os dous andares da sala e agotaron os libros á venda. O de Reigosa é Noemí é un  libro concibido con agarimo para utilizar nas bibliotecas familiares e escolares, un auténtico galano no que non falta detalle, co que iniciamos a moi intensa campaña de presentacións deste nadal da crise. Agardo poder atender un calendario que nos levará por todo o país durante estas vindeiras catro semanas. Hoxe, na segunda etapa, estaremos na facultade de Xeografía e Historia de Compostela, acompañando a Pere Tobaruela para presentar a tradución ao galego da súa Llum de ponent.