Poesía contra a ignorancia

/en , , /por

Hoxe, 17 de maio de 2008, data na que homenaxeamos a don Xosé María Álvarez Blázquez, poeta resistente e editor popular galego do Moucho, continuando a iniciativa dos Blogues pola lingua, reproducimos o poema “Deitado fronte ó mar”, de Longa noite de pedra do seu amigo o poeta Celso Emilio Ferreiro.

Lingua proletaria do meu pobo
eu faloa porque si, porque me gusta
porque me peta e quero e dame a gana
porque me sae de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ó ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sen raíces
que ó pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
fala-la fala nai,
a fala dos abós que temos mortos,
e ser, co rostro erguido,
mariñeiros, labregos da linguaxe,
remo e arado, proa e rella sempre.

Eu faloa porque si, porque me gusta
e quero estar cos meus, coa xente que sufren longo
unha historia contada noutra lingua.

Non falo prós soberbios,
non falo prós ruíns e poderosos,
non falo prós finchados,
non falo prós estupidos,
non falo prós valeiros,
que falo prós que aguantan rexamente
mentiras e inxusticias de cotío;
prós que súan e choran
un pranto cotián de volvoretas,
de lume e vento sobre os ollos núos.
Eu non podo arredar as miñas verbas de
tódolos que sufren neste mundo.
E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, doce mágoa das Españas,
deitada rente ó mar, ise camiño…

Blogues polas lingua

/en , , /por

Adherímonos á rede de Blogues pola lingua e ao contido do seu manifesto. Neste momento xa hai máis de oitenta adhesións. Animo a tecer esta rede de traballo compartido en defensa da lingua de todos e todas.

Atinadísimo artigo de Anxo Lorenzo

/en /por

Recomendo moi vivamente a lectura do artigo de Anxo Lorenzo sobre “Política lingúística e ‘consenso’ en Galicia?” publicado n’ A Nosa Terra. Non hai dúbida que a actual política que defende o Partido Popular racha o pacto lingüístico acuñado hai máis de vinte anos; mais tamén é moi necesario, como salienta de forma clarificadora o profesor Lorenzo, que era imprescindible mudar o rumbo da política lingüística gobernamental (o que non supón mudar o consenso acadado, mais ben todo o contrario). Acerta de cheo Lorenzo cando clarifica os termos dese “consenso” ou “pacto”:

“O que podemos denominar como ‘pacto’, ‘consenso’ ou ‘acordo’ lingüístico confórmase mediante os contidos lingüísticos do Estatuto de Autonomía de Galicia de 1981 e da Lei de Normalización Lingüística de 1983. Cales son, ao noso entender, as características principais dese ‘pacto lingüístico’? En primeiro lugar, a cooficialidade –en Galicia, galego e castelán teñen plena igualdade xurídica–; en segundo lugar, a declaración do galego como lingua propia; en terceiro lugar, derivado do aspecto anterior, a decisión de pór en marcha un proceso institucional e social de ‘normalización’ da lingua galega, por se atopar esta en situación de desigualdade respecto do castelán; e, en cuarto lugar, o respecto polo principio de individualidade: que cadaquén utilice a lingua da súa preferencia nas comunicacións non institucionalizadas.”

Sigo crendo que o modelo de educación plurilingüe, que alicerza o decreto sobre o uso e promoción do galego no sistema educativo universitario, é hoxe a peza central do “consenso” lingüístico en Galicia. A Consellaría de Educación, mais tamén o conxunto do Goberno Galego, deberían afrontar a súa responsabilidade e impulsar neste derradeiro treito da lexislatura este pacto coa mesma convicción e a intelixencia coa que formula a súa análise o profesor Anxo Lorenzo. Son dos que cre que nesta cuestión non podemos asumir derrotismos de caste ningunha.

Galicia plurilingüe

/en , , /por

No artigo a semana propoño unha reflexión, que pretendemos continuar en vindeiras semanas, a raíz do decreto de uso e promoción do galego, sobre a necesidade dunha modelo de educación plurilingüe coma un grande consenso nacional, expresión do noso nivel de convivencia e civilizatorio.

"A represión lingüística en Galiza"

/en , , /por

Inmersos nun profundo debate sobre o futuro da lingua, acaba de chegarnos ao almacén A represión lingüística en Galiza no século XX, obra preparada pola profesora pontevedresa María Pilar Freitas Juvino. Un libro moi importante, froito da súa tese de doutoramento, sobre o que volveremos nos próximos días.

Educación plurilingüe

/en /por
Pareceume magnífica esta iniciativa, promovida dende a Universidade de Vigo, coa intención de divulgar os contidos do decreto de promoción do galego no sistema educativo non universitario e de informarsobre a Europa plurilingüe.
Este intelixente traballo en man común é o que debera ter feito hai case un ano a Consellaría de Educación e apropia Secretaría Xeral de Política Lingüística. Beizóns aos promotores.

Nova Escola Galega e o decreto do galego

/en , /por

A asemblea anual de Nova Escola Galega, o noso movemento de renovación pedagóxica que este ano cumpre o seu vinte e cinco aniversario, denunciou onte que a Consellaría de Educación estea deixando en papel mollado o decreto de uso do galego como lingua vehicular no ensino non universitario. O pronunciamento seméllame oportunísimo, sobre todo, cando fai referencia a que “non se levasen a cabo actuacións dirixidas á necesaria divulgación dos obxectivos e dos contidos do decreto entre os membros da comunidade educativa e na sociedade, en xeral”. Como tamén a súa proposta ao Goberno Galego de que este “debería estar xa nesta altura difundindo, a través de Educación, unha información “clara e transparente” ao respecto do decreto, explicando as “razóns pedagóxicas e sociais” que levaron a promulgalo e ofrecendo unha oferta de formación do profesorado en temas como planificación lingüística educativa ou didáctica do ensino en dúas linguas”.
Temos insistido que o problema do decreto de uso do galego non está nos seus contidos (dende aquí valoramos que supoñen un avance), senón na falta dunha estratexia de comunicación que vencese ás posibles resistencias, como de formación e actualización do profesorado das novs áreas e materias que se imparten agora en galego. Nese desleixo e falta de compromiso da Consellaría de Educación naceron moitas das dificultades que neste curso estamos padecendo. Razóns polas que o pronunciamento de Nova Escola Galega semella imprescindible e ben matizado.

Etiquetas:

"O profesor de vegliota" de Manuel Veiga

/en , , , , /por

Coa que está caendo sobre o futuro da lingua, a aparición d’ O profesor de vegliota, a nova novela de Manuel Veiga, ven como anel para levar o debate ao espazo da creación cultural. A novela, que está nas librarías antes de semana santa, propón, entre outros temas, unha reflexión moi dura sobre o papel da lingua na sociedade e o seu futuro. Reproduzo o texto de contracuberta que preparei para presentala:

“Tras ser depurado e coa intención de non poñer en perigo a súa muller e a súa filla, o profesor de idioma regresa a Puebla, a súa cidade natal, na derradeira viaxe do tren arrancatravesas. En Puebla pretende ocultar os dous mecanoscritos, que conseguiu salvar tras a última incautación da súa computadora, onde recolleu as súas investigacións sobre o vegliota, unha lingua que durante un tempo chegou a ter a súa pequena idade de ouro, mais que agora desaparece irremediablemente tras a imposición da lingua oriental como a única oficial. O profesor de vegliota de Manuel Veiga é, en parte un relato policial, con ingredientes de novela de misterio e atmosfera de ciencia ficción, que se ofrece como un laio desesperado por unha perda. Unha novela impactante, talvez un ensaio sobre o futuro da lingua, sobre as posibilidades de sobrevivir sendo diferentes, sobre a identidade, sobre a resistencia e sobre as contradicións que supón esta loita.”

Etiquetas:

A cruzada de Galicia Bilingüe

/en , , /por

Temos que agradecer a Bernal Rúa a completa crónica, que publica hoxe en Vieiros, sobre a conferencia de Galicia Bilingüe (GB) no Centro Cultural Caixanova de Vigo que congregou a medio milleiro de “galegófobos” ou “hispanófilos” –entre os que se atopaba a candidata ao Senado Corina Porro e outros militantes do PP de Vigo– chamados por esta asociación que pretende derogar a actual Lei de Normalización Lingüística.
A crónica de Bernal (recomendo vivamente a súa lectura) é moi clarificadora sobre as posicións políticas e os argumentos utilizados polos responsables desta asociación de profesores, situados na ultradereita de aboengo franquista, invocando unha “cruzada lingüística por todos los rincones de Galicia” para “atallar a “discriminación do castelán” en Galicia. Entre as máis variopintas falsidades, utilizadas polos oradores para atacar a legalidade lingüística instituída por consenso no ano 1983, non podo obviar a referencia que nos dedicaron: ” [Gloria Lago] Atacou duramente os contidos da materia de Lingua Galega, en especial o libro de texto de Xerais que acusa de ‘escoller imágenes violentas y poemas que hablan de la República Galega y otras barbaridades’ [sic]”.
Falsidades semellantes non merecen sequera intentar ser rebatidas, nin tampouco obsesionarse co axenda de actos e iniciativas excéntricas dunha asociación nacida para intentar rachar o consenso social xerado a partir da aprobación da Lei Normalización Lingüística. Non son as falsidades que utilizan os responsables desta asociación o máis grave da súa provocadora actuación (na que, na miña opinión, non se debería entrar, xa que só se lle proporciona publicidade gratuíta). No entanto, a gravidade do fenómeno de GB reside no apoio cada vez máis explícito que lle proporciona o Partido Popular de Galicia ao seu funcionamento e ás súas falsidades. Algún responsable autorizado deste partido debería chamar a sensatez aos seus militantes e simpatizantes, xa que, non o esquezamos, o PPG foi corresponsable do consensuado Plan Xeral de Normalización Lingüística de 2004, peza da que sae tal cal o decreto de utilización do galego como lingua vehicular do 50% das materias do ensino non universitario, que agora tanto incomoda a GB e á candidata Corina Porro e os seus seguidores. Mágoa que voces dignas co galego e co país (como as expresadas nunha recente entrevista radiofónica por Xesús Pablo González Moreiras) sexan no actual PPG moi infrecuentes, o que supón un serio problema político para Galicia. Posicións como as de GB e o PPG agoiran un futuro moi negro para o galego e para a nosa convivencia democrática. E ben que o sentimos no día internacional da lingua materna.

Salvar as palabras

/en , , /por

Sei por Marcos do magnífico proxecto da AELG de salvación de palabras en desuso e en perigo de extinción. A iniciativa “Palabras con memoria” pretende recuperalas e poñelas de novo en vixencia e incluídas nos dicionarios. Esta iniciativa é semellante á que promoveron o pasado 23 de abril a Escuela de Escritores de Madrid e a Escola de Escriptura do Ateneo de Barcelona co nome “Apadrina una palabra en peligro de extinción”. Quen queira colaborar no fermoso proxecto da AELG debe dirixirse a Isidro Novo (palabra.con.memoria@aelg.org). Nos comentarios da anotación de Marcos aparece xa unha importante relación destas palabras e o modelo de colaboración (solíctase significado ou significados, zona onde é utilizada e outras consideracións para a súa recuperación). Aí van algunhas:

acomerar, anudún, babuxo, broas, castre, cencellar, conaipas, escampaviar, escornapitos, facer xixa, filusmías, gabuxas, quilar, porén á rebendía, sifate, xarbote…

Creo que podería ser bonito que a AELG habilitase un espazo no seu web para a publicación destas palabras recuperadas, convertendo o traballo colaborativo que se fai na rede nunha ferramenta útil para esta empresa solidaria. Pola miña banda apadriño a recuperación de “marrucho” (non está aínda no Gran Xerais) como sinónimo de “filloa” (doce feito de masa moi delgada, composta de fariña, leite ou auga e ovos, todo mesturado, que se frite na tixola en láminas finas, podendo engadirlle logo azucre, mel ou outras lambetadas). A palabra “marrucho” emprégase aínda na parroquia de San Pedro da Ramallosa (Nigrán): O domingo comeremos un bo prato de marruchos.