Competimos no Centenario

Foi o do venres un serán celtista cento por cento, tanto na previa musical do Centenario coa participación no palco de Dakidarria e Keltoi, trobadores do celtismo contemporáneo, como despois co agre resultado no tapiz do Fragoso cun Madrid rochoso que por riba contou cos suplementos decisivos do equipo arbitral e da deusa Fortuna. Apenas outra páxina de ledicias celestes e padeceres celtistas combinados na semana na que as expectativas da celebración do histórico vinte e tres de agosto de mil novecentos vinte e tres quedaron case en augas de bacallau, reducidas apenas a instalación dunha pequena placa conmemorativa no interior da sala de lectura da Biblioteca Juan Compañel, con grallas ortotipográficas incluídas, contando só coa presenza da directiva e o secretario xeral de Cultura da Xunta, e a celebración posterior dun acto en Mos con escaso argumento. Celebracións institucionais nas que provoca vergonza allea o escaso peso outorgado polo club á participación da afección e a ausencia do alcalde de Vigo, que representa a toda a veciñanza celeste e a cidade razón de ser do equipo, ademais de xenerosa propietaria dun estadio en completa reconstrución. Outro despropósito institucional de Carlos Mouriño mitigado de xeito informal polo celtismo que no serán do vinte e tres quedou polas redes ás portas de Balaídos para celebrar con cánticos e bengalas a proeza centenaria da fusión do Fortuna e Sporting de Vigo como club dunha cidade e dun país.

Unha semana decepcionante tamén no eido deportivo, na que despois dun xiro de guión imprevisto rematou a telenovela do traspaso de Gabri Veiga finalmente á liga de Arabia Saudí. Unha oferta desas que din imposibles de rexeitar que fará millonario ao rapaz do Porriño ao tempo que anulará por unhas cantas temporadas o seu crecemento como xogador, o que podería ser considerado como un fracaso formativo da canteira da Madroa. Outro de tantos paradoxos dese maldito fútbol moderno, un camiño saudita, por outra banda escasamente novidoso, transitado xa polos odiosos Santi Mina e Luis Rubiales, que levou alí a Supercopa española por unha millonada. Un traspaso o de Veiga que dende hai tempo precisaba Carlos Mouriño para que Luis Campos parchease –certo que con tres ou catro semanas de atraso e co Celta nos postos de pechacancelas dunha liga comezada– o cadro de celestes debilitado en cada unha das catro liñas, carencias na que insiste o adestrador Rafael Benítez na súas comparecencias coa súa admirable claridade didáctica.

Neste contexto tan celtista, un espazo híbrido entre a ilusión e a decepción, máis de vinte mil voces celestes compartiron o himno de C. Tangana, provocando unha reacción emocional irresistible que contaxiou aos de Benítez dende o minuto inicial. Co empurrón de Mingueza pola banda o Celta conseguiu marcar en apenas tres minutos, grazas a un taco de Larsen que desviou un xute de Beltrán dende a frontal. Ledicia estrondosa da bancada viguesa interrompida polo árbitro tras a consulta coa pantalla VAR, que polo seu xesto interpretamos obedeceu a que noruegués tirou da camisola ao gardameta, sen considerar (abonda ver a repetición da xogada) que o visitante antes agarrara o celeste polo brazo para incomodarlle o remate. Un misterioso erro de apreciación arbitral que condicionou completamente o partido e, o que aínda foi máis lamentable, iniciou unha serie de decisións polémicas que prexudicaron ao Celta, sobre todo o penalti (inexistente para o ollo humano) sinalado na segunda parte nunha entrada a Rodrygo por parte de Iván Villar que o porteiro de Aldán pararía despois. Pouca cousa se lembramos que na visita anterior a Balaídos foron tres os penaltis a prol do Madrid noutra arbitraxe esperpento, na que ao Celta tamén lle anularon un gol.

A pesar deste condicionante, o Celta competiu moi ben, amosando que o traballo de Benítez, a pesar das carencias nalgunhas posicións, comeza a callar. Froito dun traballo defensivo admirable e dunha paciencia encomiable os nosos tiveron máis oportunidades de marcar cos visitantes. Mágoa que a Aspas, Larsen, Bamba, Beltrán ou Mingueza lle faltase esa puntería diferencial, esa pausa duns segundos que antecede ao gol. Como faltaron eses segundos de concentración a Aidoo para poder evitar a arteira cabezada de Bellingham (fanfurriñeiro como o primeiro Cristiano Ronaldo) que noqueou aos celestes faltando apenas dez minutos para chegar a porto. Así e todo, a bancada agradeceu un bo partido dos nosos e unha mellora apreciable da súa capacidade competitiva que debe consolidarse en vindeiras xornadas contando coas chegadas das fichaxes anunciadas.

Faro de Vigo: 27/08/2023

 

Vigo 1923

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao Vigo do centenario do Celta:

Mañá, 23 de agosto, fanse cen anos da asemblea constituínte do Club Celta na que se aprobaron os seus estatutos e documentos fundacionais. Celebrada ás dez da noite nos locais da Federación Gremial de Patróns, situados na Casa de Pedro Román na rúa Joaquín Yáñez, unha das primeiras e máis logradas obras (1889) do arquitecto Jenaro de la Fuente Domínguez, onde tamén tiña sede a sociedade recreativa Casino de Vigo, na actualidade Biblioteca Pública Juan Compañel, a histórica asemblea culminaba o proceso promovido polo xornalista Manuel de Castro «Hándicap» de crear en Vigo un grande equipo de fútbol que representase a Galicia nas competicións nacionais e internacionais. Un novo club nacido da fusión do Fortuna, creado en 1905, e o Vigo Sporting Club, creado en 1914, herdeiro do Vigo Sport Club (1903) e do New Club Vigués (1911). Un acordo froito de longos debates nos salóns do Casino, tanto entre as directivas dos clubs fundadores como na asemblea conxunta dos seus socios, celebrada o 10 de agosto de 1923, na que se valoraron as propostas saídas do concurso de nomes organizado por «Hándicap» nas páxinas de Faro de Vigo, sendo Breogán e Celta as mellor acollidas, como arredor da escolla da indumentaria, en principio coas cores branca e vermella da bandeira de Vigo, aínda que tamén se contemplarían a branca e celeste da de Galicia que pouco despois acabaría por adoptarse.

Inédito proceso fundacional entre dous clubs que entón se repartían os títulos do campionato galego, mesmo con cadansúa lameira emblemática, a do Fortuna en Bouzas, onde se instalaría despois a factoría de Alfageme, a do Vigo Sporting en Coia, na chamada «Catedral» ao pé dos guindastres da factoría de Barreras, foi posible grazas a puxanza industrial e asociativa daquel Vigo da segunda década do século XX. Abonda con repasar os nomes da primeira xunta directiva do Club Celta para comprender que a fusión contaba cos parabéns dos poderes económicos locais. O primeiro presidente, Manuel Bárcena de Andrés, segundo Conde de Torrecedeira, era consignatario e promotor do popular parque Las Cabañas de Peniche e xa arelaba unha cidade deportiva para o equipo no monte do Castro. Un dos vicepresidentes, Manuel Otero Bárcena, presidente da Asociación de Industrias Pesqueiras, que despois chegaría a ser director de Faro de Vigo (1929-1944), puxo en marcha con éxito o servizo de vagóns frigoríficos que cubrían o traxecto a Madrid co peixe do Berbés. O secretario, Gaspar Barreras traballaba no estaleiro familiar. Francisco Curbera Tapias, José Bar Vilaboa, como outros vogais, ademais da súa continuidade cos clubs fundadores, estaban vinculados a actividade comercial. O que amosa o innegable celme industrial e portuario dos primeiros directivos da entidade deportiva.

Podemos saber máis daquel Vigo de 1923 grazas ao primeiro dos álbums do editor vigués Jose Cao Moure (P.P.K.O.), Catálogo de Vigo 1922-1923. (Vigo a través de un siglo), publicación coidadísima de promoción de Vigo «como unha cidade progresiva e culta». Libro esencial na nosa bibliografía, recuperado en 2005, no que ademais dun amplo percorrido publicitario pola actividade económica viguesa, ofrece a excelente reprodución de fotografías e a publicación de varios ensaios, entre os que salientan os textos de Avelino Rodríguez Elías sobre a historia de Vigo e de Jaime Solá sobre o Vigo do arquitecto Antonio Palacios.

O Vigo de 1923 contaba con 53.000 habitantes, trinta mil máis ca no comezo do século e dez veces máis ca en 1840, cando Nicolás Taboada Leal publicou a primeira historia de Vigo. O concello de Vigo contaba en 1923 cuns ingresos de dous millóns e medio de pesetas das que unha cuarta parte procedían do mercado e lonxa do Berbés, que contaba con 350 barcos de vapor, ademais de 500 embarcacións de remo e vela, que ocupaban en toda a ría a preto de dez mil mariñeiros. Vigo contaba entón con 38 fábricas de conservas nas que traballaban 3.426 mulleres e 1.468 homes, ademais de varias fábricas de estampaxe de folla de lata e estaleiros e talleres metalúrxicos. Primeiro centro turístico de Galicia, primeiro porto transatlántico de España, Vigo posuía xa rede de sumidoiros, excelentes augas potables, alumeado público por gas e electricidade, rede comarcal de tranvías, servizo de pasaxe de hora en hora na ría, salas cinematográficas e cafés con espectáculo, ademais dunha intensa actividade recreativa e deportiva. Cidade que contaba cun moderno ensanche monumental e cun porto do que as súas elites comezaban a sentirse orgullosas, que Manuel Olivié definía como «un himno ao traballo» xa que para el «era a cidade de España onde máis se traballaba». Nesa atmosfera optimista e punxente da década de 1920 naceu o Club Celta que en pouco tempo se convertería en icona e memoria da cidade.

O carné de Emiliano

Teño a fortuna de conservar un dos primeiros carnés do Celta do meu pai. Datado en decembro de 1950, corresponde ao socio número 1.572, co asento número 90 da fila 8 da Grada de Río. Daquela Emiliano Bragado traballaba de dependente de comercio na camisaría Calvo da rúa do Príncipe. Pola numeración, estimo que entón xa se trataba dun socio veterano, cunha antigüidade canto menos de cinco ou seis anos, polo tanto seareiro xa dun dos mellores celtas da historia centenaria, a dos chamados «diaños celestes» ou «campións de afouteza», un equipo de fábula, que perdeu a primeira final de Copa (1947-1948) e permaneceu catorce tempadas continuadas en Primeira, dende 1945 a 1959 (proeza aínda non superada), integrado por algúns dos mellores xogadores da historia celeste como foron Simón, Pahiño (o dianteiro lector de Dotoievski), Yayo, Roig, Muñoz ou Aretio, entre outras figuras.

Téñolle dado moitas voltas a este carné do Celta de papá, que estimo pagaba unha cota mensual de arredor das vinte pesetas, o que nun soldo de dependente de vinte e tres anos supoñía un pico. Secasí, o carné amosa que dende hai canto menos setenta e cinco anos a familia nosa mantén, tempada a tempada, varios asentos na Grada de Río da catedral do Fragoso. Unha fidelidade familiar que se mantivo na década de 1960 co Celta en Segunda División, cando meu irmán Eduardo e mais eu, uns picariños comezabamos a acudir con papá ao estadio, como na de 1970 cando ascendemos a Primeira e co Celta ye-ye xogamos despois a primeira eliminatoria da UEFA co escocés Aberdeen, tamén a primeira e efémera participación dun equipo galego en competición europea (1971).

Presenza en Balaídos que mantivemos nos períodos do elevador, dúas décadas de mudanzas nas que se encadearon ascensos e descensos, coincidindo co final da ditadura, a reforma política, o comezo da autonomía, os gobernos municipais de Manuel Soto e a dolorosa reconversión industrial, anos tamén da nosa adolescencia, mocidade universitaria e entusiasmo creativo dos anos da Movida. Anos nos que os domingos de Balaídos convertéronse no primeiro foro vigués, e o estadio no termómetro emocional dunha cidade en permanente mudanza. Un espazo deportivo onde as voltas ao campo daquel Toniño ou do Cordobés coincidían coa presenza de bandas e dos gaiteiros ou na lameira de Siniestro Total para celebrar un ascenso, ou os xogadores celestes portando con fachenda a bandeira galega reclamando a plena autonomía para Galicia e atención ás reivindicacións dos obreiros vigueses do naval.

Sete décadas despois acho neste carné de Emiliano que o celtismo foi unha das herdanzas familiares, como a da lectura diaria de Faro de Vigo, imprescindible antes de comezar a xornada, que máis marcaron (e aínda marcan) a miña vida. Celtismo que vai moito máis alá da atención por seguir os ires e vires deportivos do club centenario, as vitorias e as derrotas que trazaron un palmarés discreto de trofeos en competición oficial, mais riquísimo e moi emotivo e valioso para a súa afección. O celtismo é unha forma de instalarse no mundo indemne á desesperanza, de enfrontarse a vida cun escepticismo optimista que axuda a enfrontarse con afouteza ás maiores dificultades e a gozar con prudencia do entusiasmo efémero das ledicias e logros. Actitude e valores semellantes aos doutras afeccións de clubs de fútbol humildes do mundo, que por riba dos criterios mercantís do odioso fútbol moderno e da súa industria deportiva, acreditamos na cultura do fair play dos creadores deste xogo de pelota, que tan axiña chegou a Vigo polo mar, como tantas outras actividades nosas. Celtismo que, inevitablemente, referenciamos coa presenza e coas perdas nas bancadas de Balaídos en cada unha das etapas das nosas vidas, dende os anos de infancia aos actuais nos que iniciamos o retiro, razón pola que tamén é memoria compartida por varias xeracións viguesas.

No caso da familia nosa, asocio os primeiros partidos no estadio co tranvía que tomabamos en Pi e Margall (entón General Aranda), diante da casa, fose na liña 1, que chegaba a Pereiró procedente da Estación, fose na 8, que remataba en Travesas, o que obrigaba a camiñar pola Florida, entón unha zona de chalés e leiras. Máis tarde entendería como a rede tranviaria, desaparecida polos excesos de Portanet en 1968, contribuíu dende 1914 ao desenvolvemento de Vigo como cidade metropolitana, policéntrica, e ao Celta como a súa indiscutible icona compartida. Como lembro, xa ao comezo dos setenta, irmos na furgoneta dous cabalos, despois no Dyane, con moita anticipación para estacionar na nova avenida de Zona Franca, convertida en circuíto do Gran Premio de Motociclismo de Vigo, no que chegou a participar Ángel Nieto. Nunca foi doado aparcar na proximidade de Balaídos, problema que trataron de mitigar os primeiros vitrasas ourugas, os «especiales», a verdade que sempre de forma insatisfactoria, como corresponde a tradición da concesionaria.

Outra lembranza celtista de infancia tivo a súa cerna no moito que me gustaba acompañar a papá ás oficinas do club da rúa Reconquista para pagar a cota mensual ou algún dos suplementos dos chamados «encontros do club», un par deles por campionato, que case sempre coincidían coa visita do Madrid ou co derbi co Coruña. Mentres agardabamos a nosa quenda, entretíñame fisgando nas fotos enmarcadas na parede, como tamén facía na taberna de Armando de Falperra. Entre aquelas imaxes sempre reparaba nas das viaxes dos futbolistas, nas que decote aparecía o primeiro autobús propio do club, un Ford-Hércules, o popular «Lanzallamas», que chegou despezado en 1953 en barco, procedente da Habana, sufragado pola colonia galega da capital cubana; vehículo que conduciría até que foi retirado da circulación en 1968 Guillermo Cameselle. Como gustaba daquela foto dos xogadores traxados e con chapeus panamá ao pé do avión co que cruzarían o Atlántico na xira americana de 1952, continuando a tradición da primeira por Arxentina e Uruguai no verán de 1928 no transatlántico Werra. Celestes que sempre foron recibidos con agarimo pola diáspora galega, que identificou nas súas cores e valores o celme máis xenuíno da alma galega. Identidade que por ventura nunca se perdeu, anovada nas 120 peñas celtistas que compoñen a actual familia celtista espallada polo planeta.

Meu tío Suso, como tamén o meu avó Suso Beleiro, eran socios de Grada de Gol, o que moito animaba ás polémicas familiares sobre onde se sentaba en Balaídos o mellor celtismo. Controversia que dirimiu para sempre a «Foliada do Celta» do grupo A Roda, durante moitos anos himno oficioso, que sinala un comportamento diferenciado para cada unha das gradas do estadio, asignándonos aos de Grada de Río a responsabilidade de armar o lío e da tirada de almohadillas, práctica desaparecida para apupar a arbitraxe ou criticar ao adestrador. Lembro ao meu admirado tío Suso, administrativo da factoría de Barreras, como defensor afervoado dos xogadores da canteira e seguidor das ligas e da Copa de Vigo do fútbol modesto vigués, que xogaban equipos hoxe centenarios, como o Deportivo Coia, o Santa Mariña, Rápido de Pereiró, Silva, Casablanca, Peñasco, e moitos outros, produtores do humus futbolístico vigués xerminal e merecedores do ser rescatados do esquecemento, sen o que non existiría o Celta centenario que celebramos.

Publicado no suplemento 100 RCCelta de Faro de Vigo: 20/08/2023

Estrea inquedante

Estaba todo preparado onte en Balaídos. O estadio lucía precioso, a temperatura era ideal, o horario  moi cómodo, domingo ás cinco da tarde, o mellor dos posibles, a nova grada de Marcador amosábase animadísima de peñistas celestes aos que facía contrapunto algareiro un nutrido grupo de visitantes vermellos en Río Alto (que marcharían encantados pola amabilidade e acollida do celtismo). O himno de Tangana na súa estrea no campionato de Liga, cantado por milleiros de voces, resultou emocionante. Os seareiros expresábanse confiados polo comezo da tempada do Centenario e polas (semellaba que prudentes) expectativas abertas polo Xefe Benítez nas súas rodas de prensa e polo propio equipo cos seus bos resultados nos amigables. Mágoa que todas eses bos augurios e tantas ilusións durasen apenas vinte minutos, o tempo que Celta foi capaz de competir con certo decoro cun magnífico Osasuna europeo de Joseba Arrasate, que a partir do seu primeiro gol, tras unha cabezada de Budimir (vaia dianteirazo!) ao longueiro, aproveitada por Rubén García, foi moi superior en todas as facetas do xogo, quedándolle cativo o resultado, un 0-2, para os seus méritos na lameira do Fragoso.

Unha derrota severa na estrea ligueira dos nosos, que como xa sucedeu en tempadas anteriores, ademais de condicionar a clasificación (comezarán cos pechacancelas) nas vindeiras xornadas, nas que viaxarán a Donostia e recibirán ao Madrid, amosa as importantes carencias na confección do cadro de xogadores, a esta altura (coa marcha prevista de Gabri Veiga) a todas luces de calidade inferior á do campionato pasado (no que se pasaron dificultades até o derradeiro minuto). Como puxo de manifesto o baixo nivel de forma dalgúns “titulares indiscutibles” (Carles Pérez, Aidoo, Unai, Beltrán, Larsen, Aspas…) e a insuficiente adaptación do equipo ao debuxo táctico e ritmo de partido de Benítez. Algo debía cheirar o veterano adestrador celeste, curtido nas lideiras de moitos vestiarios, cando ofreceu un once inicial que semellaba unha declaración non solicitada das carencias do cadro, ou das prometidas fichaxes de calidade que, coa excepción do activismo algo desorientado de Bamba, nunca rematan por aterrar en Peinador.

Neste contexto de carencias enténdese a decisión de Benítez de aliñar a Cervi como lateral zurdo, deixando no banco a fichaxe (promesa) de Manu Sánchez, que nunha tarde moi desafortunada do arxentino abriu ao Osasuna unha viña para colleitar os seus dous goles. Como ten, probablemente tamén, mensaxe en clave a aliñación de Hugo Sotelo (deixando a Tapia no banco) no dobre pivote que, a pesar do desempeño máis ca digno do canteirán, evidencia a necesidade dun mediocentro máis experimentado para asumir a dirección e o control da pausa e do ritmo de partido que pretende o míster. Como a propia aliñación dun desafortunado Larsen, incapaz de entender que precisa ser o primeiro defensor do equipo, baixar o balón cando cómpre xogar en longo ou procurar posicións de superioridade a balón parado, como as saídas tras o intervalo e co partido case perdido de Miguel Rodríguez, Gabri Veiga (na súa despedida) ou dun inxenuo Swedberg (deixando a Paciencia no banco) poñen de manifesto que o Celta precisa dun dianteiro de máis garantías que acompañe a un Aspas que, inevitablemente polo que vimos onte, debe dosificar a xenerosidade dos seus esforzos e afiar a súa puntería sobre os tres paos.

Sendo sempre decepcionantes as derrotas, esta primeira da tempada debería servir de acicate para que os Mouriño e a dirección deportiva tomasen boa nota das máis ca xustificadas solicitudes do seu adestrador para reforzar canto antes tres ou catro posicións claves, sexa as xa citadas como a da propia portaría. Con todo, o resultado tamén expresa a necesidade de afondar no traballo táctico e físico de todo o cadro, que a pesar da presión alta onte perdeu a maior parte dos balóns divididos e os duelos nas xogadas decisivas. Queda, pois, moito traballo por abordar, tanto nos despachos como no vestiario como nas lameiras. Mágoa que o emocionante comezo do Centenario quedase tan deslucido cunha derrota tan clara, que abre moi cedo a páxina da inquedanza, na que tan adoito lemos os celtistas. En todo caso, nada que non poida ir a moito mellor nos trinta e sete partidos restantes.

Publicado en Faro de Vigo: 14/08/2023

Oliveira dos cen anos


Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao himno do Centenario do Celta de C. Tangana:

En apenas tres días «Oliveira Dos Cen Anos», o himno do Centenario do Celta superou o millón de reproducións en You Tube. Unha cifra elevadísima que enche de orgullo a todo un celtismo, curtido en cen anos de ledicias e padecementos diversos, mais que nunca perdeu o horizonte de pertencer a aquel club vigués potente, soñado no verán de 1923 polos seus fundadores como Manuel de Castro Handicap, Juan Baliño e José Bar, para representar a Galicia nas competicións de balompé. Un éxito indiscutible atribuíble ao talento e afouteza de Antón Álvarez Alfaro Pucho, tamén coñecido musicalmente como C. Tangana e El madrileño, o artista cento por cento celtista que asumiu todos os riscos creativos de ofrecer para o Centenario un tema distinto, anovador e con valor engadido, enraizado tanto na música tradicional galega coma na identidade deportiva do Celta de Vigo; en definitiva, crear un himno e un escudo que no futuro acompañasen á elástica celeste como símbolos da identidade do celtismo.

E abofé que C. Tangana conseguiu un resultado espectacular, sobre todo nunha peza audiovisual de beleza hipnótica, alicerzada sobre unha excelente suite musical e un emocionante texto poético. Expresións artísticas capaces todas as tres de resumir en apenas cinco minutos dúas palabras claves, Sempre Celta!, que expresan un sentimento compartido e defendido polos milleiros de celtistas espallados hoxe polo mundo, como aqueloutros que xa non están entre nós, uns e outros aos que Pucho dedica o vídeo. Texto, imaxe e música utilizadas para representar os compoñentes dunha gramática do fútbol celeste abrazada e recoñecida por cinco xeracións de seareiros, e por ventura cada vez de máis seareiras, do cadro resultante da fusión do Real Vigo Sporting Club e o Real Fortuna, despregada sobre as lameiras viguesas, primeiro no histórico templo de Coia, e dende o 30 de decembro de 1928 na catedral do Fragoso.

Acerta de cheo C. Tangana cando asumiu o encargo musical de Carlos Mouriño, tras unha retranqueira sobrada dirixida ao mundo do Twitter celeste, como se dunha investigación académica se tratase na que cómpre indagar e acudir ás fontes. Artista vencellado inequivocamente coa cultura popular, Antón mergullouse durante meses e de forma apaixonada no mundo da música tradicional galega acompañado por músicos excepcionais como Xosé Lois Romero, Xisco Feijoo e Quico Comesaña, co-autores do tema, por mestres da E-TRAD viguesa como Rodrigo Romaní, membros d´A Roda como Alfredo Dourado, ou de «Sime» Cantó Gavira de Keltoi!, tamén co-autor e unha das voces do himno, xunto as de Tropas de Breogán, a Coral Casablanca e as pandeireteiras As Lagharteiras. Con todos estes vimbios e co seu espírito de fusión Tangana ofrece unha proposta sinfónica coral na que destaca unha potente sonoridade popular, subliñada pola xenuína utilización do aturuxo. Un resultado musical que milleiros de voces poñerán a proba na súa próxima estrea en Balaídos, mais que en todo caso polo carácter da letra da canción como das tres partes da suite non é difícil prognosticar que será emocionante e moi compartida.

Como acerta tamén Tangana na escolla da localización das imaxes do vídeo no anfiteatro da ría, con comezo e remate nas illas de San Simón e San Antón e protagonismo da ponte de Rande como medula de brétemas que une e articula o espazo do Vigo metropolitano. Unha localización de beleza desbordada, subliñada polas imaxes aéreas e as vistas dende o alto de Trasmañó, con evidentes connotacións históricas (batalla e tesouro de Rande, lazareto, campo de concentración..), literarias (Jules Verne) e económicas (bateas e actividade pesqueira e portuaria). Espazos representativos do carácter do Celta como punto de encontro de todas as poboacións  e comunidades da Ría de Vigo, e por extensión de Vigo como cifra de todas as galicias posibles, feito que explica a presenza do celtismo en tantas outras comunidades galegas.

Con todo, o maior acerto da narrativa celeste de Tangana é o seu carácter inclusivo. Pucho sabe por experiencia familiar como oriúndo vigués que para ser celtista non é necesario ter nacido en Vigo, abonda con querer selo e asumir o risco do precario cociente entre ledicias e padecementos que isto supón, mais sabendo que dende entón cada semana non se pode vivir sen ela. Como emociona no relato de Pucho o profundo respecto á memoria do celtismo, representado nun verso que abraza, «cada vez que mires atrás, sempre hei estar aquí», expresando o carácter do celtismo como unha comunidade proxectado no tempo, por riba dos xestores ou dos xogadores que leven o escudo no seu peito. Velaí os valores dun relato integrador que lle fai moito ben ao club no seu centenario como á propia cidade metropolitana. Moitos parabéns, Puchiño, polo logro que compartes.

Salvámolo nós

Unha pancarta de Centolos celestes resumía o que foi o desenlace dramático desta tempada do Celta: «Salvámolo nós». E abofé que na noitiña do domingo foron 23.365 celtistas as protagonistas desta operación de rescate. Seareiros incansables que nunca perderon nin a fe nin a ilusión, participantes nos adestramentos en Mos, no apoteótico recibimento ás portas do estadio, mantendo o pulo constante en Balaídos até os seis minutos agónicos de tempo engadido. Foi o celtismo o que cargou a atmosfera dos azos e da forza precisos para, tras a fochanca anímica de seis partidos sen gañar, facelo diante do campión. Foi, ademais, unha vitoria moi sufrida na lameira do coliseo do Fragoso, que pasará ás páxinas da historia celeste por outra actuación estelar do canteirán Gabri Veiga, capaz (quizais no seu derradeiro partido como céltico antes de incorporarse á Premier League) con eses dous goles de mellorar unhas abraiantes estatísticas, once tantos e catro asistencias, mesmo a pesar de non ser dianteiro, que o acreditan como a mellor promesa da Liga 2022-2023.

Unha permanencia en boa medida acadada grazas a actitude e excelencia formativa da canteira, o máis valioso patrimonio do club, como amosou tamén o Celta B o sábado nun partido memorable co Eldense, no que mantivo intactas as súas aspiracións de ascenso a Segunda. Un compromiso coa camiseta celeste que manteñen os canteiráns máis veteranos, Mallo, Aspas e Kevin, que xogaron varios partidos lesionados nun xeneroso exercicio de afouteza, mais tamén os incorporados ao once inicial de forma máis ou menos habitual, Gabri Veiga, Iván Villar, Carlos Domínguez e Miguel Rodríguez, que asumiron con acerto e atrevemento responsabilidades nos partidos máis críticos. Como sería inxusto non recoñecer a achega dalgúns xogadores que despois de varios anos en Vigo tinguiron de celeste o seu corazón, expresando decote o seu compromiso con esta camiseta galega, como o incansable Fran Beltrán ou o teimoso Renato Tapia, que deron na lameira todo e máis para evitar un descenso que prognosticaban como inevitable as estatísticas da Intelixencia Artificial e algúns agoireiros dos medios deportivos da capital.

O partido co Barcelona, coa excepción dos goles de Gabri Veiga, non pasará a historia pola beleza do xogo de ambos os dous conxuntos. Foi un partido dramático para os celestes, vivido como tal tanto na lameira coma no banco e na bancada. Un encontro no que pasamos da ilusión inicial á vertixe do medo en apenas dez minutos, tras o gol anulado polo VAR aos visitantes, que controlaron a posesión de forma esmagadora durante todo o encontro. Medo a espertar á besta blaugrana, que levou a Carvalhal a xuntar as liñas, interrompido de súbito, no minuto 43, pola ledicia desbordada provocada polo primeiro gol de Gabri Veiga, que cruzou ao pao longo o centro de Seferovic. Medo que regresou tras o intermedio no que Xavi coa entrada de Gavi, despois de Dembele e Ansu, meteu máis madeira ao lume, que Carvalhal xestionou con orde e disciplina, até que volveu aparecer a lámpada máxica de Veiga, no minuto 65, desta volta cun centro en parábola que entrou despois de bater no segundo pao. Outro tremendo estoupido de entusiasmo que un cuarto de hora despois mudou en pánico tras a cabezada de Ansu Fati, que achegaba aos campións no marcador. E a partir de aí, co corazón encollido, pelexando a cara de can cada metro de lameira, e coa bancada afoutando o partido foi agonizando durante outro cuarto de hora interminable. O Celta estaba salvado.

Tempo haberá de debullar as razóns dunha tempada moi irregular, onde houbo tamén varios momentos de entusiasmo e medo, na etapa de cada un dos técnicos, mais na que se puxo en evidencia a fractura entre unha parte da bancada e a propiedade. Tras o alivio da permanencia na noite do domingo volveron as apupadas dos afeccionados e o retrouso «Mouriño, vaite xa». Como tamén é inocultable o enfado da maior parte da afección pola xestión deportiva de Luis Campos e a mediocridade das súas fichaxes (30 millóns de euros!), que coa excepción de Carles Pérez, semellaron máis operacións especulativas ca pezas dun modelo de club. Como tampouco se entenden outras medidas da propiedade relacionadas coa exclusión caprichosa de Denís Suárez, a marcha do capitán Hugo Mallo ou adiar a apertura de Marcador, bancada preciosa na que aventuramos grandes xornadas para o celtismo. Con todo, a maior lección desta estraña tempada é que o fútbol é da xente, o Celta é patrimonio inmaterial da súa afección, un valor que só cotiza nos milleiros de corazóns celestes espallados polo mundo.

Publicado en Faro de Vigo: 06/06/2023

Manuel de Castro, Handicap

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a biografía de Manuel de Castro Handicap preparada por Adrián Iglesias:

Tras aquel libro pioneiro de Gerardo González Martín, Handicap creó el Celta (Ediciones Cardeñoso 2011), o galipedista pontevedrés Adrián Estévez Iglesias presentou a pasada semana Manuel de Castro, Handicap. Crónica dunha paixón (Galaxia 2023), a primeira biografía en galego de Handicap, o xornalista deportivo, primeiro adestrador da selección galega de fútbol e figura clave hai un século na fundación do Celta de Vigo. Primeiro título da colección «O noso deporte» da editorial Galaxia, o libro de Estévez ademais de investigar aspectos biográficos e familiares novidosos do xornalista nacido en 1885 no número 89 da viguesa estrada de Baiona (actual Pi e Margall), especialmente as súas viaxes por Europa con motivo dos xogos olímpicos de Antuerpen (1920) e París (1924), documenta outras cuestións relacionadas coas orixes do fútbol en Vigo, coa creación do Celta, a construción do estadio de Balaídos e o desenvolvemento do equipo até o seu ascenso a Primeira, coa pegada do deporte na cultura galega e no galeguismo ou sobre a prensa deportiva viguesa das catro primeiras décadas do século XX.

Adrián Estévez esculca nas orixes do fútbol vigués, vinculado a comezos do século XX aos «rapaces ben (coñecidos como “sportman”) de familias dedicadas á triloxía mar, industria e conserva» e ao fenómeno do domingo libre, declarado dende a lei de 1904, o que provocou a aparición dun público, as clases populares para as que «o deporte era un espectáculo recreativo que contemplar, mais nun principio aínda sen participar». Non esquece a orixe portuaria do fútbol na cidade nosa, cuxos primeiros partidos xogaron, a finais do século XIX, mariñeiros ingleses que recalaban no porto e traballadores do Cable Inglés. Como tamén que a sociedade Arte y Sport, creada en 1903 por alumnos da Escola de Artes e Oficios, mudou o seu nome polo de Vigo Foot-ball Club o 22 de maio de 1905 e adoptou como equipamento as cores identificativas da bandeira da provincia marítima de Vigo: camiseta con dúas franxas verticais branca e vermella e pantalón branco. Recupera Estévez ademais aquel primeiro campionato de Galicia celebrado no Malecón, nos recheos do peirao, no mes de agosto de 1905, no que ademais do organizador, o Vigo F.C., participaron outros catro equipos vigueses: Hispania, Marítimo, Murcia (formado por sarxentos do rexemento militar) e Fortuna, club que en xaneiro de 1908 comezaría a xogar en Bouzas.

Adrián Estevez reconstrúe a traxectoria xornalística de Handicap, dende a súa primeira publicación o 16 de febreiro de 1909, cando tiña apenas vinte e tres anos, unha crónica en Faro de Vigo entre o Exiles (primeiro club de fútbol fundado en Vigo por oficiais do Cable Inglés do que xa hai noticia en 1876) e o Vigo F.C., que dende o ano anterior xogaba en Coia, a primeira catedral do fútbol vigués, onde se reunían máis de sete mil espectadores, até a apertura o 30 de decembro de 1928 no val do Fragoso, a carón do río Lagares, de Balaídos, topónimo que significa lugar onde abondan as abeleiras. Crónicas futbolísticas nas que Handicap acuñará un estilo de seu, caracterizado polo emprego de anglicismos e adxectivacións esaxeradas e por unha estrutura do artigo iniciada pola introdución dos equipos, centrada despois na narración do xogo e rematada cunha conclusión, na que dende a súa viaxe a Antuerpen adoitaba falar da importancia do apoio do público no campo. Crónicas publicadas nas páxinas de Faro de Vigo, como as súas «Notas deportivas», durante trinta e cinco anos, mais tamén noutras cabeceiras viguesas como Letras y Deportes (1909), primeira publicación deportiva de Galicia; Machada (1914), revista humorística; Vida deportiva (1916); Sprint (1927), semanario deportivo vinculado ao decano, que competía con Sport, ligado con El Pueblo Gallego; Horizonte (1932) e Hoja de los lunes (1936), que chegaría a contar co seu propio suplemento deportivo, Imán (1942).

Adrián Estévez aborda o sentimento galeguista de Manuel de Castro, un home de dereitas que apoiou aos franquistas no 36, expresado tanto na súa colaboración efémera na revista Nós, onde apareceu, probablemente traducida, a crónica en galego da final da Copa do Rei (1922), como e sobre todo pola súa convicción, compartida con Pepe Bar e Juan Baliño Ledo, que a unión do Vigo Sporting e o Fortuna debía dar pé a un equipo forte que servise para representar a Galicia nos campionatos de España. Convicción que levou aos fundadores a escoller o nome do novo club, finalmente entre Breogán e Celta, e a engadir no escudo, a partir de 1928 e a proposta de Baliño, a cruz de Santiago, como emblema para representar a Galicia.

Recomendo vivamente esta excelente e ben documentada monografía sobre a figura de Manuel de Castro, que amplía a temática da bibliografía galega do centenario celeste.

Insuficiente

Despois dun partido no que mereceu os tres puntos, o Celta debe agardar outra xornada máis para confirmar a permanencia na primeira das tempadas do centenario. Con todo, foi un punto de ouro, logrado grazas a unha estricada prodixiosa de Iván Villar no derradeiro minuto dos seis de tempo engadido, respondendo a un xute de Joel Roca que se coaba coma un lóstrego. Un empate moi traballado diante do perigoso Girona de Míchel no que os de Carvalhal recuperaron os niveis de compromiso e concentración, o que resultou decisivo para rematar coa abafante xeira de inicios de partido co marcador en contra, orixe das últimas e continuadas derrotas e do baixón anímico dun cadro que semellaba perdidiño. Por ventura, foi a bancada de Balaídos (máis de 14.000 persoas), a que acudiu, como é adoito, ao rescate sostendo ao Celta durante cen emocionantes minutos nos que nalgúns momentos o ritmo dos latexos dos seareiros e seareiras ameazou a saúde dos seus corazóns. Un apoio incondicional nun partido decisivo que unha vez rematado volveu poñer en evidencia a profunda desconexión existente entre unha boa parte do celtismo e a propiedade, apupada de forma estrondosa a saída do estadio, onde apenas tres horas antes fora acollido o equipo con todos os agarimos.

O resultado do partido fixo evidente a severidade coa que Mateo Lahoz e o equipo VAR tratan aos menos poderosos coma o Celta, ordenando a repetición do lanzamento do penalti que nunha primeira instancia parou de forma extraordinaria o gardameta celeste, nunha noite memorable para el. O árbitro internacional con sona de dialogante, na súa derradeira actuación en Balaídos, aduciu que Unai Núñez pisou a área, apenas uns poucos centímetros dificilmente inapreciables, no momento do lanzamento de Stuani, desfacendo así o nobelo de entusiasmo da bancada provocado pola resposta do porteiro de Aldán. Un «penaltiño» nacido dun caneo comido por Javi Galán no recanto da área, nun deses erros non forzados aos que nos ten afeitos o lateral esquerdo celeste. Un agasallo que no minuto 59 desortellaba unha actuación excelente do estremeño, de cuxa biqueira naceu o gol celeste no 41’, tras unha presión e roubo, o que lle permitiu centrar sobre Carles Pérez, outra vez o mellor dos nosos, que coa axuda de Oriol Romeu bateu a meta de Gazzaniga. A cara e a cruz de Galán, un deses contrastes que fan do Celta, despois do parón de seleccións, un equipo inxenuo e fráxil capaz de estragar nun instante o talento e o compromiso compartido por case todos os seus membros.

Un partido no que o Celta volveu a activar a súa capacidade competitiva, no que tanto a ausencia de Beltrán como a do tocado Aspas (até os quince derradeiros minutos), xunto a novidosa incorporación na banda esquerda do canteirán Miguel Rodríguez, non foron óbice para amosar unha recuperación notable do xogo, tanto ofensivo como defensivo en ambas as dúas áreas. O profesor Carvalhal, curado en derrotas anteriores, na primeira media hora fixo fincapé en protexer a súa porta deixando o balón aos cataláns e intentando roubalo en duelos individuais, que nalgúns casos gañaron os celestes, sobre todo Galán e Tapia, facilitando entón as transicións en velocidade conducidas por Carles Pérez ou por Gabri Veiga, moito máis activo, comprometido e acertado que en xornadas anteriores. Estratexia que, a piques do remate da primeira sesión, deu os seus froitos co gol de Carles e que se intensificaría na segunda, tras o incidente do penalti repetido, cando Larsen nunha gran xogada puido asegurar a permanencia encarando o porteiro visitante. Oportunidade da que gozarían nos mellores minutos de xogo celeste, entre o 75 e 85, Cervi e Pérez, coincidindo coa entrada de Aspas, que nun exercicio de afouteza intentou acender a súa lámpada máxica. Míchel non se intimidou e cos cambios o Girona volveu apertar, mais entón atopou para a nosa fortuna as luvas de Villar, que salvaron o punto.

O Celta segue no lío e co piloto vermello de perigo aceso. Mais a recuperación do xogo, e sobre todo a indubidable activación anímica amosada diante do Girona, aventuran que ben na viaxe a Cádiz ou no peche co Barça con apenas outro punto pode asegurarse a permanencia. Será entón, con acougo e altura de miras, cando se poidan buscar responsabilidades dunha xestión da tempada a todas luces insuficiente e da necesaria renovación do modelo deportivo de Campos avalado por Chaves e Mouriño.

Publicado en Faro de Vigo 25-05-2023

No medio da lea

Desaparecido o efecto Carvalhal, que funcionou de marabilla durante seis semanas nas que obtivo 17 dos 39 puntos actuais, diante dun Valencia de Baraja moi necesitado, o Celta recuperou onte o triste estado inane do resto desta primeira tempada do centenario. Outro partido caótico, iniciado de forma lamentable, como xa sucedera co Vilarreal e co Xetafe, no que os celestes co taboleiro en contra desde moi cedo non foron capaces de xogar a nada fronte a un rival que se xogaba todo. Un espectáculo desacougante para unha bancada cada vez máis inevitablemente desconectada das baixas vibracións positivas emitidas polo equipo como afastada da cada vez máis explícita estratexia especulativa desenvolvida pola dirección deportiva de Luis Campos e pola propiedade do club. Unha situación hoxe xa grave, que pode chegar a ser dramática, se non puntúa nos dous partidos da vindeira semana fronte a Athletic e Girona, que obriga a asumir, tanto ao adestrador como aos responsables do club, que o Celta está no medio da lea do descenso e que os pilotos vermellos de perigo están accesos de forma ininterrompida.

O que vivimos en Balaídos 14.527 persoas, unha das mellores entradas da tempada, foi para os celtistas máis que preocupante. Hoxe por hoxe o Celta semella un equipo que non é capaz de gañar a ninguén. Desfeito fisicamente, tras o parón de seleccións perdeu aquela exitosa e ilusionante flexibilidade táctica que imprimía o profesor Carlos Carvalhal dende a banda. O que vimos onte, outra xornada máis, foi o estado alarmante de moi baixa forma das dúas figuras da casa, Aspas e Gabri, probablemente no nivel máis fraco das súas carreiras, tan insuficiente como o da gran maioría das fichaxes foráneas, desvalorizadas e alleas ao que expresa a camiseta celeste. Apenas outra evidencia do fracaso rotundo da estratexia de Campos e Mouriño de transformar ao Celta nunha franquía, un equipo ponte onde ninguén aspira a botar raíces, nin sequera as mellores promesas da canteira, como ben saben Denís Suárez ou Gabri Veiga ou Miguel Rodríguez. Un camiño case cego para o futuro da maioría delas, como vimos onte no once inicial, no que o adestrador preferiu apostar por xogadores fóra de posición fóra de forma a promesas do filial comprometidas.

Unha aposta que onte lle saíu furada ao bracarense, cando Franco Cervi, reconvertido a toda presa en lateral esquerdo, erra aos sete minutos de forma basta, condicionando o devir de todo o partido. Como saíu furada a súa preferencia por colocar no eixo da defensa a Renato Tapia, cando puido dar entrada a Carlos Domínguez, un central nato e formado, descolocando en máis dunha ocasión a Unai Núñez, como no lamentable erro que no minuto 87 permitiu o remate de Alberto Mari, por certo, unha promesa che pola que apostou Baraja, que valeu tres puntos que son ouro para o seu equipo. Fracaso da aliñación celeste, á que tampouco foi allea a pésima planificación deportiva dun cadro que apostou por tres laterais dereitos e só un esquerdo, sen contar coa posibilidade da súa ausencia por lesión ou sanción, como sucedeu onte con Galán.

O relato do partido foi semellante ao de fracasos anteriores: gol temperán por erro de concentración, dificultades para facer fronte ao bloque baixo do visitante e imprecisións continuas na saída do balón. Só a velocidade e a facilidade para o caneo de Carles Pérez romperon o debuxo previsible celeste, a pesar de que contase con escasa complicidade de asociación de Gabri, Aspas e Luca de la Torre, o que obrigou ao extremo catalán a ensaiar o xute en varias finalizacións, certo é con máis intención que perigo. Con todo, tras o intervalo, cando o Valencia, nos seus mellores minutos, tivo tres oportunidades claras, o inesperado gol de Seferovic de excelente cabezada a saque de recanto de Beltrán, abriu para o Celta unha xanela. Durante uns minutos, co taboleiro igualado e Aspas no banco por dor nas costas, o Celta foi polo partido. Mesmo o sempre irregular Óscar Rodríguez lanzou ao pao un saque de falta. Mais foi un espellismo, os de Carvalhal nin sequera foron capaces de defender un empate, tamén valioso, e faltando apenas tres minutos permitiron que os laranxas anotasen o segundo. E así quedou o Celta no medio dunha perigosa lea da que nunca se pode asegurar de como se sae. A verdade é que os celtistas sabemos que o noso equipo fainos gozar tanto do mel como sufrir da fel. Así quedamos onte.

Publicado en Faro de Vigo 15/05/2023

A cabezada de Aidoo

Despois de noventa minutos nos que estragou unha decena de ocasións claras, unha xenial cacholada de pandullada de Aidoo, case a rentes do chan, dirixida ao pao esquerdo, tras unha oportunísima recuperación no recanto de Javi Galán e un centro cinco estrelas de Cervi, deixou ao Celta ás portas da permanencia virtual na primeira das temporadas do centenario. Un resultado xusto nun partido gris, como xa viña sendo o xogo do equipo do profesor Carvalhal nas últimas semanas, tras o baixón (físico e emotivo) sufrido polo cadro desde o parón de seleccións. Unha vitoria que de súpeto, tras vinte minutos finais empurrando teimosamente aos celestes, devolveu o acougo aos case doce mil celtistas incansables reunidos entre semana no campo do Fragoso. Un alivio de primavera chegado case de milagre cando se intuía no algareo da bancada o drama e comezaban os teléfonos a botar fume coas consultas á táboa clasificatoria para botar as contas do descenso, un exercicio co que o cadro celeste pon a proba decote a lealdade dos seus seareiros.

Tras o pobre nivel competitivo amosado no Bernabeu, Carvalhal presentou moitas novidades, dende o regreso á titularidade de Aidoo, Hugo Mallo, Carles Pérez e Paciencia, á ausencia (para nós incomprensible) de Unai Núñez, un dos xogadores máis regulares e de mellor nivel nos últimos meses, probablemente xustificada para premiar a Tapia, empoleirado en Madrid pola súa excelente actuación como central. De saída, chamou a atención a vontade de agradar de Paciencia, que semellaba disposto a desbaratar dúbidas sobre a súa titularidade como bourel adiantado. Unha intención (que se foi desinchando) expresada no primeiro minuto de xogo tras unha parede con Aspas rematada cun xutazo do portuense preto do recanto da área pequena rexeitado polo gardameta Edgar Badía. Como tamén comezou con azos (mantidos ao longo de todo o partido) o capitán Mallo, que cabezou aos seis minutos un saque de recanto que o porteiro ilicitano devolveu moi apurado, como fixo, minutos despois, cun xute de falta afastado pero potente de Tapia.

No entanto, despois da arreada inicial do Celta, os visitantes estiráronse, procurando atoparlle ás costas á primeira liña viguesa. E así chegaron os primeiros sustos, como un remate de Netka que Galán sacou case debaixo dos paos. Decaído o pulo inicial, o nerviosismo calou nos celestes, que entregaron a posesión da pelota, permitindo que o pechacancelas os encerrase e Villar e Aidoo, xa entón o mellor dos nosos, tivesen que sacar apurados o balón da área. Nin Gabri Veiga (lento, desdebuxado e pouco participativo) nin Luca de la Torre (ausente e temeroso) nin Aspas (cada vez máis atrapallado e tímido no remate) tiveron o seu mellor día, o que resentiu un centro do campo onde apenas campaba o incansable Beltrán tapando furados aquí e acolá.

Como sucedera no primeiro, saíu o Celta no segundo acto con máis intensidade, sobre todo pola banda de Carles Pérez que, tras a ameaza dun amago de penalti do VAR, ben descartado polo árbitro, xutou pouco despois sobre o pao. Un globo que foi decaendo até que os de Beccacece, adestrador que aínda non coñece a vitoria cos ilicitanos, volveron recuperar a posesión e a poñer en serios apuros a Iván que rexeitou un libre directo de Gumbau moi enfiado. Panorama que comezou a mudar tras os trocos de Carvalhal, procurando variantes, sobre todo coa entrada como revulsivo de Cervi, e contado coa participación da bancada, que durante os vinte minutos decisivos finais sostivo a un equipo que teimaba nos seus ataques mais que se amosaba moi medroso no remate. Nun deses ires e vires, Aidoo non regresou a súa posición, como facía Alexanco nos momentos difíciles do Barça de Cruyff, converténdose así no recurso ofensivo que Carvalhal precisaba para por fin furar a meta de Badía.

Queda para os curiosos procurar as razóns da estraña doenza que afecta aos goleadores galegos formados na Madroa tras o último parón, tanto aos celestes Aspas e Veiga, como a Brais da Real, a Joselu do Espanyol ou a Borja do Betis. Unha doenza que no caso do Celta está agravada pola raquítica conta anotadora dos seus tres dianteiros centros, por ventura compensada na medianoite do mércores pola cabezada de Aidoo, que quizais pase a historia como a da salvación do Celta do centenario.

Publicado en Faro de Vigo: 28/04/2023