Onte 819: A mellor novela de Ameixeiras

Despois de asistir ao inicio da presentación do proxecto de InfoLibre que fixo Jesús Maraña en Sargadelos (unha lección de xornalismo), participei en Couceiro na presentación de Matarte lentamente de Diego Ameixeiras. A xornalista Marta Rodríguez fixo unha magnífica intervención, na que repasou a traxectoria de Ameixeiras dende a publicación de Baixo mínimos, «unha novela encabezada por unha cita de Ilegales tiña quer interesante», cualificando a Diego como «un dos nosos grandes narradores». Comentou logo a estrutura e temas de Matarte lentamente, novela que definiu como «historia agre en branco e negro» e rematou salientando que era «a mellor novela de Ameixeiras até que publique a seguinte».

Pola súa banda, o autor relacionou a novela con Dime algo sucio e Historias de Oregón, aínda que desta volta estivese ambientada en Compostela, «como nesas dúas, inclúe moitas tramas cruzadas entre si, que requiren inicialmente un certo esforzo por parte do lector, até que van collendo relación». Relatou Ameixeiras como naceu a idea da novela. «Unha mañá de sábado, cando regresaba, vin na rúa Galeras unha manifestación de preferentistas camiño da casa do presidente Feijoo. Unha parella de vellos sentaron no meu portal. O home tentaba acougar a súa muller da súa carraxe. Pensei, entón, qué habería na cabeza desta xente estafada pola cobiza dos banqueiros. Iso deume para inventar a primeira das historias, a dos preferentistas. Logo viñeron as outras, relacionadas co narcotráfico ou cos problema da sanidade. Armei un mosaico de vidas e dramas ambientados en Santiago».

Ameixeiras recoñeceu que houbo cambios ao longo da escrita das oito novelas, «sobre todo a partir de 2009, cando publiquei Dime algo sucio, creo que dende entón hai unha procura da propia voz, do propio estilo, do camiño do escritor». «As dúas primeiras, as que protagoniza o detective Horacio Dopico, son novelas nas que a partir de escenarios coñecidos pola xente da miña xeración intentei crear unha sensación paródica. Dende Dime algo sucio hai un intento de mesturar claves do xénero negro criminal coas do realismo. Tratar de abordar temas de actualidade no xénero negro é algo que xa fixo Montalban para deitar unha ollada sobre a transición. Hoxe resulta imposible abstraerse da realidade que estamos vivindo, é o mellor argumento para o xénero negro criminal». «Intento ser o cronista deste tempo, mais sen ser panfletario. Será o lector quen teña que cubrir os ocos que quedan na propia historia, os matices e pequenos detalles tan importantes». «En Matarte lentamente optei por darlle moita importancia a personaxes femininos, aqui son protagónicos, o que non adoita acontecer no xénero». Rematou confesando que para poñerse a escribir ten que saber todo o que vai suceder na novela e dedicando unha lembranza ao seu pai, que morreu hai dous anos, coincidindo coa presentación de Asasinato no Consello Nacional.

Onte 818: Un libro con invención e encanto

Coma sucedera o venres no Carballiño, a presentación do libro de Bautista Álvarez, Retallos daquela infancia, na Libraría Torga de Ourense resultou moi interesante. Desta volta foi o escritor Millán Picouto o chufador dunha obra que de comezo cualificou de «lectura deliciosa». «Retallos daquela infancia é un libro de ambición totalmente lograda, froito dun narrador natural, un mestre da digresión, capaz de volver sempre ao rego, que lle quere ao que escribe». «Estamos diante dun artista -continuou– que usa a lingua galega con estilo, con intensidade no dicir. O seu realismo moi vigoroso emparéntao con narradores coma Álvaro Cunqueiro e Xosé Neira Vilas.» Referiuse despois Picouto ao humor presente nunhas páxinas «onde a burla é sempre compasiva», «onde todos os personaxes, moi numerosos, son tratados con compaixón». «O xeito de contar de Bautista semella sinxelo, mais non o é. Toda a prosa está moi traballada. Satiriza con trazos de enxeño, nun exercicio de ironíá continua para conseguir interese e amenidade». Rematou Picouto a súa delicia de forma rotunda: «Bautista Álvarez conquista con este libro a súa terra natal, devólvea ben contada, con encanto e capacidade para atraernos. Un libro que ten invención e encanto». Pola súa banda, Bautista Álvarez comezou confesando a súa admiración por Camilo Castelo Branco, «de quen lin todas as súas novelas», e aconsellando «ler máis en portugués». Salientou despois a súa intención de situar este seu libro de relatos «fóra da Nova Narrativa Galega que utilizaron os membros da miña xeración, a Brais Pinto». Demorouse logo Bautista nun emocionante e irónico relato arredor das mudanzas que nas aldeas galegas se produciron nos sesenta últimos anos: «No meu libro falo dun mundo practicamente desaparecido», concluíu, entre os aplausos das persoas que encheron Torga.

A kermesse de Antón Pulido

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao meu admirado amigo o pintor Antón Pulido.

Tras anos de dedicación xenerosa á docencia e á xestión cultural, despois de presentar os seus cadros con grande éxito en galerías e feiras de Taipei, Beijing, Shangai, Seúl e Roma, o pintor Antón Pulido ofrece baixo o título “Kermesse” unha grande exposición nas salas do Sexto Edificio do Museo de Pontevedra. O artista de Chaos de Amoeiro reuniu corenta lenzos inéditos de produción recente, aos que engadiu unha coidadísima escolma de pezas da súa traxectoria anterior, coa intención de presentar a súa esencia pictórica actual. Unha mostra memorable, magnífica, coidada ao detalle, que coincide coa madurez creativa e artística dun ser humano xigante, de xenerosidade e bondade desbordada, afincado en Vigo dende hai case tres décadas, que conta por milleiros os seus amigos e admiradores. Unha exposición emocionante para o espectador que percorre as magníficas instalacións do museo provincial abraiado pola sinfonía de cor rotunda e polo relato visual, unha exaltación gozosa da enerxía da vida, non exenta das doses de dramatismo e tristeza que lle son propias ao tempo que vivimos.

“Kermesse” –un termo flamenco que fai referencia a “festa popular”, que poderiamos traducir en galego como “danza”, “boureo”, “bourela” ou mesmo “festiña”– tamén é o título escollido por Pulido para trinta dos seus cadros, aos que non diferenza máis que por un número de serie. Dende unha abstración que o artista foi decantando ao longo dunha década, cada unha destas kermesses representa, en tempos de desacougo e soidade, a ledicia da vida e a vontade de sermos en comunidade. Cada kermesse é un xesto visual transformado en emoción, esa actitude de acollida xenerosa e de escoita paciente que destila a presenza de Pulido alí onde se atope. Cada kermesse é, tamén, un latexar cromático, caracterizado polo xogo de texturas e pola dominancia das cores vermellas e negras, representando ambas as dúas facianas da festa popular, a da cara e a da máscara,  a do profano e a do sagrado, a do eros e a do tanatos. Cada kermesse é, como sinala o profesor Antón Castro, coordinador da exposición, “un modelo de representar a vida e a arte, conciliando o equilibrio entre a natureza e o home, vertebrando os seus estados de ánimo nas atmosferas festivas e non festivas”. Cada kermesse é máis ca un cadro, é tamén un convite de tradición epicúrea a abandonar calquera tipo de conformismo ou fatalismo paralizantes e atreverse a explorar o sentido positivo da vida, non exento de riscos, coma Pulido propón nese impresionante prato de “Percebes” (2008), un cadro onde podemos identificar a orixe desta serie última de abstración poética tan depurada.

Non esquece Pulido na exposición pontevedresa ofrecer unha escolma moi breve da súa pintura máis expresionista, sobre todo a que caracterizou a súa produción dende os anos noventa, protagonizada pola representación da figura humana, fose nos seus extraordinarios retratos e autorretratos, nas representacións realistas dos labores e faenas populares, coma nesoutros camiñantes e músicos solitarios á beira do abismo ou esas inquedantes mulleres núas deitadas na praia. Pezas moi contundentes nas que a cor continúa sendo esencial na composición e no xesto. Na mostra destacan “Abismo” (1990), “Noite azul” (1992), “Soño II” (1993), “Músico” (2008) e “Durmindo nas ondas” (2008), óleos que conteñen nos seus límites un relato mudo, cadros que se ofrecen coma un espazo para a experiencia activa do espectador que a partir de detalles cromáticos pode imaxinar vidas, descubrir misterios e ensaiar melodías.

A música é outro elemento moi presente na biografía de Antón Pulido, dende os primeiros anos de formación en Ourense e nos que aprendeu as harmonías do canto gregoriano, que se incorpora á toda a súa obra pictórica. Non só pola presenza decote de músicos nos seus cadros, dacabalo da serie de abismos, camiñantes e soidades, coma pola asunción da experiencia rítmica no desenvolvemento do xesto gráfico e pola utilización das formas musicais na escolla da súa paleta cromática. Música e pintura na encrucillada creativa do artista, espazo e pentagrama coma territorios de creación, experimentación e investigación sonora e plástica. Un prodixio de creación sinestésica e polifónica que sabemos está ao alcance de moi poucos.

Antón Pulido é o pintor do vento, é o músico da cor cálida, é o poeta da abstración emotiva, é o narrador da realidade no abismo, un artista total e apaixonado que procura a beleza até a gorida onde se atopa. Visitar “Kermesse” é unha magnífica oportunidade para gozar e descubrir a obra dun dos máis importantes e orixinais pintores galegos de entre séculos. Recomendo moi vivamente visitar esta exposición, unha das mellores que se teñen celebrado en Galicia durante a última década. Beizón, Antón!

Onte 817: Presentación na rede de «Vento e chuvia»

Onte fixemos a nosa primeira presentación en Internet dun libro. Empregando o hangout de Google +, Manuel Gago argallou unha presentación para a diáspora galega de Vento e chuvia. Mitoloxía da Antiga Gallaecia, coa participación do ilustrador Manel Cráneo. A experiencia moito pagou a pena, tanto polo feito de que foi seguida por streaming (apenas cun minuto de retardo) por máis de corenta persoas, dende lugares ben diversos do mundo, dende Euskadi e Barcelona, até Nova York, coma pola posibilidade que nos proporcionou de explorar esta nova utilidade de you tube. Nin sequera faltaron as preguntas dos seguidores do acto, que fixeron por twitter e fb. Os corenta e pico minutos da presentación quedaron recollidos nunha peza audiovisual moi interesante que pode ser utilizada como recurso didáctico e informativo. Unha modalidade de presentación que con certeza repetiremos.

Onte 805: Dolores Redondo en Vigo

Excelente foi a conversa literaria que no Club Faro de Vigo mantiveron ao longo dunha hora a escritora Dolores Redondo e o xornalista Rafa Valero. A autora da triloxía do Baztán, da que Xerais leva publicadas en galego as dúas primeiras entregas, O gardián invisible e Legado noso ósos, recoñeceu o apoio dos lectores e lectoras recibido ao longo deste seu primeiro ano como escritora, un feito que confesou «nalgúns momentos me produce vertixe». «Un escritor sen lectores é fume. Contar con eles é un éxito que me produce pracer, mais tamén dá medo. Teño unha grande responsabilidade e gratitude con cada un dos lectores ou lectoras que mercan un dos meus libros». Falou Redondo sobre o medo que pasou escribindo estas novelas, «sei que hai emocións comúns cos lectores, o escritor ten que sentir onde lle doe aos seus personaxes, onde teñen medo».

Preguntada por Valero sobre o personaxe da inspectora Amaia Salazar, a protagonista desta triloxía, a autora de Legado nos ósos desvelou que nesta segunda entrega non quixo adozar a maternidade nin tampouco idealizala, «a maternidade segmentada ten momentos difíciles, de auténtica miseria, como lle sucede a Amaia, unha primeiriza  desbordada». «En Legado nos ósos Amaia ten medo ao medo, o medo que xa coñecera na infancia. Non hai medo peor que o xa coñecido, pode ser o da perda dos seres queridos, á pobreza, á soidade ou sinxelamente á dor física. O obxectivo das nosas vidas é aprender a convivir con eses medos». «Ademais, nesta segunda novela imos á orixe das cousas da situación de Amaia, a relación coa súa nai. Non é casual a sua capacidade de xenerosidade e amor, nin o feito de que elixir ser policía, nin a súa esixencia profesional sempre tan alta. Quizais a razón sexa que Amaia Salazar quere dalle voz ás víctimas para darse voz a si mesma.»

Rafa Valero preguntoulle tamén a Redondo sobre a súa condición de escritora de serie negra. Dolores foi rotunda: «escribir ficción criminal ou lela para min é unha forma de cribar a relaidade, xa que a realidade é dura, ás veces insoportable e intolerable. Nas miñas novelas falo do que me doe, aínda que non teño ningún afán de aleccionar sobre o que está ben ou o que está mal, é o meu xeito de expresar a miña ollada sobre a realidade.» Advertiu, ademais, Redondo que «o lector de novela negra é moi listo, está moi afeito, garda os detalles, comproba os datos de páxina a páxina, son moi sagaces, gozan con todo iso».

Remataron a conversa Valero e Redondo falando do Baztán, o val navarro onde se localiza a triloxía. «A xeografía e a meteroloxía do val do Baztán forxan un carácter. Eu quería que as novelas se localizasen en Navarra, onde casei, quería falar do matriarcado, quería que fose a Policía Foral a que realizase as investigacións. Todo isto atopeino en Elizondo, foi coma “un frechazo”. Alí encontrei unha gran potencia natural e unhas circunstancias históricas moi singulares, dende os indianos que regresaron da emigración para reconstruír o seu pobo até a instalación da comunidade dos agotes, dos que se fala en Legado nos ósos. Mais tamén contou que foi un dos lugares máis castigados pola Inquisición, foron milleiros as baztanesas procesadas por bruxaría e queimadas no lume. Co apelido de Amaia, «Salazar», quixen facer unha homenaxe a un dos inquisidores do século XVII que conviviu no val un ano e cun espírito case policial demostrou que alí non había bruxaría. Tamén me interesou que alí se falase ésucaro, que se manteñan moitas tradicións e perviva a memoria dunha mitoloxía popular, como a que lembro me contara a miña avoa galega de Corme, da Costa da Morte.» «Na primeira novela, O gardián invisible, quixen que o protagonista fose o bosque. Na segunda, Legado nos ósos, que fose o río, expresando así o fluxo da vida, marcando a pauta dos comportamentos duns e outros.» Rematou tan magnífica conversa expresando Dolores Redondo a súa satisfacción por «escribir dende a liberdade, é un pracer, gozo escribindo».

Onte 804: Rivas en Twitter

No seu primeiro día en Twitter Manuel Rivas superou o milleiro de seguidores. Coincidiu esa exitosa saida coa impresión das primeiras planas da revista Luzes que codirixe con Josito Pereiro e que se presentará o sábado en Culturgal. Unha coincidencia que sei non é explicable pola providencia laica, apenas outra mostra máis da hibridación da comunicación contemporánea, da convivencia de soportes dixitais e impresos. A presenza de Rivas en Twitter é unha noticia magnífica para os lectores e lectoras desta rede informativa (Manolo comezou cun par de chíos memorables), mais tamen o é a aparición nos quioscos e librarías dun mensual en lingua galega (alicerzado xa sobre medio milleiro de suscricións) coa vontade de explorar os territorios do xornalismo necesario para reconstruír un país en ruínas. Benvido Rivas a Twitter, xaora Luzes!

Fina académica

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á escritora Fina Casalderrey e a súa entrada na Real Academia Galega.

O ingreso na Real Academia Galega de Fina Casalderrey supón un fito de ouro para a literatura infantil e xuvenil galega. Coa entrada da profesora e escritora de Lérez –membro dunha xeración irrepetible de mestres galeguistas, hoxe felizmente xubilados, á que bautizamos como Xeración Lamote, da que forman parte, ademais, Paco Martín, Xabier DoCampo e Agustín Fernández Paz, todos os catros premios nacionais de literatura infantil e xuvenil– este xénero acada a súa definitiva madurez nas nosas letras e a institución académica da rúa Tabernas asume a responsabilidade da súa visibilidade en todos os eidos da súa actividade. Unha incorporación que, ademais, debería abrir a porta no futuro inmediato para a entrada na nosa primeira institución cultural doutras “intrépidas corsarias” das letras galegas como Marilar Aleixandre e Chus Pato, abrindo un proceso para súa irreversible feminización.

Mestra dende os dezanove anos, profesional comprometida co ensino público durante catro décadas, Fina Casalderrey leva publicados medio cento de títulos, todos eles escritos orixinalmente en lingua galega, traducidos na súa maior parte ás linguas peninsulares, dirixidos aos diversos públicos infantís e xuvenís, dende pequenos álbums e contiños para primeiros lectores até longas novelas para lectores e lectoras que abandonan a adolescencia. En todos os seus libros amosou que por complexos que semellen non existen temas prohibidos nin tabú que non poida ser abordado no proceso de formación do lectorado nin do seu criterio literario. Como tamén demostrou que a chamada literatura infantil e xuvenil, lonxe da súa frecuente e inxusta invisibilización e minusvalorización, é un xénero que pode ser transitado por lectores e lectoras de todas as idades, xa que existen pontes e tratamentos que convidan a facelo.

Empregando esta ollada da infancia e o acervo narrativo da tradición popular e familiar, Casalderrey soubo abordar a relación dos pequenos cos animais, en títulos inesquecibles, como “Dúas bágoas por Máquina” (1992) polo que obtivo o premio Merlín, “Chamizo” (1994) ou “O misterio dos fillos de Lúa” (1995), polo que gañou o premio Nacional e comezou a ser traducida a outras linguas. Axiña atreveuse con temas máis complexos como o da morte nun libro para nós memorable, “O estanque dos parrulos pobres” (1996) polo que gañou o premio Edebé de literatura infantil, e co que iniciaría a serie dos seus títulos sobre a relación entre os nenos e nenas e as persoas maiores, un tratamento no que Fina é recoñecida como unha das autoras de referencia mundial. A esta temática pertencen contiños para picariños como “A avoa non quere comer” (2002), “O avó é sabio” (2002), “Eu son eu” (2004) sobre a doenza do Alzheimer, “O meu avó é unha gata” (2005) ou “Quen me quere adoptar?” (2005) sobre a adopción por parte dunha familia dun avó que quedou só, títulos de referencia nos que aborda con elevadas doses de realismo, non exento de tenrura, mais sen mixiricadas, a complexa relación entre as etapas de comezo e devalo da vida. Como son modélicas polo seu rigor e alento narrativo as súas historias protagonizadas por persoas con necesidades educativas especiais, recollidas nun dos seus libros máis coñecidos, “Ás de mosca para Anxo” (1998), ou sobre a emigración, sobre todo en “A lagoa das nenas mudas” (2007), protagonizado por unha nenas subsahariana emigrada na nosa terra.

En toda a súa obra literaria, Fina Casalderrey expresou un profundo respecto pola infancia, para ela un “manancial inesgotable, no que tantas cousas parecen prodixio”, tamén unha fonte a burbullar de memoria familiar e escolar onde atopar explicacións para o descoñecido e para un mundo que emerxe da incerteza. Achega profundizada no seu discurso de ingreso na RAG, “Dende os refachos do corazón ata onde habita o imaxinario”, onde realizou un percorrido pola literatura galega procurando atopar a ollada da infancia e o tratamento que sobre ela fixeron os clásicos, dende a Rosalía de Castro de “La hija del mar” (1959), pasando por Castelao, Dieste, Pedrayo e Cunqueiro, até as narradoras do noso tempo como María Reimóndez e Rosa Aneiros. Un discurso fermoso e moi ben traballado, coa fariña das lecturas dos clásicos ben moída e a masa do relato perfectamente ligada, como ben sabe Fina, mestra empanadeira e reposteira (outra das súas achegas á cultura de noso), que cómpre axeitar nas grandes ocasións. No entanto, para as persoas que a coñecemos de vello, sabemos que idéntica lucidez, rigor e beleza expresaba hai trinta anos cando presentou as primeiras pezas para a dramatización na aula da súa escola de Moraña, onde compartiu os azos da escola galega das pombas co seu inseparable compañeiro Mariano García. Así é a escritora de lúas de nácara. Parabéns!

Onte 798: Rosa Aneiros coas lectoras de «Ámote Leo A.»

Compartín con Rosa Aneiros a presentación na libraría Couceiro de Ámote Leo A. Destino Xalundes coa participación moi activa trinta alumnos e alumnas de cuarto de ESO do IES Eduardo Pondal de Santiago. Foi unha sesión didáctica magnífica, preparada pola súa profesora Merche Espiño, arredor do mundo da creación literaria, da edición en lingua galega e a libraría cultural.

Na súa intervención Rosa Aneiros propúxolles aos lectores e lectoras deste primeiro volume da súa triloxía viaxeira que compartisen os libros e as lecturas, como unha forma de rebeldía. «A pesar de todo o que está sucedenco, non é verdade que se acabe o mundo, non é certo. Esta é a razón pola que escribín Ámote Leo A., xa que debemos ser capaces de loitar polo que queremos facer, abrir as pechaduras e as fiestras». Confesoulles a autora de Resistencia que nesta triloxía «quería contar esa rebeldía». «A viaxe de Leo é, tamén, unha viaxe cara o seu interior, para coñecerse. Non importan só as cidades que visita, tamén as persoas que coñece e os libros que le sobre a viaxe. Non esquezamos, como se di no propio libro, que aprender a viaxar e aprender o que queremos e o que non queremos.» «Quixen facer un libro moi optimista, unha viaxe que se gozase lendo. Mais tamén advirto que esta é a viaxe de Leo. Non pretendín facer unha guía de viaxe, nin que aparecesen todos os monumentos e lugares, son cada unha das cidades a través dos ollos de Leo».

Rosa Aneiros contestou despois as preguntas duns lectores e lectoras que desmiuzaron cos seus comentarios esta primeira entrega dunha triloxía, que a autora reveou xa estaba totalmente escrita. «É unha triloxía porque o que quería contar non cabía nun libro. Deixeime levar. O importante para min é ter a sensación de que o proxecto estaba completo.» Na quenda de intervencións das lectoras e lectores abordáronse cuestións como a morriña da protagonista, os seus diferentes estados de ánimo ao longo da viaxe, o tratamento dalgunhas escenas, o valor das descricións das cidades e dos propios personaxes, a tensión da trama, o sentido do título… Unha magnífica sesión arredor da lectura do primeiro volume de Ámote Leo A. que se alongou case dúas horas.

Onte 797: Rosalía negra

Onte presentamos na Libraría Paz de Pontevedra A memoria de choiva de Pedro Feijoo. Foi unha conversa a tres bandas que moito pagou a pena e sempre lembrarei. Mais a que podo recomendar moi vivamente é a magnífica entrevista que o equipo de Galicia por diante do Kiko Novoa mantivo onte con Pedro. Como tamén a primeira e entusiasta anotación da lectura de Gracia Sanctorum, que confesa estivo secuestrada por Feijoo durante a fin de semana, ou estoutra do xornalista Ramón Rozas no seu blog. É unha beizón escoitar a falar a Pedro Feijoo sen complexos da súa intención de ofrecer un best seller en galego e da súa intención de ampliar o perímetro de lectores e lectoras na nosa lingua. Por estas primeiras impresións semella que o narrador vigués volveu conseguir o seu obxectivo que os lectores e lectoras sexan protagonistas principais da súa historia, desta volta a dunha Rosalía negra, rabiosamente moderna, un xeito moi orixinal de celebrar este ano rosaliano.

Onte 796: Volve Dolores Redondo con «Legado nos ósos»

Chegaron a Xerais os primeiros exemplares de Legado nos ósos, a segunda entrega da triloxía do Baztán de Dolores Redondo, a narradora vasca de pais galegos. Esta edición en galego chegará hoxe ás librarías, xunto as edicións en castelán, catalá e éuscaro, un modelo de edición plurilingüe a emular. A tradución de Ramón Nicolás flúe coma o río, de marabilla, a pesar de contar cun tempo moi escaso para trasladar para o galego unha novela de 570 páxinas, o que supuxo un reto tanto para el como para todo o equipo que se ocupou do proceso de edición. Como xa me sucedera con O gardián invisible quedei atrapado. Dolores Redondo consolídase coma unha mestra da narración trepidante e do manexo de tramas policiais complexas, onde conflúe a investigación forense máis avanzada coa memoria mítica agochada nos vieiros do Baztán. No entanto, nesta segunda entrega salienta a introspección emocional á que somete a inspectora Amaia Salazar, que comparte a investigación de crimes arrepiantes, tanto co proceso de aleitamento do seu Ibai como coa situación límite que vive a súa propia nai. Moita emoción, tamén moita dor. Dolores Redondo estará en Vigo o 27 de novembro para ditar unha conferencia no Club Faro de Vigo. Alí estaremos para darlle os merecidos parabéns.