Artigos Faro de Vigo – Páxina 58

Consolidación do Instituto de Estudos Vigueses

14 de Decembro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo ao Instituto de Estudos Vigueses con motivo da incorporación de novos membros:

Hai apenas quince días o Instituto de Estudos Vigueses (IEV) presidido por Xoán Carlos Abad Gallego celebrou o seu vinte e cinco aniversario e hoxe nos dá a benvida a nove novos membros: Beatriz Bruna, Beatriz de San Ildefonso, María Dolores Elena Durán, Jorge Lamas, José Luis Mateo, José Ramón Cabanelas, Antonio Vaamonde e Carlos Núñez. Con case trinta membros, iníciase o que debería ser a etapa de consolidación da entidade creada o 9 de maio de 1991 coa finalidade de recuperar a memoria común da cidade, o que supón tanto esculcar no seu pasado como debater sobre os retos do Vigo futuro.

Tras o empurrón inicial, que supuxo o convenio coa Fundación ProVigo, durante estes cinco lustros o IEV enfrontou adversidades e situacións difíciles, motivadas pola procura dunha sede noble e pola carencia de recursos, o que non lle impediu desenvolver, grazas á colaboración dos seus integrantes e ao apoio do concello, unha coidada liña de publicacións, un cento de libros (algúns auténticas alfaias) e vinte e un números do seu boletín “Glaucopis”, onde se recollen máis de 250 artigos, que constitúen hoxe a biblioteca de referencia sobre a historia do Vigo metropolitano.

Labor editorial ao que non foron alleos os esforzos do cronista oficial da cidade, Lalo Vázquez Gil, primeiro secretario e conservador do IEV, e do latinista e especialista na toponimia viguesa Gerardo Sacau, presidente durante unha década. Ambos os dous falecidos, como outros fundadores da entidade: Andrés Martínez-Morás, o primeiro presidente; os xornalistas de “Faro de Vigo”, Francisco Armesto Faginas e Manuel de la Fuente; o filatelista Manuel Lago Martínez ou o historiador Hipólito de Saa, aos que lembramos con admiración e gratitude.

Ademais destes traballos sobre arqueoloxía, arquitectura, toponimia, historia, literatura, economía, deporte ou xornalismo, ao longo da súa traxectoria o IEV organizou exposicións, conferencias divulgadoras, así como elaborou propostas coa intención de afondar na memoria e defensa do patrimonio local, desfacendo o mito de que Vigo é unha cidade de aluvión sen historia de seu. Porén, a misión primeira do IEV continúa sendo a investigación e divulgación da historia de Vigo ao longo dos seus catro mil anos de existencia.

Un labor de afondamento histórico esencial nunha cidade metropolitana de memoria fráxil (e ás veces interesadamente esquecedeira) que aínda precisa de doses elevadas de autoestima, tanto para as súas élites políticas, como para o seu tecido empresarial e asociativo. Aínda que semelle paradóxico, sabemos aínda moi pouco de onde vimos. Vigo precisa consolidar un relato rigoroso do seu pasado, alicerzado no emprego das ferramentas das ciencias sociais contemporáneas, abandonando algúns mitos acuñados pola historia romántica do século XIX e abordando as eivas e períodos escuros ou litixiosos do noso pasado. Só así poderá proxectar con lexitimidade e fiabilidade o seu proxecto metropolitano durante este século XXI. O IEV non pode esquecer, tampouco, a súa actividade educativa, asesorando aos centros escolares nos temas relacionados co coñecemento da historia e xeografía local, un traballo didáctico, onde se poden desenvolver proxectos e iniciativas moi ilusionantes.

Nesa nova etapa, o IEV debe continuar tendo as súas portas abertas, potenciando sobre todo a súa comunicación dixital e a dixitalización dos seus fondos e arquivos, hoxe unha das súas prioridades, para a que precisa do apoio de todos os poderes públicos, o concello de Vigo, o seu mecenas, pero tamén da Deputación de Pontevedra, da Xunta de Galicia e do Goberno de España. Nesta estratexia de apertura e consolidación, o IEV precisa estreitar a súa colaboración coas redes de Museos e Bibliotecas do concello de Vigo, coa Universidade de Vigo e coa Autoridade Portuaria de Vigo, mais tamén co Círculo de Empresarios e con outras empresas e entidades económicas e culturais privadas.

No marco do funcionamento das entidades de estudos locais, o IEV precisa da colaboración de todas as persoas que traballen en temas que teñan como referencia a área metropolitana (non só en Historia e Ciencia Sociais), converténdose nun espazo de coñecemento colaborativo. O IEV é un deses proxectos de cidade, o da construción da memoria, onde todos estamos convocados a participar.

Campo do Fragoso CXC

12 de Decembro de 2016/en Artigos Faro de Vigo, Campo do Fragoso, Celta de Vigo, Fútbol/por bretemas

IBORRAZO

Os tres goles do xigantón Iborra, o centrocampista que tras o descanso substituíu a Nico Pareja, liquidaron un Celta-Sevilla moi nivelado no primeiro acto. Un castigo moi avultado para o cadro de Eduardo Berizzo que só se dobregou diante do de Jorge Sampaoli nos derradeiros minutos, cando pagou o esforzo do pasado xoves en Atenas cando conseguiu unha merecida clasificación europea.

Un partidazo de fútbol decantado por unha cabezada do centrocampista valenciano, a un saque de recanto de Sarabia, que se anticipou a tres xogadores celestes e na que Rubén Blanco quedou en media res, en terra de ninguén. Unha xogada desafortunada que amosa as carencias de altura do Celta a balón parado e o escaso liderado dunha portaría, en período de formación. Unha mágoa, xa que até entón, correran apenas 51 minutos de xogo, a xove promesa de Mos fixera dúas intervencións de moito mérito, unha extraordinaria, na que tapou un bo remate de Franco Vázquez, e outra moi difícil, na que rexeitou a boca de cano un remate de Ben Yedder.

Non será doado esquecer os trinta minutos iniciais deste Celta-Sevilla onde os dous cadros –como era de agardar, tratándose os seus adestradores dos dous alumnos máis avanzados de Marcelo Bielsa– procuraron con ansia teimosa o gol. O espectadores gozamos dunha tirapuxa continua, onde a emoción viaxaba cada minuto dunha a outra área. Un espectáculo para aproveitar. Un auténtico partizado, tanto polo afán construtivo dos dous cadros como pola súa xenerosa intensidade, incluídos algúns duelos individuais moi interesantes e onde brillaron xogadores de moitos quilates como Samir Nasri ou Iago Aspas.

Non embargante, durante os primeiros corenta e cinco minutos, os porteiros, ambos os dous en estado de graza, estableceron a xerarquía e impediron que, incriblemente, non se movese a táboa de marcas. Rubén Blanco, como xa adiantamos, salvou dous goles feitos e só foi superado por unha cabezada de N’Zonzi ao longueiro. Sergio Rico salvou unha cabezada cara abaixo de Aspas, que pelexou o que non está escrito coas trabes sevillistas. Daniel Wass obrigou a Rico a facer unha grande estricada ao comezo da reanudación, tras un pexegazo sobre o pao dereito.

Xaora, cómpre recoñecer que neste duelo bielsista Sampaoli gañou a Berizzo na pizarra cando, tras a reanudación, reforzou o mediocampo cunha peza potente como a de Iborra. E máis aínda, cando tras o primeiro gol do centrocampista ordenou aos seus repregarse, abandonando a estratexia do intercambio de ataques que caracterizara tan fermosa primeira parte. Coa táboa de marcas en vantaxe, o Sevilla deixouse dominar, agardando aproveitar a velocidade de Vitolo nunha contra. Durante case media hora o Celta sitiou a área visitante procurando o gol do empate. Un esforzo teimoso mercedor de maior fortuna, sobre todo nun gran xute de Guidetti, rexeitado por Rico, e noutro dende a frontal de Orellana, que desviou Iborra, o protagonista nas dúas áreas, que case marca en propia meta. O Celta só desistiu da súa angueira cando nunha xogada de Vitolo, no minuto 84, volveu marcar o centrocampista sevillista, que onte tivo o seu día do mes. Daquela o cansazo acumulado na proeza de Atenas caeu a chumbo sobre os de Berizzo que co partido estragado entregaron o terceiro, tras unha perda no medio do campo de Bongonda, que saíra minutos antes para enfiar a área, e a transformación dun claro penalti que Cabral cometeu sobre Correa.

Non mereceu o Celta un castigo tan severo como este Iborrazo, mais cómpre recoñecer que desta volta Jorge Sampaoli soubo mover ficha antes ca Eduardo Berizzo. Unha magnífica tarde de fútbol de inverno, a pesar do resultado adverso para os nosos.

O reto da igualdade

29 de Novembro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Cultura, Feminismo, Premios, Viño/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo comento a experiencia do Observatorio da Mariña pola Igualdade, que obtivo o Premio da Crítica Galicia 2016 na modalidade de Iniciativas Culturais e Científicas:

Os últimos Premios da Crítica Galicia, outorgados hai dez días pola entidade presidida polo editor Bieito Ledo dende hai catro décadas, foron os da igualdade, tanto pola composición dos xurados das súas oito modalidades, correspondentes aos diversos eidos da cultura, como polos recoñecementos que recibiron a escritora e profesora María do Cebreiro, o equipo de investigadoras en literatura infantil e xuvenil dirixido por Blanca Roig, a cantante, compositora e produtora Uxía, a actriz e directora María Barcala do Teatro Atlántico e as compoñentes do Observatorio da Mariña pola Igualdade.

Cada unha destas creadoras, investigadoras, artistas e activistas premiadas, como salientou na súa intervención na cerimonia Carmela Silva, presidenta da Deputación de Pontevedra, protagoniza o esforzo das miles de mulleres que en Galicia traballan nos diversos sectores da nosa industria cultural e creativa, un labor inxustamente agochado e silenciado por un sistema que, a pesar dos chamamentos a prol da visibilización das mulleres, continúa sendo masculino e ás veces machista.

De todos os premios da crítica deste ano, probablemente foi o da modalidade de Iniciativas Culturais e Científicas, outorgado ao Observatorio da Mariña pola Igualdade, o que máis afondou no chamamento explícito a promover a igualdade real entre homes e mulleres de todas as xeracións e en todos os ámbitos da vida social. Un merecidísimo recoñecemento para unha asociación feminista integrada por mulleres das diversas localidades da Mariña lucense que se xuntan para acadar a igualdade social entre homes e mulleres, superando a discriminación por razóns de sexo.

Dende hai case unha década este grupo pretende xerar conciencia crítica e activar a participación das mulleres na transformación social que supón un proxecto de igualdade. Un movemento integrador, capaz de dinamitar calquera tipo de conformismo, que pretende mobilizar a todas as mulleres dispostas a traballar pola igualdade de xénero participando en actividades e campañas, xerando iniciativas novidosas ou presentando as denuncias necesarias, tendo sempre en conta as particularidades da situación social de mulleres e homes da comarca e os seus problemas e necesidades específicas.

Ademais de velar pola aplicación do principio de igualdade de xénero no conxunto das accións e políticas que se desenvolvan na comarca, o Observatorio da Mariña organiza cursos, charlas, obradoiros fotográficos, vídeo fórum de temática feminista nos centros educativos e cívicos da comarca, así como diversas actividades alternativas que pretenden contribuír a transformar, dende o eido local, unha sociedade patriarcal nunha sociedade igualitaria. Así participa cada ano no Ribadeo Tapeo, no que nos 55 bares participantes reparten 140.000 panos de mesa nos que está impreso o lema “desTAPA a igualdade”.

O Observatorio publicou o seu trivial feminista, unha versión coeducativa do coñecido xogo de preguntas e respostas, ou unha unidade didáctica sobre Antía Cal, a pedagoga de Muras, fundadora do vigués colexio Rosalía de Castro, á que rendeu unha homenaxe o pasado ano. Como particular interese ten a publicación da súa “Axenda Feminista”, sempre de coidada e moi fermosa edición, coa que cada ano o Observatorio pretende visibilizar o esforzo das mulleres galegas nos diversos campos da creación: en 2011 ás esquecidas da nosa historia, en 2012 ás músicas, en 2013 ás escritoras, en 2014 ás teatreiras, en 2015 ás poetas, en 2016 ás científicas…

Xaora, o Observatorio mantén unha denuncia teimosa da violencia machista, procurando que toda a sociedade se posicione en contra de todas as manifestacións de discriminación machista, dos que os asasinatos de mulleres constituén o caso máis extremo. O Observatorio denuncia os recortes persoais e sociais que se produciron nos últimos anos para loitar contra o feminicidio e contra a discriminación, consciente de que a solución á violencia machista, como tanto se ten repetido este 25 de novembro, está tanto no fomento dos valores coeducativos e da educación en igualdade, como en introducir na axenda pública utilizada polas administracións e os medios de comunicación a procura da igualdade como unha prioridade política e social. Eis un reto que a todas convoca.

Campo do Fragoso CLXXXIX

28 de Novembro de 2016/en Artigos Faro de Vigo, Campo do Fragoso, Celta de Vigo, Fútbol/por bretemas

ASPAS TOTAL

Outro partidazo de Iago Aspas levou ao Celta a unha clara vitoria sobre o Granada nun encontro que foi cómodo até os xa clásicos cinco minutos agónicos nos que a bancada, tras un agasallo de nadal de Cabral, rosmaba a posibilidade dun empate visitante. Capaz de marcar un gol decisivo, asistir con xenerosidade no segundo, mais tamén equilibrar ao cadro recuperando pulo no medio campo e sabendo marcar o ritmo preciso en cada fase, este Aspas total demostrou que vive un momento de forma excepcional, quizais o mellor da súa carreira como futbolista profesional. Unha etapa de madurez, plenitude e confianza do Merlín de Moaña que a bancada de Balaídos acompaña coa ledicia, entusiasmo e admiración que supón asistir a semellante marabilla.

O Celta precisou vinte minutos para que Aspas aproveitase cun zurdazo un incrible erro de Vezo, que na tarde dos agasallos deixara de forma inocente un balón morto na área pequena. Unha xogada iniciada, tamén polo de Moaña, cando entrou pola banda dereita e procurou un pase a Rossi, que interceptou con tan escasa fortuna o defensa nazarí. Un gol decisivo que mudou o rumbo dun partido até entón aburrido. O Celta monologaba coa pelota, anque polo seu ritmo apagado non conseguía crear superioridades fronte a un colista que colocou as súas liñas moi xuntas, agardando un contragolpe nunha recuperación ou un erro dun dos nosos mediocampistas.

Coa táboa de marcas xa por diante, o cadro de Berizzo meteu unha marcha máis de velocidade coa intención de encarreirar o partido. Aspas en estado de graza enviou dende a esquerda un fantástico pase sobre Wass para que o dinamarqués xutase sobre o porteiro, unha xogada de auténtico tiraliñas. No minuto 36 o de Moaña volveu intentalo, desta volta asistindo en carreira (de forma maxistral) dende a banda esquerda a Bongonda que, despois de entrar na área, bateu ao porteiro cun zurdazo moi preciso. Un gol de moi alta escola que o extremo belga dificilmente esquecerá. Xaora, antes do tempo de lecer, a táboa de marcas celeste puido incrementarse nun remate de Iago que desta volta fixo migas con Rossi.

O Celta encarou con prudencia a segunda parte. Se ben diminuíu a intensidade do seu xogo, o que facilitou que o Granada puidese contar máis coa pelota, foron súas as mellores oportunidades. Iago Aspas recuperou unha saída de pelota en media agra do Granada e moi arteiro, cando viu ao porteiro un chisco adiantado, enviou un globiño precioso que bateu no longueiro. Unha xogada de auténtico mestre nunha tarde onde o de Moaña era capaz de ir máis alá. Como tamén puido chegar o tan procurado terceiro caroliño nunha xogada na que o noso internacional compartiu paredes con Radoja, que no momento decisivo (algo confuso) disparou preto do pao esquerdo. Aspas participaba en todas as alladas, cunha mobilidade eléctrica que toleaba a defensa andaluza e que contaxiaba aos seus colegas.

No entanto, o Granada tivo tamén as súas oportunidades, aproveitando algún erro na cobertura celeste. Kravets puido marcar nun deses contragolpes no minuto 76, mais fíxoo doce minutos despois, cando na tarde dos agasallos aproveitou un erro garrafal de Cabral cuxa cesión a Rubén Blanco foi moi facilmente interceptada polo dianteiro ucraíno. Un gol que acelerou durante cinco minutos o ritmo do corazón dos seareiros celestes até que Pape Cheikh no terceiro minuto do desconto conseguiu o terceiro, tras unha xogada moi ben levada por Guidetti e unha asistencia preciosa de Señé, cando todo o Granada envorcaba a área celeste. A nosa maior promesa pechaba cun xute de moitos quilates un partido no que Aspas escintilou como xogador total, co brillo que só posúen as auténticas estrelas. Con xenialidade e afouteza Iago empurra ao Celta de Berizzo cara as posicións europeas.

Campo do Fragoso CLXXXVIII

25 de Novembro de 2016/en Artigos Faro de Vigo, Campo do Fragoso, Celta de Vigo, Fútbol/por bretemas

FRACASO

O equipo de gala de Berizzo, onde só faltaba o poeta Orellana, fracasou na primeira final desta tempada. Un triste empate fronte ao Standard de Liexa, un cadro onte superior en xogo, vontade e intensidade, deixa ao Celta moi eivado nas súas posibilidades de clasificarse para a quenda dos dezaseisavos desta Europa League, a mercede do que os belgas poidan facer diante dun Ajax, indiscutible líder do grupo, e das dificultades dos nosos de gañar en Athenas dunha forma ampla a un Panthinaikos, pechacancelas, xa sen aspiración ningunha. Unha decepción para a bancada celeste que, sendo xustos, tampouco se mobilizou como a oportunidade merecía ao longo dos tres partidos en Balaídos desta liguiña europea.

O fulgor do comezo do partido non agoiraba o que despois sucedeu na lameira do Fragoso. Aos cinco minutos, Jonny picou unha bóla sobre Guidetti que, tras baixala co peito e realizar no recanto da área pequena unha reviravolta espectacular, xutou coa perna dereita e bateu na base do pao longo. Foi un deses goles fantasma, que berra a bancada, mais que non sobe ao taboleiro de marcas. Xaora, dous minutos despois, foi Hugo Mallo quen sacou de banda sobre Iago Aspas para que o internacional ofrecese un dos seus trucos de maxia: superou en carreira a un dos defensores, fíxolle un cano a outro e logo na área xutou coa esquerda para bater ao porteiro. O partido encarreirábase de marabilla e ninguén podía sospeitar que o Merlín de Moaña remataría desnortado, expulsado no tempo de desconto por dobre amoestación, tras protestar as decisións do sobrio árbitro francés.

Coa táboa de marcas favorable e oitenta minutos por diante, o Celta perdeu o fol inicial e foise deixando dominar por un Standard que xa puido marcar de forma clara no minuto vinte. A partir de aí os de Berizzo perderon a batalla do medio do campo, onde Wass, Marcelo Díaz e Hernández estiveron moi por baixo do que se podía agardar deles, até que os belgas abafaron completamente aos celestes procurando a mobilidade de Orlando e os remates de Belfodil, que co dorsal 99 nas costas foi un pesadelo para Cabral e Roncaglia. Os belgas puideron empatar cun remate ao pao, tras un saque de falta, mentres que apenas puidemos contabilizar no xogo ofensivo celeste un saque de recanto ensaiado rematado con certo perigo por Pione Sisto. Un pobrísimo balance para un partido que o propio Berizzo consideraba decisivo.

Tras a reanudación non mudou o panorama. Na portaría Rubén continuaba sendo o mellor dos célticos, despexando un xutazo do Belfodil de marras. Por ventura, chegado o minuto 60, Berizzo comprendeu que o seu equipo precisaba bulir, rachar unha inercia que tanto o paralizaba no medio do campo. A entrada de Radoja e o un certo cansazo dos belgas abriu un cuarto de hora no que o Celta recuperou a pelota e o acougo no xogo. Mágoa que Pione Sisto non finalizase mellor unha entrada na área ao xeito de Nolito xutando de volea sobre o pao longo. Mais faltando apenas un cuarto de hora o Standard deixou o seu derradeiro salaio en Balaídos, volveu a carga con todos os seus efectivos e toda a súa enerxía. O empate semellaba que podería chegar en cada arrincada. Rubén fixo outro dos seus incribles paradóns, mais xa non puido cunha cabezada de Mbenza moi axustado sobre o pao dereito, que faltando dez minutos nivelou a táboa de marcas. No tempo dun longo desconto, Sisto puido marcar, pero ao internacional dinamarqués faltoulle para superar ao porteiro, como onte a todo o equipo de Berizzo, un chisco de determinación e confianza nas súas propias posibilidades. Sen dúbida, o de onte foi un claro fracaso celeste, ao que quizais non foi alleo a xestión técnica diletante dun partido que comezou coas mellores luces e rematou nunha negra sombra.

Unha biblioteca para Navia

22 de Novembro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Bibliotecas, Librarías, Urbanismo, Vigo/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo reclamo a creación dunha biblioteca pública na nova cidade de Navia.

O pasado venres presentamos na Librería Hobbit da rúa Teixugueiras Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta (Xerais 2016), a novela máis recente de Ledicia Costas, coa que a escritora de Brea Muiñeira obtivo o Premio Lazarillo de literatura xuvenil. A libraría de Navia quedou pequena para acoller ao máis de medio cento de persoas que acudiron a escoitar as intervencións da autora e do escritor Daniel Landesa, ambos os dous veciños do novo Navia e membros do colectivo Poetas da Hostia. Un acto literario memorable, no que celebramos a publicación dunha obra que explica, dende o territorio da ficción, as verdadeiras razóns da segunda visita a Vigo (o 21 de maio de 1884) do autor de 20.000 leguas baixo os mares e da súa amizade co empresario Antonio Sanjurjo Badía, o famoso “Habilidades” de La Industriosa. Un acto sorprendente no que para o noso abraio coñecimos, grazas o haqueo do xenial Daniel Landesa, a correspondencia secreta intercambiada o pasado ano entre Jules Verne e Ledicia Costas, correos electrónicos esclarecedores sobre a xínea viguesa das mulleres planta que os editores deberíamos incluír, se fósemos afoutos, como apéndice de futuras edicións desta novela cen por cen viguesa.

Ademais do interese literario do acto e das risas alí compartidas, a presentación do libro de Ledicia convertiu á pequena librería Hobbit no principal espazo cultural da nova Navia, transformando así un espazo comercial en auténtico motor cultural dunha comunidade en proceso de constitución. Un feito aínda máis salientable no caso de Navia, unha cidade deseñada sobre o plano en 1995 (o chamado “PAU de Navia”), que hoxe conta, probablemente, con máis de dez mil habitantes, na súa maioría menores de corenta anos, sendo case o trinta por cento menores de vinte, unha porcentaxe de poboación xuvenil inédita en Vigo, unha cidade que tamén envellece e perde poboación como o resto do país. Unha Navia (poboación do Val do Fragoso que xa aparece no mapa de Fontán de 1834), cuxos primeiros edificios foron habitados apenas hai doce anos e que por ventura vai collendo o seu pulo cívico, ao que non é alleo nin o dinamismo que imprime unha poboación tan xove como algunhas carencias denunciadas pola súa veciñanza.

Hoxe Navia conta con equipamentos deportivos excelentes e cun dos maiores parques de Vigo (80.000 metros cadrados), inaugurado hai ben pouco. Ao longo da última década na avenida Teixugueiras, o eixo desta nova cidade de rañaceos de promoción pública, foise desenvolvendo un tecido de pequenos comercios e establecementos de restauración hoxe en moitos casos consolidados. Como tamén é de xustiza recoñecer o esforzo do movemento veciñal e de comerciantes capaces de botar adiante, dende hai cinco anos, o proxecto do Vicus Spacorum, un evento de ambientación histórica que convida a recrear a veciñanza a época na que galaicos e romanos convivían na vella Gallaecia, coa intención inequívoca de facer comunidade. Porén, a nova Navia arrastra importantes carencias nas súas conexións de entrada e saída, que a afastan aínda máis de Coia e da avenida de Europa, e nos seus recursos educativos, que obrigan aos seus escolares a desprazarse lonxe do barrio. Urxe a ampliación do colexio Afonso Castelao de Primaria, xa en marcha, como a construción dun instituto de Secundaria, para a que non existe aínda compromiso da Xunta. Como imprescindibles son as dotacións sociocomunitarias para unha poboación, hoxe a que máis crece de Galicia, que non conta nin con biblioteca pública nin cun centro para maiores.

A presenza na nova Navia da Escola Superior de Arte Dramática e das instalacións das asociacións Cogami, Alento e Apamp, que achegan servizos a persoas con discapacidade e necesidades educativas especiais, constitúe unha oportunidade que non debería ser desaproveitada para integrar ao seu carón unha biblioteca pública de nova xeración, que facilite o acceso á información nos máis diversos soportes e formatos e contribúa ao fomento da actividade lectora, dende un enfoque inclusivo, en toda a poboación, tanto a fixada como a transeúnte. Unha biblioteca municipal concibida como espazo interxeracional capaz de integrar as demandas lectoras dunha poboación moi nova, case un terzo, con programas socioliterarios para persoas adultas (clubes de lectura e debate, cursos de alfabetización informacional…). Unha biblioteca pública dinamizadora, á semellanza da Xosé Neira Vilas, que funciona con éxito no Calvario, capaz de tecer comunidade e contribuír a arraizar a unha veciñanza que precisa de sinais de pertenza e identidade. No actual proceso de hibridación informacional, a biblioteca pública constituíuse na primeira institución cultural das comunidades locais. A nova Navia precisa unha biblioteca con urxencia.

Camilo, a razón esperanzada

15 de Novembro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Galeguismo, Homenaxes, Política, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo á figura de Camilo Nogueira.

Baixo o lema “A esperanza razonada, a razón esperanzada”, Camilo Nogueira recibiu o pasado venres en Compostela a gran homenaxe que merece. Un serán no que a música de Tundal, Pardal na rúa e Uxía serviu para enfiar o retrato humano e político dun home recoñecido por todo o país pola súa coherencia e honestidade. Unha noite inesquecible onde no escenario do Auditorio de Galicia as doses de emoción mergulláronse coas de reflexión sobre unha terra cantada e construída dende unha tranquila autoconfianza nas propias posibilidades.

As intervencións dos voceiros dos partidos representados no Parlamento de Galicia, Xoaquín Fernández Leicega (PSdeG-PSOE), Ana Pontón (BNG), Pedro Puy (PPdeG) e Luís Villares (En Marea), que recoñeceron as contribucións decisivas do vigués ao desenvolvemento do autogoberno, constituíron un fito que sitúa a Camilo como un referente histórico da Galicia de entre séculos, ao tempo que abre unha xanela de esperanza para recuperar no futuro inmediato consensos e posicións orixinais en temas de país. Unha xusta reciprocidade das forzas parlamentarias con quen ao longo da súa vida política foi un militante do diálogo ilimitado cos seus adversarios, aos que sempre respectou na discrepancia, mais sen renunciar nunca a convencelos das súas posicións.

Na figura deste fillo dos Romanciños, lugar do barrio de Riomao de Lavadores, celebramos as cualidades dunha persoa boa e xenerosa na que identificamos os valores do galeguismo republicano e da esquerda galega, mais tamén na que recoñecemos unha forma singular de estar no mundo, adoptando como posición vital un optimismo construtivo, natural e contaxioso, traducido en afouteza na defensa das súas conviccións tan firme que chegaba a ser considerada como expresión de teimudez.

Xaora, en Camilo admiramos a un cidadán comprometido coa súa xente e o seu país, mais ao que ningunha causa ou problema do seu tempo lle resultou allea. Na homenaxe as palabras de agarimo e admiración dos seus compañeiros e compañeira dos Verdes / Alianza Libre Europea, grupo do que formou parte no Parlamento Europeo de 1999 a 2004, expresaron a súa valiosa achega na construción do proxecto da Europa sen fronteiras, hoxe máis necesario ca nunca, cando semella que a utopía europeísta comeza a ser derrubada pola xenofobia populista.

Xunto a outros membros da súa xeración, Camilo comprometeuse no proxecto, aínda inconcluso, de reconstrución do nacionalismo galego, liderando os partidos vinculados ao pensamento do socialismo nacionalista (Galicia Socialista, POG, Esquerda Galega e PSG-EG). Dende cada unha destas formacións, Nogueira contribuíu á modernización do proxecto nacionalista, desenvolvendo un programa global e sectorial capaz de construír Galicia como auténtica nación política, aceptando a responsabilidade de valerse fiscalmente, na interdependencia doutras nacións europeas, e promovendo un desenvolvemento autocentrado dos diversos sectores da economía.

Dende estas formacións políticas, ás que podemos denominar de “Esquerda Galega”, Camilo ofreceu unha proposta organizativa, comunicativa e programática para o conxunto do nacionalismo galego que, quizais, anticipou varias décadas a bautizada agora como “nova política”. Un nacionalismo que non é nin credo nin relixión senón apenas unha proposta de autoorganización que procura o autogoberno para Galicia e as maiores cotas de benestar e igualdade para toda a súa cidadanía. Ademais, Camilo dedicou moito tempo da súa vida a estudar e divulgar de forma teimosa a historia de Galicia para denunciar así a ideoloxía españolista e a marxinación inxusta á que foi sometida durante os últimos dous séculos. Afondou tamén nas raíces do galego, que concibiu sempre como lingua universal, vinculada ao mundo da lusofonía e das culturas atlánticas, un xeito de pensar o mundo dende Galicia en constante diálogo co noso tempo.

En definitiva, como sinalou Manuel Rivas na homenaxe, “Camilo encarna todo aquilo no que se pode confiar”, ou como expresou Suso de Toro, “Camilo representa o mellor de nós, a aposta de toda unha vida para que a nosa sociedade galega sexa capaz de solucionar os seus problemas por ela mesma”. Camilo é o modelo de home coherente e honesto, práctico e apaixonado, épico e lírico, reflexivo e soñador, curioso e rigoroso, velocista e maratoniano, atacante e defensa. Nogueira representa a esperanza razonada dunha Galicia con futuro no marco da Europa dos pobos, unha Galicia construída dende unha razón esperanzada por xeracións chantadas nas raíces da autoestima do presente. Contra tantos prexuízos existentes, a figura de Nogueira demostra que en política aínda hai persoas boas e honradas, servidores públicos que merecen o noso agarimo e recoñecemento. Beizón, Camilo!

Mapas e cartas de Vigo e de Galicia

9 de Novembro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Historia, Recurso_didáctico, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo semanal en Faro de Vigo a exposición “Mapas e cartas de Vigo e de Galicia. Séculos XVII ao XX”, organizada pola Fundación Penzol na Casa Galega da Cultura de Vigo.

Coincidindo co vinte e cinco aniversario da presenza na Porta do Sol do Sireno de Leiro, a icona do Vigo de entre séculos, inaugurouse na planta baixa da Casa Galega da Cultura unha exposición de cartas náuticas e mapas de Vigo e Galicia que amosan a imaxe da cidade e da ría, así como de todo o noso país, dende o século XVII ao XX. Organizada pola Fundación Penzol e comisariada por Gonzalo Méndez Martínez, profesor da Universidade de Vigo e primeira autoridade na cartografía galega, a mostra propón ao visitante un relato visual iniciado coa “Descripcion del Reyno de Galizia” –o mapa de Galicia preparado polo dominicano Hernando de Ojea, o primeiro impreso cun trazado cartográfico realizado para Galicia e incluído en 1603 nunha das edicións do famoso atlas mundial de Abraham Ortelio publicado nos Países Baixos– e rematado coas cartas náuticas levantadas hai un século na ría de Vigo polos traballos cartográficos do buque hidrográfico da Armada “Urania”.

Unha mostra de cartografia galega, centrada de forma sutil na ría e no que hoxe cualificamos como espazo do Vigo metropolitano, que permite a posibilidade de visualizar a conformación da imaxe do país durante trescentos anos, tanto a xerada polos cartógrafos galegos como Hernando Ojea ou Domingo Fontán, como desde fóra por aqueloutros que percorreron as nosas costas, os nosos camiños ou tiveron noticia deles nos seus gabinetes. Unha exposición humilde nos medios utilizados, mais moi suxestiva para o visitante a quen se lle ofrece a posibilidade de identificar ou descubrir moitos detalles topográficos e toponímicos que hoxe resultan curiosos e significativos. Unha mostra valiosa pola súa posibilidade de aproveitamento didáctico por parte dos centros educativos mais tamén para o gozo por parte da cidadanía do patrimonio cartográficos atesourado na Biblioteca Penzol, que a pesar dos ses escasos medios, continúa funcionando como auténtica biblioteca nacional galega.

Como sinala o comisario da mostra a historia da cartografía é a do estudo dos avances nos coñecementos sobre o territorio (como sobre a propia Terra no seu conxunto) e o das ciencias e técnicas necesarias para o seu recoñecemento, medición, representación e reprodución. Mais sen esquecer que a historia da cartografía dun territorio concreto, como neste caso é o de Galicia e o da ría (ou baía) de Vigo (e, nalgún momento) das“illas de Baiona”, é froito dos feitos históricos, das decisións administrativas, dos procesos demográficos ou mesmo da súa proxección internacional (algo decisivo no caso vigués e na conformación do seu carácter portuario atlántico). En definitiva, a cartografía de cada momento (os mapas, planos e cartas náuticas) plasma de forma moi fidedigna a mudanza das divisións administrativas (neste caso das sete provincias do Reino de Galicia ás catro da división provincial vixente dende 1833), o desenvolvemento da rede de estradas e comunicacións, como o peso demográfico que vai adquirindo cada territorio (adiado en Vigo até o comezo do século XIX).

Probablemente o máis significativo da mostra sexan as distintas versións que do mapa pioneiro de Ojea foron publicadas ao longo do século XVII en varios grandes atlas europeos. Como tamén é moi chamativo o “Mapa Geographico del Reyno de Galicia”, publicado en 1784 por Tomás López, mostra da cartografía de gabinete, no que se representa Galicia na súa totalidade e os límites das súas sete provincias, utilizando unha escala 1:332.000. Con todo, a estrela da mostra, a pesar de ser apenas unha copia dixitalizada a tamaño real, é a “Carta geométrica de Galicia” (1834), o mapa de Domingo Fontán, a figura fulcral da cartografía histórica galega, á que o escritor vigués Marcos Calveiro dedicou unha extraordinaria novela (Galaxia, 2015). Semellante proeza do cartógrafo galeguista foi posible grazas a utilización dun teodolito de Gambey, construído en París en 1818, que lle permitiu crear unha base xeodésica, completada ao longo de dezasete anos, nos que percorreu de forma incansable todos os camiños de noso. Fontán levantou así o primeiro mapa moderno de Galicia, gravado en París en 1845, utilizando unha escala de 1:100.000, idéntica a utilizada noutros mapas oficias doutros países europeos. Unha peza cartográfica extraordinaria da que Otero Pedrayo dixo que era “o auténtico rostro de Galicia”.

Xaora, non entenderiamos o sentido desta exposición sen a presenza das cartas náuticas da construción do perfil da costa galega, como as incluída no atlas náutico “Le Neptune François”(1693), no “Atlas Marítimo de España” (1788) de Vicente Tofiño e, sobre todo, as levantadas hai un século polo “Urania”, buque cartográfico e escola flotante da Armada, semente da ETEA, que merecería un apartado de seu na historia viguesa.

Campo do Fragoso CLXXXVII

7 de Novembro de 2016/en Artigos Faro de Vigo, Campo do Fragoso, Celta de Vigo, Fútbol/por bretemas

GUIDETTI BLUES

Tras as actuacións desta semana no Amsterdam Arena e no Municipal de Balaídos, John Guidetti recuperou o seu protagonismo como dianteiro pelexón e rematador implacable, o que o continúa situando entre os xogadores máis agarimados e valorados polos siareiros e siareiras. Diante dun Valencia, moi intenso e comprometido na presión, o internacional sueco situado como dianteiro centro tocoulle batallar con dous centrais moi difíciles, como o congolés Eliaquim Mangala e o arxentino Ezequiel Garay, con quen nunha das súas carreiras intentou na primeira parte forzar un penalti, transformado por Clos Gómez decontado nunha tarxeta amarela para o noso nove. Mais Guidetti, dificilmente esquecerá o momento glorioso que para el supuxo na segunda escoitar a todo o orfeón de Balaídos agradecerlle o seu golazo, un caroliño de cabeza que valeu tres puntos.

E non foi doada a vitoria para un Celta que nunca tivo a pelota até a entrada na lameira de Marcelo Díaz, que substituíu faltando apenas vinte minutos a Radoja lesionado. É innegable que o medio campo do Valencia aseñorou boa parte do partido, mentres o Celta onte algo confuso e desequilibrado trataba de apurar as accións de fútbol directo sobre Aspas e Guidetti. Durante a primeira media hora só os acertos moi notables de Rubén Blanco, que recuperaba a continuidade baixo os tres paos, e os desacertos de Rodrigo Moreno e Nani diante da porta, permiton os celestes aguantar a cero a táboa de marcas. Porén, foi un agarrada inxenua de Costas sobre Rodrigo, despois de que o brasilego rematase (fóra), a xogada que facilitou que Clos sinalase penalti e permitiu que o Valencia se adiantase.

No entanto, a pesar de non contar co balón, ao que non foron alleas as baixas de Orellana e dos centrais habituais, o Celta arrepúxose decontado grazas ao empate de Roncaglia nunha xogada individual memorable. O internacional arxentino, na área rival, recuperou de cabeza o balón entre dous defensas e baixouno ao pé, cun recurte de tacón de auténtica fantasía sentou aos seus defensores para logo encarar a porta e xutar coa zurda sobre o pao longo superando a Alves, que non puido cheirar semellante xenialidade dun defensa. Un gol para enmarcar que faltando apenas dous minutos para o descanso sabía a gloria e metía ao Celta outra vez no partido.

Tras a reanudación o Valencia volveu intentalo con todos os medios atacantes dispoñibles, mesmo coa entrada en xogo de Munir e Santi Mina, que no seu regreso a Balaídos foi recibido con moitos apupos. Nesa nova angueira, o cadro che volveu petar co acerto de Rubén Blanco, que desviou a man mudada un remate de Nani que vimos dentro. Xaora, a lesión de Radoja revirou no 69 o devir do partido. A entrada para substituílo de Díaz foi decisiva para que o Celta dese un pase adiante e por fin ordenase o seu xogo. A dirección do chileno notouse decontado para que os celestes comezasen a chegar a área de Alves. Daniel Wass puido marcar de gol olímpico nun saque de recanto. Mais no seguinte, o dinamarqués fíxoo en curto sobre o Chelo para que este chegase a liña de fondo e dende alí centrase con luva de seda para que Guidetti caendo de chapa cabezase sobre a rede. Unha xogada desas ensaiadas tantas veces na Madroa, resolta cunha precisión e unha beleza abraiantes, que deixou a bancada paralizada durante uns segundos.

Coa táboa de marcas por diante, o cuarto de hora final semellaba interminable. Porén, a firmeza da batuta chilena e a seguridade do cadeado de Mos na portaría, abondaron para manter a remontada nos minutos agónicos. Certo é que o Celta non fixo o mellor partido desta tempada, mais é innegable que marcou dous goles de alta escola, que tolearon a un rival que concibiu o partido como unha auténtica final para saír da súa crise outonal. Unha semana na que Guidetti puido dirixir o seu blues.

Balaídos é municipal

25 de Outubro de 2016/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Celta de Vigo, Política, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á polémica sobre a proposta de privatización do estadio de Balaídos.

Como adiantabamos hai un mes nestas páxinas xenerosas de “Faro de Vigo”, cando comentabamos os ruxerruxes relativos á venda do Celta a capital estranxeiro, a cerna desta deboura que tanto inqueda ao celtismo estaría na interpretación do convenio asinado hai sete anos entre o Real Club Celta de Vigo S.A.D. e o concello de Vigo (sendo alcalde Abel Caballero e concelleiro de deportes Santiago Domínguez), que regulaba até 2034 o uso polo club do estadio de Balaídos, do campo de Barreiro e do complexo de Madroa, todas as tres instalacións de propiedade municipal. Un convenio de colaboración, que na maior parte das cláusulas prorrogaba o asinado en 1992 entre as mesmas entidades, cando o club afrontou o difícil proceso da súa constitución como Sociedade Anónima Deportiva, mais que en 2009, durante a preparación do proceso concursal, garantía a supervivencia do club, xa que contemplaba a posibilidade de activar na súa contabilidade estas instalacións municipais como parte do seu patrimonio, o que lle permitiu pechar un dos seus acordos con Facenda.

Un convenio que establecía como responsabilidade do Celta o mantemento de todas as instalacións e o pagamento dos seus consumos de auga e electricidade, contemplando como contrapartidas que lle correspondería o aproveitamento publicitario e comercial de fachadas, locais e cantinas. Os asinantes, o alcalde Abel Caballero e o presidente Carlos Mouriño, ademais de acordar diversas medidas de apoio ao fútbol base vigués (algunhas incumpridas daquela maneira) asumiron unha cláusula de garantía pola cal o concello podería de forma motivada deixar sen efecto este convenio se o R.C.Celta de Vigo S.A.D. deixase de ser o equipo representativo da cidade de Vigo, por traslado a outro termo municipal, ou se producise unha modificación significativa do actual réxime de propiedade da S.A.D., que implique unha alteración substancial dos poderes de control da xestión do club, salvo que sexa autorizada pola administración municipal. En definitiva, grazas a esta salvagarda o concello de Vigo conserva na súa man unha opción de ouro que lle permitiría in extremis, en condicións tan extraordinarias como as previstas, recuperar o uso do estadio de Balaídos e do resto das instalacións municipais cedidas ao R.C. Celta S.A.D. sen contraprestación económica ningunha.

A polémica actual sobre Balaídos lembra a alarma vivida en 1941 por unha presunta venda do estadio que, como relata Fernando Gallego na súa “Historia del Celta. 90 años de pasión por Vigo” (Faro de Vigo, 2013), se produciría cinco anos despois, cando Balaídos pasou a ser propiedade municipal, tras unha complexa operación financeira deseñada polo alcalde Suárez-Llanos e avalada pola Caja de Ahorros. O campo de fútbol e os seus terreos circundantes, valorados en 865.000 pesetas (unha millonada!), propiedade até entón dunha sociedade privada, pasaron a ser municipais, grazas a unha achega anual do concello de 70.000 pesetas. Setenta anos despois, coincidindo co comezo da reforma completa do estadio e co anuncio do accionista maioritario do club de presentar unha oferta de compra a prezo de auténtica ganga e sen desembolso de cantidade ningunha, o alcalde Abel Caballero constituíuse en garante de que o novo Balaídos continúe sendo un espazo público de propiedade municipal, posición que sabemos unánime na corporación.

Xaora, o anuncio do degoiro de Carlos Mouriño de mercar Balaídos, a pesar de que ten escaso percorrido, abriu unha polémica sobre as posibilidades da súa privatización. Unha controversia que lle permite ao presidente recabar apoios dalgúns sectores celtistas cos que non contaba e afastar o foco sobre a venda da S.A.D., na que o concello de Vigo, grazas a súa opción de ouro, tamén terá algo que dicir sobre a continuidade do convenio. Un momento de confusión (interesada) onde para evitar mesturar allos con bugallos convén lembrar algunhas obviedades. O R.C.Celta de Vigo S.A.D. é unha empresa privada con ánimo de lucro, cuxa decisións corresponden só aos seus accionistas. O estadio de Balaídos, o campo de Barreiro e o complexo da Madroa son espazos publicos pertencentes ao patrimonio do concello de Vigo. O celtismo constitúe un sentimento de pertenza interxeracional compartido por milleiros de persoas, sexan ou non abonados do club, vivan no concello de Vigo ou en calquera outra parte do planeta. Como non está de máis reiterar que non hai razóns obxectivas nin de interese xeral ningunhas para que Balaídos deixe de ser un estadio municipal. No entanto, se o R.C.Celta de Vigo S.A.D. muda de propiedade, por que así o deciden os seus accionistas, parece lóxico que os compradores renegocien co concello (que defende os intereses da cidadanía viguesa) as condicións de uso do novo Balaídos.