Listado de la etiqueta: francisco_coimbra

Grazas a Beltrán e Rhodes

Dedico o artigo en Faro de Vigo a agradecer a Fran Beltrán e a James Rhodes o seu emprego da lingua galega:

O 8 de outubro Fran Beltrán publicou en Twitter este chío: «En Galicia hai máis de cen formas para designar a choiva, pero todas elas escampan #Afouteza e moito #Corazón @RCCelta A seguir traballando!» O medio centro madrileño respondía así a decepcionante actuación do cadro celeste en Sevilla e aos primeiros síntomas de crise do proxecto de Antonio Mohamed. Foi o seu un exercicio responsable de celtismo da vontade, mais tamén xeneroso de galeguismo, tanto polo feito de utilizar a lingua galega nas redes sociais, como por referenciarse coa súa riqueza semántica e literaria, capaz de expresar todos os matices que sabemos identificar nas precipitacións: dende o orballo, chuvisco, chuviña e chuviscada, cando é moi lene, máis tamén como babuxa, babuña, poalla, poallada ou froalla, até chuvieira, chuvascada, xistra, ou brea cando chove a ballón (a barullo) ou a choupón para que logo escampe, estrelampe ou estiñe e máis tarde chegue a brétema, a néboa ou o neboeiro… Xaora, tampouco era esta a primeira ocasión na que o noso Iniestiña chiaba en galego, xa que o veu facendo dende as primeiras semanas en Vigo e que xustificou, como o seu esforzo por aprender a falalo, coa intención de achegarse aos seareiros e devolverlles así o agarimo que recibe.

Actitude aberta e xenerosa co galego desta promesa de dezanove anos con trazas de figura semellante á defendida polo pianista e escritor londiniense, hoxe establecido en Madrid, James Rhodes que tamén utiliza decote o galego no seu perfil (plurilingüe) de Twitter, que conta con 151.000 seguidores, desde o que expresa as súas opinións, confesa as súas experiencias e loita de forma teimosa contra os abusos na infancia que el mesmo sufriu en carne propia. Perfil desde o que a comezos de xullo, cando veu para ofrecer un concerto (memorable) no Auditorio Mar de Vigo, respondeu con elegancia e mesura a quen o criticou por utilizar o galego como «unha cuestión de respecto», «son un convidado aquí en Galicia e quero honrar iso». Comportamento de Rhodes que vai máis alá dun xesto de márketing dunha estrela cos seus seguidores ou da súa fascinación polas marabillas da nosa cidade, xa que el o concibe como un compromiso coas culturas non dominantes, a súa forma inclusiva de instalarse no mundo.

Lingua que falan e escriben de forma habitual (e de marabilla) tradutores e investigadoras da literatura galega como o inglés Jonathan Dunne, o xaponés Takekazu Asaka, a rusa Elena Zernova, a polaca Maria Boguszewicz, o italiano Attilio Castelucci ou o madrileño Francisco Coimbra, por só citar algúns dos centos de galeguistas alófonos espallados polo mundo. Lingua tamén escollida por ducias de estranxeiros que decidiron vivir en Galicia e facelo utilizando o galego como a súa lingua vehicular nos diversos eidos da súa actividade profesional e persoal. Actitude compartida polos centos de participantes nos cursos de verán de lingua e cultura galegas para persoas estranxeiras, organizados dende 1988 e decisivos para que existan centros de estudos galegos nas universidades de todo o mundo e o galego sexa estudado en todo o planeta. Neofalantes por vontade, sensibilidade, afecto ou e utilidade que ofrecen un modelo que merece ser recoñecido polo súa xenerosidade.

Nun momento de incerteza para o futuro do idioma de noso, tras a creba da transmisión xeracional e o retroceso do seu uso como lingua habitual, actitudes de simpatía como as de Beltrán e Rhodes, ou como as expresadas polos galeguistas alófonos, conforman un modelo atractivo que aquí pode axudar a superar prexuízos e falsas ideas sobre o uso social do galego, como lingua inferior de xente da aldea ou de «culturetas galeguistas». Actitudes por si soas, que sen necesidade de acudir aos manuais de sociolingüística, desminten as reiteradas falsidades da imposición do galego e da discriminación do español en Galicia, acuñadas dende hai unha década por posicións galefóbicas delirantes, que para a desgraza da convivencia, deitan cada vez maiores doses do solimán da súa intolerancia, quizais por identificarse con máis claridade coa extrema dereita.

Hoxe, no actual marco comunicacional hibridado, plurilingüe e multimodal, a oportunidade dunha lingua minorizada como a nosa pasa por recuperar o seu valor inclusivo como lingua local de instalación afectiva e efectiva do conxunto da sociedade, tanto das familias de procedencia galegófona como daqueloutras que se incorporan a nosa comunidade. Contar cun repertorio de nomes para representar a escala das precipitacións é a nosa forma única de estar no mundo, un patrimonio ao noso coidado que non podemos perder baixo concepto ningún e temos obriga de deixar en herdanza. Agradecemos que influíntes como Fran Beltrán e James Rhodes nos axuden a lembralo e a conservalo.

Onte 1818: “Crónica Córnica” de Francisco Coimbra na Universidade de Vigo

Interesantísima foi a presentación de Crónica Córnica de Francisco Coimbra, finalista do Premio Xerais de novela 2016, na Universidade de Vigo. Xosé Luís Méndez Ferrín e profesores Xosé Henrique Costas e Anxo Angueira acompañaron ao autor, profesor na Universidade de Curitiba, que nestes días visitou Galicia.

Comezou as intervencións Costas contextualizando o contido da novela: “en Europa falamos 150 linguas das que cen están en risco de aniquilamento”, “esas linguas ameazadas poden vivir ou revivir en función da vontade dos seus falantes”. Para Costas “nesta novela hai, ademais de solidariedade, humor e lirismo, moita reflexión sobre as palabras, as linguas e o cambio lingüístico”. “Mais sobre todo hai moito interese por abordar os prexuizos, neste caso daquelas persoas que non comprenden as razóns polas que se comeza a falar de novo o córnico en Cornualle”. “Como tamén se abordan outras cuestións como a inmersión escolar ou o illamento dos seus falantes”.

XG00267501A seguir interviu o escritor e profesor Anxo Angueira que confesou estar “moi sorprendido e satisfeito coa lectura desta novela”. “Non coñecía ao autor e paréceme un milagre que un mozo que conectou coa nosa cultura hai apenas uns anos chegase a facer esta extraordinaria novela de estilo directo, expositivo e sen retornelos”. “Un autor que coñece e domina lingua como demostra en frases como ‘unha fisterra estreitiña, estreita’. Unha dimensión fundamental nun autor que sabe das posibilidades deste material lingüístico, un escritor que vive dende dentro a lingua”. Seguiu Angueira sinalando que “Crónica Córnica é un libro sobre outros libros, unha novela protagonizada por un personaxe colectivo, esas 537.400 persoas, voces, terroristas, sediciosos que da noite para a mañán espertan falando en córnico”. “Unha novela onde o filolóxico esta moi presente dende un primeiro capítulo extraordinario, pola forza coa que conta un suceso marabilloso que revoluciona todo”.

Sinalou despois Angueira a importancia dos números na novela e a súa relación con Álvaro Cunqueiro e Jose Saramago. “Mais tamén está nestas páxinas o oral e o popular, con expresións de noso tan características como ‘córnico non é’, de xeito que a propia lingua popular galega é utilizada como esconxuro. Isto permite unha lectura especular da novela, que fala do córnico, pero tamén da situación de todas as outras linguas minorizadas”. “Esta é tamén unha novela sobre as relacións entre a lingua e o poder e unha canto á diversidade lingüística”. “Lembroume a Non hai outro camiño, a novela de Isaac Xubín, onde hai tamén unha alegoría da revolución e da represión. O que semella que volve un tipo de escrita na presenteira das letras galegas”.

Para Angueira “na novela volve a solidariedade dos países celtas e do celtismo”, “agradezo esa descrición tan brillante dos galegos que chegan en dorna, non podía ser doutra forma, para apoiar a insurrección lingüística córnica, un xeito de presentar o mundo da talasocracia, ese mar céltico que nos une, como sinalou o profesor Anxo Ocampo, tan presente no poema de Rosalía de Castro ao escocés Sir John Moore”. Rematando o seu discurso, Angueira insistiu que na novela de Coimbra estaba moi presente a idea de Rexurdimento, un libro no que os personaxes soñan moito, un libro que é un soño feliz”.

Xosé Luís Méndez Ferrín comezou saudando “a unha nova estrela da literatura galega” e pregándolle ao autor “que se incorpore a nosa permanente renacencia”. Seguiu Ferrín sinalando que “o medo ao esmorecemento da nosa lingua mobilizou dende o século XVIII a Sarmiento e despois no XIX e por medio da poesía aos compoñentes do Rexurdimento”. “Levamos cen anos asustados pola perda da nosa lingua, de sermos un pobo como o córnico ou dálmata que perderon a súa lingua no tempo contemporáneo”.

Lembrou Ferrín que antes de existir este libro, no século XV xa existiu Le roman de Ponthus, para cualificar despois Crónica Córnica como unha novela excelente, máis orixinal que A jangada de pedra de Saramago. A de Francisco Coimbra é unha novela filosófica ligada coas do século XVII de Swift, Voltaire ou Rousseau. Unha novela concibida para facernos pensar, suficientemente ambigua para que nos prenda e nos faga conectar con todas as reminiscencias literarias e coñecemento que temos sobre o país. Esta é unha novela que devolve ao lector cento por un”. Citou Ferrín O home que fala vegliota, o cómic de Reimundo Patiño, como un precedente dignísimo desta novela.

A seguir, Ferrín foi debullando as relacións entre Galicia e Cornualle, “fíos invisibles que aparecen de forma sorpresiva e milagreira”, “fíos que terman de Cunqueiro ou da serie Poldark ou de moitos topónimos de aquí e acolá”. “Hai hoxe un renacemento córnico modesto, que fai que existan máis dun milleiro de persoas que se xuntan para falar a lingua perdida ou filmar unha película na que se utiliza”. Rematou Ferrín sinalando que “este libro excelente de Francisco Coimbra lévanos a recoñecernos como parte dunha estrutura profunda dese mar céltico compartido”.

Comezou Francisco Coimbra salientando que “esta novela fala de calar e falar”. “Coas linguas podemos falar ou calar, negociamos constantemente en omitir ou decidimos falar. Mais no caso das persoas que falamos máis dunha lingua, estas escollas multiplícanse. Aquí en Galicia facédeo constantemente. Mais que pasaría se toda unha comunidade decidise falar nunha lingua? Desa idea naceu Crónica Córnica“. “Eu son de Curitiba, onde agora traballo; eu son de Madrid, onde nacín; eu son de Barcelona, onde fixen a Primaria; eu son de Santiado, de Pisa, de Montpellier, cidades onde vivín nalgún momento da miña vida. E eu escollín escribir esta novela en galego. Eu vivía en Brasil, traballo na Universidade de Curitiba, formo parte dunha xeración esmagada polo capitalismo. Aí tiven esa idea que naceu en galego”.

Francisco Coimbra fixo despois un eloxio da lingua galega: “o galego ten unha vantaxe que outras linguas non posúen, o seu proceso de estandarización foi distinto ao doutras linguas hexemónicas; no seu proceso de padronización o galego conservou moita diversidade de opcións, e isto supón unha gran riqueza”. “A novela foi un traballo sobre a lingua incorporando novos rexistros sobre ela. Quixen abrir outros rexistros para a lingua, amplialos co doutras linguas como un medio de expresión literaria”. “En Crónica Córnica hai unha mestura de xéneros, hai veces que o texto ten carácter enciclopédico, noutras pretende parecerse a unha guía de conversa, coa pretensión de facer un xogo de espello para expresar a semellanza entre dúas linguas como o córnico ou o galego”.

“O feito de que esta ambientada en Cornualle serve como metáfora para calquera outra comunidade. Crin que Cornualle era máis neutro por ser unha comunidade pequena e por contar cun espazo literario de seu.”. A seguir, Coimbra reflexionou sobre a idea de ‘cando morre unha lingua?’ “Os límites das linguas son moito máis difusos no espazo e no tempo do que cremos”. “O narrador non ten moita autoridade e precisa apoiarse noutros para completar a súa información, razón pola que na miña novela todas as persoas e as cousas falan, construíndo así un personaxe colectivo”.

D. Besadío publicou no Diario da Universidade de Vigo unha excelente crónica sobre a presentación.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1761: “Crónica Córnica”, a novela finalista do Xerais 2016

XG00267501Xunto á novela gañadora do Xerais 2016, chega estes días ás librarías tamén a finalista, Crónica Córnica, escrita por Francisco Coimbra, un galego de adopción, nacido en Madrid, hoxe profesor de Lingüística na Universidade de Paraná no Brasil. Unha novela sorprendente arredor da extinción dunha lingua, o córnico, no condado de Cornuallle, na illa de Gran Bretaña. Unha novela de personaxe colectivo encarnado en persoas de profesións moi diversass, como secretarias, profesoras,carteiras, pallasos e libreiros que adopta as formas dun relatorio polifónico e da crónica onde, por veces, é máis importante o non dito, o diálogo imaxinario, do que a voz directamente expresada. Unha obra que en cada páxina destila amor polas palabras e polas linguas, ao tempo que supón unha reflexión obrigada sobre a identidade e a represión lingüística. Crónica Córnica supón unha das máis orixinais achegas á narrativa galega actual, tanto pola incoporación dun novo narrador galego como pola novidosa temática abordada. Un texto moi valioso sobre o que volveremos.