Listado de la etiqueta: editorial_graó

Educación lenta

Defendo que a lentitude é unha calidade da educación. Posición que coñecín coa publicación do ensaio Elogi de l’educació lenta (Graó 2009), onde o mestre Joan Doménech propoñía unha nova ollada centrada no tempo educativo coa intención de obter aprendizaxes de calidade. Reivindicación da lentitude como cerna do acto de aprender recollida polo mestre Gianfranco Tavalloni en  La pedagogía del caracol. Por una escuela lenta y no violenta (Graó 2011) e plasmada na imaxe do vagaroso cascarolo que enfundado na súa casa andante percorre os camiños, deixando unha brillante estela o seu paso. Doménech e Tavalloni defenden diminuír a velocidade dos procesos educativos, que insisten máis nos procesos avaliadores ca na calidade das aprendizaxes. Como denuncian que a velocidade é responsable indirecta da actual crise planetaria, tanto polo incremento da velocidade no consumo enerxético superior ao da súa creación; como a velocidade de produción de refugallo é superior á da natureza para reabsorbelos. Estratexia educativa decrecentista que pasa por introducir estratexias didácticas de desaceleración que, a pesar de que poidan parecer vellas, pagan a pena recuperar. Van unhas cantas para as aulas de infantil e primaria: dispoñer de tempo abondo para escoitar, conversar e xogar entre todos e todas; recuperar a boa letra nos cadernos, compartir a lectura en voz alta, debuxar en vez de fotocopiar, cantar e danzar, camiñar a pé cos colegas, escribir cartas aos nosos correspondentes, enviar tarxetas postais, cultivar na horta escolar, recoller os datos da estación meteorolóxica, mirar as nubes do ceo ou só mirar con curiosidade pola fiestra… Reclamemos unha escola lenta que, no marco do actual deseño universal de aprendizaxe, é tamén a que mellor acolle a diversidade e a neurodiverxencia. Convenzámonos que na escola, como noutros moitos ámbitos, paga a pena ser máis lentos e volver gozar das paradas para coller folgos. Perder tempo para gañar tempo, porque a velocidade apréndese na lentitude.

Publicado en Nós diario: 19/03/2024

Onte 2094: Presentación do libro «Escuela Digit@l», un informe sobre transformación dixital educativa


Participei onte na presentación de Escuela digit@l. Los materiales didácticos en la Red (Grao 2020), o libro coordinado por Manuel Area Moreira, catedrático de Tecnoloxía educativa da Universidad de la Laguna e investigador principal do Laboratorio de Educación e Novas Tecnoloxías (EDULLAB). Todo unha honra para min acompañar aos profesores Jesús Rodríguez Rodríguez (USC) e José Peirats Chacón (Universitat de Valencia), ás profesoras Tania Braga (Universidade do Paraná do Brasil) e Mariana Maggio (Universidade de Bos Aires), xunto ao editor Antoni Zabala, na presentación internacional dun libro-informe froito dunha ampla investigación universitaria sobre a situación da transformación dixital educativa en España. Unha obra que aparece nun momento decisivo, en plena pandemia covid 19, que precipitou a educación mixta, a que se desenvolve de forma presencial e a distancia (formalmente dixital).

Un libro que na miña opinión aborda de forma innovadora a escola dixital, xa que a identifica coa rede, e polo tanto coa utilización da hipertextualidade e as súas utilidades. Un alicerce sobre o que Manuel Area organiza os conceptos básicos desta transformación dixital e propón unha clasificación dos materiais dixitais educativos, chamada a convertirse en referencial. Este carácter hipertextual, xustificado polo feito de que hoxe a comunicacion en todos os ámbitos deixou de ser alfabética para transformarse en hipermedia e transmedia, obriga a unha alfabetización nas utilidades da lectura e escritura hipertextuais. Transformación, polo tanto de tecnoloxía educativa como do propio currículum.

O carácter e o ritmo desa hibridación dos materiais didácticos, así como a posibilidade do carácter disruptivo para o sector editorial privado da transformación dixital educativa en marcha é unha das cuestións mais controvertidas do informe. De seguiren así as cousas, terán algún papel as editoras comerciais? Os actuais materiais dixitais educativos, que supoñen apenas o 3% dun mercado de 800 millóns anuais do libro de texto (datos 2019), amosan tanto a insuficiencia e atractivo da oferta como a ausencia dun modelo de negocio alternativo, que entendo pasa por abandonar o modelo de libro de texto como secuencia curricular anual dunha materia para adaptarse ao modelo dos repositorios dixitais educativos institucionais e de suscricións por accesos.

Ademais de presentar por extenso sete experiencias de bos prácticas doutros tantos centros de Primaria e Secundaria, o libro ten un interesante carácter prospectivo achegando orientación para a elaboración de materiais educativos dixitais para editoras e produtoras, para o profesorado como para o alumnado e as súas familias. Entre estas orientacións é de salientar que a elaboración dos materiais dixitais debe ser considerada como unha actividade procesual, aberta, colaborativa, experimental e hipertextual, incorporando os avances da realidade virtual e aumentada, da big data como da Intelixencia Artificial.

En resume, un libro clave para entender o proceso de transformación educativa dixital, o que se está facendo nas escolas e institutos e o que debería acometerse no futuro. Parabéns a Manuel Area e ao seu amplo número de colaboradores.