Onte 999: Gratitude

Capitan_Nemo_San_Simon_07-06-14Nin o vento nin a chuvia puideron co entusiasmo das duascentas cincuenta participantes na cerimonia na que onte demos a coñecer o ditame dos Premios Xerais 2014. A miña primeira gratitude é para elas polo seu apoio xeneroso e fraternal, pola súa calor e ledicia contaxiosas ao longo de todo o serán, fose na velada literaria coma no convivio posterior. É o espírito dos Xerais de San Simón que se multiplica despois no feis. A miña gratitude para Xavier Senín, figura esencial para o desenvolvemento do libro galego entre séculos, pola súa brillantísima loanza da lectura e a súa homenaxe aos membros da Xeración Lamote, á que el pertence. Beizón para Xiana Lastra que conseguiu emocionarnos cos seus dous temas musicais. Gratitude para as quince lectoras que tomaron as decisións dos xurados, trece delas mulleres, que apostaron polo pulo irresistible da xeración de narradoras do novo século que toma a remuda. Beizón para o traballo extraordinario do equipo de profesionais de Xerais, que dende hai máis de catro meses ocupou a Celia Torres na organización de todos os detalles do premio e a Helena Pérez, Xosé Manuel Moo e Francisco Alonso nas secretarías dos xurados. A ledicia compartida onte é a confirmación de que os proxectos con futuro son os alicerzados no rigor do traballo e os que conservan o plano dos valores sempre sobre a mesa.

Manuel G. Vicente preparou esta fotogalería do serán de San Simón.

Onte 998: Predicións

San_SimonEstivemos pendentes das diversas predicións meteorolóxicas para o serán deste sábado no que daremos a coñecer na illa de San Simón o ditame dos Premios Xerais 2014. Hai moitas probabilidades que chova, coma xa sucedeu nos dous últimos anos; aínda que tamén algunhas da existencia de clariños intermitentes. En definitiva, tempo variable e incerto, como lle acae a esta primavera do país de noso. Con todo, non teño dúbida que celebraremos o magnífico discurso de Xavier Senín de gabanza da lectura e dos membros da Xeración Lamote, gozaremos da música de Puntada sen fío, o grupo musical no que participa Xiana Lastra, gabaremos a Jules Verne na súa semana viguesa, leremos anacos d’ A illa misteriosa na tradución galega de Ánxela Gracián, coñeceremos tres novos textos, chufaremos ás súas autorías e, sobre todo, compartiremos co polbo e cos petiscos que prepara Fita anceios e angueiras de amigos e amigas chegados de todo o país. Eis a importancia do serán de convivio de San Simón. Quen dixo choiva!!!

Onte 991: Tarde en Soutomaior

Soutomaior_30-05-14_Foto_G_SanctorumNo acougo do formidable castelo de Soutomaior, ao pé do máxico monte da Peneda e co arrecendo do fondo da ría, tras o convivio dun xantar farturento e sabedeiro, os tres xurados dos premios Xerais 2014 escolleron as obras finalistas. Para min é un dos momentos inesquecibles de cada ano na editorial, unha tarde de intenso traballo dos xurados, alongada onte inusualmente, destinada a compartir as súas horas e horas de lectura en soidade. Sei que a experiencia destes xurados formados por lectoras, que Xerais convoca dende hai máis de dúas décadas, é xeralmente feliz para as participantes, aínda que nunca sexa para elas doado o momento de escoller. Nesta edición o predominio das lectoras nos xurados é moi claro, apenas 4 homes de 18 persoas, o que expresa o proceso de clara feminización da lectura literaria en Galicia. Un feito que debe ser destacado. O vindeiro sábado, 7 de xullo, coñeceremos os ditames dos xurados, tras unha semana de relectura das dez obras finalistas. Ler e reler.

Grazas a Gracia Sanctorum pola fermosa foto e pola axuda proporcionada.

Onte 970: «Liña azul» de David Pobra

Liña_azul_ribeira_09-05-2014JPG

Presentamos onte no salón de plenos do concello de Ribeira Liña azul, a obra de David Pobra gañadora da IVª edición do «Premio de novela cidade centenaria». Creo que o de Ribeira é xa un certame de noveliña (entre os 80.000 e os 140.000 caracteres) consolidado grazas aos excelentes textos de Begoña Paz, Ignacio Silva, Goretti Fariña e David Pobra, todos os catro membros da xeración de narradoras e narradores do novo século. Onte asinamos tamén a continuidade da colaboración entre o concello de Ribeira e Xerais para a quinta edición, xa convocada, que se ditaminará na primavera de 2015 e editará na de 2016.

No que atinxe ao acto literario, David Pobra (nome literario de David Pérez González) confesou ao comezo da súa intervención que unha das ideas de Liña azul fora «animar a escribir, non só a ler, unha intencionalidade recollida nas páxinas da propia obra cando se di “senta o cu e ponte a escribir”». Confesou que o maior piropo que se lle pode facer á novela é considerala «un texto inspirador», como foi cualificada por unha das súas lectoras amigas antes de publicala. David relatou as orixes da obra remontándose a súa estancia en Barcelona hai oito anos, cando estudara alí Filoloxía Galega cunha bolsa Séneca. Lembrou as súas primeiras colaboracións con Vieiros Barcelona onde publicou os seus primeiros relatos e a súa experiencia como viaxeiro da liña azul do metro barcelonés. «Creei “Historias da liña azul”, unha sección semanal na que solicitaba aos lectores ideas para o inicio do próximo relato. Aí apareceu un detective. Publicáronse vinte e un relatos, tantos coma paradas da liña».

XG00225301Intervín no acto como editor e membro do xurado para gabar esta metanovela. Unha noveliña sobre os límites e os compoñentes da novela que constitúe unha ficción sobre a xénese da ficción. Mais que tamén podería ser definida como unha obra de ficción radical sobre o proceso de escrita dunha obra narrativa na que se mesturan as fronteiras dos xéneros até confundirse. Narrativa ou ensaio? Novela negra, de intriga, de ideas, novela literaria, novela humorística? Insistín na importancia do diálogo inicial entre o autor e o seu personaxe, un detective sen nome, de quen saberemos moito máis tarde ten a súa orixe en Palmeira. Un investigador que non ten moi claro o obxecto do seu caso, mais si os límites do seu espazo, o percorrido pola liña azul do metro de Barcelona. Un diálogo entre entre autor e personaxe ampliado, logo, á participación dunha lectora que forma parte do Club de Lectores A Serpe, e despois, ás propias veces narrativas, a primeira e a terceira, que se van mesturando como os diversos rexistros normativos da lingua galega.

Rematei a miña intervención salientando que na miña opinión un dos grandes acertos de Liña azul é colocar aos personaxes na situación de abandonar a ficción e cobraren vida de seu. Esta é unha novela na que as persoas lectoras cobran corporeidade, pasando de ser espectadoras a personaxes ficcionais. Por último, interpretei o título de liña azul, seguindo o fío azul de Gustavo Martín Garzo, como unha metáfora do texto literario. Liña azul é unha obra metaliteraria provocadora, que interroga, que propón incorporarnos ao mundo da escritura, iso é percorrer as estacións da liña azul a velocidade de vertixe. Por último, expresei as melloras intencións para unha noveliña que deixa ao lectora pendurado da liña azul do texto literario. Excelente novela para un premio xa de referencia e para un autor novo que debuta na narrativa galega cunha obra importante.

Onte 964: A Gala das Letras 2014

2014050409034973880A Gala das Letras, na que se entregaron en Pontevedra os Premios AELG 2014, deixounos algúns momentos para conservar. O fermoso e firme discurso literario de Cesáreo Sánchez Iglesias, felizmente recuperado, foi a maior ledicia do serán. As palabras de Xabier DoCampo, cando recolleu o premio ao libro infantil e xuvenil, agradecendo o traballo e o compromiso coa lingua de todos os creadores. A defensa do xornalismo e do xornalismo en lingua galega feita por Carme Vidal, premiada como mellor traxectoria do xornalismo cultural. A reivindicación de maior atención para a edición de textos dramáticos, expresada por Roi Vidal e Avelino González, un chamamento a considerar polos editores. O discurso de Bernardo Atxaga (unha fachenda volver abrazalo) alertando sobre a importancia e fortaleza do pequeno, relatando con ironía a entrevista que lle fixo a Ferrín en Vigo durante unha noite, a súa admiración polos debuxos de Castelao, a súa gratitude a Celso Emilio Ferreiro e, sobre todo, a súa insistencia no valor da lingua, xa que «cando un perde a lingua queda nunha posición subordinada». Como o peche emocionante de Xabier Blanco, o noso admirado Gaiteiro de Moaña, xustamente recoñecido como mestre da memoria, que nos deixou un sabor dóce e un chisco saudoso. Parabéns aos responsables da organización da AELG, por tan magnífico e rigoroso traballo. Beizóns para Antía, Mercedes e Cesáreo.

Recomendo a excelente crónica a de Sermos Galiza.

Onte 957: Máis libros do ano

Veu esta fin de semana chea de boas noticias de premios. Tras o anuncio do da Crítica 2013 no eido da poesía para Raíz da fenda de Berta Dávila, onte se realizou o ditame dos Losada Diéguez que foron para duas obras editadas por Xerais, Caderno do Nilo de Cesáreo Sánchez Iglesias, na categoría de Creación, e Tastarabás. Enciclopedia de brinquedos tradicionais e uso lúdico da natureza de Antón Cortizas, na de Investigación. Tres libros de excelencia, apoiados polo lectorado, que agora son recoñecidos pola crítica literaria e pola comunidade académica. Tres premios estimulantes que avalan o noso compromiso coa edición cultural, un dos eixos do noso proxecto editorial. Boa colleita a do difícil 2013. Parabéns a Berta, Cesáreo e Antón!!!

Onte 936: Suso de Toro, Creu de Sant Jordi

suso_de_toroÉ unha fachenda que Suso de Toro reciba o vindeiro 23 de abril a Creu de Sant Jordi, condecoración coa que o Govern recoñece a 27 persoas e 15 entidades pola súa dedicación ao proxecto colectivo de Catalunya. O seu caso é moi singular xa que é a única persoa recoñecida que non é catalá xa que nin naceu nin traballou nin viviu nunca en Cataluña. A súa escolla débese, como fixo mención expresa a Generalitat, a que «os seus libros e artigos desenvolven unha visión positiva da identidade catalá e exploran vías de diálogo sobre a realidade política española». Un recoñecemento que chega despois do que Suso de Toro xa o obtivera en varias ocasións por parte da cidadanía catalá, tras intervencións memorables como as que fixo en TV3. Porén, non deixa de ser moi triste que un intelectual da súa importancia sexa recoñecido fóra do seu país antes ca no propio, onde nin sequera esta noticia merece ser desatacada en todos os xornais. Mágoa desta Galicia, unha entidade política sen realizar, onde reina o seitarismo cainita! Beizón para o grande Suso, de quen tanto nos orgulla a súa amizade!

Onte 935: Irmandade do Libro 2014

Irmandade_do_libro_Rianxo_05-04-2014

No magnífico auditorio de Rianxo entregáronse onte os premios Irmandade do Libro 2014 da Federación de Libreiros de Galicia. Ouvirmos, Galaxia, Rosa Aneiros, Chus Pato, a libraría Ramón Cabanillas de Cambados, a biblioteca de Redondela e a do CEIP do Rosal foron as gañadoras dun serán onde apenas se fixeron referencias á situación precaria da libraría e do libro en Galicia. Por ventura as palabras de Pilar Rodríguez Álvarez, a presidenta da Federación de Libreiros de Galicia, lembraron que existen dificultades para o libro de texto, motivadas pola competencia dos contidos dixitais, así como a necesidade de formación do sector libreiro para afrontar as mudanzas do novo paradigma. Non obstante, nas conversas durante o viño, respirábase entre moitos libreiros o alento do medo sobre a incerteza da vindeira campaña de texto, da que todos sabemos depende a sobrevivencia da libraría de proximidade. Confeso que saín de Rianxo moito máis preocupado do que cheguei.

Onte 921: «Funambulistas» de Mercedes Leobalde, premio Ánxel Fole de narrativa

Lugo_22-03-2014_Praza_Maior

Viaxamos a Lugo (ía frío) para participar na reunión do xurado do Premio Ánxel Folle de narrativa convocado polo concello de Lugo. Marica Campo, Olga Novo e máis eu decidimos outorgar o premio, entre as sesenta e dúas obras participantes (si, 62), á ultima das presentadas, a identificada co número 62, Funambulistas (lema «Piñata«), que resultou ser de Mercedes Leobalde (@Brancasombra). Como sucedeu outras veces nas que participei nun xurado literario, lamento que ademais da gañadora non puidésemos ter premiado ademais un par de obras de excelencia e grande interese, coma nesta ocasión foron as presentadas cos lemas «Luca Pacioli» e «Jane Doe», para as que agardo a mellor fortuna.

Funambulistas, a gañadora, é un libro de vinte e cinco relatos, a maior parte deles moi breves, apenas un par de páxinas, algúns entremesturados, que finalmente acaba conformando unha novela sobre a fraxilidade contemporánea, na que todas as persoas dunha ou doutra maneira vivimos na corda frouxa, ao fío das consecuencias do inagardado ou do fortuíto. Escritos nunha prosa esencial, depuradísima, sintética, moi cálida e divertida (lembroume a de Carlos Casares), empregando unha diversidade de voces (con preferencia pola primeira) e de procedementos narrativos, Funambulistas denuncia un tempo de desigualdade e violencia cos humildes, sobre todo coas mulleres, mais no que é posible enxergar a esperanza e o inconformismo ganduxado cos fíos dun humor moi sutil e da proximidade do cotián. Relatos inesquecibles pola potencia da súa brevidade centraminada como «Negrón», «Tatoo» ou «Amencer», co que pecha o orixinal, combinánse con outros como «My sweet love», «Lúa contra o baleiro» ou «O Porsche e o caracol», onde se vai densificando o relato nas marxes do concepto de novela. Non é casual que nun dos relatos, «Declaración de amor do xadrecista», a voz narradora diga: «Porque todos somos funambulistas nesta vida, pero a vós me enfronto, case infecta, porque asumo que nalgún momento da partida, se esta paga a pena, a guerra a grande escala é inevitable». Unha frase de «espírito funambulista», case anticipatoria do sucedido onte en Madrid, onde millóns de persoas participaron na Marcha da Dignidade.

Tempo haberá para debullar devagariño esta marabilla que é Funambulistas, unha obra que aventuro terá unha gran acollida da crítica e dun lectorado interxeracional, que rematará emocionado e rendido a súa lectura. Ledicia, ademais, incrementada pola posibilidade que este premio supón de incorporar ao noso catálogo a unha nova narradora, Mercedes Leobalde, á que apenas coñeciamos polo Facebook, tras a publicación do seu primeiro libro de poemas, Chamádeme Eva, gañador no 2012 do VII Premio de poesía erótica Illas Sisargas, convocado polas edicións Caldeirón e o Concello de Malpica. Parabéns por este Funambulistas, que moito os merece.

Onte 920: Noite da Edición 2014

Gala AGE 2014. Premiados

A situación crítica do sector editorial galego e o temor provocado no sector do libro educativo polo anuncio da Xunta de Galicia de experimentar a «dixitalización completa» nalgúns centros do último ciclo de Primaria e do primeiro da ESO estiveron moi presentes nas intervencións da Noite da Edición que celebramos onte en Betanzos, no fermoso edificio que fora concibido para Arquivo do Reino de Galicia. Porén, máis alá destas treboadas, ás que cómpre facerlles fronte con serenidade e firmeza, a noite dos premios dos editores galegos constituíu unha excelente oportunidade para comprobar a calidade, rigor, excelencia e diversidade que a pesar destes tempos difíciles mantén a edición en galego. Unha inxección de autoestima e responsabilidade gremial, que boa falta nos facía.

Polo que correspondeu a Xerais, celebramos os premios recibidos por Vento e chuvia de Manolo Gago, como mellor libro educativo do ano, e Tastarabás de Antón Cortizas, como mellor obra editorial, senllas obras ao coidado do noso compañeiro Ramón Domínguez, que amosan as moitas posibilidades que o proceso de hibridación ofrece. Como tamén celebramos o recoñecemento a Berta Dávila, como autora do ano, tras a sorpresa que supuxo a publicación do poemario A raíz da fenda, do que estamos preparando a terceira edición, e o posterior premio de narrativa curta O derrardeiro libro de Enma Olsen. Mención á parte merece o premio para Carme Couceiro e Pepe Díaz, os libreiros da Libraría de Couceiro da praza do Libro da Coruña, co que recoñecemos, cando chegan a súa xubilación, o seu compromiso co libro galego durante máis de tres décadas. Premios ben merecidos como os recibidos por Alvarellos, Galaxia e Kalandraka no resto das categorías.

Lonxe de calquera conformismo paralizante, os editores galegos amosamos onte que hai razóns para a esperanza e para a recuperación do sector do libro.