Onte 783: «Cartas de inverno», o booktrailer

Hai libros que traen un pan dentro das súas páxinas. A novela Cartas de inverno de Agustín Fernández Paz é un deles. Aínda lembro cando lin o orixinal dunha sentada na mesa do meu despacho, o que é ben difícil. Quedara entusiasmado, sen alento. Coma recordo a sorprendente reclamación que recibimos dos propietarios dunha casa semellante á que aparecía na portada da primeira edición, un feito que nos fixo reflexionar sobre as fronteiras pouco definidas existentes entre a ficción e a realidade. Desque foi publicada, a comezos da primavera de 1995, cando a colección Fóra de Xogo estaba no seu limiar, esta novela de Agustín non cesou de contar co apoio do lectorado. Nestes días superamos os 90.000 exemplares vendidos e as trinta edicións (a cifra máis elevada da historia da editorial). O pasado ano, Antonio Seijas publico unha magnífica novela gráfica (tamén moi ben recibida) e ágora acabamos de publicar a edición da novela en epub. Foi traducida a media ducia de linguas e en todas triunfou, sobre todo en catalán. Para celebrar semellante proeza, onte subimos un booktrailer que preparou David Rodríguez. Cartas de inverno é un libro de medo que atrae coma o imán ao ferro. Si señor. Todos os parabéns para Agustín!

Onte 782: O valor dun triángulo

O Celta gañou o seu terceiro partido de liga (todos os tres en Andalucía), sen dúbida, grazas a un agasallo de Beto, que errou entregándolle a bóla a Álex López. Foi un acto de xustiza poética, xa que na primeira parte o porteiro sevillista debeu ser expulsado cando na área pequena agarrou polo colo a Augusto Fernández. Porén, non estivo no erro do gardarredes portugués a orixe dunha vitoria tan traballada e merecida como a da noitiña do sábado, que afasta ao Celta das posicións de maior perigo. O triunfo alicerzouse dende a defensa, grazas ao funcionamento perfecto dun triángulo de dimensións variables, que tiña dous vértices en Cabral e Fontás, a parella de centrais, e o terceiro en Borja Oubiña, o medio centro máis atrasado, que rexe coma eixo do equipo. Ese triángulo funcionou á perfección; empurrou ao conxunto na primeira parte, cando Álex e Augusto aseñoraron o xogo de ataque, e protexeu a Yoel na segunda, cando o Sevilla embestiu enrabexado pola súa inferioridade na táboa de marcas. No valor do deseño dese triángulo está nacendo a recuperación do xogo e, sobre todo, dos resultados do Celta. Un acerto táctico de Luis Enrique e o seu equipo técnico, apenas un detalle xeométrico, que ben merece ser recoñecido e gabado.

Onte 781: «A memoria da choiva», thriller literario

Foi este Samaín moi chuvioso na terra nosa e, no meu caso, moi rosaliano. E non só por gozarmos do concerto d’ A miña primeira Rosalía en Compostela, mais sobre todo polas moitas horas que dediquei á relectura no ipad d’ A memoria da choiva. Creo que non erro cando afirmo que con esta segunda novela Pedro Feijoo acadará a súa madurez como narrador de longo alento. O autor d’ Os fillos do mar conseguiu o que os editores sabemos é o máis difícil, ofrecer unha segunda novela que confirma as expectativas creadas cun debut magnífico, no seu caso o de hai apenas un ano e medio, período no que leva cinco edicións en galego, unha tradución ao castelán e o premio San Clemente dos lectores de Bacharelato. Pedro confirma e, por se non abondase, avanza, xa que ofrece un thriller literario sorprendente, orixinal, ambientado en Compostela, sobre o pano de fondo da figura de Rosalía de Castro, dándolle protagonismo á primeira edición do seu libro fulcral, Follas novas. Con esta novela o mundo literario galego entra na serie negra.

Artellada sobre unha coidada estrutura de seis actos, na que se alternan as voces de tres narradores en primeira persoa, así como moi diversas homenaxes literarias, Feijoo relata a trepidante investigación dunha serie de crimes en serie acontecida en Compostela nos dez días anteriores ao 17 de maio; mortes que semellan estar unidas pola relación coa figura de Rosalía de Castro. Unha construción estritamente ficional de xénero negro na que se ofrece un retrato paródico, irónico e desprexuizado da cultura literaria galega e algunhas das súas institucións. Unha novela capaz de engaiolar ao lector ou lectora ao longo de case cincocentas páxinas coa investigación duns crimes de brutalidade extrema realizada por unha parella de investigadores moi pouco convencional, o xornalista Aquiles Vega e a profesora da facultade de Filoloxía Sofía Deneb. Unha investigación paralela (tamén unha perigosa aventura) á que realiza a Policía, que os leva a procurar a relación existente entre cada unha das mortes coa interpretación dalgúns versos de Follas novas e coa peripecia vital dalgúns dos descendentes da parella Murguía-Castro.

Aventuro que os milleiros de lectores da primeira novela (como aqueloutros novos) quedarán entusiasmados con esta segunda aventura, tan diferente temática e espacialmente, mais na que o autor confirma a súa habilidade como construtor de personaxes inesquecibles (Adriano, Aquiles, Sofía, Tino…) e narrador de intrigas complexas capaces de entreter e interesar a públicos diversos. O coidadoso desenlace, medido ao ritmo da marea, é un broche de ouro para unha novela na que se mestura con esmero a poesía coa vida, o amor coa morte, a memoria coa futuro, o mundo e o texto literario coa súa representación na ficción. Por moi diversas razóns, esta novela vai dar moito que falar e escribir. Sei que teremos oportunidades de volver sobre ela. Chegará ás librarías a finais da vindeira semana e será presentada en roda de prensa o 15 de novembro, venres, ás 16:30 no Modus Vivendi, unha das súas localizacións emblemáticas.

 

Onte 780: «A miña primeira Rosalía»


Neste Samaín de vento e chuvia, atrevémonos a coller a autoestrada esvaradía para asistir no serán de onte ao concerto compostelán d’ A miña primeira Rosalía. A pesar da violenta bategada, sobre todo ao regreso na noitiña, moito pagou a pena a viaxe. Unha ducia e media de artistas, convocados pola teimosía de Xosé Lastra, o argalleiro deste proxecto, continuidade do iniciado o pasado ano con O meu primeiro Celso Emilio, desenvolveron no escenario dun Principal petado as doce cancións do libro disco homónimo de Xerais.

A hora e cuarto do concerto foi de exaltación da poesía rosaliana a ritmo de música galega de raíz, coa presenza de inequívocos momentos jazzísticos: Unha excelente combinación á que non foron alleos os arranxos de Xurxo Varela e Nani García, sobre once temas rosalianos e a famosa homenaxe de Curros á autora de Follas novas. Como era de agardar, no concerto inundouno todo a voz excepcional de Xiana Lastra, que acada cotas memorables en temas como «O ceo azul clarísimo» de Rodrigo Romaní e, sobre todo, en «A xusticia pola man», unha canción composta e arranxada por Pablo Sebio expresamente para este proxecto. A interpretación excepcional de Xiana Lastra (dificilísima pola escala tonal na que se ten que mover) deste primeiro poema galego de rebelión, apoiada pola narración de Mini, foi un dos momentos máis emocionantes e aplaudidos do serán. Magníficas foron todas as interpretacións de María Manuela, ilustradora tamén do libro, bordando os temas populares como a xoldra de «Imos bebendo», con todos os músicos e os bailaríns sobre o escenario. Potentes e clarísimas, como é adoito, as de Mini e Mero, dous grandes mestres da nosa música popular, nas que merece unha mención á parte «Lévame a aquela fonte cristaíña», composta polo propio Mero, canción chamada a se converter nun novo himno rosaliano. Un concerto que sempre foi a máis, co apoio que nas pezas finais achegaron aos músicos deste proxecto artístico dirixido por Xurxo Varela o gaiteiro Anxo Lorenzo, a pandereteira Olga Brañas e os bailaríns Marcos e Gabriela.

O proxecto «A miña primeira Rosalía», que ten o seu corazón no libro cedé de Xerais, que chegará ás librarías galegas nos vindeiros días, amosa tanto o talento artístico deste excepcional grupo de músicos como o seu afán de homenaxear a unha Rosalía sempre viva, moderna e rebelde. «A miña primeira Rosalía» continuará por outras localidades do país. Aconsello non perder este concerto, é unha marabilla!

 

Onte 779: Retoques na LOMCE

Á última hora, no trámite do Senado, o Partido Popular (presionado polos seus conselleiros de Educación de diversas comunidades, entre elas Galicia, agobiados polas dificultades de financiamento) decidiu abrir a man e introducir algúns retoques na LOMCE. Modifícase o calendario de implantación, alongándose a tres anos e adiando un curso o inicio na ESO, Bacharelato e FP; renúnciase a darlle máis peso á relixión nas ensinanzas non obrigatorias; e suavízase a redacción da obrigatoriedade de ofrecer unha alternativa en castelán nos modelos de inmersión lingüística. Mudanzas que pretenden maquillar un texto que sen dúbida continuará sendo rexeitado pola oposición e pola maior parte da Comunidade Escolar. En todo caso, non nego que como editor educativo o alongamento do calendario de implantación a tres cursos e o adiamento até 2015 do inicio nos cursos impares de Secundaria supón un alivio, xa que a esta altura descoñecemos tanto a estrutura como os contidos do currículum. Non é posible editar materiais didácticos de calidade ás cegas, sen currículum nin fundamentación didáctica específica nin modelo de interoperabilidade para os recursos didácticos dixitais. Ábrese así a segunda fase do proceso de reforma educativa, a que corresponde ao seu desenvolvemento curricular e organizativo polas diversas comunidades autónomas. Agardo que en Galicia a consellaría de Xesús Vázquez o faga coas maiores doses de información transparente, axilidade e interlocución con todos os sectores implicados.

Onte 778: «Vento e chuvia»

Memorable presentación espectáculo do proxecto «Vento e chuvia. Mitoloxía da Antiga Gallaecia» de Manuel Gago a que onte tivo lugar na igrexa da universidade compostelá. Na primeira parte o profesor de Historia Antiga da USC Marco García Quintela, Manel Cráneo, o ilustrador, e Manuel Gago, o autor do texto e deste proxecto de edición estendida, presentaron os contidos principais do libro e dos materiais adicionais. Insistiron todos os tres no esforzo realizado de reconstrución visual e de humanización dunha sociedade concreta, a da sociedade da Idade de Ferro, anterior á invasión romana. Cráneo desvelou con detalle o proceso de creación de cinco das imaxes principais «dunha obra que alumbra a existencia dun riquísimo panteón de deuses e deusas na Idade de Ferro, capaz de crear unha pequena mitoloxía». Gago encadrou o proxecto no esforzo por poñer o patrimonio no centro do debate cultural. «Vento e chuvia é unha ollada sobre un período que deixou unha fonda pegada no noso patrimonio dende unha abordaxe transversal, no que están presentes disciplinas como a arqueoloxía, a historia, a toponimia e a onomástica». «Un proxecto no que se mesturan a investigación, a divulgación, a fantasía e a literatura». Tras estas intervencións, as máis de duascentas persoas asistentes gozaron durante máis dunha hora da representación dalgúns dos textos do proxecto a cargo de Soledad Felloza, Anabel Gago, Belén Constenla e Avelino González. O libro estará dispoñible nas librarías galegas a partir de finais da vindeira semana. O 15 de novembro en Biblos de Betanzos e  22 na Libraría Couceiro de Santiago e o 1 de decembro en Culturgal os autores presentarán o «making off» do proxecto e asinarán exemplares do libro. Un proxecto de edición híbrida moi coidado e novidoso do que nos sentimos moi orgullosos e esperanzados. Parabéns moi merecidos a Gago e Cráneo.

Onte 777: Irmandade TV

Parabéns a Irmandade TV, a canle de televisión en galego e en liña, que onte comezou a emitir o seu debate en directo. Este programa semanal (martes, 21:30 horas) de debate sobre temas de actualidade política e social, presentado por Aurèlio Lópes, constitúe a estrela dunha programación na que polo momento hai espazo para as entrevistas («Caleidoscopio») e para a música galega («Fouce Sonora»). No programa de onte Aurèlio entrevistou a Francisco Rodríguez e conversou con Goretti Sanmartín, Martiño Noriega e Antón Baamonde. Adiante co varal, outra televisión tamén é posible!

Onte 776: Máis peso para a relixión

Son de natural optimista da vontade, porén cada vez estou máis convencido de que aquilo que sae mal de inicio ten moitas posibilidades de acabar aínda moito peor. Eis o exemplo meridiano do probable resultado final da LOMCE dos fachendosos Wert e Gomendio. Fixeron caso omiso da importante folga da comunidade educativa da pasada semana, mais abondaron unhas declaracións do representante dos bispos para que o Partido Popular, tan sumiso coa Igrexa católica, estude modificar a lei no trámite da súa lectura no Senado. Agora os bispos exixen que a relixión teña máis peso na Educación Infantil e no Bacharelato (os niveis non obrigatorios). É dicir, sen eufemismos nin tecnicismos curriculares, pretenden que (como conseguiron para a Primaria e para A ESO) sexa unha maría de oferta obrigatoria en todos os centros (alternativa a unha materia de «Valores éticos e cívicos») e que ademais sexa avaliable (que compute para bolsas e axudas). Recoñecida xa a educación diferenciada, este novo estatus de materia de oferta obrigatoria para a relixión satisfaría todas as aspiracións da Igrexa católica. E logo din Wert e Gomendio que o obxectivo da LOMCE é reducir as taxas de abandono temperán. Si home si.

Onte 775: Lou Reed

A conmoción que na rede produciu a noticia do pasamento de Lou Reed é explicable polo seu carácter de mito xeracional. Desaparece unha lenda, un heroe do rock and roll, un creador iconoclasta, un músico que durante catro décadas apadriñou as diversas variacións da música popular do noso tempo. Un artista capaz de reinventarse varias veces ao longo da súa vida creativa, sen abandonar as rúas novaiorquinas que fotografou con alma romántica. A súa adaptación d’ O corvo de Edgar Allan Poe expresa a súa condición de lector, da que falou nesta entrevista en TV3, como a importancia que concedeu aos textos das súas cancións o converteron nun dos grandes poetas da historia do rock and roll. Lembrarémolo.

Onte 774: Celta cinco

O Celta marcara un gol nos cinco últimos cinco partidos, mais onte en Málaga sumou cinco goles nun encontro inesquecible, marabilloso. Así é a gramática do xogo celeste, capaz nunhas oportunidades de desacougarnos, mais tantas outras de facernos gozar e soñar. Cando o barco estaba nas pedras, Luis Enrique foi capaz de sacalo coa suavidade dun capitán experto. Abondoulle reforzar a defensa coa entrada de Cabral e Aurtenetxe e axeitar apenas o seu debuxo táctico ás características do seu cadro de xogadores. O xixonés baixou do andamio e adiantou a Borja para dirixir a orquestra, unha medida esencial para reequilibrar as funcións de Fontás e Álex, dous xogadores que onte ganduxaron senllas actuacións memorables. Mais todo o equipo deu unha exhibición, unha lección de fútbol tremenda, un recital de xogo que cunha intensidade e confianza nas propias posibilidades asombrosa foi noqueando amodiño aos malacitanos. A achega de Nolito pola banda esquerda resultou imprescindible, xa que é (como o meu admirado Aspas) deses poucos dianteiros posuidores de carga eléctrica abonda para iluminarnos con goles extraordinarios, como o que meteu onte o gaditano coa perna dereita, tras un pase longo, tamén extraordinario, de Andreu Fontás. Unha xogada de fútbol de salón das que prestan no campo do Fragoso. Nalgúns momentos deste partido (insisto) incríble, o Celta lembroume a aqueloutro de Víctor Fernández que tecía o xogo da serpe, intenso, fermoso e moi goleiro. Agardemos que con este partido remate a longa pretempada, coas súas probas e resultados incertos. Como di a miña sogra Concha, hoxe chegou o mar á ribeira. Cómpre, pois, continuar polo esperanzador ronsel aberto na Rosaleda. En todo caso, na noitiña do martes gozaremos en Balaídos dun partido no que sen urxencias nin dramatismos poderemos atuar ao mellor equipo do mundo. Os celtistas somos incorrixibles, recuperamos decontado o entusiasmo.