Onte 1017: Matute

matuteO pasamento de Ana María Matute provócame saudade, a melancolía dóce da marcha dunha narradora moi admirada. Apenas tiven oportunidade de saudala unha vez e aprezar a fortaleza da aparente fraxilidade de quen confesou facer do seu oficio de escritora unha forma de salvación e de inconformismo co mundo, un xeito de promover mudanzas e novos horizontes. Foi unha nena da guerra asombrada polo horror, para quen a fantasía foi unha forma de protexer aos seus lectores e lectoras dos seus medos. Foi tamén unha pioneira, xunto a Carmiña Martín Gaite, nun mundo literario de homes, unha muller capaz de mover límites, superar dificultades e crear unha obra extensa e diversa que aventuro será máis valorada co paso do tempo. Sen esquecer a achega decisiva que fixo á creación da literatura infantil española, como autora de títulos alborais como El polizón de Ulises, premio Lazarillo 1965, ou El saltamontes verde (1961). Beizón, Matute.

Onte 1016: «All Is Silence»

all_is_silenceA recensión de Eileen Battersby no The Irish Times de All Is Silence (Todo é silencio) testemuña a proxección e o prestixio acadado pola obra de Manuel Rivas en lingua inglesa, ademais da xenerosidade coa que se expresa a crítica irlandesa (como a inglesa), moito menos contida na gabanza e na utilización dos cualificativos ca galega. «Novela marabillosa», «unha novela case irlandesa», «un “tour de force” coas obras narrativas publicadas en calquera lugar e calquera idioma», «posúe unha ollada errante e algunha das mellores liñas da ficción contemporánea» son algunhas das valoracións dunha crítica que gaba tamén o traballo de tradución de Jonathan Dunne e relaciona a novela con outras anteriores de Rivas, The Carpenter’s Pencil (O lapis do carpinteiro) e Books Burn Badly (Os libros arden mal). Para non esquecer. Grande!!!

Onte 1015: Transmisión interxeracional do galego

transmision_xeracional

Interesoume moito o anuncio que coñecín onte da celebración en Carballo do 9 ao 11 de xullo do curso de verán «Para transmisión interxeracional do galego», organizado pola Universidade da Coruña en colaboración coa CTNL. Ninguén pode negar que as politicas lingüísticas actuais son incapaces de facerlle fronte ao imparable proceso de substitución lingüística, unha fractura (unha hemorraxia) que de non ser pechada (ou atallada) decontado pode levar á desaparición do galego. Só coñecendo e reflexionando sobre os condicionantes determinantes que dificultan ou rachan a transmisión da lingua, outrora natural, no eido familiar e no da escolarización temperán e primeira, será posible restaurar a cadea e enxergar un novo futuro para o noso idioma. Xaora, como demostra o contido do programa do curso, existen experiencias e modelos de intervención que melloran a transmisión interxeracional. Coñecelas e visibilizalas axudará a crear modelos e prácticas normalizadoras. A pesar de non podermos participar, seguiremos pola rede os contidos deste curso tan interesante.

Onte 1014: Pobreza infantil

1403369755_994167_1403369901_noticia_normalLeo unha reportaxe desacougante de Cristina Huete sobre a situación precaria dos comedores escolares. Relátanse situacións tremendas, como a dos rapaces que non poden facer fronte ao copagamento sendo obrigados a almorzar nun recanto do comedor «un anaco de pizza da noite anterior ou unha peza de froita, mentres o resto dos seus compañeiros come quente«, o que consitúe unha situación de desigualde inadmisible que atenta contra a dignidade destes menores. Outra das situacións de pobreza infantil severa que, segundo informa Confapa, neste verán afectará a 800 menores en risco de exclusión que, a pesar da aprobación da proposición non de lei de AGE, non teñen garantida unha boa comida diaria. A realización de campamentos urbanos nos centros e o aumento das partidas de emerxencia social son dúas medidas urxentes para evitar calquera tipo de exclusión escolar. Todos os escolares teñen dereito a ser alimentados e vestidos con igual dignidade durante o período escolar coma no estival.

Onte 1013: O escritor na súa terra

Homenaxe-Xabier-Docampo_21-06-2014
Acompañamos onte primeiro a Xabier DoCampo na homenaxe que lle rendeu a AELG en Castro de Ribeiras de Lea e despois, no serán, a Ramón Vilar Landeira na presentación en Cerceda d’ Os televisores estrábicos, o seu primeiro primeiro libro de relatos. Dous actos que moito pagaron a pena nos que celebramos a memoria do berce e da infancia, conformada no texto literario e madurecida na patria da lingua.

En Castro da feira, onde o mundo se chama Terra Cha, homenaxeamos a Xabier Docampo, o fillo de Raimundo o muiñeiro do Castro e de Teresa a costureira. O seu irmao Agustín Fernández Paz nunha intervención memorable celebrou a súa arte de contar –de quen non dubido é o mellor contador oral da literatura galega– as historias recibidas e as propias, a súa emoción como lector e a súa preocupación pola lectura como competencia cívica, o seu oficio como ensinante, o valor que o chairego dá á amizade, as súas habelencias como cociñeiro, a súa fidelidade coa terra e coas raíces, como a lealtade e a defensa inquebrantable coa patria da lingua, un patrimonio da humanidade enteira. O relato emocionante daqueles seus días de infancia no Castro realizado no acto polo Xabier será unha desas alfaias orais que sei confesaremos con fachenda termos escoitado. Grande, moi grande, Xabier!!!

Os_televisores_estrabicos_Cercedo_21-06-2014

En Cerceda, nas terra de Ordes e Bergantiños, Ramón Vilar presentou diante máis dun centenar dos seus veciños e amigos o seu libro sobre a precariedade e a precarización neste tempo de crise, onde é difícil subsistir con «mínimos de record», como reza a canción de Ataque Escampe. Os televisores estrábicos é un libro de mudanzas, tránsitos, apenas tatuaxes da realidade actual, retratos fugaces de xentes que non aparecen nas páxinas dos xornais. Un libro breve e potente, un debut moi prometedor, no que se aposta mesmo pola creación de Grandil como un mundo literario propio. Na biblioteca de Cerceda gustei moito da calor coa que Vilar foi arroupado pola súa comunidade, coma souben do seu humor retranqueiro e dotes de finísimo narrador oral no relato que fixo do que lle aconteceu hai unhas semanas cando ía presentar a Santiago un libro dun seu amigo ou cando comentou as notas de lectura recibidas no seu teléfono. Magnífico, Moncho!

Entre a treboada intimidatoria e os fumes mestos de Meirama regresamos contentos coma cucos dunha xornada memorable na que acompañamos a dous escritores (de xeracións ben diferentes) na súa terra.

Grazas a Agustín Fernández Paz por achegarnos o texto da súa laudattio a Xabier.

Onte 1012: Nos Eidos de Padriñán

BqmM1FTIYAEY19kCase un centenar de persoas participaron na presentación d’ A memoria da choiva de Pedro Feijoo na Adega Eidos. Na que Xaime Corral, libreiro da Librería Nós, organizadora e alma mater do acto, definiu como berce de albariño, na parroquia de San Xes de Padriñán, na lameira de Pedregal, apenas a cinco centos metros da praia de Silgar, gozamos da maridaxe entre a palabra e o viño, a literatura e a viticultura.

Os protagonistas dun solpor espectacular sobre a illa de Ons foron as dúas novelas de Pedro Feijoo e os viños de Eidos, especialmente Contraaparede, o meu albariño de querenza, que cufei ben chufado, como merece. Ao comezo, a profesora Dolores Tobío nunha gran intervención literaria colocou a etiqueta azul á novela de Feijoo, «que zumega galeguidade polos catro costados». Logo chegou o diálogo de Feijoo cos lectores e o momento da longuísima sesión de sinaturas. Tras a visita ás instalacións da adega, a cata dos seus viños, non podemos máis que recuperar aqueles versos de Ramón Cabanillas de Terras de Salnés:  «Bordóns de veigas mimosas / e dos parrales costeiros / onde os asios do albariño / mostran a cor do ouro vello / como nos agros latinos / do faustiniano Falerno.»

Onte 1011: Galeuscat

19-06-2014

O presidente da Xunta compartiu co lehendakari e o presidente da Generalitat a bancada de convidados do acto de proclamación de Filipe VI. Unha fotografía que pasará á historia como mostra da corrección institucional de Mas e Urukullu, mais na que nós identificamos tamén que o futuro de Galicia, como comunidade histórica que é, dependerá tamén do proceso político en marcha aberto polos gobernos catalán e vasco. O feito de que El-Rei no seu discurso nomease a Antonio Machado, Salvador Espriu, Gabriel Aresti e Daniel Castelao, así como que expresase un recoñecemento das »linguas cooficiais», non foi inocente, xa que, sen dúbida, estas mencións de figuras literarias vinculadas á memoria republicana ían dirixidas a eles dous, aos gobernos que presiden e ás cidadanías que representan. Galicia, por fortuna, como ben sabe Feijoo, non poderá quedar allea ao que suceda no futuro en Euskalherria e Cataluña. Eis a oportunidade que para Galicia supón o modelo Galeuscat no proceso (para min) inevitable de mudanza comezada, sexa «nova transición» ou (ogallá) proceso (re)constituínte, como propón Suso de Toro.

Onte 1010: O galego desaparece de Infantil

1403027648_044744_1403028069_noticia_normalOs resultados da enquisa da Mesa pola Normalización sobre o uso do galego como lingua vehicular dos centros de Educación Infantil (o que inclúe o emprego de materiais didácticos en galego) testemuña o que xa coñeciamos: o Decreto de Plurilingüismo provocou a súa práctica desaparición en todas as cidades. Tras catro cursos de Política Lingüística de Feijoo, o galego xa é de facto unha lingua estranxeira, allea e descoñecida para os nosos picariños, mesmo máis co inglés, que chegan á Educación Primaria sen apenas competencia oral ningunha na lingua propia nin experiencia do seu emprego no momento decisivo das aprendizaxes da lectura e escritura.

A pesar de que a Xunta nega esta evidencia, aferrándose a súa pax lingüística, este retroceso prodúcese en todo o territorio galego, sobre todo nas vilas, como ben coñecemos os editores pola diminución brutal das vendas dos nosos métodos de Educación Infantil en galego. Polos datos dos que dispoñemos estimo que a porcentaxe de alumnado deste nivel escolarizado de forma predominante en galego está entre o 10 % e o 15 %, entre dous e tres mil picariños por cada nivel de idade. Apenas outro síntoma da aceleración do proceso de substitución lingüística, unha desfeita cultural cuxas consecuencias dubido saiban valorar as persoas que promoveron contra vento e marea a modificación do modelo lingüístico educativo do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004. Un dano para a lingua galega xa dificilmente reparable.

Onte 1009: Con Alfredo Conde

Tras a presentación o venres do libro de poemas de Carlos Negro volvimos onte a Bertamiráns, a nova cidade de Ames, para acompañar a Alfredo Conde na de Chovida do ceo, a segunda novela protagonizada polo seu comisario Salorio, o que dera a coñecer en Ósos de santo. O café Ferlós da praza da Mahía encheuse para escoitar ao autor, ao crítico Xosé Antonio López Silva e a Alfredo Padilla, que cantou unha milonga e un par de tangos.

Un serán excelente de música e novela. Xosé Antonio López Silva comezou lembrando que para Paul Auster a novela policíaca éra coma un caixón para introducir todo aquilo que quixese o narrador. Nese ámbito situou a Chovida do ceo, «unha novela de xénero que comeza cun cadáver sorpresivo, sorprendente, situado no escenario que dfine a historia e os personaxes. Dende aí todo vaise centrando e concentrando». «Novela, pois, compostelá, unha Compostela coma é, vetusta, dacabalo da realidade do roubo do Códice Calixtino. Mais unha novela que homenaxea, tamén, a Mahía, espazo onde se desenvolven moitas das escenas, como este Café Ferlós, onde hoxe estamos, onde hai os mellores cruasáns da comarca». Referiuse, despois, López Silva, ao xogo irónico entre autor e narrador, así como a intención de Conde de levar o culturalismo ao xénero policíaco. Citou a Pedro Laín Entralgo para quen «a novela policíaca é estritamente intelectual, xa que sempre trata de recompoñer unha historia que falta». «En Chovida do ceo o que consigue é a reivindicación da novela policíaca intelectual parareivindicar o local, a ironía e o gozo do lector». »Unha gran novela dun excelente autor», rematou.

No seu discurso Alfredo Conde confesou que quería que «as súas novelas policíacas fosen novelas, nas que sei sae un retrato social». «Interésame a ollada sobre o social, a reflexión, moito máis ca as persecucións de coches e a súa velocidade».

 

Onte 1008: Culturgal 2014 en marcha

Cartaz-copiaPresentamos onte no Pazo da Cultura de Pontevedra o Culturgal 2014, que celebraremos alí do 5 ao 7 de decembro. A ampliación do perímetro de Culturgal,coa incorporación de novos expositores, disciplinas (singularmente a cultura gastronómica), públicos e a ocupación de todos os espazos do recinto; a constitución dun foro de encontro de creadores de todas as disciplinas, así como a procura dun modelo económico sostible para a feira, na que é imprescindible para a súa viabilidade a corresponsabilidade dos públicos e os patrocinios privados son os principais obxectivos que nos sinalamos os organizadores para esta edición. A obriga de Culturgal é todas as edicións sorprender,innovar e visibilizar os produtos e servizos das industriais culturais galegas en todos os seus eidos. Eis un proxecto ilusionante no que contribuiremos co noso esforozo.