Onte 1689: Xerais Básicos Ciencia

XG00252601Entre os lanzamentos de Xerais desta primavera destaca Historia do ADN. 40 anos de revolución biotecnolóxica de Daniel Soutullo, coa que abrimos Xerais Básicos Ciencia, unha colección de divulgación científica en galego dirixida por Miguel Vázquerz Freire. Unha serie concibida para dirixirse a un público amplo e curioso, non especializado en temas científicos, así como para servir de material de consulta e lectura nas bibliotecas do ensino secundario. Unha proposta, que cremos novidosa no entorno editorial galego, onde apenas se editan libros de ciencia e tecnoloxía. Unha aposta, tamén, pola divulgación como forma de coñecemento e polo emprego do galego para abordar estas materias que nalgúns casos, como os da Física, Química e Matemáticas, foron expulsadas do sistema educativo tras o Decreto de Plurilingüismo. Xaora, están en preparación O libro do ceo de Irene Baspino, Óscar Blanco e Óscar Sánchez, Terra. Viaxe arredor do mundo dun divulgador científico de Xurxo Mariño e Universo matemático de Antom Labranha.

Poema de hoxe 141: «A entrega» de Manuel María

E podo afirmar coa boca chea:
paisaxes, cousas e animais
falan galego.
Só en galego
se pode comprender e posuír
a total plenitude desta terra.

Manuel María, Oráculos para cabaliños do demo (1986)

Onte 1676: Día de Internet

Día de InternetA importante mobilización que na rede provocou Manuel María, a manifestación de Queremos Galego e as actividades que se desenvolveron com motivo do Día Das Letras Galegas agocharon a celebración, tamén onte, do Día Mundial das Telecomunicacións e da Sociedade da Información (popularmente, Día de Internet). Uha data para avaliar o estado da axenda dixital galega e comprobar se foi pechando a fenda dixital que arrastramos. Tras a consecución do dominio puntogal, non vaiamos a pensar que todo está listo na internet en Galicia.

O feito de que o número de dominios sexa aínda cativo ou que a propia Xunta de Galicia non teña finalizada a migración de todos os seus servizos (os correos electrónicos punto gal comezaron a poder utilizarse onte), amosa as dificultades e lentitude desta implementación decisiva para a cultura e a tecnoloxía dixital en Galicia. Como tamén son moi a ter en conta as investigacións da comunidade académica sobre os programas de dixitalización educativa que, a pesar da grandilocuencia das declaracións dos responsables de AMTEGA e da Consellaría de Educación, amosan o fracaso deste proceso de experimentación.

Non teño dúbidas que esta é outras das cuestións de país, onde debería acordarse unha posición orixinal. Secasí, a Axenda Dixital de Galicia 2020 deberia ser concibida como unha estratexia compartida polas institucións públicas, as empresas, os axentes tecnolóxicos e o conxunto da cidadanía. Un reto que require, ademais, un liderado e un compromiso institucional que onte botamos en falta.

Poema de hoxe 138: «Testemuña» de Manuel María

Agardo, ano tras ano, pola rosa
que ten de agromar fermosa e branca
para xustificar así a miña vida
escura e caladiña baixo o vento
sutil e misterioso da saudade.
E falo decote nesta música
na que canta Galiza dende sempre.

Manuel María, «Testemuña» (1956)

Poema de hoxe 135: «Os soños na gaiola» de Manuel María

Galiza somos nós:
a xente e mais a fala.

Manuel María, «Galicia» (1972)

Poema de hoxe 133: «Versos para un país de minifundios» de Manuel María

A fala é a voz da terra
e mais do mar,
o vencello que nos xungue
no tempo cos que foron
e mais cos que han ser.

Manuel María, «A fala é comunión e sentimento» (1969)

Poema de hoxe 132: «As rúas do vento ceibe» de Manuel María

O idioma é a vida,
o coitelo da dor,
o murmurio do vento,
a palabra de amor.

Manuel María, «A fala» (1979)

Onte 1669: A estrea de Tellado

As primeiras declaracións de Miguel Tellado, despois de ser elixido novo secretario do Partido Popular de Galicia, dan un pouco de medo. Volver axitar ao electorado conservador utilizando a falacia da «imposición del gallego» e criticar a Lei de Memoria Histórica argumentando que en Alemaña «no se han retirado todos los símbolos nazis», ademais de escaso coñecemento sobre a situación sociolingüística de Galicia  e da historia alemá, amosa unha actitude moi pouco conciliatoria. Non descarto que despois do congreso da pasada fin de semana, Feijoo pretenda afondar no que algúns teñen xa bautizado como «novo galeguismo sen galego», ou «galeguismo sen fronteiras», sendo estas declaracións iniciais de Tellado apenas un anuncio do que virá. Como tampouco descarto, eu que son inxenuo, que se trate apenas dun esvarón de quen non tivo tempo abondo para elaborar máis o seu discurso. No entanto, as apelacións ao «galeguismo cordial» que utiliza decote Feijoo non encaixan cando o seu número dous recupera aquel argumentario antigaleguista tan eficaz para gañar ao bipartito. Estamos quizais co vello conto do reparto de papeis entre o bo presidente e o seu home de partido.

Onte 1665: A Rosalía das Barxas

rosalia_moaña

Abraiante o mural realizado polo alumnado e profesorado do IES As Barxas de Moaña deconstruíndo ao xeito rosaliano o cadro de Delacroix «A liberdade guiando ao pobo». Unha peza de seis metros de longo e case tres metros de alto que volve demostrar a atracción icónica de Rosalía capaz de continuar conectando coa mocidade como ningunha outra figura da nosa cultura. Como se pode comprobar no vídeo que preparou a profesora Luz Beloso, un código QR nun dos laterais do mural permite acceder dende o mobil ao vídeo animado da «Xustiza pola man», un dos poemas emblemáticos de Follas novas preparado o pasado curso polo alumnado do mesmo instituto. Esta Rosalía afouta das Barxas guiando ao pobo galego énchenos os depósitos de entusiasmo e esperanza. Marabilla destoutro traballo do alumnado e profesorado de 4º de ESO e 1º de BAC do Obradoiro de Artes Plásticas deste centro público de Moaña. Beizóns!!!

Onte 1661: A breve historia da literatura de Mercedes Queixas

feira_libro_santiago_02-05-2016

Acompañamos onte a Mercedes Queixas na presentación do seu libro De pergamiños, follas voandeiras, libros ao punto gal na Feira do libro de Santiago, un evento sempre polémico que este ano coincide na Alameda co balbordo das festas da Ascensión e con outros actos importante da programación cultural compostelá. Mercedes Queixas comezou a súa intervención lembrando que a orixe deste ensaio estivo na Breve historia da literatura galega que publicara en 1999 en Edicións A Nosa Terra. “Aquel foi un punto de partida, un traballo actualizado agora coas novas ferramentas que nos últimos quince anos foron xurdindo na investigación literaria galega”. “Esta obra pretende ser un paseo, apenas un petisco antes de adentrarse na literatura galega. Aquí están esbozados os camiños da nosa literatura nun rexistro propositadamente divulgativo para un lectorado curioso que quere coñecer o seu papel no ámbito da literatura universal”.

XG00247201Lembrou a autora que escollera un poema de Manuel María no que fala do poema como un ser vivo coa intención de considerar tamén como tal a literatura galega. “Así o quixen expresar no propio título, que expresa diversos momentos históricos dun proceso que se alongou desde hai oito séculos. A miña intención foi ofrecer unha panorámica sintética de cada etapa coas súas pautas. Utilicei ao comezo do libro dous poemas de amor, unha cantiga de amor de Airas Nunes e un poema de Berta Dávila, para expresar este camiño de oitocentos anos”. “A obra constitúe unha panorámica moi aberta e sintética, onde non hai espazo para facer unha relación de datas, nomes e obras. Porén, había que ofrecer un relato da historia literaria galega, o que supuxo un reto”. Referiuse, despois, Queixas as razóns polas que o libro estaba dedicado ao seu alumnado, cando ela mesma entraba na maioría de idade docente. “Era moi importante ter en conta un destinatario para unha obra con este afán didáctivo e divulgativo”.

A seguir, Mercedes Queixas salientou que pretendeu incluír os avances que nos últimos quince anos se produciron na investigación literaria galega,como tamén que aparecesen os nomes silenciados, os que neste relato semellan sempre invisibles. “Hai por iso unha razón propositiva na presenza de mulleres, dende a Idade Media, até as voces máis contemporáneas como a de María do Carme Krukemberg, a xéneros como a literatura infantil e xuvenil ou a toda a rede de tradución tan importante para a proxección internacional da nosa literatura.”

Rematou Queixas referíndose a fraga de diversidade de xéneros da nosa literatura, metáfora de biodiversidade recollida no booktrailer que para a obra preparara Distrito Xermar. “Esta é unha historia felizmente inconclusa. A historia literaria galega é un proceso vivo no que estamos autoxenerando novas formas de expresión.” Concluíu a autor aconfesando que  “a escrita deste libro foi para min un refuxio, un xeito de GPS na procura da raíz, das fortalezas da nosa literatura no medio da campaña que vivimos de ataque ao galego”.