Vigo romano

/en , /por
A descuberta dun ara funeraria demostra o carácter bimilenario da cidade de sal.

Un país digno

/en /por
A raíz do meu comentario sobre o 23-F recibo por correo unha aclaración dun meu amigo que me parece moi significativa e que moito agradezo. Transcríboa tal como a recibín:

Nestes días de repaso á memoria lin moitas tonterías e nimiedades sobre o 23-F. Non lin que en todas as nosas cidades, houbo unha “defensa” civil dos concellos. Durante toda a noite foron ocupados polos concelleiros e militantes de Unidade Galega, penso que a iniciativa foi daquela coalición, case podo aseguralo, tería que confirmalo Camilo ou Carlos Vázquez, e estivemos acompañados polos compañeiros do Bloque e algúns do PSdeG. Fixémolo de modo consciente, era unha resistencia simbólica, mais militante. E non puiden evitar lembralo cando repasei o que ocorreu no 36, cando tamén os concellos foron o lugar da resistencia civil, ao menos na miña cidade. A iso da unha da madrugada chegaron diante do pazo de Raxoi unha columna de artillería dirixida polo gobernador militar da praza, comandante Bermúdez de Castro (que fora prácticamente obrigado polos seus oficiais a sumarse ao golpe) e recibiu as chaves do Concello, que deixara Anxel Casal había uns minutos, de mans do xefe da policía municipal, Vez Quijano. Este sería un dos que asasinou uns días despois a varias persoas, entre eles a Alonso Puente, “Nécoras”.
Volvendo ao noso 23-F, logo que fracasou, o día despois a iso das doce do mediodía o entón alcalde, Souto Paz, recibiu unha chamada telefónica: “le habla el mando militar de esta plaza, a partir de este momento le devuelvo el mando de la plaza”.
Con isto quero dicir que frente ás estupideces e ás trivialidades que levo oído e lido estes días, aquel golpe era verdadeiramente un intento de repetición do que desencadenou a Guerra civil española. Só non lle podían temer os políticos da dereita, eles non habían ser sacados das súas casas de noite polos fascistas, o resto tiñamos todos fundados temores. A pesar do cal na Galiza houbo xestos de resistencia e de dignidade civil que non foron rescatados para a nosa memoria. O cal paréceme gravísimo. Non sei o que fixeron en Madrid, mais nos nosos concellos esa noite existiu un país digno.

23-F

/en , /por

Onte cadaquén contou a súa experiencia daquela noitiña de infamia. De todos os relatos que lin o que máis me gustou foi o de sihomesi, tanto pola súa interpretación do acontecemento (unha parodia) como pola publicación completa da famosa lista.
Falar en primeira persoa do que aconteceu hai vinte e cinco anos demostra que para ninguén é doado facer este exercicio de memoria. Inevitablemente, queirámolo ou non, todos imos construíndo o relato das nosas vidas e facemos casar as pezas (os recordos) para que o conto sexa verosímil. Esta é a razón pola que algunhas persoas se expresan con maior discreción e obxectividade ca outras. Alá elas. Os lectores e lectoras xa valorarán.
Eu fixei na memoria aquela noitiña co recordo da dignidade de dúas persoas: o sociólogo Carlos Lerena e o meu amigo Camilo Nogueira.
O conto foi que os alumnos de quinto de Pedagoxía organizamos do 23 ao 27 de febreiro de 1981 a Primeira Semana de Educación, un conxunto de conferencias e debates arredor da Renovación Pedagóxica. Para iniciala, o luns 23, convidamos ao sociólogo da educación (falecido en 1983 nun accidente de tráfico), primeiro, a participar na facultade nun debate con Herminio Barreiro, sobre “Educación e loita de clases”, e, logo, a pronunciar unha conferencia no auditorio da Caixa de Aforros sobre “O oficio de mestre”. Cando estaba a punto de rematar o debate, un bedel da facultade veu nervioso a contar que no Congreso entrarán un grupo de gardas civís. A pesar do rebumbio que suscitou a noticia, os organizadores (ben aconsellados polo profesor Antón Costa) e o propio Lerena acordamos que non deberiamos mudar os nosos plans e marchamos para a Carreira do Conde onde, a partir das oito e pico, escoitamos a maxistral intervención de Lerena (logo publicada en galego no derradeiro número d’ As Roladas 2). O certo é que algúns dos meus colegas estaban escoitando a radio e cando anunciaron que Miláns del Bosch sacara en Valencia os tanques a rúa, a conferencia rematou en poucos minutos, sen espazo para pregunta ningunha.
Logo, fomos con Antón Costa ao local do noso partido, onde atopamos, nunha pequena oficina, a Carlos Vázquez e a Camilo Nogueira contactando coa nosa xente en diferentes localidades. Eles dous quedaron alí toda a noite e nós marchamos, bastante preocupados, para casa a escoitar a radio. Ao día seguinte, pola tarde, acordamos reanudar as actividades da Semana de Educación, na que tamén participaron Federico Martín Nebras, Pilar Benejam e Fabricio Caivano, todos os tres figuras destacadas da escola das pombas, causa que, dende entón, non abandonamos. Meses despois, topeime co 23-F en Colmenar, mais iso xa son historias de ardor guerreiro que non paga a pena nin lembrar.

Verderón

/en /por

Onte pasei case todo o día viaxe. Ao mediodía presentamos un libro no vagón dun tren e pola tarde din dúas conferencias consecutivas na cidade guindastre.
A experiencia do tren demostroume que continúa sendo interesante procurar espazos singulares para presentar un libro. A vella locomotora santiaguesa e o coqueto Verderón (noutrora de primeira e terceira, ao tempo), reconvertido en aula de cultura, servíronos para dar a coñecer a epopea dos homes da vía e para reflexionar sobre o papel do tren na promoción da lectura. Os fotógrafos non pararon de tirar e mesmo puxémonos no posto do maquinista (preguntábame cómo se pode parar semellante bicho?).
Na primeira conferencia da tarde coñecín a dous grupos de estudantes do Ciclo Superior de Artes gráficas, moi curiosos e participativos. Sorprendeume que se interesasen tanto polas cuestións tipográficas e de economía editorial.
Na segunda, reuninme cun foro de profesoras do CEFORE para falar de cómo concibía as relacións entre o autor-editor. Comprobei con satisfacción que algúns blogueiros tiñan alí moitos seguidores. Foi un pracer debater de literatura e edición con xente tan ponderada e ben informada, o que non é moi frecuente.

Memoria histórica

/en , , /por
No artigo da semana, a raíz da publicación recente de dous libros magníficos, propoño tres tipos de accións claves para a recuperación da memoria histórica sobre a represión.

A fotografía corresponde a Volta dos Nove de Baiona.

Historia da primeira edición de "Con pólvora e magnolias"

/en , , , , /por
A presentación da edición ilustrada de Con pólvora e magnolias (o público ateigou coqueto salón de Caixa Galicia) serviu para que Ferrín desvelase nunha intervención preciosa algúns pequenos segredos da primeira edición, aparecida baixo o selo do Grupo de Comunicación Poética Rompente.

Ferrín confesou que o libro nacera dalgunha maneira en Compostela en 1976. Pretendeu reunir nun libro poemas, na súa maior parte, publicados en revistas de fóra de Galicia, xa que daquela non existía un grupo de lectores e críticos atentos á edición poética. Ocupouse do “book design” Luís Mariño e da edición Carlos Delgado, imprimíndose o libro en Gráficas Minerva de Santiago. Coa idea de reducir os custes ao máximo utilizouse papel alba (dos de envolver) e unha tinta de cor lila que pretendía reforza o carácter de edición underground precisa nun tempo de ruptura estética e política.
A edición, sufragada polo autor, foi incorporada ao selo Rompente (movemento bautizado con este nome por Bernardino Graña), constituíndo o primeiro libro independente que saíu en Galicia sen consulta previa “voluntaria” (trámite ao que estaban obrigados os editores, que non posuían número de rexistro –todos os galegos, coa excepción de Val de Lemos de Manuel María– e todas as publicacións autoeditadas).
O momento máis emocionante da presentación produciuse cando a actriz Mónica Camaño leu unha escolma de poemas do libro, entre os que destacou a súa interpretación de “Estas como caída” e “Reclamo a liberdade pro meu pobo”. Un acto que verdadeiramente pagou a pena.

Hai trinta anos

/en /por

Sucedeu hai hoxe trinta anos como recorda emocionado Pepe Cáccamo.

Historia do libro

/en , /por

Pasei boa parte da tarde debullando esta espléndida Historia del libro de Frédéric Barbier que Alianza porá nos andeis das librarías dentro duns poucos días. Concibida dende unha perspectiva interdisciplinar, e moi ancorada, quizais excesivamente, na cultura e tradición editorial francesas, a obra vai abordando tanto a evolución do soporte, dos materiais e dos procedementos cos que se foi confeccionando o libro ao longo da historia, como os aspectos literarios, económicos, sociais ou políticos que determinaron o seu progreso e a súa permanencia.
Interesáronme moito as notas eruditas á marxe, enchidas de citas e curiosidades, ademais dos aspectos referidos aos cambios no uso das tipografías (“en caso de dúbida, empregue Caslon“), así como á evolución da tecnoloxía do papel e os procedementos de composición e impresión, aspectos que foron determinando a actual fasquía diso que chamamos libro. Como volume de referencia, recoméndoo aos profesionais da edición e aos amantes da historia da cultura impresa.

11 de setembro de 1973

/en , /por

Os compañeiros de Esquerda Nacionalista recordan, no triséximo segundo aniversario do asasinato do presidente Salvador Allende as súas emocionantes palabras derradeiras emitidas por Radio Magallanes dende o Palacio de la Moneda:

  • Trabajadores de mi Patria, tengo fe en Chile y su destino. Superarán otros hombres este momento gris y amargo en el que la traición pretende imponerse. Sigan ustedes sabiendo que, mucho más temprano que tarde, de nuevo se abrirán las grandes alamedas por donde pase el hombre libre, para construir una sociedad mejor.

Mellor libro do ano

/en , , , /por
Onte á noite fomos a Auria a participar na cerimonia de fallo dos Premios Irmandade do Libro organizados pola Federación de Libreiros de Galicia. Tivemos a fortuna de recibir o premio ao mellor libro de 2004. Foi unha alegría, sobre todo, porque supón un primeiro recoñecemento para o traballo xigante que realizou Antón Costa durante unha década.
Os editores debemos agradecer a existencia de premios a obras xa editadas (moi escasos en Galicia), porque supoñen unha visibilidade para o noso traballo. Agradecemento maior cando son os libreiros (eses militantes fantasía da causa da lectura) os que recoñecen a calidade dunha obra inserta nunha concepción da edición estritamente cultural, que, ademais, e a pesar das súas dimensións (1.280 páxinas), non recibiu axuda ningunha institucional para a súa publicación. Feito máis significativo, aínda, por non tratarse dun libro literario, que xeralmente reciben unha maior atención. Agardo que este premio nos axude a continuar dando a coñecer unha obra da que, tanto o seu autor como os editores, nos sentimos tan orgullosos.