Onte 521: «Como salir de esta»

/en , , , , , , /por

Aproveitando a fin de semana, completei a lectura de Como salir de esta, o magnífico ensaio sobre a crise económica en España do xornalista José Luis Gómez, editado por Actualia, un selo da editorial coruñesa Netbiblo do editor Carlos Iglesias. Aprendín unha barbaridade con este libro de divulgación económica escrito con prosa xornalística e espírito didáctico da mellor escola. Máis de duascentas páxinas trepidantes nas que se radiografía con claridade esta crise de débeda (sobre todo privada) á que se lle impuxo como mellor receita unha devaluación interna baseada nos tres principios da axenda alemá para España: «impostos máis altos, salarios máis baixos e moito desemprego».

O diagnóstico de Gómez afonda sobre os efectos das políticas de consolidación fiscal (o eufemismo técnico dos «recortes» dos servizos públicos, definidos aquí como «austericidade»)  que están provocando un aumento da desigualdade e da pobreza até os límites da exclusión social que ameaza a máis de once millóns de persoas. Crise que para o autor chantou raíces no modelo produtivo da burbulla inmobiliaria dos anos noventa do século pasado e nas dificultades actuais de crecemento, competitividade e produtividade do conxunto da economía española. A pesar de que Gómez non é un gurú nin falta que lle fai, arrisca enxergando unha saída para a crise baseada na corresponsabilidade, na equidade social e no rigor das politicas fiscais. Consciente que coa austeridade non abonda, propón políticas de crecemento inseridas nun plan de reformas en profundidade e ao longo prazo, no que é indispensable a implicación dos axentes sociais, destinadas a potenciar a produtividade e aumentar a competitividade. Para saír da crise precísase producir e exportar máis, realizando unha aposta decidida pola economía produtiva como camiño de creación de emprego. Gómez aposta, ademais, por un reforma profunda das administracións públicas e por unha nova política fiscal que grave as transacións financeiras, aplique máis impostos aos máis ricos e, sobre todo, combata a economía somerxida.

Mención á parte merece a coidada escrita dun texto concibido coma un complexo mosaico informativo, capaz de integrar datos, gráficos, reflexións e testemuñas moi diversas de economistas, xornalístas e políticos, ademais das moi escollidas citas literarias coas que o autor adoita pechar algúns dos parágrafos máis argumentativos e cada un dos capítulos. Un acerto! Un libro que aproveitei moito e recomendo vivamente. Parabéns para o autor e para os editores.

Onte 514. #CuestiondeEducacion

/en , , , , /por

Excelente foi o regreso do Salvados de Jordi Évole cun programa sobre a situación da educación pública en España. As entrevistas con Jurjo Torres Santomé e o director da escola Pública Antaviana, quizais foron menos espectaculares que a reportaxe sobre a Primaria finalandesa, mais foron moi eficaces para diagnosticar as nosas principais carencias. Ademais, o programa serviu para presentar o que son as necesidades reais do noso sistema escolar, a maior parte delas afastadas das propostas da LOMCE de Wert: un novo sistema de formación inicial, acceso e formación permanente do profesorado; unha maior autonomía da comunidade educativa para o desenvolvemento do curriculum; máis recursos para desenvolver programas de atención ao alumnado con necesidades educativas especiais; unha maior estabilidade do modelo organizativo e do marco curricular; unha participación máis activa das familias dentro e fóra da aula; a gratuidade de todos os servizos educativos e materiais didácticos; a integración dos centros nunha única rede pública… No programa foi para min moi impactante a testemuña dun cidadán finlandés que denuncuiou a existencia no seu país dunha xeración perdida (a dos que hoxe frisan os trinta anos) debido aos recortes que se efectuaron en educación a comezos dos anos 90. A exitosa experiencia finlandesa amosa que investir no profesorado é a clave para conseguir un sistema educativo que garante a igualdade de oportunidades e promova a cohesión social. Parabéns para Jordi Évole e o seu equipo capaz de presentar en menos dunha hora un diagnóstico e un modelo educativo alternativo á contrarreforma Wert.

Onte 513: Tirar do fío

/en , , , /por

Tras a incrible interpretación de Cospedal negando de raíz calquera relación da dirección do PP cos sobres de Bárcenas e a súa contabilidade oculta, era inevitable que Rajoy continúase na súa comparecencia (sen xornalistas e sen preguntas) polo mesmo camiño. Foille moi difícil, como demostra a súa cara demudada, máis apostou por xogalo todo á carta da súa credibilidade, da firmeza da súa palabra. Utilizou a estratexia do cinismo vitimista na que se culpabiliza de todo ao mensaxeiro (neste caso á prensa capitalina) nunha confusa teoría da conspiración «contra o seu partido, contra el coma presidente e contra España», na que chegou a incluír á súa feble e «leal oposición». Porén, tras ter faltado tantas veces a palabra dada á cidadanía, esta apelación á credibilidade, baseada na utilización do argumento de autoridade –mesmo co seu momento fachendoso de rexistrador «a min non me facía falta meterme en politica» ou a teatralización dramática da lectura do «falso, falso, falso»– non funciona. Rajoy lembroume ao patético Aznar do cumio dos Azores enredado nas súas mentiras ou aqueloutro voceiro arrichado dos «hilillos de plastilina» da crise do Prestige.  O sucedido onte demostra que Gürtel aínda pode dar moito de si, mesmo algunha sorpresiña para a política galega. Tanto os papeis de Bárcenas como as dilixencias previas do caso confirman os pagos en «B» que o Partido Popular de Galicia facía dos seus actos electorais, apenas un fío da conexión galega da trama, tras a que estaba o vilagarcián Pablo Crespo, que chegou a ser secretario de organización do partido en Galicia nos anos noventa. Como a estas alturas xa ninguén dubida que a crise dos sobres foi xerada dende dentro do propio PP, probablemente coa intención de substituír a Rajoy no marco dunha operación quizais máis cobizosa. Este escándalo é tremendo, apenas un iceberg dun sistema politico corrompido, un nobelo do que o xuíz instrutor do caso debe tirar do fío, un punto sen posible retorno.

Publicado en Galicia confidencial.

Onte 509: Parlamento ao Rojo vivo

/en , , , /por

A supervisión (un eufemismo da linguaxe administrativa para evitar a a palabra «veto») que Pilar Rojo, presidenta do Parlamento Galego, pretende realizar das persoas convidadas polos grupos parlamentarios  da oposición para asistir aos plenos é unha manifestación de autoritarismo na institución que representa á cidadanía galega. Tras esta medida inédita en tres décadas, como esoutra decisión da presidencia de interromper o sinal das emisións de radio e televisión do salón do plenos, é moi probable que se agoche a intención de Alberto Núñez Feijoo de impedir que nas bancadas da tribuna do Hórreo se visualice tamén o fondo descontento social coa política do recortes do seu goberno e do de Mariano Rajoy. O «plantón» de onte dos tres grupos da oposición, que non de cadanseu voceiro, é unha medida tan excepcional coma proporcionada a este intento inadmisible de patrimonialización da sede parlamentaria coma se fose un club privado con dereito de admisión. Unha situación que a presidenta debería reconducir decontado, se non quere ampliar a fenda entre a cidadanía e a institución parlamentaria; sen esquecer que os grupos da oposición saben que non poderán manter esta posición nos plenos de forma indefinida. Pilar Rojo debe recuperar canto antes a sensatez e e cortesía propias da institución que preside. Non ten outra saída que tender novas pontes coa oposición.

Onte 503: Soberanía

/en , , , /por

A aprobación por unha maioría clara do Parlament de Catalunya da Declaración de Soberanía supón un fito no proceso histórico de autogoberno de Catalunya. No entanto, hoxe non é doado doado enxergar cales poden ser as consecuencias dun acto político protagonizado polo Parlament (como institución que representa a vontado do pobo catalán) que procurou os seus alicerces e a súa lexitimidade nos dereitos históricos do pobo catalán e na súa vontade democrática de “iniciar o proceso para facer efectivo o exercicio do dereito a decidir o seu futuro político colectivo”. Nin tampouco é doado albiscar qué implicacións pode ter para o futuro de España, do País Vasco ou de Galicia, concibido coma un taboleiro dinámico, polo movemento dunha das súas pezas. Máis alá das reaccións que poida suscitar no Goberno de Rajoy, a declaración terá unha apreciable repercusión internacional, o primeiro efecto que procuraban os seus promotores. Cataluña activou o seu proceso de soberanía.

Publicado en Galicia confidencial.

Onte 501: Día George Orwell

/en , , , , /por

Sempre tiven presente que foi George Orwell quen propuxo crear un ministerio da verdade en 1984. No seu ensaio Politics and English Language, no que estudaba as viaxes de Gulliver (1946), afirmaba que «a linguaxe política –que a pesar doutras diferenzas é igual en todos os partidos, desde os conservadores aos anarquistas– está deseñada para facer que as mentiras semellen veraces e respectablemente asasinas». Sentenza que non perdeu, magoadamente, actualidade ningunha e que coincide coa celebración do primeiro Día de George Orwell, creado pola Asociación Premio George Orwell e a editorial Penguin para lembrar cada 21 de xaneiro o pasamento do autor de A revolta dos animais. Unha historia fantástica (edición galega de Positivas, 1992) ou Homenaxe a Cataluña, entre outras obras memorables. Un autor que merece ser recuperado.

Onte 500: Independencia

/en , , /por

O barómetro político de inverno de Catalunya amosa que un 60 % dos cataláns enquisados están de acordo en que o Parlament aprobe unha declaración soberanista.  Mais ollo! Un 56,9 % están de acordo en que Catalunya se independizase de España e se convertise nun novo estado dentro da Unión Europea, mentres que un 35 % se declara en desacordo. Diante destes resultados parece cada vez máis claro que o debate político catalán do futuro se centrará non tanto no debate sobre a constitucionalidade da consulta de autodeterminación (como insiste o PP e a prensa madrileña) como en cal é a maioría suficiente para declarar a independencia. Estas porcentaxes amosan que o proceso social está en marcha. A cidadanía catalá empuña as rendas do seu futuro.

Corrupción política, tolerancia cero

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío do escándalo de Luis Bárcenas, reflexiono sobre a corrupción politica.

Os 22 millóns de euros que Luis Bárcenas gardaba en contas correntes en Suíza e os sobres extra de canto menos cinco mil euros que entregaba ao remate das reunións do Partido Popular son senllas noticias que producen tanta e tanta indignación cidadá que poderían ser a pinga que, por fin, fixese derramar o vaso da corrupción política e do financiamento ilegal dos partidos políticos en España. Noticias que coinciden, ademais, con novas revelacións do patético caso Urdangarín, que afecta ao entorno da Casa Real, e cos efectos devastadores dunha crise económica e social que emprobrece e debilita a sectores máis humildes da sociedade.

É un auténtico escarnio que estoutro importante episodio de corrupción estea protagonizado por que foi un influínte dirixente do mesmo partido que promove as chamadas “políticas de austeridade”, que provocan recortes nos servizos públicos básicos de sanidade, educación e dependencia e que retira a paga de nadal e baixa o salario aos funcionarios. É unha burla á cidadanía saber que algúns membros do PP recibiron cartos en negro de orixe descoñecida, mentres as cifras de desemprego se achegan aos seis millóns de parados e o goberno concede unha vergonzosa amnistía fiscal a algúns defraudadores.

Por moito que a versión oficial do Partido Popular insista estes días en botar balóns fóra e situar a Luís Bárcenas alleo á súa organización –foi despedido en 2010, a raíz de ser imputado no caso Gúrtel–, por moito que intente establecer distancias co seu comportamento e coas súas responsabilidades, é imposible ocultar que quen foi tesoureiro durante case dúas décadas coñece moitos e importantes segredos do partido. Bárcenas non foi un dirixente popular calquera. Entrou a traballar en AP en 1982. Logo foi nomeado xerente do PP por Rosendo Naseiro, daquela administrador do partido, que dimitiría en 1990 por un suposto caso de financiamento ilegal. Despois, accedeu á tesourería, controlando dende o seu despacho da sede de Génova (edificio que sería adquirido en 1996) as contas do partido e de cada unha das súas organizacións territoriais. Tras o estoupido do caso Gúrtel, a estrela do tesoureiro devalou, mais conserva información moi valiosa para o seu partido e mesmo para as batallas internas que se poidan librar no seu seo.

Gúrtel –que xa se levou por diante a Zaplana e ao xuíz Garzón, aínda que por razóns diferentes– non é o único caso importante de corrupción. No verán pasado, o caso Dívar afectou ao presidente do Consello Superior do Poder Xudicial, que dimitiu tras ser acusado de utilizar cartos públicos para ir de vacacións. O caso Pallerols afectou ao financiamento de Unió Democrática de Catalunya, o partido de Duran Lleida. Despois de quince anos de proceso xudicial, por medio dun acordo entre as partes e a Audiencia de Barcelona, Unió conseguiu suspender o xuízo, recoñecendo de forma implícita a súa culpabilidade nun caso de fraude de subvencións, malversación e falsidade documental.

En Galicia o caso Pokemon afecta a un grupo de empresarios, funcionarios e políticos de PP, PSdeG-PSOE e BNG, aínda que de distinta relevancia e en distinto número, involucrados dunha ou doutra maneira nunha trama de corrupción en torno a contratas municipais do grupo empresarial Vendex. O caso Pokemon ten especial incidencia en Santiago de Compostela, onde está imputado o actual alcalde do Partido Popular Ángel Currás, tras a obrigada dimisión de Gerardo Conde Roa a pasada primavera, tras o escándalo de ser imputado por fraude fiscal. Como tamén é alarmante, xa dende hai ben tempo, o exercicio de clientelismo e enchufismo nas contratacións de persoal politicamente afín polas que será chamado a declarar Xosé Luís Baltar, quen foi amo e señor da deputación provincial e do PP de Ourense durante dúas décadas.

Abonda con ler a prensa internacional para comprobar como semellantes entramados de corrupción deterioran a imaxe de España no exterior, tanto pola tolerancia do Goberno de Rajoy como pola febleza exasperante da oposición de Rubalcaba para esixir erradicalos de raíz. Hoxe xa non abonda coa denuncia cidadá indignada por estes escándalos. Cómpre acadar decontado unha tolerancia cero coa corrupción e cos comportamentos socialmente insolidarios (como a fraude fiscal). Urxe actuar. Empezando polo feito de que os primeiros responsables dos partidos expliquen como se financian as súas organizacións, de onde proveñen os seus fondos, cal é o seu patrimonio e con que entidades finaceiras manteñen as súas débedas. Continuando pola aprobación nos parlamentos de novas leis de transparencia e por unha modificación da Lei Orgánica de Partidos, na que se contemple a responsabilidade das direccións nas súas contas e na que se estableza a total transparencia dos seus ingresos.

Onte 488: @AcademiaGalega

/en , , , , , , /por

Excelente noticia foi a incorporación dende onte da Academia Galega a twitter (@AcademiaGalega). Coa súa presenza nesta rede informativa, a nosa Academia profundiza e mellora a súa comunicación dixital e o seu servizo público, un proceso que iniciara hai dous anos coa renovación do seu agora modélico espazo web e a apertura do seu utilísimo dicionario en liña. A conformación da identidade dixital da Academia Galega únese a outros moitos e importantes proxectos de modernización e presenza social da institución centenaria impulsados pola actual presidencia de Xosé Luís Méndez Ferrín, que neste 2013, entre outras iniciativas, homenaxeará a Roberto Vidal Bolaño e conmemorará o 150 aniversario da publicación de Cantares Gallegos. Para desenvolver esta decisiva e enorme tarefa de dinamización cultural por todo o país, como a súa responsabilidade no eido da investigación lexicográfica, literaria e histórica, a Academia precisa contar con recursos suficientes. Razón pola que o financiamento da nosa primeira institución cultural constitúe unha das responsabilidades principais das políticas culturais de todos os poderes públicos en Galicia, dende o Goberno de España, a Xunta de Galicia até as administracións locais. Neste contexto, non hai argumentos que xustifiquen os recortes brutais das achegas públicas previstas para este 2013 que poñen en perigo o funcionamento da institución e, ao tempo, amosan unha desconsideración para a nosa lingua e para a nosa cultura. A pesar das presións desesperadas dos sectores galegofóbicos, é perfectamente posible para o Goberno Galego reconducir a situación e asegurar un financiamento digno para a entidade. O futuro da Academia Galega, un patrimonio da nación, será tamén o futuro de Galicia.

Onte 484: Aterraxe

/en , , , , /por

A nosa longa viaxe de regreso dende Toronto alongouse catro horas debido á supresión do voo de Iberia a Vigo. Sen comunicación previa ningunha nin posibilidade de alternativa, quedamos varados na T-4 durante sete horas. A única explicación que recibimos foi que a «supresión» se debía «a posta en vigor dos novos horarios durante estes días». Efectivamente, comprobando na web de Iberia, soubemos que a compañía adquirida por British ofrecerá a partir deste mes  catro conexións diarias de Vigo con Madrid, dúas á mañá, unha ao mediodía e outra á noite. Unha oferta de voos que supón un retroceso a conectividade dispoñible hai quince anos. Cando chegamos a Peinador, derreados tras 25 horas de viaxe, percorremos os corredores da terminal ampliada, xusto diante do enorme aparcamento. Teñen sentido estas (custosas) obras de ampliación dun aeroporto que conta cada vez con menos voos, menos pasaxeiros e peores combinacións? Aterraxe na realidade nosa.