Onte 215: Con Valentín

A convocatoria da Fundación Penzol, apoiada polas editoriais Galaxia, Xerais, Ir Indo e Biblos, dunha mesa redonda con motivo da aparición das biografías de Valentín Paz Andrade constituíu un éxito rotundo tanto pola calidade das intervencións como polo numeroso público que ateigou a Casa Galega da Cultura. Charo Portela, autora das dúas publicadas por Xerais, e Xan Carballa da de Galaxia, retrataron a figura literaria, empresarial, xornalística e política de Valentín. Foi moi clarificadora a anécdota final que relatou Carballa sobre a intervención decisiva de Paz Andrade, como membro da Comisión dos nove, para bautizar como tal a Xunta de Galicia, unha das súas tantas achegas políticas escasamente coñecida. O vindeiro 4 de maio será o Club Faro de Vigo quen no Auditorio do Areal convoque a Miguel Anxo Seixas, Xosé Luís Axeitos e X.L. Méndez Ferrín para ofrecer novas dimensións deste home da Galicia que suma. Teño a intuición que a figura de Paz Andrade vai dar moito xogo nos vindeiros meses, sobre todo cando apareza a edición do volume da súas poesía galega completa, preparada por Gregorio Ferreiro Fente para Xerais, que desvelará até nove poemarios inéditos.

Onte 206: Nova Escola Galega, Pedrón de Ouro 2012

Nos días difíciles é cando máis se agradecen as boas noticias. Nova Escola Galega recibirá o domingo 20 de maio o premio Pedrón de Ouro. Recoñécese así o seu labor de tres décadas a prol da galeguización educativa e da renovación pedagóxica en todas as etapas e eidos do sistema educativo. Expreso a miña gratitude aos membros do Pedrón, unha institución galeguista que mantén rexo o seu ideal, que sei comparte o medio milleiro de membros de Nova Escola Galega que ao longo da nosa vida profesional e dende diversos eidos contribuímos con discreción, paciencia e humildade a pular contra vento e marea polo modelo de escola pública galega. Para NEG este Pedrón constitúe un aliciente e un compromiso para continuar a procura dunha escola instalada na lingua de noso, innovadora e renovadora, aberta en diálogo con tempo contemporáneo, iluminada na construción compartida do coñecemento polas luces da razón e polos valores da paz. Beizóns.

Onte 198: No meu país danse as grazas

Inesquecible foi a sesión académica da investidura de Manuel Rivas e John Rutherford como Doutores Honoris Causa pola Universidade da Coruña. Cinco discursos memorables –dúas laudatios formidables, senllas respostas para a nosa historia cultural e un peche do reitor de grande altura– que salientaron de forma unánime o compromiso dos doutores e da UDC co futuro da cultura e lingua galegas. No entanto, é inevitable salientar a intervención colosal de Manuel Rivas, escrita e expresada dende unha felicidade inquieta, que constituíu unha reivindicación do poder das palabras, unha manifestación de confianza na lingua galega, ao tempo que unha presentación da súa iconografía da esperanza. Un discurso que merecería ser reproducido íntegro nos xornais e medios dixitais para o goce reflexivo da cidadanía á que estaba dirixido. Rivas comezou e pechou o seu parlamento con esta frase de inequívoca humildade: «No meu país danse as grazas». Unha forma de vindicar os lexemas de simpatía, que sempre nos foron propios aos galeguistas, e que Rivas utilizou para insistir nunha idea fulcral sobre a lingua galega: «Non só estamos vivos, seguiremos vivindo. A lingua galega non nos pertence a nós, pertence ao mundo». Aí escribíu o fillo de Elviña a súa aposta polas palabras de noso, xa que son «portadoras da información básica da humanidade, utilizan a grafía da vida»; aí afortalou a actual literatura galega, «na que se conteñen todos os rexistros do resto das literaturas». Dedicou o marabilloso cuarto de hora final do discurso a reivindicar a esperanza en tempos de conformismo, xa que a «da esperanza é a peor das subtracións». A súa coñecida referencia ao sorriso de Daniel –contaxioso, claro e enigmático a un tempo– serviulle para salientar como o lexema de simpatía agroma da pedra granítica de Galicia. Referencia que uníu a unha cita de Steiner («Un bo ensino sería aquel no que os estudantes puidesen cometer o erro de ter esperanza») para debuxar a inconografía da esperanza presente na súa obra: as bandas de estorniños sobre a cidade da torre, os círculos concéntricos, as mulleres que levan cousas na cabeza, a chorima a gabear polas espiñas do toxo… A lectura de «A sección aurea», poema de Costa da Morte Blues, libro que reeditamos en Xerais da man da UDC para celebrar a investidura, pechou un discurso que nos emocionou moito. Fachenda nosa de contar en Galicia con este extraordinario Manuel Rivas. Beizóns para el e para Rutheford, como para José María Barja, alxebrista e reitor saínte, que recibiu a Medalla de Ouro da UDC. No meu país danse as grazas.

Isaac, o editor da memoria

Isaac, o editor da memoria. from Illa Bufarda on Vimeo.

Magnífico traballo de Illa bufarda en homenaxe a Carlos Casares, presentado o 9 de marzo, na Noite da Edición da Asociación Galega de Editores.

No tren de Casares

No tren de Carlos Casares from Illa Bufarda on Vimeo.

 
Magnífico traballo de Illa bufarda en homenaxe a Carlos Casares, presentado o 9 de marzo, na Noite da Edición da Asociación Galega de Editores.

Onte 186: Tras o Congreso de + Galiza

Tras a decisión unánime do Encontro Irmandiño, tras o acordo de + Galicia de constituírse en partido fóra do BNG, mesmo a pesar do feito (comprensible até o remate dos mandatos) da oposición de once dos seus alcaldes, varios voceiros e do propio Carlos Aymerich, é xa moi difícil defender que o BNG continúa sendo a casa común dos nacionalistas galegos. Tras o fracaso da asemblea de Amio, as diversas organizacións do nacionalismo galego están obrigadas a recompoñer os seus referentes programáticos, as súas alianzas políticas, os seus modelos organizativos e os seus liderados sociais. Unha manobra moi difícil, aínda que estritamente necesaria, sobre todo cando apenas se contan seis meses para a celebración das eleccións autonómicas. Confío que neste contexto crítico agromen as doses de intelixencia, enerxía e xenerosidade  xeradoras de novas vías políticas nacionalistas máis inclusivas, máis activadoras da cidadanía e, sobre todo, capaces de artellar unha alternativa sólida e verosímil á conservadora e centralizadora do Partido Popular. Un reto posible.

Onte 185: A vitoria de Pachi

Non agardaba a vitoria de Pachi Vázquez no 12 congreso do PSdeG-PSOE, xa que é a primeira vez que a maioría da militancia socialista se opón aos desexos de Ferraz representados pola candidatura de Espinosa, apoiada de forma explícita por Blanco e Caballero. Aí vexo a clave máis positiva dun resultado continuista que nin resolve a crise dun partido, que queda aínda máis dividido, nin polo momento ofrece unha alternativa verosímil á frouxísima e desganada candidatura de Feijoo. No entanto, é lamentable a determinación de Vázquez –tal como xa fixera Rubalcaba– de non procurar vías de integración dos membros da candidatura adversaria, excluíndo así da súa executiva ás sensibilidades da Galicia urbana do corredor atlántico representadas por Caballero, Louro e Barcón. Un erro garrafal de sectarismo, xa que non se pode deixar fóra do primeiro órgano de goberno do partido aos militantes que representan a Galicia de maior peso demográfico e económico. Coa excepción do que poida suceder cunha futura candidatura de Caamaño nas primarias para a presidencia da Xunta, deputado con quen conta na executiva como secretario de coordinación política, o futuro dun PSdeG-PSOE tan conservador nas formas ten moi malas trazas. Tal como así, a política galeguista e de esquerda, alternativa a abafante hexemonía conservadora, chama pola apertura de novas vías e a creación de referentes e propostas capaces de conectar cunha maioría cidadá hoxe desencantada coa oferta política actual. Estas novas vías quizais poidan ser as auténticas gañadores deste congreso.

Onte 142: Serán en Rianxo

Da man de Barbantia presentamos en Rianxo o Poñente de Pere Tobaruela. Foi bonito escoitar alí a Pere falar na lingua de Castelao –un exercicio de galeguidade co que o escritor catalán salientou o carácter do galego como lingua universal– para facer súa a doutrina de  Josep Plá: «Quero explicar ao mundo o que sucede na miña terra». Tobaruela ben sabía que Rianxo non é un sitio calquera, é unha das  vilas literarias galegas por excelencia, como Mondoñedo, Celanova, Padrón ou Noia. É un auténtico prodixio que en menos de cen metros atopemos as casas natais de tres dos nosos máis grandes escritores: Castelao, Rafael Dieste e Manuel Antonio, o noso grande poeta do mar; mais se esquecer nin a Paio Gómez Chariño «O señor de Rianxo» nin a Faustino Rey Romero. Unha centramina que debería ser recoñecida como «espazo da memoria galega» e constituír un lugar de peregrinaxe obrigada. Adolfo Muíños, o agarimeiro alcalde de Rianxo, teima en converter esta vila arousá nunha referencia cultural en Galicia. Eis o programa arredor do aniversario de Castelao, que se desenvolve esta fin de semana. Eis a inauguración, tras o remate da presentación de Poñente e o pequeno concerto do formidable Antón Alcalde, da exposición de esculturas de Nuco Losada arredor de Castelao. A pesar do frío severo, foi un magnífico serán.

Onte 126: O galeguismo, o nacionalismo político do século XXI

Gustoume a exploración do espazo dos matices que realiza o chamamento de 19 das alcaldías do BNG. Un exercicio de sutileza, afouteza e realismo politico moi de agradecer. Lonxe de calquera dogmatismo e sen renunciar tampouco a conquistar a hexemonía política por medio de desenvolvemento de proxectos de goberno, estas alcaldías do BNG propoñen unha importante redefinición ideolóxica ao identificar o galeguismo como «o nacionalismo político do século XXI». Para elas a incorporación do concepto de ‘cidadanía’ ao discurso nacionalista e a súa identificación co de ‘galeguidade’ permitiría deseñar de vez un proxecto político estratéxico presentado diante da sociedade galega coa intención de «acadar o goberno soberano do noso país e o recoñecemento de Galiza como nación dentro dun estado plurinacional». Fronte a calquera tentación conformista ou rutineira, con esta iniciativa estas alcaldías obrigan á dirección e á militancia do BNG a enfrontar unha conversa sen límites coa sociedade galega actual e as súas profundas mudanzas. Na asemblea nacional deste mes rivalizarán as diversas formas de desenvolvela. Eis un reto decisivo para o futuro do nacionalismo galego nesta segunda década doséculo XXI.