Poema de hoxe 31: «Pomba de auga xeada» de Marica Campo
Sobre os ósos dos mortos escribo: Nunca máis a guerra!
Nunca máis a guerra! Non pregunto se a cinza ten eco.
Marica Campo, Literatura galega pola paz (Xerais 2008)
Onte 1564: Conchita Martín
O pasamento da pacifista galega Conchita Martín, coñecida como Concepción Picciotto, Connie ou Concha da Casa Branca, non debe pasar desapercibida. Durante máis de tres décadas a activista viguesa viviu á intemperie diante da Casa Branca denunciando a política militar estadounidense, unha loita que iniciara en 1981 coa intención de recuperar a custodia da súa filla, tras divorciarse dun empresario italo-americano do que recibiu o apelido. A presenza da pacifista, que para sobrevivir vendía pedriñas que ela mesma decoraba, coa súa pancanrta «Contra a bomba nuclear», incomodou a todos os presidentes que ocuparon o Despacho Oval, dende Reegan a Obama, que a desaloxou hai uns anos. A súa teimuda reclamación do desarme nuclear e da fin das guerras, a súa denuncia da contaminación do planeta, comportamentos que mantivo día e noite dende a súa Carpa Branca, converteron á activista galega nunha das iconas do pacifismo mundial. Lembrámola con admiración e respecto.
Onte 1504: Arde París
A conmoción provocada polo masacre de París non debe impedir unha análise racional sobre a violencia yihadista. Entre os textos que lin onte sobre o tema, recomendo o de Iñigo Sáenz de Ugarte, no blog Guerra Eterna, «Siete preguntas incómodas sobre ISIS y las guerras contra el terrorismo». Ugarte demostra que dende a invasión estadounidense de Iraq, hai catorce anos, os países occidentais desenvolveron unha estratexia bélica que para eles supuxo un prezo elevado en termos económicos e morais. Como tamén que o yihadismo recibe soporte do wahabismo saudita e aproveita o caldo de cultivo que atopa nas banlieus francesas ou belgas dunha xeración de mozos, fillos de inmigrantes, excluídos e desarraigados que non acredita nos valores republicanos. Se a isto engadimos a ocupación de Gaza, o comercio de armas e os intereses das petroleiras entendemos as razóns polas que o papa Francisco pensa que estamos na IIIª Guerra Mundial.
Onte 1402: Día internacional da amizade
Aínda que no noso entorno tivo escasa presenza, celebrouse onte o Día Internacional da Amizade, creado en 2011 pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas coa intención de que «a amizade entre os pobos, os países, as culturas e as persoas poida inspirar iniciativas de paz e oportunidades de tender pontes entre as comunidades». Unha efeméride que forma parte das accións que Nacións Unidas promove a prol da cultura de paz, acuñada en 1998 como «un conxunto de valores, actitudes e condutas que rexeitan a violencia e procuran previr os conflitos abordando as causas profundas que os provocan». Na actual coxuntura, onde o papel da ONU está cada vez máis devaluado, propostas como este Día da Amizade poden parecer outro exercicio de cinismo diplomático. Xaora, a promoción da cultura da paz e da non violencia nos sistemas educativos é imprescindible. Como tamén o é o recoñecemento da amizade como un sentimento esencial na vida dos seres humanos. Beizón para aquelas persoas que coidan da cultura solidaria da amizade!!!
Onte 1383: Libros censurados
O feito de que o alcalde de Venecia pretendese retirar das escolas municipais de educación infantil os 49 títulos do programa «Ler sen esterotipos», entre os que estaban algúns dos álbums publicados por Kalandraka, é un síntoma moi preocupante de como a intransixencia e o autoritarismo fura nas institucións dos países da Unión Europea. Por ventura, o Ministerio de Educación italiano reaccionou decontado lembrando nunha nota que só corresponde a cada comunidade educativa (profesorado e familias) determinar os libros que deben estar nun centro escolar. Xaora, a pesar de que fose solucionado o conflito, a existencia dunha lista de libros censurados (ou prohibidos) corresponde decote cos peores momentos da historia europea. Moi inquedante.
Onte 1373: Non a lei mordaza
Estou convencido que o principal obxectivo da Lei de seguridade cidadá, a lei mordaza do PP que onte entrou en vigor, é crear unha atmosfera de medo que impida a protesta e minimice o activismo cidadán. Unha lei que constitúe unha clara ameaza para o exercicio dos dereitos constitucionais de liberdade de reunión pacífica, expresión e información, concedendo –como denunciou Estebán Beltrán, director de Amnistía Internacional– «poderes máis amplos á policía, menor control xudicial e menor liberdade de expresión.»
Ten razón o xuíz Xermán Varela cando di que con esta norma o goberno de Rajoy considera a «unha parte da sociedade como inimiga» e pretende «provocar que a xente non estea disposta a exercer os seus dereitos fundamentais, renunciando á liberdade de expresión de forma completa, en todo o seu contido.» Fronte a semellante ameaza conservadora, a cidadanía non pode renunciar á liberdade de expresión nin ao activismo pacífico nin asumir a autocensura cando expresa as súas opinións, como sucedía no franquismo, agardando o ditame da censura previa. O medo non pode vencer a liberdade e a propia democracia, hoxe en perigo.
Onte 1304: No Día de San Xurxo
A pesar da fraca celebración en Galicia do día de San Xurxo, «Día do libro, a lectura e os dereitos de autor», foi a de onte para min unha xornada intensa. Pola mañán soubemos da magnífica noticia do premio que a Consellaría de Educación e Cultura outorgou a Agustín Fernández Paz como autor máis lido na rede de bibliotecas escolares de Galicia. Un premio que recoñece o apoio que varias xeracións de lectores e lectoras proporcionan aos libros de Agustín que onte presentaba A neve interminable no Diario Cultural da Radio Galega.
Despois do xantar participei, xunto a Paz Castro de Kalandraka e Pilar Sampil de Galaxia, na mesa de editores do Congreso sobre novas temáticas da LIX organizado en Vigo por ANILIJ. Un encontro moi interesante no que dende unha persectiva académica se reflexiona sobre as obras infantís e xuvenís relacionadas coa morte, os conflitos armados, os naufraxios, o cambio climático, os desastres medioambientais e outros temas «candentes». Como é adoito neste tipo de foros, tras as nosas intervencións, dende o público formuláronse os temores sobre a excesiva escolarización ou enfoque moralizante dalgunhas destas propostas editoriais e sobre o papel dos editores na eleccións dos temas, o que para un participante «podería coutar a liberdade dos creadores». Como tamén se abordou, o que a min me pareceu moito máis interesante, a cuestión da «censura» ou da «imposición do politicamente correcto» que algúns editores poden tratar de impoñer a autores e tradutores para «acomodar» algúns libros á canle escolar.
Co tempo moi xusto, viaxei despois á Coruña para aocmpañar a Mercedes Leobalde na presentación de Funambulistas. O salón da FNAC quedou pequeno para tanta xente que acudiu a escoitar o diálogo entre a macedonia de relatos breves de Leobalde e as cancións de MJ Pérez, a nova cantora coruñesa. Unha hora de diálogo artístico que resultou memorable e intensa. Comezou Leobalde lendo «Os cogomelos da risa», un dos relatos que abordan a violencia contra as mulleres, e Pérez contestoulle con toda a enerxía de «Eu son a guerrilleira». Seguiu Mercedes con «Querida señora Francis«, peza coa que fixo escachar ao público ás gargalladas, á que MJ respondeu coa súa canción «Morder a lingua». Despois de que a narradora lese «Tatoos», o conto do centenario tatuado e despois abandonado, a cantora de Arzúa contestou co seu «Canto te soño e que pouco me queres», cuxo retrouso aprendeu decontado o público. O de Mercedes e MJ é un espectáculo que moito paga a pena repetir.
Outra boa noticia para o libro galego do día de San Xurxo foi a sua presenza nas paradas de Sant Jordi de Barcelona e Girona, grazas ao esforzo de voluntarios galeguistas residentes en Cataluña. Xaora, a saída do libro ao espazo público foi en Galicia aínda escasa e puntual. Un síntoma dunha febleza lectora que debemos superar.
Grazas a Pinto e Chinto e Davila que dedicaron onte as súas viñetas ao Día do Libro.
Onte 1290: Xenocidio no Sáhara
Finalizada a investigación iniciada en 2007 por Baltasar Garzón, a raíz dunha querela presentada pola Asociación de Familiares de Presos y Desaparecios Saharaius, o xuíz Ruz publicou onte o auto por xenocidio no Sáhara Occidental. Co procesamento de once policías e militares marroquinos, realizado co apoio da fiscalía, rematan décadas de impunidade e silencio sobre o sucedido no territorio ocupado dende 1975 a 1991, onde o auto acredita se produciron 50 mortes violentas, 23 delitos por torturas e un delito contra a liberdade sexual. É de salientar que o feito de que as vítimas tivesen na súa orixe nacionalidade (e documentación) española permitiu que a causa non fose arquivada, tras a reforma da xustiza universal do PP de 2014. Como tamén o é a súa cuaificación de «xenocidio», na medida que quedou demostrada a existencia dunha finalidade de destrución sistemática da poboación civil pola súa orixe étnica coa intención de apoderarse do territorio do Sáhara Occidental, tras o seu abandono por España. O histórico auto de Ruz supón un primeiro acto de xustiza e recoñecemento dos dereitos humanos das vítimas que merecer ser valorado.
Onte 1282: «Pride»
Pride forma parte desa bendita tradición do cine británico de comedias sociais, como Billy Elliot ou Full Monty, dirixidas a todos os públicos. O que se presenta coma unha reconstrución ficcional dun «caso real», o do apoio dun grupo de gays e lesbianas á folga mineira de 1984 de Gales e Yorkshire, grazas a unha moi notable interpretación coral e a unha memorable banda sonora, convértese nunha película digna e interesante. A pesar de que transcorridas tres décadas non cuestiona os alicerces daquela sociedade sometida a onda neoliberalizadora de Margaret Thacher, Pride acada momentos moi emocionantes nos que é capaz de contaxiar o valor da solidariedade. Situacións que Matthew Warchus, veterano director de musicais, manexa as mil marabillas cando utiliza tres grandes himnos do movemento obreiro para convencer ao espectador: «Solidariy for ever», interpretada por Pete Seeger ao comezo; «Bread and roses» no cénit emotivo do film, interpretada polo galesa Bronwen Lewis; e «There is power in a union», interpretada por Billy Bragg, xa no seu remate. Tres escenas memorables que abondan para recomendar unha película capaz tanto de facer rir como axudar a desfacer prexuízos homófobos.
Onte 1232: Cruz latina
Desacougoume onte a noticia da sentenza do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia revocando o derribo da Cruz dos Caidos do Castro. Reducindo este símbolo fascista a súa condición de «cruz latina» e, polo tanto considerándoa apenas como un símbolo relixioso propio da tradición cristiá, o Superior evita a demolición á que obrigaba a modélica sentenza do xuíz Antonio Martínez Quintanar e a Lei de memoria histórica, mais perpetuarase na memoria dos vigueses e viguesas como icona da ditadura franquista. No entanto, o voto particular de Cristina Paz Eiroa, unha das tres maxistradas, advirte que «a pesar da retirada da simboloxía accesoria [a cruz] non pode considerarse desvirtuada da súa natureza orixinal», abondando así no feito que nunca tivo significación relixiosa, a pesar de que a igrexa católica participase na súa inauguración por Franco e noutras cerimonias políticas do réxime. Manter este vestixio franquista e de exaltación da sublevación militar, diante da casa do concello, impide transformar o monte do Castro no espazo vigués da reconciliación, da memoria e da paz.
Últimas anotacións
Solsticio celta23 de Decembro de 2024 - 9:44 a.m.
Os Baltar18 de Decembro de 2024 - 4:17 p.m.
AVE polo Miño17 de Decembro de 2024 - 7:05 a.m.
Doutrina 79/201011 de Decembro de 2024 - 9:04 p.m.
Casal11 de Decembro de 2024 - 8:49 p.m.