Locutorio Khewal

O locutorio Khewal estivo na rúa Elduayen, fronte as escaleiras que dan acceso á Ferrería. A comezos do ano 2000 foi o primeiro que se montou en Vigo para inmigrantes. Un local pequeno, apenas vinte metros cadrados, no recanto onde noutrora estiveran ubicadas, nun quiosco modernista, «Mi bebé», «La Rosa de Oro» (unha mercería moi ben surtida que lle facía a competencia a «la Favorita») e a churrería «La Vallisoletana», a que inventou os churros de pico que vendían en cucuruchos do Faro. Ao locutorio –«khewal» significa «sorte», na lingua wolof, que falan os senegaleses– acudían, especialmente os domingos pola tarde, os inmigrantes procedentes de Senegal, Ghana, Nixeria, Angola, Perú, Colombia ou Ecuador.

Moitos dos vigueses que traballaron en Hamburgo, Zurich ou Xenevra lembrarán os locutorios dende os que eles chamaban, en contadas ocasións e con grande esforzo económico, á familia que aquí agardaba. O locutorio Khewal non era moi diferente daqueles que pisaban os emigrantes galegos dos setenta: tres cabinas telefónicas diminutas, onde non cabe sequera un tallo nin unha cadeira, presididas por unha fotocopia dos prefixos telefónicos do mundo e por un moderno tarifador dixital que, a pesar da «tarifa plana», marca inexorable o tempo da despedida. Un fax público, unha fotocopiadora e unha oficina da Wester Union (que xa utilizaba Anais Nin, como conta nun dos seus diarios) para enviar ou recibir cartos en todo o mundo, sen necesidade de tarxeta de crédito ou conta bancaria, completan os servizos que se ofrecen nestes establecementos pensados para os inmigrantes. Paradoxicamente, nestes tempos da telefonía móbil, proliferan estes locutorios da telefonía tradicional; son verdadeiros espazos de encontro onde matan saudades as persoas que tentan entre nós de inventar novas vidas como mariñeiros, vendedores ambulantes de chilindradas, traballadoras do servizo doméstico ou  peóns ocasionais daqueles traballos que aquí, a pesar dos 260.000 desempregados e da Gran Recesión, ninguén quere.

Léopold Sédar Senghor, o poeta que foi presidente da República do Senegal até a súa renuncia voluntaria en 1980, autor de poemarios formidables como Cánticos de sombra ou Hostias negras expresou nas Cartas da invernada as súas saudades da  estación das chuvias na súa terra natal que comeza en xuño para rematar na segunda quincena de outubro. Aquela invernada, que evocou poeticamente Senghor como «iuiubos que rezuman fragrancias, enchidos do zunido de abellas solares», son as saudades que esta tarde (do chamado por nós e pola nosa mercadotecnia «día da nai») identifiquei volvendo para casa nas olladas duns emigrantes mozos que agardaban a súa quenda á porta do agora ciberlocutorio que funciona no local do pioneiro Khewal de Elduayen. As súas olladas deitaban «fragrancias enchidas de suor e salitre».

«A pobreza é a inxustiza»

No artigo da semana reflexiono, a raíz da Festa «Un Día para a Esperanza» de Intermón-Oxfam, sobre a necesidade de reaccionar sobre a actual situación de fame, pobreza e inxustiza no planeta. Outra ollada é posible.

«Un Día para a Esperanza 2010»

A crise económica  e o cambio climático castigan especialmente as poboacións pobres. Calcúlase que hoxe xa hai máis de 1.400 millóns de persoas  que sobreviven con menos de 1 euro ao día. O 70% son mulleres. Imaxinades cómo é a vida dunha familia que ten que comer, pagar pola educación e a asistencia médica con só 30 euros ao mes? E aí vai outra pregunta: Como o consegue?

Cada minuto, 100 persoas afúndense na pobreza. Mais… que pasaría se, cada minuto, outras 100 persoas se sumasen á solidariedade? Que poderíamos mudar o mundo! Axudádenos!

En repetidas ocasións, o presidente do Goberno español, José Luis Rodríguez Zapatero, comprometeuse a mellorar a situación dos países empobrecidos. Agora que ocupa a presidencia de quenda da Unión Europea ten a oportunidade e a responsabilidade de buscar solucións eficaces para acabar coa pobreza.

Por iso, hoxe, dende aquí, queremos que nos axudedes a pedirllo. Queremos que, dende a Unión Europea se impulse un plan de rescate dos Obxectivos de Desenvovemento do Milenio, con medidas concretas para chegar ao 0,7, erradicar a fame, e lograr o acceso á saúde e educación para todo o mundo.

En Intermón Oxfam sabemos que os cambios son posibles. Traballando pola XUSTIZA podemos mellorar moitas vidas. E iso é posible grazas ao apoio de persoas como as que estades aquí. Persoas comprometidas e coherentes, que, a pesar da crise, contra vento e marea, seguides ao noso carón, sementando esperanza.

Pero para mudar o mundo temos que ser máis. Axúdanos a que a presidencia española da Unión Europea loite de verdade contra a pobreza. Asinade a nosa petición a Zapatero e sumemos solidaridade. PORQUE HOXE, TODOS XUNTOS, PODEMOS LOGRAR GRANDES CAMBIOS.

Moitas grazas!

Texto do Manifesto que lerei hoxe, á partir das 13:00 horas, na Praza da Princesa de Vigo no seo das actividades da festa da solidariedade «Un Día para a Esperanza» organizada por Intermon Oxfam.

«As alarmas do caso Garzón»

No artigo da semana abordo o caso Garzón e as dúas alarmas que entendo acende: a imposición de límites penais á interpretación xudicial, podería comprometer gravemente o noso Estado de Dereito e a independencia xudicial; a indefensión na que poden quedar os dereitos das familias das vítimas dos crimes de lesa humanidade cometidos polo franquismo a raíz do golpe de estado de xullo de 1936 contra a legalidade constitucional republicana. As máis de 140.000 vítimas existentes no censo de desaparecidas do franquismo perdidas por camiños e cunetas reclaman verdade, xustiza e reparación.

Sobre os dereitos humanos

O meu amigo Celso López Pazos, presidente da Asemblea Republicana de Vigo, publica hoxe en Faro de Vigo un interesantísimo artigo sobre os dereitos humanos no Estado Vaticano. Recomendo a súa lectura vivamente.

«Non dubidaría», reflexión na semana de educación pola paz

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/sUCq8avx4do" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Para Xesús R.Jares, sempre

Esta semana, con motivo da festa do 30 de xaneiro, as nosas escolas volverán encherse de globos pola paz. A celebración deste «Día Escolar da non violencia e pola Paz» remóntase en Galicia a 1984, ano no que comezaron as actividades de educación pola paz no Colexio Público García Barbón de Vigo. Unha iniciativa que prendeu como lume esperanzado na sociedade escolar galega. Os actos alegóricos como a solta de pombas ou globos no patio de cada centro; a confección de carteis; a elaboración de manifestos; as cadeas humanas na rúa do Príncipe; a realización de programas de radio foron algunhas das actividades que se desenvolvían nesta xornada reivindicativa e que agora son unha rutina que non falta en centro educativo ningún.

Daquelas primeiras celebracións dos oitenta xerminou o movemento galego de educadores pola paz, que dende entón celebra cada ano os seus encontros e promove investigacións, materiais didácticos e publicacións que desenvolven unha cultura para a paz e para a educación nos dereitos humanos. Fito sobranceiro do compromiso destes profesionais, organizados arredor do grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, foi «Construír a Paz. Cultura para a paz», un proxecto interdisciplinar promovido polo inesquecible Xesús R. Jares, o infatigable motor e estudoso deste movemento, no que participaron máis de cento trinta persoas de todo o mundo, que se plasmou nun libro solidario do mesmo título, editado por Xerais, e nunha exposición de pintura, escultura, fotografía e ilustración que percorreu as cidades galegas. Aquel proxecto, colectivo e solidario –os beneficios tirados da venda do libro e das obras de arte empregáronse para apoiar un programa de educación para o desenvolvemento no Brasil–, contribuíu a irradiar dende Galicia unha mirada global sobre a paz, tratando de repensar esta idea en todas as esferas e ámbitos da acción humana.

A comezos desta segunda década do século XXI persiste a vulneración dos dereitos humanos en todos os continentes.  As dúas principais potencias do planeta continúan sen ratificar os dous principais tratados internacionais de dereitos humanos (Os Estados Unidos presididos polo Premio Nobel da Paz 2009 o «Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais» e a China o «Pacto Internacional de Dereitos Civís e Políticos») asinados por ambos os dous nos anos noventa e que, porén, aínda como non ratificaron non están obrigados a cumprir as súas disposicións. Profundízanse os desequilibrios entre o Norte e o Sur do planeta (como demostra a recente crise humanitaria tras o terremoto de Haití). Institucionalízase a xenofobia e a aporofobia, a violencia apodérase de determinados entornos urbanos, rebrota a marxinación e a exclusión de amplos sectores da poboación. Constrúense muros que separan os seres humanos para protexer os privilexios dunha minoría. Continúa a violencia machista contra as mulleres e non cesan os conflitos bélicos como os de Afganistán e Irak e as guerras ocultas en case trinta puntos do planeta. Vivimos nun tempo, onde a nosa actitude cívica diante desta situación non pode ser nin a da resignación nin a da indiferencia. Un motivo de reflexión educativa para esta semana da paz que mañá comeza nos nosos centros.

Muros do medo

[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/s9UILicl6OA" width="425" height="350" wmode="transparent" /]

Ao fío da publicación de Valados, o máis recente libro de Agustín Fernández Paz, imos descubrindo máis pezas que denuncian estes valados  ou muros creados para separar e dividir a uns seres humanos doutros. Semella que esta peza, apenas cinco minutos e medio, está concibido para introducirnos nao extraordinario libro de Agustín [ben merece un comentario á parte]. Recomendo moi vivamente os dous.

E… ti es o que mira a ese traballador inmigrante coma un extranxeiro?

Recibido hoxe na caixa de correo entre os parabéns de Nadal.

Abandonados

No artigo da semana abordo a situación das persoas sen teito que deambulan por Vigo, ao tempo que denuncio a inhibición da Alcaldía e da Xunta de Galicia, tras oito meses de debate retórico, para darlle unha solución á ubicación do asilo de emerxencia.

Aminetu Haidar e o asento de Rosa Parks

Agustín Fernández Paz escribiu un fermosísimo artigo lembrando a proeza de Rosa Parks. Foi o 1 de decembro de 1955 cando Rosa Parks se negou a obedecer en Alabama a un condutor de autobús que lle dixo que cedese o seu asento a un pasaxeiro branco. Hoxe un fermoso artigo dos cineastas Paul Laverty e Ken Loach recorda o acto de dignidade individual daquela muller farta de ceder e ceder, que supuxo un punto de inflexión da comunidade afroamericana na súa loita contra a segregación racial, comparándoo coa folga de fame que vén desenvolvendo dende hai días Aminetu Haidar no aeroporto de Lanzarote. A situación de Aminetu pon en evidencia a vergonzosa situación de esquecemento na que España deixou ao pobo saharui e a prepotencia coa que manexa Marrocos o conflito. O único delito que cometeu Aminetu foi ao seu regreso dos Estados Unidos cubrir na tarxeta de embarque o apartado destinado ao estado ao que pertence coas palabras «Sahara Occidental» (o nome do seu país) en vez de «Marrocos» (o nome do estado que dende hai máis de trinta anos invade o seu país). Cansa de ceder e ceder escribiu apenas o nome da súa nación. Esta resistencia non violenta, amparada polo valor das palabras, é a razón pola que as autoridades marroquinas lle impiden entrar no seu propio país (ocupado). Aminetu, rebelde, é unha estranxeira na súa patria por ser fiel á dignidade das palabras. O Goberno español xa non pode permanecer máis tempo coma se fose un mero espectador da situación de opresión sobre o pobo do Sahara Occidental. Zapatero e Moratinos teñen a obriga moral de encabezar a mobilización da comunidade internacional para que de vez se cumpran as resolucións da ONU e de presionar sobre ao veciño marroquino para que as respecte. A afouteza e a dignidade de Aminetu, coma no seu día fixera Rosa Parks, quizais estea abrindo o proceso do Sahara Occidental cara a súa autodeterminación. A nosa apreta solidaria para ela e para os seus compañeiros e compañeiras.