Coincidindo coas festas patronais de San Lourenzo Vello presentamos onte en Fornelos de Montes Exhumación, o libro de Marcos Abalde Covelo, gañador da IVª edición do Premio de poesía Manuel Lueiro Rey. Un acto que constituíu outra lembranza emocionante do autor da Derradeira escolma ferida, no ano do seu centenario, ademais da expresión da máis innovadora poesía galega. Un acto conducido por Carme Carreiro Montero, a auténtica alma mater deste certame e da causa Lueiro en Fornelos, no que participou tamén Emiliano Lage, o alcalde da vila, sempre agarimoso e receptivo coa memoria literaria do seu concello.
Na súa intervención, en representación do xurado que outorgou o premio, Armando Requeixo xustificou o ditame unánime por contar Exhumación con tres trabes mestras, a estilística, a arquitectónica e a referida á mensaxe, o seu contido. Estilística na medida en que o poemario de Abalde contribúe a que poesía galega avance no camiño da renovación, por medio da utilización dun ritmo especial, unha adxectivación precisa e a utilización de luzadas teatrais, un traballo escénico con cada un dos textos. Arquitectónica por tratarse de 27 textos, incluído un poema de Adro, e dous grandes bloques de trece poemas cada un, «Non dominar» e «Non deixarse dominar». «Un libro, pois, balanceado, onde cada parte equilibra a outra, unha clara vontade autoral para que o libro teña equilibrio e unha idea reitora». Mensaxe, «na medida que se trata dun libro político e social, procurando a implicación comunal, amosando que a poesía serve para facer un mundo mellor».
A seguir, Requeixo debullou algunhas das temáticas abordadas no libro «que constitúe unha aposta polos desaparecidos, que viven nas marxes, dende aqueles que sufriron ao longo da historia, como os Irmandiños ou os resistentens do Medulio, até «a problemática actual dos obreiros de Ferrolterra contaminados polo amianto». «Poemas que compoñen un fresco de implicación, que enlazan con outras voces actuais da poesía galega, como as de Daniel Salgado, Mairo Requeira, Xabier Cordal e, sobre todo, de Chus Pato, a quen Abalde homenaxea ao comezo da obra». Rematou o seu discurso Armando Requeixo recomendando a lectura dun libro que definiu como precioso.
No seu discurso, Marcos Abalde Covelo confesou ser discípulo de Lueiro, «unha persoa que puxo ao servizo dos mais oprimidos a súa intelixencia e afectividade». «Preocúpame o tema da dominación, o que é preciso exhumar». «Hoxe o ser humano está danado, o seu vínculo está roto, sexa cos seus irmáns, coa lingua e coa terra. Como podemos reconciliar ese vinculo? Nesa pregunta está a razón deste libro.»
»E moi importante exhumar un pasado sepultado da tradición dos oprimidos, recuperando o seu potencial emancipador. Temos o dereito garantido a saber que aconteceu e o deber de recordar esa longuísima tradición de oprimidos e resistentes nesta inmensa historia de catástrofe, onde, porén, hai espazo para a esperanza.»
«Mais tamén é preciso exhumar un presente sepultado, onde as tres cuartas partes da humanidade está excluída, sexa entre os países do norte e do sur, o que chamamos apartheid global, mais tamén na propia Galicia, onde este apartheid, o da subhumanidade moderna, tamén funciona. 20.000 rapaces son expulsados cada ano a vivir fóra de Galicia. O reino de España e, tras Romanía, o que ten maior número de nenos vivindo na pobreza, un de cada catro. Na miña xeración, a dos traballadores empobrecidos, ese apartheid é moi claro.»
Rematou Marcos Abalde reclamando a recuperación das vellas palabras: proletariado, emancipación, xustiza, empobrecemento. «A exhumación como redención da nosa dignidade sen esquecer que a principal responsabilidade que temos son as xeracións futuras». «Preocúpame moito a cultura da paz, se non hai inclusión, non hai posibilidade nin de paz nin de fraternidade.»
Entre as lecturas pendentes que fixen nestes oito días de acougo estivo a do libro que o meu admirado Jean Echenoz escribu días despois do pasamento de Jérôme Lindon, o seu editor, o responsable de Les Editions de Minuit, unha das figuras máis relevantes da edición francesa da segunda metade do século XX. Un retrato sen tintes haxiográficos nin mexericadas que afonda nas relacións profesionais e humanas entre un editor veterano e un narrador a quen lle foi publicando toda a súa obra. Unha historia compartida de fracasos comerciais e éxitos literarios, de conversas amicais e algunhas outras máis ásperas.
