Fachos da Peneda

Dediquei o artigo da semana en Faro de Vigo ás festas do lume novo:

A noite do sábado tiven a honra de ler o pregón da XXª edición da festa dos Fachos da Peneda. Varios centos de persoas desafiamos á ameaza do nubeiro e da predición meteorolóxica e cos nosos fachos acesos subimos á media noite o camiño que leva dende o alto da parroquia redondelá do Viso até ao monte da Peneda (329 metros de altitude), coa intención de abrigarnos alí do tronante ao pé da sobreira centenaria, enraizada a carón da capela da Virxe das Neves. Unha ascensión espectacular pola liña de lume debuxada polos fachicos que nunha noite fresquiña de solsticio de verán pretendiamos esconxurar os males aires e compartir a estrela dos afectos.

Participamos dunha tradición moderna, promovida dende inicio de século pola Asociación Cultural Alén Nós de Redondela, impulsada dende esta edición, tras un ano sen celebrarse, polos novos azos das comisións de montes do Viso e Arcade de Riba, as asociacións veciñais e culturais Pozovello, Lourido e Barqueiro e os Amigos da Peneda, que coa colaboración dos concellos de Redondela e Soutomaior, organizaron en man común e de forma modélica esta romaxe laica de benvida do verán.

Unha subida nocturna que reivindica a identidade e o patrimonio histórico e natural excepcional da Peneda, un outeiro privilexiado sobre a ría de Vigo, con vistas de 360 graos entre o esteiro do Ulló e o horizonte de Freu da Porta de Cíes; tamén un dos lugares referenciais da xeografía da Galicia máxica, onde a moura dos ollos grandes vixía o tesouro do castro de Castrizán, sobre o que se construíu o castelo homónimo en tempo irmandiño, cando Pedro Madruga aseñoraba os eidos do castelo de Soutomaior.

Un pregón no que cometemos a imprudencia de convocar na mesma noite aos seres do Outromundo e lembrar as pegadas que sobre os camiños de pedra da Peneda deixaron o Acompañamento chegado da illa de Ons e as persoas que por alí levaron a procesión das mortallas ou subiron de xeonllos cada 5 de agosto ofrecidas á virxe das Neves. Unha alocución na que convidei a contribuír á conservación da saúde dos nosos montes, destes espazos naturais onde se agocha o tesouro da nosa forza, afastándoos da cobiza dos demos que pretenden furtalos. Palabras que rematei insistindo na necesidade de continuar subindo á Peneda coas nosas mans emocionadas co lume sagrado destes fachicos para afirmar a cifra do que somos, a memoria do que fomos e o proxecto de comunidade que queremos ser: un pobo pacífico até o lirismo, paciente, cacholán, capaz, como escribiu X.L. Méndez Ferrín, “de facer equilibrios no ronsel que debuxa un Nautilus, avante polo mare de Rande, cara as lamas máis últimas”.

Cando o nubeiro comezou a descargar sobre nós xa sen piedade, o druída Noé Massó invocou no seu espectacular esconxuro da queimada a purificación das mentes e dos corpos, celebrando o lume como o mellor milagre do mundo. Unha celebración que convocou a Galicia enteira na pasada noite de san Xoán, unha das festas con maior raigame na sociedade nosa, na que se prenden cacharelas, fogueiras, chamizas, lumaradas, lumes, lumieiras, cacheiras ou cachelás, nomes diversos que expresan na lingua nosa o poder purificador do lume nos días de máis luz de todo o ano sobre bruxas, nubeiros e vixías de tesouros do Outromundo. Como a do Samaín, coa que comeza a metade escura do ano, é a do lume novo unha festa pagá, coa que ansiamos arredar os rigores do inverno e se saltamos sobre el contar con fortuna para todo o ano.

Noite dos fachos da Peneda que garda relación con outros cumes da nosa xeografía mítica. Velaí as do Monte do Seixo (627 metros) na serra do Cando, entre os concellos de Cerdedo, Cotobade, Forcarei, A Lama e Beariz, chamada tamén a «montaña máxica», onde está o conxunto megalítico de Portalén, a porta do máis alá, o santuario perdido dos celtas. Velaí o Monte Aloia (629 metros) na serra do Galiñeiro ou o Monte Pindo (627 metros), o olimpo granítico sagrado dos celtas, no concello de Carnota. E velaí o Pico Sacro (490 metros), no concello de Boqueixón, onde a lenda di que a Raíña Lupa mandou construír un sepulcro para o Apóstolo, descoñecendo que alí estaba a cova do Inferno onde moraba un dragón.

Pico Sacro onde cada solsticio de verán se celebra a cerimonia do lume sagrado, con algunha semellanza á subida da Peneda, xa que unha comitiva das tribos celtas de Callobre e Boqueixón, encabezada pola raíña Alda e o Druída, ascende até a capela de San Sebastián onde o Druída captura o poder do sol coa lupa do seu caxato e acende o lume sagrado, que deposita na capela, que será utilizado logo para prender as cacharelas da noite da san Xoán. Outra alegoría do lume, realizada nun lugar máxico, no que como sucede coa do monte do Viso se mesturan a lenda e a historia coa creación dunha nova tradición de afirmación comunitaria e afectiva.

Benvido, pois, o verán da man do lume novo!