Álvaro Cunqueiro e
Chano Piñeiro viviron a súa nenez entre os albarelos, os botes e as botellas de porcelana das boticas dos seus pais. Quizais por andar enredando entre aquelas fermosas pezas cerámicas de Manises, que contiñan principios activos da farmacopea tradicional, os dous adquiriron unha capacidade xenial e única para dispensar ficcións, para inventar novos mundos ou a velos dende o outro lado do espello. Don Álvaro Cunqueiro escribiu que “soñar é necesario para soportar a aspereza da vida cotiá, e perder o tesouro dos ensoños era perder o máis grande dos tesouros”.
Chano Piñeiro, aquel fraquiño boticario do noso barrio, procurou ao longo dos seus corenta anos de vida ese tesouro valioso do que falaba o seu querido don Álvaro.
Chano mantivo no
Faro de Vigo, ao longo dos anos 92 e 93, a sección “Conversas co vento”; unha das máis insólitas e intelixentes achegas ao xornalismo literario galego das dúas últimas décadas. Unha escolma daquel centenar de artigos, situados entre a fronteira da cotidianidade e da ficción onírica, recolléronse no mes de nadal do 94 nun
libro do mesmo título, publicado gracias á axuda do Colexio Oficial de Farmaceúticos, que non pode quedar no esquecemento. Cada semana, o boticario de Torrecedeira recreaba a realidade dos soños, unha realidade imaxinada, nunhas ficcións súbitas, espléndidas, irónicas, reflexivas, tinguidas dun erotismo elegante (insólito na prensa de hoxe) e dun humor retranqueiro finísimo. Cada artigo era un lostregazo de tenrura, un exercicio de lucidez que iluminaba humanidade, verquida nuns personaxes imposibles. Chano emocionábase coa valentía da xente que se emociona, que é quen de chorar polas cousas pequenas, eses mínimas partículas coas que se fabrica a felicidade. Era quen de recordarnos a importancia que o cerebro ten para controlar os dous músculos máis importantes do corpo o isquiocavernoso e a imaxinación. Defendía con convicción as pulgas deprimidas, que falan con toda naturalidade cos seus hóspedes comprensivos. Entristecíase conversando cunha gaivota que non podía voar e volvérase tola. Demostraba que o amor e a paixón hai que seguilas inventado tódolos días. Alertaba sobre a existencia de máquinas como o chistógrafo ou como as expendedoras de tabaco que poden manter idilios cos seus usuarios e facelos josar, sen límite e sen mesura. Censuraba aos concelleiros que talaron as árbores da rúa da Paz para aumentar as prazas da
ORA… Naquelas conversas co vento, Chano era quen de ofrecernos unhas ficcións que eran espello deformado da realidade, espello doloroso da vida, espello metafórico da nosa existencia e da nosa condición.
Chano non foi só un xenial articulista. Foi un apaixonado do cine que, cunha dedicación teimuda e un talento indubidable, abriu de vez unha nova fenda de modernidade para a nosa cultura: a de entrar a formar parte da ficción audiovisual. Realizador de películas como
Os paxaros morren no aire,
Eu o tolo,
Esperanza e o
Camiño das estrelas, Chano será sempre recordado por
Mamasunción –a mediametraxe coa que a
TVG iniciou as súas emisións cinematográficas en 1985 e que sería recoñecida e valorada internacionalmente– e por
Sempre Xonxa –“un verdadeiro fito na historia de Galicia”, como sinala Xoán Acuña, autor do libro
Chano Piñeiro. Unha historia do cinema galego–, as súas películas máis signficativas. A noite da estrea de
Sempre Xonxa, no mes de novembro de 1989, milleiros de persoas en pé, moitas bagoando, tributáronlle un longuísimo aplauso, que era un agradecemento a un acto heroico: o de realizar a auténtica primeira longametraxe do cine galego; xa tiñamos cine de noso.
Chano Piñeiro foi un creador de ficcións, sexa literarias, sexa audiovisuais. Ficcións que foron un espello da vida, que tiñan a imaxinación e a memoria como elementos desencadenantes, e a palabra e a imaxe como elementos constitutivos. Onte na entrega dos Premios Chano Piñeiro volveu recordarse esta débeda que mantemos con quen nos axudou a soportar a aspereza da cotidianidade. Obrigados de corazón, Chano, polas túas ficcións.
A próxima pastoral da Conferencia Episcopal, na que se aliña co Partido Popular amosándose contraria a negociación con ETA, reclamando o “recto funcionamento” das institucións democráticas (sic) e na que critica ao que chama “laicismo radical” pola súas posicións sobre a recuperación da memoria histórica (a min gústame máis o termo “republicana”), amosa a prepotencia da igrexa católica e a súa certeza de que no marco político actual non vai a perder nin un ápice dos seus privilexios.
