cangas_do_morrazo – Brétemas

Onte 2140: «Salgheirón» de Primitivo Carbajo

5 de Xaneiro de 2022/en A Portada, Autores, Lecturas, Novidades, Onte, Xornalismo/por bretemas

Na segunda metade do pasado ano publicáronse varios títulos de non ficción en galego moi interesantes que amosan o pulo das nosas editoras independentes. Á biografía de Reboiras (Aira 2021) de Xosé Manuel Pereiro e Xurxo Martínez e A vella compañeira (Luzes 2021) de Anxo Lugilde, xa comentadas aquí, engádese Salgheirón (Morgante 2021), a extraordinaria crónica do xornalista Primitivo Carbajo sobre as orixes, esplendor e decadencia de conservas Massó e a deriva especulativa da que foi a catedral laica do Morrazo no século XX, transformada agora en pelotazo urbanístico, abrindo outra vía de preocupación para o futuro doutro espazo natural da ría de Vigo. Unha segunda entrega literaria de Carbajo, durante décadas correspondente de El País en Vigo, hoxe retirado en Villaseco del Pan, tras aquela memorable biografía no autorizada de Paco Vázquez (Xerais 1993 ), da que foi co autor xunto ao mestre Luis Pita, que na Coruña se convertera en libro prohibido pola alcaldía de entón.

En Salgheirón Primitivo Carbajo reconstrúe a peripecia familiar e empresarial de catro xeracións dos Massó, ao longo de case dous séculos instalados en Bueu e Cangas, primeiro dedicándose á salgadura, despois á conserva, até chegar á liquidación dos terreos e edificios do complexo industrial do Salgheirón en Cangas, onde dende 2004 en plena burbulla inmobiliaria se pretende construír un porto deportivo, un hotel, un centro comercial e grupos de vivendas, no medio de manobras nas marxes da legalidade e contando coas complicidades por acción ou por omisión, das diversas administracións, sexa a Autoridade Portuaria de Vigo, a Xunta de Galicia como do propio concello de Cangas.

Froito de anos de investigación e seguimento, contrastando datos e fontes diversas, o relato detalladísimo deste conflito urbanístico amosa que a defensa da legalidade correu a cargo da mobilización cidadá, organizada no Foro Social pola Defensa do Pobo, desde que en 2004 esta entidade veciñal puxo en cuestión a validez do convenio urbanístico anunciado entre os propietarios dos terreos, tras o peche da factoría e liquidación da empresa en 1996, e o concello de Cangas, sendo alcalde entón o popular José Enrique Sotelo. Un relato que amosa o valor da persistencia teimosa da desobediencia civil contra a especulación, mesmo a pesar das multas e procesos, como forma de defensa do patrimonio colectivo, da cultura comunal e da economía substentable.

Urdido coa técnica da crónica, Salgheirón amosa o valor do xornalismo crítico como garante de veracidade na loita contra a corrupción e na defensa do común. Este carácter de xornalismo rabudo que impregna estas case trescentas páxinas, fainas tamén incómodas a case todas as cores políticas, ben é certo que máis para o Partido Popular, pero tamén para os partidos das esquerdas. Unha incomodidade que se fai máis evidente no silencio actual, tanto por parte dos responsables municipais do concello de Cangas como de Abanca, agora a propietaria dos terreos, abrindo unha grande incerteza sobre como poida rematar o relato do Salgheirón futuro.

En todo caso, parabéns moi merecidos ao meu admirado Primitivo Carbajo e aos responsables de Morgante pola afouteza en publicar o que é un dos mellores libros de xornalismo crítico publicados en galego nos últimos anos.

Onte 1241: «Antípodas» de Xosé Vázquez Pintor

20 de Febreiro de 2015/en Autores, Celta de Vigo, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Na libraría Maraxe de Cangas do noso admirado Lito acompañamos onte a Xosé Vazquez Pintor na presentación de Antípodas, a súa novela máis poética de derrotas e resistencias. Confesou Pintor que a novela escribiuna mentres estaba baixo mínimos, cando padecía as secuelas dun infarto severo. «Nese medo agarreime ao que podía esquecer, a todas aquelas baiuras que me podían salvar a vida». Definiu Antípodas como «unha resonancia magnética en tempo de acordar», consciente de que «a casa non é para os contramedos senón para a rosa, un lugar onde soñar.» «Esta foi a miña terapia, fuxindo da despedida». Xustificou despois a brevidade dos capítulos, «para que a lucería fose amiga onde nos ver, eu precisaba desabafar, botar fóra con urxencia.» Insistiu na «importancia de deixarnos bicar pola lingua, quizais porque teña tendencia ao feminino», así como de enriquecernos coas palabras da tribo, «co seu significado e a súa expresión artística». Antes de ler tres dos capítulos, fixo un chamamento ás novas xeracións para que bebesen na fonte da lingua popular e a transmitisen aos seus fillos.

Onte 1004: «A voz do vento» en Cangas

13 de Xuño de 2014/en Autores, Historia, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Emocionante e memorable resultou no serán de onte a presentación d’ A voz do vento na rúa Cega de Cangas, ao pé da rúa Real. Case un cento de persoas ocuparon durante máis dunha hora o espazo público arredor da taberna O Rincón, un dos locais con máis sabor da vila, fundado en 1955, para escoitar a gran intervención de Pemón Bouzas sobre a novela que recupera a memoria do ataque berberisco de 1617 e anova o mito de María Soliño. Na súa intervención Pemón reconstruíu minuciosamente a vila de hai catro anos, deitada sobre a praia de Areas gordas, centro de intercambio comercial e marítimo, cuxos oitocentos habitantes foron atacados por unha impresionante flota de trece embarcacións. O relato do proceso de crise posterior que viviu a vila e o papel dalgunhas mulleres como María Soliño centrou o discurso engaiolante do narrador. Se non abondase, as numerosas intervencións do público coincidiron en abeizoar ao autor mais tamén en solicitar a celebración do cuarto centenario da invasión e do proceso do tribunal da Inquisición a María Soliño. Onte a rúa Cega cangueira convertiuse da man dunha novela en praza Maior, un auténtico galano. A nosa gratitude a Lito da libraría Maraxe pola súa axuda e a Antón por transformar a súa taberna popular, que saca semanalmente o jazz a rúa, en centro cívico e cultural. Un modelo a imitar para visibilizar o libro galego. Regresamos moi satisfeitos.

Onte 962: María Soliña, icona da crise

2 de Maio de 2014/en Autores, Cultura, Gastronomía, Medios, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Foi un gran acerto que na presentación do novo GCTendencias (moitos parabéns e azos) no Abastos 2.0 se presentasen unha nova cervexa artesá das adegas Menduíña, María Soliña, e a última novela de Pemón Bouzas, A voz do vento, na que se afonda no personaxe histórico de María Soliño, un dos mitos galegos universalizado nun poema de Longa noite de pedra.

Gustei dese diálogo entre a cultura gastronómica e a literaria, desta volta vencellada por un personaxe que representa a loita pola dignidade da muller, de todas as mulleres, nun tempo de fanatismo relixioso e profunda crise moral. Ese foi o marco da moi fermosa intervención na que Pemón Bouzas presentou a figura de María Soliño no marco histórico e social da crise que en Cangas, até entón a vila máis puxante da ría, provocou a invasión turca de 1617. «Aquela sociedade que comerciaba cos arrieiros de Castela e cuxo galeóns comunicaban decote con Porto, viu como a cobiza, os abusos de poder e o fanatismo arrasaban co seu espírito emprendedor». Non e moi difícil traer á actualidade aquela catástrofe e proceso de profunda mudanza social, relatada nas páxinas d’ A voz do vento, e relacionala coas corruptelas e outras barbaridades morais que se veñen producindo ao fío da crise de devaluación interna e dos seus abusos.

Quen lle ía dicir ao bo de Celso Emilio Ferreiro que aquela María Soliña que cantou hai cincuenta anos sería a icona de dignidade de persoas preferentistas, desafiuzadas e milleiros de desempregadas e empobrecidas por esta crise do século XXI?

Onte 882: Para que serve un xornal?

13 de Febreiro de 2014/en Axentes_literarios, Medios, Onte, Presentacións, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Como xa sucedera en Vigo, onte na presentación de Sete Caveiras en Cangas debateuse sobre o papel do xornalismo e o compromiso dos xornalistas na sociedade actual. Elena Gallego volveu sobre a reivindicación do xornalismo que fai na súa novela, tanto polo feito de estar protagonizada por unha xornalista coma polo valor esencial que se lle concede ás hemerotecas. Cando chegou o momento das preguntas foi o veterano xornalista Eugenio Eiroa, responsable de Morrazo Tribuna, quen volveu sobre o tema ao fío da polémica entre os traballadores e os accionistas de Liberation. Máis alá das mudanzas do soporte e das dificultades do actual proceso de hibridación, semella que a cerna deste debate está en saber se é posible un xornalismo independente, profesional e libre cando a propiedade da maior parte dos medios está de facto en mans de bancos, fondos de investimento ou os medios dependen dos poderes públicos pola vía da publicidade institucional ou das axudas directas que reciben. Até agora crimos que un xornal servía, en primeiro lugar, para ofrecer ao seu lectorado unha información veraz e unha opinión plural e razoada. Poderase formular esta pretensión no futuro? Para que serve un xornal no marco do ruido de redes informativas e sociais? Un debate que paga a pena seguir na rolda de presentacións desta interesantísma Sete Caveiras.

Onte 292: Universo Dragal

27 de Xuño de 2012/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Presentamos en Cangas, nas instalacións de FECIMO, a última entrega da triloxía do «Universo Dragal». Toda unha proeza de Elena Gallego que en apenas dous anos publicou mil páxinas trepidantes cheas de sorpresas, segredos, poderes e alquimias enfiadas por unha trama engaiolante de realismo fantástico. Con todo, o máis interesante da triloxía é a iconografía de estripe nosa que recupera, amosando que Galicia, dende hai case un milleiro de anos, é un país de dragóns, gárgolas, grifóns, cocas, serpes ou tarascas. Un mito aínda vixente na nosa tradición oral popular que Elena encarna nun rapaz de instituto do século XXI. Eis a clave do éxito de tan valioso «Universo Dragal». Tres novelas de aventuras moi recomendables, non só para lectorado xuvenil.

Listado de la etiqueta: cangas_do_morrazo