Escribo a man as primeiras versións de todos os textos que publico, sexan artigos ou presentacións. Fágoo nos meus cadernos, aos que chamo «brétemas», que conservo numerados na biblioteca, xeralmente a lapis afiado e con caligrafía ligada escolar, como a que aprendín hai catro décadas cando me formei en grafomotricidade con Juan Antonio García Núñez, descompoñendo a escritura nunha combinación entre trazos horizontais, verticais e bucles arriba e abaixo. A esta altura da miña vida, utilizar a escritura manual, a pesar de demorar a produción textual, constitúe un excelente traballo artesán que contribúe a estimular a miña actividade cognitiva. E o certo é que son numerosas as razóns que dende a neurociencia aconsellan que continuemos escribindo a man, ao tempo que o facemos nos teclados das computadoras e dixitamos nas pantallas de teléfonos e tablets. A escritura a man é a nosa primeira marca de identidade, activa a memoria en movemento e a forma na que absorbemos a información, cultiva a paciencia e estimula a expresión creativa. Compromete a actividade da maior parte do cerebro, sobre todo daquelas rotinas adestrables como a motricidade fina, habilidade cognitiva que permite a fluidez do útil e a continuidade do trazo premendo de forma suficiente sobre o papel. A caligrafía é unha actividade artesanal e sensorial na que están comprometidas as mans, os brazos como a totalidade do corpo, polo que son comprensibles as apelacións literarias que reclaman que vivir é escribir con todo o corpo, ou que a escritura manual é unha forma primeira de afirmación da vida. Quizais sexa por esta razón utilitaria pola que países como Noruega, que abandonaron nas aulas de Primaria a aprendizaxe da escritura cursiva, trasacorden agora polos beneficios da caligrafía para as aprendizaxes básicas. Coma sucede na lectura, a escritura do noso tempo é híbrida, manuscrita fluída, continua e con afán de permanencia sobre o papel, como a dixital é descontinua, fráxil e permanentemente revisable.

Publicado en Nós diario: 27/08/25