Listado de la etiqueta: auditorio_rosalía_de_castro

Teatro García Barbón

/en , , , /por

Dedico o artigo desta semana no Faro de Vigo a lembrar a historia do Teatro García Barbón e reivindicar a recuperación oficial do seu nome:

teatro_garcia_barbonO 23 de abril faranse noventa anos da inauguración do Teatro García Barbón, coa actuación da compañía de Consuelo Hidalgo e Ramón Peña que puxeron en escena a opereta “Madame Pompadour”. Aniversario que lembramos grazas á nota que Xosé María Álvarez Blázquez incluíu en A cidade e os días, ese extraordinario calendario histórico de Vigo publicado en Faro de Vigo, día a día, ao longo do ano 1959 e que o cronista editaría logo en edicións Monterrei (1960). Unha efeméride que para don Xosé María non podía pasar inadvertida tanto pola posibilidade de lembrar que case un século antes, en 1833, Vigo estreara o seu primeiro teatro, aquel da praza da Princesa (daquela da Alfóndiga), propiedade de Norberto Velázquez Moreno, como polo feito de que despois de case dúas décadas concluían os traballos do edificio deseñado e construído polo arquitecto Antonio Palacios no soar da rúa Policarpo Sanz esquina a Reconquista, onde o 8 de febreiro de 1910 ardera o teatro Rosalía de Castro, cando se celebraba un baile de entroido.

Fora o Rosalía de Castro un teatro nacido baixo un signo adverso, que tivo unha vida efémera, apenas unha década de existencia, dende a súa inauguración o 15 de xullo de 1900 até aquel fatídico incendio do martes lardeiro. Proxectado por Alejandro Rodríguez-Sesmero en 1881 e promovido por unha xunta de pequenos accionistas (que concertaron co concello un préstamo de dous millóns de reais), comezou a construírse o ano seguinte (no que se inaugurou o Teatro Circo Tamberlick) sobre uns terreos que o marqués de Valladares cedeu a baixo prezo; mais as obras quedaron paralizadas polas polémicas entre os promotores e pola insuficiencia do capital subscrito. Disolta a sociedade, os irmáns Benito e Francisco Gómez Román fixéronse cargo do edificado e conseguiron inaugurar o teatro co comezo do novo século. Porén, en 1904 os contratistas de obra vigueses vendérono á casa de “Viúva e fillos de Siméon García”, que pretendía transformalo en centro comercial. Diante da polémica cidadá que a posibilidade da perda do novo teatro provocou, o filántropo José García Barbón comprouno, recibindo en compensación a casa comercial a oferta de compra dun soar municipal na Porta do Sol, onde construirán o actual edificio Simeón.

Tras o incendio do Rosalía de Castro e desaparecido José García Barbón en 1909, foron as súas sobriñas as que encargaron os planos a Antonio Palacios, seguindo os desexos do verinés de que Vigo contase cun gran teatro. O arquitecto porriñés deseña en 1913 un edificio monumental que ocupa toda a mazá, concibido inicialmente como teatro  e cinematógrafo, ao que incorporou a posibilidade de acoller a sede do casino local. Palacios conseguiu unha das edificacións pétreas máis espectaculares e recoñecibles do Vigo do século XX, tanto polo tratamento curvo da fachada principal, executada en granito de Castrelos, como pola gran ventá de sete metros de ancho da fachada posterior, que permitía iluminar directamente o escenario. Unha edificación polivalente na que se diferencian os usos de teatro con acceso por Policarpo Sanz e de cine (bautizado como Rosalía de Castro e inaugurado o 31 de decembro de 1926 coa proxección da película “Mare Nostrum”) pola rúa Marqués de Valladares.

Adquirido pola Caixa de Aforros Municipal de Vigo, o García Barbón foi rehabilitado entre os anos 1982 e 1984 polo arquitecto Desiderio Pernas para transformalo en centro cultural. Un proxecto, tampouco exento de certa polémica, que conservou a esencia do edificio máis que cegou a fachada posterior e modificou o remate do edificio cunha cuberta de cobre onde se instalou unha biblioteca. Modificacións as que Pernas engadiu as coñecidas esculturas dos cabalos de Juan Oliveira (nos machóns ideados por Palacios) e as seis alegorías das artes de Manuel García Buciños, fermosas iconas do edificio actual.

Dende entón, o edificio perdeu tamén o seu nome orixinario, mudándose en varias ocasións ao fío das obrigadas mudanzas daquel do seu propietario, sendo na actualidade Teatro Afundación Vigo. Xaora, despois de máis de tres décadas, a maior parte dos vigueses e viguesas continúan coñecendo o teatro como o “García Barbón” e o auditorio como o “Rosalía de Castro”, nome do cine (de arte e ensaio) e da cafetaría da rúa Marqués de Valladares que algúns coñeceron. Nomes, transmitidos de xeración a xeración, que como microtopónimos urbanos se configuran como un patrimonio colectivo que debera ser recoñecido. Teatro García Barbón Afundación e Auditorio Rosalía de Castro Afundación poderían ser denominacións máis acaídas para unha das iconas viguesa do noso tempo.

Guardar

Guardar

Guardar

Cantares no Miñor

/en , , , , , , , , /por

No artigo da semana no Faro de Vigo volvo sobre o centenario dos coros tradicionais galegos e o festival Cantares no Miñor.

cantares_no_miñor_2015

O pasado 7 de marzo celebrouse no Auditorio de Afundación de Vigo (que debería recuperar o seu nome popular de “Rosalía de Castro”) Cantares no Miñor, o cuarto encontro anual de Coros Tradicionais organizado por Cantares do Brión, a agrupación musical creada hai seis anos no Centro Cultural de Vincios de Gondomar. Un serán memorable para a música galega de raíz no que, ademais dos organizadores, participou o Real Coro Toxos e Froles de Ferrol que o 29 de maio celebrará o centenario do seu primeiro concerto baixo a dirección de Manuel Lorenzo Barja.

Ao longo das máis de dúas horas de concerto, tanto durante a interpretación do repertorio clásico de Toxos e Froles, con temas como “Negra sombra” de Xoán Montes, “Os teus ollos” de Castro Chané, “A escala” de Pascual Veiga, coma no máis renovador de Cantares do Brión, con pezas como “Has de cantar” ou “Casto Sampedro”, composicións máis recentes do seu director Pablo Rial Salgueiro, incluídas no seu disco “Arruídos” (2014), percibimos a recuperación da tradición dos festivais musicais galeguistas e do espírito expansivo e agarimeiro que estas agrupacións corais mantiveron contra vento e marea durante un século.

Unha tradición que tivo a súa orixe en 1883 en Pontevedra seguindo o modelo acuñado polo boticario Perfecto Feijóo Poncet (o famoso dono do loro Ravachol) na agrupación Aires d’a Terra coa pretensión de dignificar as músicas aldeanas, no marco da recuperación do folclore. Patrón de enxebreza musical que deu pé ao nacemento de agrupacións semellantes noutras localidades galegas durante a segunda década do século XX, coincidindo co desenvolvemento das ideas galeguistas que levarían en 1916 á creación das Irmandades da Fala.

Son os casos de Toxos e Froles (1915) en Ferrol e de Cántigas e Aturuxos (1915) en Lugo, a agrupación nacida na Juventud Antoniana e dirixida polo violinista Xesús Rodríguez Fernández, a quen se lembra no seu centenario coa publicación dun libro cedé (Ouvirmos 2015) de Ramón González González, no que se inclúe vinte das súas gravacións, entre as que se atopa a primeira do himno galego realizada en 1918 pola Compañía del Gramófono de Barcelona. Coros pioneiros aos que seguiron outros como Cántigas da Terra (1916) na Coruña, que por ventura mantivo o seu pulo ininterrumpido até hoxe; Foliadas e Cantigas (1916) en Pontevedra; Agarimos da Terra (1916) en Mondariz; Agrupación Artística de Pontevedra (1917); Queixumes dos Pinos (1917) en Santiago; Agrupación Artística de Vigo (1918); Coral de Ruada (1918) de Ourense, Cantigas e Agarimos (1923) de Santiago e Cantigas e Frores (1948), tres agrupacións estas últimas que aínda manteñen a súa actividade.

Todos estes coros tradicionais, que coincidían decote en festivais que se celebraban en teatros (como o desaparecido Tamberlick de Vigo ou o Teatro Circo de Lugo) ou mesmo en prazas de touros como a da Coruña, respectaban patróns comúns. Un repertorio vinculado ás formas da música tradicional de noso: alalás, foliadas, muiñeiras, pandeiretadas, cantos de arrieiro…; a utilización habitual da lingua galega e de instrumentos tradicionais, incluídos os diatónicos (gaita e zanfona); a introdución de anacos de pezas teatrais, de zarzuelas galegas, así como de actuacións de danza tradicional, coidándose o emprego de decorados e iluminación axeitada; o coidado do vestiario tradicional dos participantes; a exaltación dos símbolos nacionais (himno e bandeira) foron os compoñentes principais dunha fórmula coral e asociativa que circulou de forma exitosa durante as tres primeiras décadas do século pasado nos escenarios galegos e tamén nos de alén mar, xa que como sinala a historiadora Lorena López Cobas, “ofrecía ao público emigrante a posibilidade de rememorar a súa terra natal por medio de música familiar e de recreación medioambiental”.

A posta en valor desta tradición musical de fachendosa enxebreza (música, lingua e traxe de noso) é a razón de ser de festivais como Cantares no Miñor e de publicacións e exposicións dedicadas ás agrupacións que neste e nos vindeiros anos celebran o seu centenario. Unha proeza da teimosa vontade galeguista que merece ser recoñecida no marco da grande celebración nacional que o vindeiro ano debe supoñer o centenario das Irmandades da Fala. Unha fórmula musical da nosa tradición que merece ser anovada como pretende Cantares do Brión, a agrupación de sesenta persoas presidida por Xosé García Crego, que dende o seu nacemento incorpora novas composicións contemporáneas ao repertorio tradicional. Anceios aos que non son alleos os afáns do seu director e do resto dos seus compositores. Unha aparición a do coro miñorano que está reilusionando e contaxiando de novos azos a todo o movemento coral tradicional galego. Merecidos parabéns!

Teatro García Barbón

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo propoño que o edificio do Centro Cultural da caixa de aforros recupere os seus nomes tradicionais.

Teatro_García_BarbónVigo contou cun gran teatro en 1832. Foi o que na praza da Princesa, extramuros, inaugurou o rico comerciante Norberto Velázquez Moreno. Aquel Teatro de Vigo, gabado por Nicolás Taboada Leal como o mellor da Galicia do seu tempo, funcionou na Porta do Sol durante case medio século, até que en 1882 abriu outro máis amplo e moderno, o Circo-teatro Tamberlick. Este segundo teatro vigués, concibido polo mestre de obras Sesmero como un espazo polivalente, serviu na rúa do Circo (hoxe Eduardo Iglesias), durante case un século, como teatro, circo, primeiro cine vigués e foro político, onde Pablo Iglesias, o ferrolán fundador do PSOE, pronunciou o 6 de xaneiro de 1900 un extraordinario discurso de hora e media de duración. O terceiro dos teatros vigueses foi o Rosalía de Castro, cuxos nomes de proxecto, segundo Jaime Garrido Rodríguez, foran “Romea” e “Cervantes”, situado entre as rúas Policarpo Sanz, Reconquista, Marqués de Valladares e Rosalía de Castro (hoxe Darío Álvarez Blázquez). Un gran teatro decimonónico de estilo italiano, cuxo modelo era a Scala de Milán, inaugurado o 15 de xullo de 1900, tras quince anos de obras, que tivo vida efémera, xa que foi destruído por un incendio o 8 de febreiro de 1910, cando alí se celebraba un baile de entroido.

Sobre as cinzas do teatro Rosalía de Castro as herdeiras do filántropo verinés José García Barbón encargaron a Antonio Palacios a construción dun gran teatro ao servizo de Vigo. Un proxecto ambicioso que o arquitecto porriñés expuxo á cidadanía viguesa hai un século, un edificio monumental con funcións de teatro, casino e cine que tras máis dunha década de traballos sería inaugurado en 1927 como teatro García Barbón. Dende entón, o gran teatro de Palacios foi considerado como unha das iconas vigueses, fachenda arquitectónica do pulo dunha cidade laboriosa e cosmopolita. Albergaba os salóns do elitista Casino, un gran teatro con acceso dende a rúa Policarpo Sanz e do cinematógrafo Rosalía de Castro (bautizado xa así na súa inauguración) con acceso dende Marqués de Valladares. Cinema coqueto, ao que despois se engadiría un restaurante e cafetaría, que durante os anos setenta funcionaría como sala viguesa de Arte e Ensaio, onde vimos películas inesquecibles e inentendibles como aquela búlgara “Corno de cabra” en cartel durante moitas semanas.

Adquirido por Caixavigo para transformalo en centro cultural, o García Barbón foi rehabilitado, baleirado na súa totalidade, entre os anos 1982 e 1984, polo arquitecto Desiderio Pernas. Unha rehabilitación non exenta de polémica, xa que foi modificada a fachada orixinal de Palacios da rúa Marqués de Valladares, ademais de cubrirse a terraza cunha cuberta de cobre baixo a que se instalou unha biblioteca. A esa reforma de Pernas pertencen as magníficas esculturas dos cabalos de bronce de Xoán Oliveira e as cinco pezas alegóricas de Manuel García Buciños da fachada principal.

Tras esta rehabilitación o edificio foi rebautizado como Centro Cultural Caixavigo e, máis tarde, seguindo o proceso de fusións da entidade prropietaria, como C.C. Caixanova e C.C. Novacaixagalicia. Xaora, a pesar da teimosa insistencia dos responsables da caixa de aforros de erradicar os nomes de García Barbón e Rosalía de Castro de edificio tan emblemático, a memoria popular viguesa, sempre tan sabia e prudente, continuou utilizándoos. Hoxe, cando Vigo perdeu para sempre a caixa de aforros e tamén a sede da fundación Novacaixagalicia (unha decisión da Xunta de Galicia que Núñez Feijoo debe explicar con detalle), e antes de asistir a un novo bautizo do edificio, semella moito máis razoable recuperar as denominacións históricas e populares para o que continúa sendo o primeiro teatro de Vigo: “Teatro García Barbón” e “Auditorio Rosalía de Castro”; ás que atrevo propoñer se engadan as de “Biblioteca Plácido Castro”, en lembranza do grande tradutor, e “Sala de Arte Urbano Lugrís”, en memoria do que foi o pintor primeiro da cidadeatlántica. Este exercicio de restitución da memoria cultural viguesa debería estenderse ao edificio onde a caixa de aforros instalaou o seu Centro Social na rúa Policarpo Sanz, que debería recuperar o seu nome popular de “Casa Bárcena”.

Na nova etapa que abre a fundación Novacaixagalicia, bautizada como A Fundación, un proceso do que moi pouco sabemos os cidadáns galegos, é imprescindible que os sinais de identidade vigueses sexan respectados. Os propietarios de Abanca, como tamén os responsables de A Fundación, onde van ter un importante peso decisorio, non poden esquecer que o Teatro García Barbón, o Auditorio Rosalía de Castro e o Centro Social Casa Bárcena (e a súa colección de arte galega, a primeira e máis importante do patrimonio de noso) forman parte esencial do ser de Vigo e da súa área metropolitana.