Listado de la etiqueta: 8_de_marzo

Poñer o mundo ao revés

Dedico o artigo do Faro de Vigo da semana á folga feminista do 8 de marzo:

Manuel Rivas escribiu nun dos seus artigos luminosos d’ As voces baixas (Xerais, 2012) que no martes de Entroido sempre había quen trancaba os regatos para que secasen e así as lavandeiras de Castro de Elviña non puidesen traballar e poder acudir a un daqueles partidos pioneiros do fútbol feminino que se celebraban no Camiño da Cavaxe. Cumpríase, entón, o mandato do Entroido: poñer o mundo ao revés. Xaora, continuaba Rivas, ao longo do ano sucedía todo o contrario, as lavandeiras levaban enriba da cabeza as bañeiras cheas de roupa que lavaban para as familias de posibles ou para as clínicas, fondas e restaurantes. Lavandeiras que termaban de enormes lotes de roupa pousados apenas nas coroas ou mulidos, heroínas que traían todo un mundo na cabeza.

Mulleres coruñesas humildes como esoutras pescantinas da Ribeira viguesa que vexo nunha foto inesquecible cruzando a rúa Elduayen, á altura da praza de Argüelles, coas patelas cheíñas de frescura na cabeza camiño do mercado do Progreso. Mulleres que levaban moito peso na cabeza como as leiteiras que traían o leite dende Zamáns. Mariscadoras co argazo na cabeza, labregas ou criadas que transportaban sellas da fonte, monllos de leña, de herba ou cestas acuguladas de animais, carteiras portadoras de esperanzas fotografadas todas por Ruth Matilda Anderson hai case un século. Costureiras que levaban a singer na cabeza, homenaxeadas por Isaac Díaz Pardo en dous cadros memorables protagonizados por senllas rapazas que «levan na cabeza un mundo de cousas que poden precisar na vida». Mulleres cuxas columnas acababan destrozadas e o seus corpos vencidos cuxos retratos constitúen hoxe a memoria máis veraz das traballadoras galegas máis humildes do século pasado.

Mulleres ocultadas como as que recupera do esquecemento Anaír Rodríguez nos seus libros imprescindibles para as crianzas –Pioneiras (Xerais 2018), ilustrado por Nuria Díaz, e Pioneiras 2 (Xerais 2019), ilustrado por Abi Castillo– capaces de desviarse do vieiro que a sociedade lle reservaba e conquistar dereitos hoxe irrenunciables. Pioneiras como Antonia Ferrín, a primeira astrónoma galega; Antonina Sanjurjo, pioneira do deporte e do feminismo; Elisa Patiño, a primeira aeronauta nosa; Rita F. Queimadelos, a primeira arquitecta; as mestras María Barbeito e Ángela Ruiz; María Cardarelly, fotógrafa de Rosalía de Castro ou Joaquina García, a inventora dos traxes de auga… Pioneiras todas elas que levaban tamén todo un mundo na cabeza e contribuíron decisivamente a poñelo ao revés.

Un mundo que mudou, grazas os seus azos, as vidas de todas elas, como as angueiras de millóns de mulleres de todo o planeta comprometidas dende hai cento cincuenta anos na reivindicación dos feminismos. Un mundo que mudou, aínda que non o suficiente para que triunfe a revolución máis decisiva para a humanidade: a que procura o empoderamento das mulleres en todos os eidos da vida social e económico e a igualdade real e efectiva en todos os espazos do privado. Unha revolución feminista que cada 8 de marzo recibe apoios máis unánimes na denuncia da brecha salarial e da maior precarización das condicións de traballo que sofren as mulleres como da reclamación de medidas efectivas de conciliación da vida laboral e familiar en todos os sectores económicos, o que continúan sendo máis un desexo ca unha realidade. Unha revolución feminista tan masiva como silenciosa dirixida a erradicar o machismo que ampara o acoso sexual e a violencia contra as mulleres; unha ideoloxía responsable dun feminicidio insoportable e incesante, cuxas cifras de vítimas arrepían e que algúns políticos como Pablo Casado, candidato do PP, para vergonza de todo o electorado, pretenden agora minimizar de forma tan irresponsable como ridícula.

Para poñer o mundo ao revés é imprescindible substituír esa ideoloxía machista e patriarcal, aínda hexemónica, polos valores alternativos de igualdade e liberdade defendidos polo movemento feminista. E para iso, ademais da mobilización, como a folga de mulleres prevista para o vindeiro venres 8 de marzo, é imprescindible que a educación en igualdade sexa o eixo vertebrador de escolas e institutos. Fomentar relacións de equidade e espírito crítico diante da desigualdade das mulleres, visibilizar as achegas das mulleres na sociedade, desvelar os estereotipos machistas, sensibilizar ao alumnado sobre como loitar contras as violencias machistas e os micromachismos presentes nos diversos ámbitos ou potenciar o empoderamento das alumnas no marco dunha atmosfera colaborativa e unha educación onde os coidados son responsabilidade de homes e mulleres son tarefas a desenvolver nos centros ao longo de todo o ano. Poñer o mundo ao revés, en igualdade, é posible.

 

Onte 1842: María Reimóndez, premio Xohana Torres de ensaio

Na gran mobilización feminista de onte en Vigo, (a maior dun 8 de marzo que recordo), tiven oportunidade de parabenizar a María Reimóndez polo premio Xohana Torres de ensaio e creación audiovisual que viña de recoller en Compostela. Un recoñecemento da concellaría de Igualdade para o seu ensaio “Corpos exorbitantes, Rosalía de Castro, tradutora feminista, en diálogo con Erin Moure”, inserido na súa liña de investigación sobre feminismo, tradución e postcolonialismo, temas abordados na súa tese de doutoramento pola que recibiu o pasado mes de xaneiro o premio extraordinario de doutoramento da Universidade de Vigo. Incansable escritora, investigadora e activista, Reimóndez vai conformando dende diversos ámbitos unha das obras culturais e políticas máis estruturantes e decisivas da Galicia do noso tempo. Ás portas da publicación de dúas novas novelas, Corredora en Fóra de Xogo e a cuarta da serie “O ciclo dos elementos”, continúa incesante tecendo novos proxectos comprometidos co proxecto feminista e coa superación da discriminación de xénero como base de desenvolvemento perdurable.

Oito de marzo ou a loita pola igualdade

No 20100302014512-8marzo2 artigo da semana en Faro de Vigo abordo a efeméride do 8 de marzo:

Dende a proclamación en 1910 do 8 de marzo como Día Internacional da Muller Traballadora, a instancias de Clara Zetkin, que propuxo na reunión da Internacional Socialista de Copenhagen lembrar ás obreiras téxtiles que en 1857 saíron a rúa en Nova York para reclamar melloras nas súas condicións de traballo, esta efeméride serviu de referente na loita pola igualdade impulsada polos movementos feministas. Transcorrido máis dun século, conquistados polos feminismos algúns dereitos das mulleres en moitos países (voto, acceso á educación e ao traballo, sexualidade…), recoñecidos dende 1945 pola ONU na Carta das Nacións Unidas e materializados cincuenta anos despois na Plataforma de Beijing, o 8 de marzo continúa sendo unha data de loita a prol da igualdade real entre homes e mulleres e de avaliación dos retos, estratexias e avances no proceso de empoderamento da muller en todo o planeta.

Neste 2016, a ONU acordou como lema do 8 de marzo, “Por un Planeta 50-50 en 2030”, coa intención de que a consecución da paridade de xénero en todos os ámbitos da vida centrase a estratexia das políticas de igualdade na vindeira década. Unha proposta estratéxica internacional, bautizada como “Demos o paso pola igualdade de xénero”, que pretende pechar a fenda de xénero existente (dunha ou doutra maneira) en todas as sociedades, impulsar o empoderamento das mulleres nos máis altos niveis de toma de decisións, eliminar a disparidade de xénero nos eidos educativos e laborais, fomentar a igualdade na vida cívica e social, así como contribuír a mudar os roles e estereotipos de xénero. Unha estratexia paritaria global que reclama a todos os gobernos que asuman compromisos para abordar as dificultades que impiden as mulleres progresar, ao tempo que se responsabilicen de que as políticas de igualdade sexan, e continúen sendo, unha das súas prioridades.

Unha fenda de xénero e desigualdade presente na sociedade galega baixo a forma máis brutal da violencia machista, ese terrorismo doméstico de aparente baixa intensidade, un auténtico feminicidio xerado nos espazos do privado, cuxo número de asasinatos se incrementou de forma alarmante no noso país durante os dous últimos anos. Mais tamén expresada por outras formas visibles e explícitas do machismo (como as agresións, violacións ou abusos sexuais) e outras que semellan invisibles ou máis sutiles, dende os denominados “micromachismos” (tan en voga entre os adolescentes e o modelo do amor romántico e controlador), até as chantaxes emocionais que levan a anulación da muller, desde a linguaxe e publicidade sexista até a humillación e desvalorización que estes milhomes de tres patacos intentan provocan nas súas compañeiras. Violencias machistas, onde está a orixe de moitos asasinatos e agresións, sobre os que a sociedade debería adoptar tolerancia cero.

Mais esta fenda de xénero continúa sendo tamén unha fenda laboral e salarial. Os datos do estudo sobre o emprego feminino, elaborado polo sindicato de CC.OO. sobre estatísticas oficiais de 2012 a 2015, amosan as claras que a desigualdade, o desemprego e a precariedade caracterizan o traballo das mulleres en Galicia durante ese período. A taxa de actividade das mulleres (48,9%) é inferior ao dos homes (58,2%), fenda de case dez puntos que se mantén en todos os tramos de idade, mesmo entre os 16 e 24 anos, onde a das rapazas é de 29,3% e a dos rapaces é do 31,7%, o que quere dicir que traballan sempre máis homes ca mulleres puidesen facelo. Xaora, as mulleres desempeñan o 76,0% dos empregos a tempo parcial (xeralmente para dedicarse ao coidado de menores ou persoas adultas dependentes), sendo a súa taxa de temporalidade do 28,4%, fronte a do 25,6%, como tamén é superior (en 2015) a taxa de desemprego, 18,6% fronte ao 17,0% dos homes.

Xaora, os datos que máis chaman a atención no estudo son os que expresan a desigualdade nos postos de alta cualificación nas empresas, onde hai un 21,0% de ocupación feminina e un 13,0% masculina, mentres que nos de dirección e xerencia supoñen o 2,4% das ocupadas e o 4,9% dos ocupados. En definitiva, hai máis mulleres cualificadas, pero máis homes directivos. Con todo, onde se manifesta aínda máis claramente esta desigualdade laboral en Galicia é que continúa sen pecharse a fenda salarial no sector privado, xa que o salario das mulleres é o 78,06% do dos homes. En definitiva, existe unha importante fenda laboral e salarial en Galicia que precariza a vida das traballadoras con salarios máis baixos, penaliza as súas posibilidades de promoción laboral e do acceso á maternidade. A consecución da paridade en todos os ámbitos da vida social, laboral e política e a erradicación das violencias machistas constitúen, pois, os eixos da loita pola igualdade que neste oito de marzo convoca a homes e mulleres.

Onte 906: Día internacional da muller traballadora

Este 8 de marzo centrouse nas mobilizacións a prol do dereito ao aborto libre e gratuito dos dereitos sexuais e reprodutivos, coa intención de frear o retroceso que supón a Lei Rajoy. No obstante, sendo a loita polo dereito a decidir a maternidade fulcral e imprescindible, non se pode esquecer o retroceso que todos os dereitos das mulleres están sufrindo nos diversos eidos da vida social e laboral. Os datos amosan que as mulleres son as primeiras vítimas das políticas de recortes. Ao longo destes últimos cinco anos, os chamados da «crise« (de devaluación salarial) baixou a taxa de actividade e o salario feminino fronte ao masculino, as mulleres sufriron maiores taxas de precarización, aumentando así a fenda salarial entre homes e mulleres. Como se incrementaron tamén os casos de violencia machista e a cultura da mixosinia para vergonza de toda a sociedade. Tras cen anos da celebración desta xornada mundial, a creación de espazos de igualdade real e a defensa dos dereitos conquistados polo movemento feminista é tarefa que a todas as persoas convoca, especialmente aos homes.

Na procura da igualdade real

Hoxe, 8 de marzo, Día Internacional da Muller, dedico o artigo da semana que publico en Faro de Vigo á reflexionar sobre a situación do proceso de igualdade e a valorar a contribución decisiva do movemento feminista.

Aquí información sobre os actos que se celebrarán hoxe en Vigo.