Cidade e espazo público

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a reflexionar sobre as relacións da cidade e o espazo público:

A condición de retirado facilita o paseo pola cidade e a posibilidade de demorarse coa actitude curiosa do flâneur, que sen rumbo rúa agardando atoparse con xente coñecida, tamén a sorprenderse e descubrir os detalles que aínda se lle resisten nos escaparates ou nas edificacións pétreas. Arte do paseante retirado  que non perde de ollo o ritmo das obras públicas intentado atopar nas tarefas de escavación do que foi o Barrio do cura as primeiras trazas do túnel prometido até Elduayen.

Como tampouco perde o paseante nota do estado da actividade portuaria e do seu tráfico incesante de vehículos que entran e saen do seu recinto. Ir e vir constante de camións, síntoma de que a cidade inicia outra transformación de calado do seu tecido urbano no barrio portuario, como xa se está producindo na avenida Beiramar e  rúa Jacinto Benavente e nos barrios ate agora humildes de San Francisco e Poboadores que, como adoito acontece, aventura tardará décadas en completarse.

Paseos do Robinson urbano retirado, nome roubado a Antonio Muñoz Molina, nos que día tras día lamenta que na cidade queden menos espazos públicos nos que reunirse, ou simplemente onde pasmar procurando a caloriña dunha raiola no inverno, sen imperativo do consumo nunha terraza. Paseante queixoso de que cada vez se reduza o espazo dispoñible na beirarrúa para o paso das persoas, ocupada de forma desproporcionada polas terrazas de bares e cafetarías que converten o espazo público nun enorme comedor privado.

Colonización privatizadora, a todas luces abusiva, consolidada tras a pandemia, que incrementou a presenza de pombas e gaivotas pendentes das mesas das terrazas. Mobiliario concibido para ser utilizado durante todo o ano, chove ou vente, onde non faltan nin estufas nin anteparos que acoutan a beirarrúa ou a praza, coma se dunha propiedade privada se tratase. Espazos privatizados que ocupan na súa totalidade as prazas do Vigo vello, como a da Constitución, Princesa ou a do paseo de Afonso, rúas como Urzaiz e Rosalía de Castro, onde é difícil pasar cun paraugas e nas que non existe outra posibilidade que pagar unha consumición se o veciño ou o visitante quere pararse alí e, xa non digamos, gozar daqueles espazos do patrimonio de todos.

Outro tanto sucede na Porta do Sol, a primeira praza viguesa, sen sombras nin arborado, tanto cando é sacrificada como zona cero da celebración dos fastos do nadal coma nunha semana franca de ría, onde só as escalinatas do templete ofrecen algunha oportunidade para o descanso das persoas maiores ou para o xogo da cativada no labiríntico espazo dispoñible.

O negocio da hostalaría, considerado sector estratéxico, e identificado como de interese xeral, non tolera espazos urbanos inútiles onde a xente (clientela potencial) poida illarse do consumo, que tamén é un dereito da cidadanía, ou simplemente gozar dun entorno arquitectónico formidable presidido polo emblemático Sireno.

Modelo privatizador que chega ao paroxismo durante os case tres meses nos que a Alameda, o xardín centenario do primeiro ensanche do Vigo vello, é sometida a un estrés innecesario, transformada en mercadiño e enorme cervexaría privados de nadal, que carece doutro saneamento que non sexa o de verter as augas aos xardíns, entre outras precariedades. Outrosí sucede coa nora e outras atraccións de feira, instaladas nas inmediacións da Alameda, para as que, como no caso do mercadiño, habería alternativa razoable de reubicalas nos amplos espazos portuarios dispoñibles, se houbese vontade de acordo entre a alcaldía e a presidencia da Autoridade Portuaria.

E o caso é que esta molesta redución dos espazos de acceso público non é unha singularidade viguesa, xa que, como sucede coa xentrificación turística, podemos atopala en cidades de todas as comunidades. Redución que non resulta tema desprezable, xa que o espazo público como lugar de encontro interxeracional da comunidade foi, até agora, a esencia do modelo de cidade europea. Modelo urbano en permanente transformación, como corresponde a propia idea de cidade, velaí o caso vigués, onde a mudanza é a propia identidade, de xeito que hoxe o espazo público é tanto escenario de socialización cidadá como de negocio e actividade privada.

Modelo que leva ao urbanista Jordi Borja a definir a cidade actual como «espazo público e xente na rúa». A articulación equilibrada destas dúas dimensións, entre o público (o espazo) e o privado (o negocio), indica a calidade da cidade e da vida da propia veciñanza. Devolver o espazo público apropiado de forma abusiva pola escena privada, como articular de forma equilibrada espazo e negocio, é unha tarefa política complexa. Require activar vontades de acordo entre as institucións que operan sobre a cidade, as empresas do sector turístico e hosteleiro e da propia veciñanza.

0 comentarios

Dejar un comentario

¿Quieres unirte a la conversación?
Siéntete libre de contribuir

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *