Onte 1367: A cidade nebulosa

cabalos_e_lobos_25-06-2015

A presentación de Cabalos e lobos de onte en El Corte Inglés de Vigo foi outra oportunidade magnífica para escoitar a Fran P. Lorenzo falar da súa novela gañadora do último Blanco Amor, desta volta conversando durante unha hora coa xornalista Teresa Cuíñas. Comezou confesando Fran que «nunha primeira novela precisaba implicación co que quería contar, quería falar dun espazo urbano», «esa e a razón pola que escollín Vigo». «Hai un mito sobre Vigo como cidade que non ten identidade nin referentes. É falso. Opaca unha memoria real, que hai que poñer en valor, que cómpre recuperar. En Cabalos e lobos quixen que a xente compartise a miña visión de Vigo. A cidade nebulosa é tamén unha identidade de seu». Preguntado por Cuíñas sobre as razóns de escoller unha familia burguesa como protagonista, Lorenzo contestou que «a elección dunha familia estranxeira permite utilizar a ollada dos pioneiros, alguén que chega e ve o que hai», mais tamén «conectar con Europa e dende o seu outeiro ver as distintas capas da cidade». «Na novela relátase como foi crecendo Vigo, dende os 20.000 habitantes a comezos dos anos 20 aos 200.000 no ano 1957. Quixen deitar unha ollada case cenital, de gran angular».

XG00070101O deseño dos personaxes e a dosificación da intriga foi outro dos temas nos que afondou a conversa. «Esta é unha novela que ten moito corazón, moita vibración de emocións», confesou Fran. «Tiña medo que esa vibración fose tan intensa que caese en algo «cursi» ou inverosímil ou afectado. Foi a miña intención estar no límite.» A este teor, o autor lembrou que Agustín Fernández Paz dixera nunha conversa que compartiran nunha emisora que «Cabalos e lobos lle lembraba ás novelas de Manuel Puig, polo tratamento que lle daba ás emocións e pola obsesión de describir os obxectos coa maior precisión.» Teresa Cuíñas introduciu o fío do papel do real na obra e do afán do autor de constrastar fontes e datos, na súa condición de xornalista. Fran recoñeceu que lle »amolaban as narracións nas que non se distingue entre a ficicón e o que é real».«A novela ten moitos datos e datas. Quixen que todos os feitos e datos fosen reais. Custoume moito tempo contrastalos, mais atendendo sempre a que non interrompesen a lectura da novela.»

Cando Cuíñas sinalou a carga dramática da novela, Lorenzo salientou que a concibira como un melodrama, «cun peso importante de dor». «Paula, a protagonista, comeza a contarse a si mesma quen son os seus, ignórao case todo, vai descubrindo. Quería que quen lese a novela fose acompañándoa, sabendo onde ela.» «A novela baséase moito no segredo, no que se oculta, mais tamén nos tempos que se alongan. Nese sentido é unha novela analóxica.» Interrogado sobre o titulo da obra, Fran afirmou que «”cabalos e lobos” e unha metáfora sobre como a xente se comporta nunha guerra, mais tamén sobre o comportamento na vida«, «cando souben que só en Galicia e en Mongolia conviven os cabalos e os lobos quedei aínda máis convencido».

A última parte da conversa xirou sobre o proceso de escrita da novela, que Fran confesou se remontaba a hai vinte anos, «cando estudaba na carreira escribín algúns dos relatos, aínda que o proceso de escrita sistemático foi hai catro anos e, despois dunha interrupción, máis intensamente no último anos e medio». Preguntado sobre que ía escribir a partir de agora, Lorenzo recoñeceu que ainda «estou interiorizado polos personaxes de Cabalos e lobos. Sei que a sorpresa é o que testemuña que estamos vivos. Na propia novela dise que “sen sorpresa non hai vida”. preciso escribir algo que me sorprenda a min mesmo, sen tanto peso da memoria e da historia, mesmo e se fose posible de humor, historias que pasan agora das que non se contan. Son moi poucas as novelas galegas que falan do pasa hoxe.»

Onte 1360: «A neve interminable»

a_neve_interminable_18-06-2015

Nun serán moi caloroso nas Rías Baixas presentamos onte na Casa do Libro de Vigo A neve interminable, a máis recente novela de misterio de Agustín Fernández Paz. Ao comezo da conversa que mantivo con Ledicia Costas, Agustín salientou a importancia decisiva da estrutura da narración, «a andamiaxe que a sostén»: «Neste libro quería que a historia que nuclease todo tivese forza, aínda que son consciente de que ten menos da que podería ter. Quedei con ganas de contar a historia de Abraham, ese cazador de estriboi, os vampiros da mitoloxía búlgara. Mais non o fixen a mantenta, xa que quixen que non se me escapase a estrutura.

XG00234401A conversa centrouse arredor daquela noite do 19 de xuño de 1816, aquel ano sen verán en Europa, hai 199 anos e un día, na que se reuniron ao pé dun lago suízo cinco persoas, Mary Wollstonecraft, Claire Clairmont, os poetas Shelley e Lord Byron, e o médico Polidori, asumindo o reto de escribir un relato de medo. «Nesa noite naceu o xénero de terror. A resultas diso naceu o Frankenstein de Mary Shelley, o Vampiro de Polidori, xénese do Drácula de Stoker e o poema «Escuridade» de Lord Byron. Rememoro aquela noite no libro, reunindo a cinco guionistas de televisión que asumen cada unha a responsabilidade de escribir cadansúa historia para a serie As fronteiras do medo.» Agustín confesou que tamén bebera de Lovecraft e da fascinación que sempre lle produciu a lectura de Drácula. «Son contadísimos os relatos de terror nos que non se utilizan a primeira persoa, xa que permite falar dende a sua experiencia e mesturar a realidade coas súas sensacións, ao tempo que crear esas vinculacións que provoquen o estourido final.»

Onte 1358: Libraría Biblos de Betanzos

Biblos_Club_de_lectores_Betanzos

Acompañei onte a Xesús Alonso Montero na presentación que fixo na Biblos de Betanzos da súa biografía de Xosé Filgueira Valverde. Como é adoito nesta casa dos libros de Betanzos foi moi numeroso o público que seguiu a conferencia do presidente da Academia Galega, o que sempre é unha grata noticia. A libraría de Tucho Calvo e Carmela González, un desenvolvemento do seu proxecto editorial e de distribución do libro galego, Biblos Clube de Lectores, constitúe xa un referente en Galicia, tanto pola continuidade e diversidade da súa programación cultural (reunións do club de lectura, presentacións, debates, conferencias, cursos, obradoiros, exposicións…) como pola coidada escolla do seu fondo bibliográfico sobre tres alicerces: infantil, galego e libro literario en castelán. Biblos amosa a necesidade de reinventar o modelo de pequena libraría cultural, transformándoa en centro cultural e cívico da súa comunidade lectora. Parabéns e azos para continuar para Tucho e Carmela.

Onte 1353: Juan Rof Codina

XG00240301Presentamos onte no Colexio Oficial de Veterinarios da Coruña o libro de Diego Conde Gómez sobre Juan Rof Codina, o gran reformador da gandaría galega do século XX. Froito dunha tese de doutoramento e dunha investigación de máis dunha década, esta biografía profesional contribúe a entender a memoria da profesión veterinaria en Galicia e o inicio do proceso de modernización do sector gandeiro iniciado hai un século. Coma hai dúas décadas fixera o historiador Lourenzo Fernández Prieto con Labregos con ciencia, o libro de Diego Conde desbota a vella idea do atraso do noso sector agrogandeiro, ao tempo que demostra que profesionais como Rof Codina alentaron importantes progresos e melloras técnicas neste eido. Como sinalou onte o autor, a figura de Codina foi a dun «gran divulgador dos adiantos do seu tempo», «Codina foi unha personalidade capaz de conectar co labrego galego e contaxialo para que puxera en marcha a innovación na gandaría.»

Onte 1326: Unha escritora incómoda

Ao comezo da súa intervención na presentación de Son noxento na libraría Andel, onte María Xosé Queizán confesou que sempre fora «unha escritora incómoda e librepensadora, todo o mundo sabe como son, aínda que me len moitos menos que me coñecen.» «O tema do poder é clave en todos os meus libros», dixo a autora viguesa, antes de expresar a súa confianza na xente nova: «Creo que serán as rapazas as que consigan sacarnos desta corrupción tremenda na que vivimos. Pensade que 383.000 menores denunciaron algún tipo de violencia no entorno familiar, algunhas sobre as súas propias nais.» Rematou María Xosé Queizán a súa intervención interpretando o «Rap Repoludo», que alude a violencia sexual e homenaxea ao «Repoludo gaiteiro» de Rosalía de Castro.

Con anterioridade interviu a profesora Manuel Pena que fixo un magnífico retrato da autora e da obra: «María Xosé Queizán foi sempre aglutinadora de vontades, capaz de acuñar proxectos, como a revista Festa da palabra silenciada, que aunaron a moitas persoas, moitas mulleres.» «María Xosé Queizán é moi coñecida como escritora, mais o seu tratamento no sistema educativo e nos libros de texto non se corresponde con esa popularidade. Hai un desequilibrio neste tratamento didáctico, como sucede en xeral co de todas as escritoras.» «Dende A orella no buraco, escrita en 1962, mais publicada en 1965, até este Son noxento, na obra de María Xosé houbo unha evolución interesante, incorporando as mudanzas que foi vivindo. Con todo, tivo sempre un plan predeterminado de ir enchendo ocos na literatura galega: o da novela histórica, publicando Amantía; o das sagas xuvenis, c’ O segredo da pedra figueira; o da poesía erótica, c’ O despertar das amantes…» Para Manuel Pena en todas as obras e en todos os xéneros abordados por Queizán, a pesar dos cambios, existen dúas características permanentes: a primeira, «o compromiso social e político, a denuncia»; o segundo, «o afán didáctico, a intención de transformación e comunicación». «María Xosé aborda sempre difíciles, espiñentos, que non son agradables, que “non interesan”, que provocan incomodidade, ela que é valente e un pouco inconsciente.»

XG00240801«Así sucede en Son noxento, cuxos temas principais, a pederastia, o incesto e os abusos sexuais, xa aparecen en novelas anteriores como Ten o seu punto a fresca rosa e Meu pai vaite matar.» «É salientable a absoluta modernidade de Queizán no tratamento destes temas en todas estas obras, que poderían converterse en auténticos best sellers.» «A gran novidade de Son noxento é o emprego do monólogo interior que nos achega terriblemente ao noxento, coma se utilizásemos unha lupa que nos agranda o que está agochado: a pederastia, os abusos sexuais, a violencia toda que está presente nas nosas vidas. O acerto de María Xosé Queizán é que este monólogo nos atrapa, até chegarnos a facer rir co seu sarcasmo. Mais ao final, móstrase como o que é: un perverso, un depravado, un home sucio, un noxento. Sen dúbida, o gran acerto da novela é o uso deste monólogo interior capaz de provocar que esta violencia violente ao lector ou lectora.»

Onte 1318: Dragal e a edición estendida


dragal_compostela_07-05-2015

XG00234801Na presentación de onte na Feira do Libro d’ A estirpe do dragón, a cuarta entrega de Dragal, o produtor Julio Casal anunciou importantes novidades sobre o desenvolvemento multimedia da saga fantástica de Elena Gallego. Ficción producciones axiña publicará un cómic dixital interactivo de Dragal preparado por David Rubín e Carlos Portela. O guión da película xa está sendo preparado por Jesús Ferrero, agardando que sexa dirixida por un director consolidado. Densifícase así un proxecto de edición estendida, que xa ten a súa presenza nunha wiki educativa e nun proxecto didáctico no que participan centenares de estudantes de Secundaria. A de Dragal é hoxe unha experiencia de edición infantil e xuvenil híbrida, multilingüe e estendida a outros formatos (videoxogos, cómic dixital, cine) que mantén un diálogo permanente coa matriz ficcional que Elena Gallego vai desenvolvendo nas novelas publicadas en galego en Fóra de Xogo. Mais en todos eles mantense a cerna do proxecto literario: un mundo de fantasía orixinal, un universo máxico centrado sobre o patrimonio galego e sobre unha tradición presente en todas as culturas e continentes.

Onte 1317: Literatura da esperanza

XG00199601A presentación onte na Feira do Libro de Compostela de Funambulistas, o libro de relatos de Mercedes Leobalde, gañador do Premio Ánxel Fole 2014, coincidiu felizmente coa publicación dunha anotación de lectura do escritor Antón Riveiro Coello. «Un texto fresco e ben orixinal que está a altura da nosa mellor narrativa curta», afirma o autor de Laura no deserto, para quen «a dor, a violencia machista, a inmigración, a maternidade prematura ou o suicidio son algúns dos temas destes vinte e cinco micorrelatos tan suxestivos sometidos por un equilibrio e unha ironía que deixa pouso e nos obriga a reflexionar cando chegamos ao remate de cadansúa historia.» Como sinalamos onte na presentación de Compostela, as páxinas de Funambulistas forman parte da biblioteca da literatura da esperanza, aquela caligrafada sobre o inconformismo e a resistencia, a que enxerga un horizonte de luz para os seres humanos, a pesar de vivir situacións límites.Moi recomendable.

Onte 1316: «Son noxento»

XG00240801Acompañei onte a María Xosé Queizán en Compostela na presentación na Feira do Libro de Son noxento, a súa décima novela. Coincidindo co 50 aniversario da publicación d’ A orella no burato na colección Illa Nova de Galaxia, Queizán presenta unha gran novela curta á marxe das temáticas da novela á moda. Unha narración intensísima sobre temas que até ágora foron considerados tabús por agocharse no ámbito do privado: a pedofilia, a violación, o incesto, a prostitución das menores e outras formas de violencia sobre as mulleres. Empregando moi sabiamente a técnica do monólogo interior, Suso, o noxento, confesa dende o cárcere a súa condición de auténtico depredador sexual masculino. Un personaxe que Queizán caracteriza apenas pola súa linguaxe violenta, un pederasta capaz de representar un catálogo de todos os machismos posibles. Un tipo abominabe, repugnante, un bocapodre perverso, que obriga ao lector ou lectora a enfrontarse coa crueldade e brutalidade da violencia machista. Unha novela impresionante e necesaria.

Onte 1315: A precocidade de Filgueira

libros-autor-1

Na presentación no Liceo de Ourense dos seus libros dedicados a Filgueira Valverde, a monografía ilustrada de Ir Indo Edicións e a biografía intelectual de Xerais, o profesor Xesús Alonso Montero abordou a precocidade do polígrafo pontevedrés. «Filgueira Valverde foi unha personalidade moi precoz. Aos dez anos lía e tiña interiorizados poemas de Rosalía de Castro. Pouco despois leu a primeira biografía sobre Rosalía publicada polo pontevedrés Augusto González Besada. Sabemos que entre os doce e os trece anos estudou os tres tomos da historia de Santiago, textos áridos de grande erudición.» «Estudou dúas carreiras con brillantez, Dereito e Filosofía e Letras. Dende os quince anos colaborou nos periódicos e comezou a facer investigacións históricas e arqueolóxicas. Aos dezasete anos participou na creación do Seminario de Estudos Galegos, do que foi un dos seus principais referentes.» «proba a súa precocidade o feito de que aos dezaoito anos fose nomeado membro correspondente da Real Academia Galega, pola súa relevancia como investigador.»

Alonso Montero referiuse tamén a controversia que se produciu polo nomeamento de Filgueira como figura homenaxeada neste 17 de maio. «Nesta polémica sempre insisto nunha soa cousa: “Filgueira Valverde foi un obreiro da causa galega”, en expresión de Alexandre Bóveda.««Non esquezamos que Filgueira foi un dos fundadores do Seminario de Estudos Galegos, do Partido Galeguista, do que foi secretario técnico até 1933. Deuse de baixa por un razón moral de raíz eminentemente relixiosa, xa que para el o pacto do Partido Galeguista coa Frente Popular, era incompatible coas súa formulación católica.» «Mais o que se esquece é que Filgueira vota a prol do estatuto de Galicia o 28 de xuño, coma Bóveda e Castelao, non se dá de baixa do galeguismo.»

Ocupouse despois don Xesús de debullar o traballo polígráfico de Filgueira deténdose no seu estudo sobre a Cantiga CIII e na publicación da serie «Adral», nove volumes entre 1979 e 1996. «Adral é unha obra que honra a bibliografía galega de todos os tempos. Un ensaio ameno, áxil e ao mesmo tempo profundo. Cada peza é unha síntese didáctica sobre un tema artístico, literario, histórico ou etnográfico que Filgueira sempre tiña moi investigado, amosando que posuía tamén moi boa man como profesor.»

Onte 1310: Premio Blanco Amor en Redondela

BLANCO AMOR_01-1Presentamos onte en Redondela Cabalos e lobos, a novela de Fran P. Lorenzo gañadora da XXXII edición do Premio Blanco Amor. Nesta ocasión Fran utilizou os catro booktrailers que preparou Mónica Ares para enfiar a súa intervención sobre unha novela na que confesou pretendeu mesturar tres planos, «o histórico, o íntimo e o espacial.» Xustificou o título como «metáfora  do comportamento das persoas en tempos de conflito» e reivindicou a arquitectura de Francisco Castro Represas como «arquitectura patrimonial racionalista.» Nunha das súas referencias a Vigo utilizou unha frase que me pareceu memorable. «Vigo é unha cidade onde todo o mundo garda memoria das súas ofensas.» Na presentación participou tamén Javier Bas, alcalde de Redondela, que insistiu na importancia da iniciativa municipalista do premio Blanco Amor, rescatado polo seu concello o pasado ano 2014, que no actual será convocado pola Deputación de Ourense.