Premios – Páxina 15

Onte 1304: No Día de San Xurxo

24 de Abril de 2015/en Autores, Cultura, Educación_para_a_Paz, Efemérides, Iniciativas, Lectura, Literatura infantil e xuvenil, Música, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

A pesar da fraca celebración en Galicia do día de San Xurxo, «Día do libro, a lectura e os dereitos de autor», foi a de onte para min unha xornada intensa. Pola mañán soubemos da magnífica noticia do premio que a Consellaría de Educación e Cultura outorgou a Agustín Fernández Paz como autor máis lido na rede de bibliotecas escolares de Galicia. Un premio que recoñece o apoio que varias xeracións de lectores e lectoras proporcionan aos libros de Agustín que onte presentaba A neve interminable no Diario Cultural da Radio Galega.

Despois do xantar participei, xunto a Paz Castro de Kalandraka e Pilar Sampil de Galaxia, na mesa de editores do Congreso sobre novas temáticas da LIX organizado en Vigo por ANILIJ. Un encontro moi interesante no que dende unha persectiva académica se reflexiona sobre as obras infantís e xuvenís relacionadas coa morte, os conflitos armados, os naufraxios, o cambio climático, os desastres medioambientais e outros temas «candentes». Como é adoito neste tipo de foros, tras as nosas intervencións, dende o público formuláronse os temores sobre a excesiva escolarización ou enfoque moralizante dalgunhas destas propostas editoriais e sobre o papel dos editores na eleccións dos temas, o que para un participante «podería coutar a liberdade dos creadores». Como tamén se abordou, o que a min me pareceu moito máis interesante, a cuestión da «censura» ou da «imposición do politicamente correcto» que algúns editores poden tratar de impoñer a autores e tradutores para «acomodar» algúns libros á canle escolar.

Co tempo moi xusto, viaxei despois á Coruña para aocmpañar a Mercedes Leobalde na presentación de Funambulistas. O salón da FNAC quedou pequeno para tanta xente que acudiu a escoitar o diálogo entre a macedonia de relatos breves de Leobalde e as cancións de MJ Pérez, a nova cantora coruñesa. Unha hora de diálogo artístico que resultou memorable e intensa. Comezou Leobalde lendo «Os cogomelos da risa», un dos relatos que abordan a violencia contra as mulleres, e Pérez contestoulle con toda a enerxía de «Eu son a guerrilleira». Seguiu Mercedes con «Querida señora Francis«, peza coa que fixo escachar ao público ás gargalladas, á que MJ respondeu coa súa canción «Morder a lingua». Despois de que a narradora lese «Tatoos», o conto do centenario tatuado e despois abandonado, a cantora de Arzúa contestou co seu «Canto te soño e que pouco me queres», cuxo retrouso aprendeu decontado o público. O de Mercedes e MJ é un espectáculo que moito paga a pena repetir.

Outra boa noticia para o libro galego do día de San Xurxo foi a sua presenza nas paradas de Sant Jordi de Barcelona e Girona, grazas ao esforzo de voluntarios galeguistas residentes en Cataluña. Xaora, a saída do libro ao espazo público foi en Galicia aínda escasa e puntual. Un síntoma dunha febleza lectora que debemos superar.

Grazas a Pinto e Chinto e Davila que dedicaron onte as súas viñetas ao Día do Libro.

Onte 1299: «Zapatillas rotas» de Xabier Quiroga, Premio da Crítica

19 de Abril de 2015/en Autores, Imaxes, Librarías, Narrativa, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Excelente noticia a que coñecimos onte ao mediodía, a do Premio da Crítica na categoría de narrativa en galego a Zapatillas rotas, a novela de Xabier Quiroga publicada o pasado setembro en Xerais Narrativa. Un premio moi valioso, froito do criterio adoptado pola sección galega da Asociación Española de Críticos Literarios (AECL), presidida polo galego Ángel Basanta, que Quiroga xa obtivera en 2010 coa súa novela anterior, O Cabo do Mundo, o que supón a súa confirmación como un dos máis grandes narradores galegos do noso tempo. O voceiro do xurado, Ramón Nicolás, destacou que «Zapatillas rotas é unha obra sobre a busca da identidade», citando entre as calidades do texto «a mestría do autor na combinación de recursos narrativos, así como o tratamento da vellez cunha visión crítica e case cáustica, que tamén dá pé ao humorismo e o divertimento». Mágoa que despois soubéramos da tremenda nova do pasamento de Benxa Riobó, o libreiro do Pontillón de Moaña, con quen compartimos tantas angueiras e esperanzas.

Onte 1288: «Cabalos e lobos» de Fran P. Lorenzo

8 de Abril de 2015/en Autores, Book_trailer, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Promoción do libro, Vídeos, Vigo, Xerais/por bretemas

Fran P. Lorenzo recolleu onte na editorial os primeiros exemplares de Cabalos e lobos, a súa primeira novela, coa que obtivo o premio Blanco Amor 2014. Para acompañar a visualización do libro, que culmina una longa carreira de fondo en solitario, Fran foi publicando no seu blog unha serie de tomas audiovisuais, realizadas e montadas por Mónica Ares, que compoñen un fantástico booktrailer en catro entregas nas que sutileza se recollen temas, músicas e atmosferas da obra. Cabalos e lobos achégase á novela rosa pola súa condición popular e para relatar una historia de amor homosexual nun tempo de silencio e represión. Unha novela que se expresa a través da voz de varias mulleres que dan conta dunha saga familiar que abrangue todo un século. A través de diversas formas contar Fran P. Lorenzo crea e recupera un espazo urbano que determina e condiciona os personaxes, ubicado na cidade de Vigo que, malia as dificultades históricas que vivía, era daquela profundamente cosmopolita.

Na primeira toma soa un lied de Schubert, «Margarida na roca», que ten un protagonismo destacado na trama, sobre as imaxes dos cabalos a trotaren sobre una praia nevada. Unha composición que Fran considera “sublime, no sentido exacto deste termo tan maltratado”.

Na segunda utiliza a secuencia central da película Estate violenta de Valerio Zurlini, para Fran «una mestura perfecta de historia e abandono» no contexto da segunda guerra mundial, escenario presente tamén na súa novela, sexa en Vigo ou en Lübeck, berce da familia protagonista, os Beckmann.

Na terceira, a fotografía que fixo o autor o primeiro de xaneiro de 2015, a lúa de Vigo pousada sobre Gran Vía nº 2, o edificio Albo, que leva a sinatura do arquitecto vigués Francisco Castro Represas, representa a columna vertebral da novela, tamén presente na portada deseñada por Roi Fernández.

Por última, na cuarta, as imaxes evocan as mobilizacións obreiras viguesas de setembro de 1972, sobre a música de «Starman», a canción de David Bowie coa que o autor confesa escribiu algunas páxinas da obra, na que está tan presente a memoria persoal e familiar como a da cidade Vigo dos versos de Helena de Carlos.

Tempo haberá para volver sobre Cabalos e lobos, que chegará ás librarías a partir do 16 de abril e será presentada en Vigo o 24 de abril e en Compostela o 28.

Onte 1286: «Rubicundo»

6 de Abril de 2015/en Autores, Galerías de fotos, Ilustración, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Abofé que o premio Merlín do pasado ano deixou unha boa colleita. Tras a Escarlatina de Ledicia Costas, unha obra aclamadísima polo lectorado, os xurados e a crítica, chega a finalista, Rubicundo de María Canosa. Outro libro moi fermoso, unha alfaia para a conquista de lectores e lectoras autónomas. O texto de María Canosa é un prodixio, sutilmente fantástico, escrito con palabras agarimadas liña a liña coa intención de crear a atmosfera dun relato que faga crible a existencia de oficio tan necesario como o dos cosedores de ventos. O traballo de ilustración de Nuria Díaz é memorable, coidando a composición de cada un dos planos e perspectivas, dando auténtica vida ao personaxe de Rubicundo e as súas delicadas ferramentas capaces de utilizar o fio de po de estrelas. Coma Escarlatina foi un dos libros infantís de 2014, aventuro que Rubicundo o será de 2015. Beizóns a María Canosa e Nuria Díaz, as creadoras desta marabilla.

Onte 1277: Álex Alonso premio Ánxel Fole 2015

28 de Marzo de 2015/en Autores, Cultura, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Foi onte un día importante para a consolidación do novo modelo do premio Ánxel Fole de narración curta, organizado polo concello de Lugo e editado por Xerais. Pola tarde reunímonos os membros do xurado da XVII edición, formado tamén por Cristina Corral Soilán e Pedro Feijoo, que despois de darlle moitas voltas e viravoltas decidimos por unanimidade outorgar, entre as 41 obras presentadas, á titulada Tempos de bebidas isotónicas e fast-food, presentada baixo o lema «Historias mínimas», que unha vez aberta a plica por Darío Xohán Cabana, secretario do xurado e coordinador de publicacións do concello de Lugo, resultou ser de Alexandre Alonso Alonso, que asina co nome literario de Álex López. Foron as outras dúas magníficas obras finalistas as presentadas cos lemas «Inger Nilsson» e «Ex oblivione», que agardo reciban no futuro o recoñecemento que tamén merecen. A de Álex Alonso foi toda unha estupenda sorpresa, xa que supón a incorporación dun novo narrador ao noso catálogo. Celebrouse despois no Salón de Plenos do concello, coa participación do alcalde Orozco, a presentación institucional de Funambulistas, a obra de Mercedes Leobalde, gañadora da edición anterior. Un acto literario no que se anunciou o ditame do xurado e no que Leobalde expresou a súa ledicia polo feito que fose premiado Álex Alonso, «unha persoa xenial, sei que as súas ocorrencias son xenialidades e as súas historias moi conmovedoras e cinematográficas.»

Tempos de bebidas isotónicas e fast-food é un monllo de trinta relatos que deitan unha ollada, unhas veces de gran angular, outras de teleobxectivo, que retrata as contradicións e o devalo da sociedade galega do noso tempo. A utilización preferente da primeira persoa como voz narradora testemuñal, axustada en cada peza ao rexistro do personaxe, confire unha rotundidade e credibilidade brutal a cada unha destas historias mínimas. Un humor de marabilla, sutilmente retranqueiro, e un coidado rexistro lingüístico coloquial, impregnado cos aromas dos viguismos e das variantes da fala popular das Rías Baixas, tiran dunha lectura tan engaiolante coma acedamente divertida. Dende o memorable «O curso de novas tecnoloxías, que abre o libro a gargalladas, pasando pola versión bífida de «By Glory Lake» ou polo o emotivo «Non me chames terrorista», até o estremecedor «Vitrasas», Álex Alonso debulla algunhas das causas e prexuízos da desigualdade e precariedade da Galicia actual. Un libro que mantén lazos e fíos formais e temáticos cos Funambulistas de Mercedes Leobalde, autora coa que Álex Alonso comparte a súa profesión de lingüista da Administración de Xustiza.

Nacido en Vigo en 1968, Álex Alonso traballa na actualidade na Audiencia de Pontevedra. Como narrador foi premiado en 2003 cunha mención especial no certamen Manuel Muguía de Arteixo polo seu relato «Estremonías» e no 2010 gañou o premio de relatos de igualdade Matilde Bares do concello de Bueu por «Xénero imperfecto».

Onte 1266: Xurxo Souto premiado

17 de Marzo de 2015/en Autores, Librarías, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Xerais/por bretemas

O premio Irmandade do Libro da Federación de Libreiros de Galicia outorgado a Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto como mellor libro do ano aledounos moito. Sabemos que recoñece tanto a calidade literaria dos relatos como a súa magnífica recepción pola crítica e polo lectorado (estamos preparando a 4ª edición, cando aínda non pasou un ano da súa aparición). Xaora, é xusto recoñecer o esforzo extraordinario de Xurxo Souto por dalo a coñecer e contar coa voz dos seus protagonistas. Máis de dúas ducias de actos de presentación por todo o país, celebradas tanto en portos coma vilas do interior, a maior parte deles organizados por librarías, e convertidas por Souto en espectáculo literario e cívico, capaz de contaxiar entusiasmo e fachenda, axudaron moito a singularizar e socializar este libro coral protagonizado polas traballadoreas e traballadores do mar de noso. Parabéns moi merecidos a Xurxo Souto que sabemos continúa en rota.

Onte 1263: Noite da Edición 2015

14 de Marzo de 2015/en Age, Autores, Bibliotecas, Cultura, Editores, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

No Pazo da Cultura de Pontevedra celebrouse a Noite da Edición 2015 na que se entregaron os premios aos mellores libros do pasado ano, outorgados polos membros da Asociación Galega de Editores. Nesta edición homenaxeouse ao editor Telmo Eiriz, propietario de Galinova que celebra o vinte e cinco aniversario da súa actividade. Antes de comezar a cerimonia, Anxos Riveiro, concelleira de Cultura de Pontevedra guiounos polo Salón do Libro Infantil e Xuvenil, que na súa XVI edición dedica a súas actividades ao tránsito Da Ciencia á Ficción.

A cerimonia foi conducida polas poetas Lucia Aldao e María Lado con grande axilidade e humor, o que moito axudou a ganduxar as numerosas intervencións da noite. Comezou Laura Rodríguez, presidenta da nosa asociación, sinalando con claridade meridiana as importantes dificultades do sector editorial en Galicia e convidando a participar na campaña de promoción da lectura #eusiqueleo promovida pola AGE durante os meses da vindeira primavera dos libros. O noso admirado Alfonso García Sanmartín, ex-presidente da AGE, fixo a laudatio do labor editorial de Telmo Eiriz, quen nas súas palabras de resposta convidou a defender o libro impreso en papel.

Kalandraka, Alvarellos, Baía e Xerais levaron os galardóns nas diversas modalidades, correspondendo a María Reimóndez o premio Xosé María Álvarez Blázquez á mellor autora do ano. O seu discurso brillantísimo homenaxenado a Begoña Caamaño, que recibira o mesmo premio dous anos antes, e reclamando unha maior implicación do sector editorial na publicación de textos de mulleres e na igualdade real, foi un dos momentos máis relevantes. Como tamén o foron as palabras de Agustín Fernández Paz, cando agradeceu o Ánxel Casal ao mellor libro de ficción por A viaxe de Gagarin, denunciando os prexuízos que se volven verquer sobre a literatura e sobre a lingua galega. Foron tamén momentos moi bonitos para nós, as palabras de gratitude de Helena Pérez, en nome de Xerais, despois de recibir o premio Xosé Neira Vilas ao mellor libro infantil por Escarlatina, a cociñeira defunta, así como as da súa autora, Ledicia Costas cando colocou o seu aclamadísimo libro no territorio dos que procuran a igualdade de facto entre os mozos e as mozas, neste caso entre os grandes da cociña.

Particular relevancia para os editores galegos ten en cada Noite da Edición o premio Francisco Fernández del Riego co que a xunta directiva da nosa asociación recoñece unha iniciativa cultural ou editorial externa ao noso colectivo. O premio foi nesta edición para as Bibliotecas Escolares de Galicia polo seu labor continuado e compartido de fomento da lectura, promovido e alentado dende o equipo da Asesoría de Bibliotecas Escolares, formado por Cristina Novoa, Pilar Sampedro e Xosé Luís Barreiro. Un recoñecemento necesario, para un traballo de máis dun milleiro de profesores e profesoras que merece a maior gratitude dos editores.

Onte 1254: «Dende o conflito» en Lila de Lilith

5 de Marzo de 2015/en Autores, Feminismo, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Presentacións, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Montse Dopico e María Reimóndez mantiveron no serán de onte unha moi interesante conversa na libraría Lila de Lilith arredor de Dende o conflito, a novela gañadora do Premio Xerais 2014. Comezou Dopico lembrando a súa participación no xurado que outorgou este Xerais e cualificou despois Dende o conflito como «a mellor novela das publicadas por Reimóndez, tanto pola forma na que está escrita como estruturada». «Nesta novela hai un discurso feminista tan claro e tan explícito como debe ser o discurso feminista.» Salientou que a cerna da novela radicaba na loita da protagonista «por ser o que quere ser», «unha loita dunha persoa consigo mesma», «mais tamén na crítica aos esquemas coloniais e eurocéntricos utilizados no xornalismo de guerra.» Montse Dopico definíu Dende o conflito como unha «novela política, máis necesaria que nunca, xa que fala do público e do privado». »A mediación é un acto político e temos que ser conscientes diso e non reproducir a mentalidade patriarcal que non queremos reproducir. Temos que ser conscientes de cal é o noso papel, de que lado estamos.» Rematou Montse Dopico dicindo que Dende o conflito conecta con todas as novelas anteriores de Reimóndez, protagonizadas por mulleres que teñen unha identidade disidente.»

Dopico abriu a conversa preguntando sobre a relación de Saínza Combarro con outros personaxes da narrativa de Reimóndez. Para a autora «é un personaxe de ficción baseado na experiencia de varias xornalistas de guerras». «Hai unha imaxe heroica do correspondente moi extendida, a do home branco que ven contar as guerras. Quixen superala. Accedin á relevancia de obras de xornalistas como Sofía Casanova e comprobei que a súa prosa era distinta, xa que o era tamén a súa conciencia de posición dada a subverter as condicións políticas.» Insistiu María Reimóndez na idea de que «a escrita debe ser unha forma de incomodar, xa que é unha forma de coñecemento. Ou incomodámonos nós ou seguiremos reproducindo os patróns de comportamento colonial. Defendo a incomodidade como forma unha forma de vida, ben o sei como tradutora que son que traducir é unha forma de incomodarme.»

Abordaron despois o debate sobre o que denominou Montse como «falso discurso da igualdade». Para María «o espazo do privado segue sendo o máis político. Os maiores conflitos son os que a protagonista establece consigo mesma, pola súa posición de provocar incomodidade. Os conflitos que mantén coas súa familia ou nas súas relacións persoais ou profesionais.» «A protagonista vai sufrindo unha evolución na maneira de entenderse ou de entender o xornalismo, de desfacer as xerarquías de quen ten o poder para contar. Son esas persoas occidentais as que teñen que contar o que sucede noutros países? Mais aínda cando en todos os países existen xornalistas e activistas que están escribindo sobre eses temas.» «Saínza pon en dúbida a idea de conflito. Ela quere unha vida para vivila. Quere seguir aí para contalo.»

Na fase final da conversa Dopico e Reimóndez falaron da escrita da experiencia. «Non hai que evitar falar dende a experiencia. Resultaríame moi difícil escribir do que non coñezo, provócame inseguridade» confesou María, para engadir despois que «en moitas ocasións, dende unha posición patriarcal, conceptualízase a experiencia como non coñecemento.» «Reivindico a escrita da experiencia como unha forma de facer literatura. Estamos sendo recibidas por un sistema literario que aínda non o fai con normalidade, aínda hai unha forma de violencia para recibir a escrita das mulleres.»

Onte 1253: Chegou «Funambulistas»

4 de Marzo de 2015/en Autores, Cidades, Narrativa, Novidades, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Onte comezaron a chegar ás mesas de novidades das librarías os primeiros exemplares de Funambulistas, o primeiro libro de narrativa de Mercedes Leobalde. Como membro do xurado que lle outorgou o Premio Ánxel Fole 2014, convocado polo concello de Lugo, xunto a Marica Campo e Olga Novo, vivín o entusiasmo que a todos os tres nos provocou a lectura dun orixinal escrito con prosa esencial, depuradísima, coa intención de representar a fraxilidade contemporánea. Vinte e cinco relatos, a maior parte deles moi breves, apenas dúas ou tres páxinas, unhas veces vinculados, outras independentes, protagonizados por personaxes que viven ao límite, na corda frouxa, á intemperie, ao abeiro do inagardado ou fortuíto. Un libro sobre a vulnerabilidade e a carencia como síntomas do noso tempo de precariedade, onde por fortuna, a autora enxerga aínda unha raiola de esperanza contida. Aventuro que Funambulistas será un dos libros dos que falaremos con frecuencia esta tempada.

Onte 1247: Xurados de lectores e lectoras nos premios Xerais

26 de Febreiro de 2015/en Iniciativas, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Onte en Xerais publicamos a convocatoria para escoller tres persoas que desexen participar como membros dos xurados de cada un dos nosos premios, o Xerais de novela, o Merlín de literatura infantil e o Jules Verne de literatura xuvenil. Despois de tres décadas de protagonismo nos xurados de lectores e lectoras non profesionais, en definitiva lectores e lectoras vocacionais, amantes da novela ou da literatura infantil e xuvenil, moitas veces vinculadas con actividades profesionais afastadas do sector editorial, nesta edición 2015 pretendemos profundizar nun modelo que representa a súa importancia e forza no noso proxecto editorial. Non hai dúbida que é unha incógnita para nós a acollida que pode ter este chamamento, cuxa intencionalidade é facilitar a lectores e lectoras que se presenten voluntarias poidan gozar durante dous meses unha moi intensa e complexa experiencia literaria. Cremos que este novo vieiro que onte iniciamos pode contribuír a facer máis interesante e singular os nosos certames. Agardamos respostas.