Onte 1277: Álex Alonso premio Ánxel Fole 2015

premio_anxel_fole_27-03-2015

Foi onte un día importante para a consolidación do novo modelo do premio Ánxel Fole de narración curta, organizado polo concello de Lugo e editado por Xerais. Pola tarde reunímonos os membros do xurado da XVII edición, formado tamén por Cristina Corral Soilán e Pedro Feijoo, que despois de darlle moitas voltas e viravoltas decidimos por unanimidade outorgar, entre as 41 obras presentadas, á titulada Tempos de bebidas isotónicas e fast-food, presentada baixo o lema «Historias mínimas», que unha vez aberta a plica por Darío Xohán Cabana, secretario do xurado e coordinador de publicacións do concello de Lugo, resultou ser de Alexandre Alonso Alonso, que asina co nome literario de Álex López. Foron as outras dúas magníficas obras finalistas as presentadas cos lemas «Inger Nilsson» e «Ex oblivione», que agardo reciban no futuro o recoñecemento que tamén merecen. A de Álex Alonso foi toda unha estupenda sorpresa, xa que supón a incorporación dun novo narrador ao noso catálogo. Celebrouse despois no Salón de Plenos do concello, coa participación do alcalde Orozco, a presentación institucional de Funambulistas, a obra de Mercedes Leobalde, gañadora da edición anterior. Un acto literario no que se anunciou o ditame do xurado e no que Leobalde expresou a súa ledicia polo feito que fose premiado Álex Alonso, «unha persoa xenial, sei que as súas ocorrencias son xenialidades e as súas historias moi conmovedoras e cinematográficas.»

alex_alonsoTempos de bebidas isotónicas e fast-food é un monllo de trinta relatos que deitan unha ollada, unhas veces de gran angular, outras de teleobxectivo, que retrata as contradicións e o devalo da sociedade galega do noso tempo. A utilización preferente da primeira persoa como voz narradora testemuñal, axustada en cada peza ao rexistro do personaxe, confire unha rotundidade e credibilidade brutal a cada unha destas historias mínimas. Un humor de marabilla, sutilmente retranqueiro, e un coidado rexistro lingüístico coloquial, impregnado cos aromas dos viguismos e das variantes da fala popular das Rías Baixas, tiran dunha lectura tan engaiolante coma acedamente divertida. Dende o memorable «O curso de novas tecnoloxías, que abre o libro a gargalladas, pasando pola versión bífida de «By Glory Lake» ou polo o emotivo «Non me chames terrorista», até o estremecedor «Vitrasas», Álex Alonso debulla algunhas das causas e prexuízos da desigualdade e precariedade da Galicia actual. Un libro que mantén lazos e fíos formais e temáticos cos Funambulistas de Mercedes Leobalde, autora coa que Álex Alonso comparte a súa profesión de lingüista da Administración de Xustiza.

Nacido en Vigo en 1968, Álex Alonso traballa na actualidade na Audiencia de Pontevedra. Como narrador foi premiado en 2003 cunha mención especial no certamen Manuel Muguía de Arteixo polo seu relato «Estremonías» e no 2010 gañou o premio de relatos de igualdade Matilde Bares do concello de Bueu por «Xénero imperfecto».

Onte 1266: Xurxo Souto premiado

XG00224001O premio Irmandade do Libro da Federación de Libreiros de Galicia outorgado a Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto como mellor libro do ano aledounos moito. Sabemos que recoñece tanto a calidade literaria dos relatos como a súa magnífica recepción pola crítica e polo lectorado (estamos preparando a 4ª edición, cando aínda non pasou un ano da súa aparición). Xaora, é xusto recoñecer o esforzo extraordinario de Xurxo Souto por dalo a coñecer e contar coa voz dos seus protagonistas. Máis de dúas ducias de actos de presentación por todo o país, celebradas tanto en portos coma vilas do interior, a maior parte deles organizados por librarías, e convertidas por Souto en espectáculo literario e cívico, capaz de contaxiar entusiasmo e fachenda, axudaron moito a singularizar e socializar este libro coral protagonizado polas traballadoreas e traballadores do mar de noso. Parabéns moi merecidos a Xurxo Souto que sabemos continúa en rota.

Onte 1263: Noite da Edición 2015

noite_da_edicion_2015

No Pazo da Cultura de Pontevedra celebrouse a Noite da Edición 2015 na que se entregaron os premios aos mellores libros do pasado ano, outorgados polos membros da Asociación Galega de Editores. Nesta edición homenaxeouse ao editor Telmo Eiriz, propietario de Galinova que celebra o vinte e cinco aniversario da súa actividade. Antes de comezar a cerimonia, Anxos Riveiro, concelleira de Cultura de Pontevedra guiounos polo Salón do Libro Infantil e Xuvenil, que na súa XVI edición dedica a súas actividades ao tránsito Da Ciencia á Ficción.

A cerimonia foi conducida polas poetas Lucia Aldao e María Lado con grande axilidade e humor, o que moito axudou a ganduxar as numerosas intervencións da noite. Comezou Laura Rodríguez, presidenta da nosa asociación, sinalando con claridade meridiana as importantes dificultades do sector editorial en Galicia e convidando a participar na campaña de promoción da lectura #eusiqueleo promovida pola AGE durante os meses da vindeira primavera dos libros. O noso admirado Alfonso García Sanmartín, ex-presidente da AGE, fixo a laudatio do labor editorial de Telmo Eiriz, quen nas súas palabras de resposta convidou a defender o libro impreso en papel.

Kalandraka, Alvarellos, Baía e Xerais levaron os galardóns nas diversas modalidades, correspondendo a María Reimóndez o premio Xosé María Álvarez Blázquez á mellor autora do ano. O seu discurso brillantísimo homenaxenado a Begoña Caamaño, que recibira o mesmo premio dous anos antes, e reclamando unha maior implicación do sector editorial na publicación de textos de mulleres e na igualdade real, foi un dos momentos máis relevantes. Como tamén o foron as palabras de Agustín Fernández Paz, cando agradeceu o Ánxel Casal ao mellor libro de ficción por A viaxe de Gagarin, denunciando os prexuízos que se volven verquer sobre a literatura e sobre a lingua galega. Foron tamén momentos moi bonitos para nós, as palabras de gratitude de Helena Pérez, en nome de Xerais, despois de recibir o premio Xosé Neira Vilas ao mellor libro infantil por Escarlatina, a cociñeira defunta, así como as da súa autora, Ledicia Costas cando colocou o seu aclamadísimo libro no territorio dos que procuran a igualdade de facto entre os mozos e as mozas, neste caso entre os grandes da cociña.

Particular relevancia para os editores galegos ten en cada Noite da Edición o premio Francisco Fernández del Riego co que a xunta directiva da nosa asociación recoñece unha iniciativa cultural ou editorial externa ao noso colectivo. O premio foi nesta edición para as Bibliotecas Escolares de Galicia polo seu labor continuado e compartido de fomento da lectura, promovido e alentado dende o equipo da Asesoría de Bibliotecas Escolares, formado por Cristina Novoa, Pilar Sampedro e Xosé Luís Barreiro. Un recoñecemento necesario, para un traballo de máis dun milleiro de profesores e profesoras que merece a maior gratitude dos editores.

 

Onte 1254: «Dende o conflito» en Lila de Lilith

B_RpbLCWsAAYYa5
Montse Dopico e María Reimóndez mantiveron no serán de onte unha moi interesante conversa na libraría Lila de Lilith arredor de Dende o conflito, a novela gañadora do Premio Xerais 2014. Comezou Dopico lembrando a súa participación no xurado que outorgou este Xerais e cualificou despois Dende o conflito como «a mellor novela das publicadas por Reimóndez, tanto pola forma na que está escrita como estruturada». «Nesta novela hai un discurso feminista tan claro e tan explícito como debe ser o discurso feminista.» Salientou que a cerna da novela radicaba na loita da protagonista «por ser o que quere ser», «unha loita dunha persoa consigo mesma», «mais tamén na crítica aos esquemas coloniais e eurocéntricos utilizados no xornalismo de guerra.» Montse Dopico definíu Dende o conflito como unha «novela política, máis necesaria que nunca, xa que fala do público e do privado». »A mediación é un acto político e temos que ser conscientes diso e non reproducir a mentalidade patriarcal que non queremos reproducir. Temos que ser conscientes de cal é o noso papel, de que lado estamos.» Rematou Montse Dopico dicindo que Dende o conflito conecta con todas as novelas anteriores de Reimóndez, protagonizadas por mulleres que teñen unha identidade disidente.»

XG00214901Dopico abriu a conversa preguntando sobre a relación de Saínza Combarro con outros personaxes da narrativa de Reimóndez. Para a autora «é un personaxe de ficción baseado na experiencia de varias xornalistas de guerras». «Hai unha imaxe heroica do correspondente moi extendida, a do home branco que ven contar as guerras. Quixen superala. Accedin á relevancia de obras de xornalistas como Sofía Casanova e comprobei que a súa prosa era distinta, xa que o era tamén a súa conciencia de posición dada a subverter as condicións políticas.» Insistiu María Reimóndez na idea de que «a escrita debe ser unha forma de incomodar, xa que é unha forma de coñecemento. Ou incomodámonos nós ou seguiremos reproducindo os patróns de comportamento colonial. Defendo a incomodidade como forma unha forma de vida, ben o sei como tradutora que son que traducir é unha forma de incomodarme.»

Abordaron despois o debate sobre o que denominou Montse como «falso discurso da igualdade». Para María «o espazo do privado segue sendo o máis político. Os maiores conflitos son os que a protagonista establece consigo mesma, pola súa posición de provocar incomodidade. Os conflitos que mantén coas súa familia ou nas súas relacións persoais ou profesionais.» «A protagonista vai sufrindo unha evolución na maneira de entenderse ou de entender o xornalismo, de desfacer as xerarquías de quen ten o poder para contar. Son esas persoas occidentais as que teñen que contar o que sucede noutros países? Mais aínda cando en todos os países existen xornalistas e activistas que están escribindo sobre eses temas.» «Saínza pon en dúbida a idea de conflito. Ela quere unha vida para vivila. Quere seguir aí para contalo.»

B_RtSobWkAAQqcY

Na fase final da conversa Dopico e Reimóndez falaron da escrita da experiencia. «Non hai que evitar falar dende a experiencia. Resultaríame moi difícil escribir do que non coñezo, provócame inseguridade» confesou María, para engadir despois que «en moitas ocasións, dende unha posición patriarcal, conceptualízase a experiencia como non coñecemento.» «Reivindico a escrita da experiencia como unha forma de facer literatura. Estamos sendo recibidas por un sistema literario que aínda non o fai con normalidade, aínda hai unha forma de violencia para recibir a escrita das mulleres.»

Onte 1253: Chegou «Funambulistas»

XG00199601Onte comezaron a chegar ás mesas de novidades das librarías os primeiros exemplares de Funambulistas, o primeiro libro de narrativa de Mercedes Leobalde. Como membro do xurado que lle outorgou o Premio Ánxel Fole 2014, convocado polo concello de Lugo, xunto a Marica Campo e Olga Novo, vivín o entusiasmo que a todos os tres nos provocou a lectura dun orixinal escrito con prosa esencial, depuradísima, coa intención de representar a fraxilidade contemporánea. Vinte e cinco relatos, a maior parte deles moi breves, apenas dúas ou tres páxinas, unhas veces vinculados, outras independentes, protagonizados por personaxes que viven ao límite, na corda frouxa, á intemperie, ao abeiro do inagardado ou fortuíto. Un libro sobre a vulnerabilidade e a carencia como síntomas do noso tempo de precariedade, onde por fortuna, a autora enxerga aínda unha raiola de esperanza contida. Aventuro que Funambulistas será un dos libros dos que falaremos con frecuencia esta tempada.

Onte 1247: Xurados de lectores e lectoras nos premios Xerais

premios_xeraisOnte en Xerais publicamos a convocatoria para escoller tres persoas que desexen participar como membros dos xurados de cada un dos nosos premios, o Xerais de novela, o Merlín de literatura infantil e o Jules Verne de literatura xuvenil. Despois de tres décadas de protagonismo nos xurados de lectores e lectoras non profesionais, en definitiva lectores e lectoras vocacionais, amantes da novela ou da literatura infantil e xuvenil, moitas veces vinculadas con actividades profesionais afastadas do sector editorial, nesta edición 2015 pretendemos profundizar nun modelo que representa a súa importancia e forza no noso proxecto editorial. Non hai dúbida que é unha incógnita para nós a acollida que pode ter este chamamento, cuxa intencionalidade é facilitar a lectores e lectoras que se presenten voluntarias poidan gozar durante dous meses unha moi intensa e complexa experiencia literaria. Cremos que este novo vieiro que onte iniciamos pode contribuír a facer máis interesante e singular os nosos certames. Agardamos respostas.

Onte 1237: Agustín ao Nóbel

agustin_premio_iberoamericanoChamoume a atención o escaso eco que onte tivo nos medios a candidatura de Agustín Fernández Paz ao premio Nóbel de literatura presentada pola AELG. O nome do autor de Contos por palabras engádese aos de X.L. Méndez Ferrín e Luz Pozo Garza na nómina das candidaturas da literatura galega ao premio que outorga a Academia Sueca cada ano a comezos do mes de outubro. Sen dúbida, Agustín é o noso autor infantil e xuvenil máis coñecido, traducido e premiado internacionalmente, tanto polo número das súas traducións como polo feito de ter recibido o premio Iberoamerciano e ser candidato en numerosas ocasións aos premios Astrid Lindgren e Andersen O feito de que agora sexa presentado tamén como candidato ao Nóbel supón un fito extraordinario na súa traxectoria autoral. En todo caso, sei que alleo a todas estas cuestións, Agustín Fernández Paz continúa traballando arreo na soidade do seu estudio para ofrecer novas e mellores entregas aos seus lectores e lectoras de todo o mundo. A comezos de mes de abril, con motivo do Día Internacional do Libro Infantil e Xuvenil, en Xerais publicaremos na colección Fóra de Xogo A neve interminable, un libro de intriga que coincide co vinte aniversario de Cartas de inverno. Antes do verán está prevista a publicación d’ O misterio da Illa Negra, un volume para a serie de 8 anos en diante da colección Sopa de Libros, no que colabora co seu amigo Miguelanxo Prado, outros dos nosos grandes internacionais. Parabéns a Agustín e gratitude aos responsables da AELG por preparar tan importante candidatura.

Onte 1233: «Escarlatina» na lista de honra do IBBY

ledicia_costasRecibimos con satisfacción a noticia da elección de Escarlatina. A cociñeira defunta de Ledicia Costas para formar parte da Lista de Honra do IBBY do bienio 2015-2016. Recoñécese outra vez un deses textos literarios, que ademais de merecer o premio Merlín 2014 de literatura infantil e o Fervenzas ao mellor libro infantil do ano, está recibindo unha acollida calorosa entre os lectores e lectoras novos, xa que en cinco meses van xa tres edicións e varias ducias de encontros en bibliotecas escolares do país. Xaora, este fulgor de Escarlatina é o propio dunha novela nacida con vontade de clásico infantil contemporáneo, sexa pola orixinalidade da súa proposta temática e estrutura narrativa, onde a cociña e o inframundo teñen grande protagonismo, como pola súa sutileza para abordar a relación da rapazada coa morte e co auténtico valor da vida. Aledámonos do éxito de Ledicia Costas, unha das narradoras máis destacadas e máis versátiles da Xeración da Esperanza, que na primavera publicara en Xerais Narrativa Un animal chamado Néboa. Ogallá teña azos e medios para viaxar en agosto de 2016 a Auckland, nas antípodas, para recoller o diploma do IBBY. Beizóns!!!

Onte 1219: «Ranilda» ou o audiovisual no CEIP A Lama

CEIBE_2013Foi onte Seso Durán quen me abriu os ollos sobre o extraordinario traballo audiovisual que se ven realizando no CEIP A Lama. Abonda con visitar o web da biblioteca escolar, «O recanto do Leo», ou a súa páxina en Vímeo para quedar abraiado e engaiolado polas pezas producidas polo alumnado e profesorado deste centro público situado ao pé da Serra do Suído. Se Ranilda, unha curta de animación en Stop Motion, é impresionante, A escaleira deixounos coa boca aberta. Outro tanto sucedeu coas pezas que forman parte do Proxecto de Documental Integrados, «Ríos e praias en boas mans» ou «Sementa ideas, recolle futuro», nos que todo o centro traballa as competencias básicas contando coa biblioteca escolar como centro de recursos ao servizo do currículo. Un traballo recoñecido con diversos e importantes premios que demostra a potencialidade transformadora da innovación didáctica cando está inserida nun proxecto comunitario. Emocionante saber desta experiencia de escola galega, fachendosa do emprego da lingua de noso, arraizada na terra e na utilización das ferramentas comunicativas do noso tempo. Xaora, enxergando esperanza. A comunidade educativa do CEIP A Lama merece a nosa beizón e gratitude.

Onte 1215: «Birdman»

sq_birdman_ver2O éxito de Birdman ou (a inesperada virtude da ignorancia) e as súas nove nominacións aos Óscar explícase pola súa capacidade para actualizar o debate entre o éxito e o fracaso artístico ou, en termos máis xerais, entre a industria cultural do lecer e as belas artes. Empregando a ollada dunha sátira poética, Iñárritu esculca nese conflito tan vello como o propio cine, o da identidade (alma) do artista. Riggan é un actor veterano que tras a celebridade acadada como protagonista de varios taquillazos de cine de acción asume o reto de dirixir e protagonizar en Broadway unha adaptación teatral dun dos contos de Raymond Carver, «De que falamos cando falamos do amor». Unha empresa moi arriscada, case imposible, tanto dende o punto de vista humano como artístico, xa que na actual sociedade da emulación as redes sociais teñen moito maior influencia ca crítica cultural, sendo capaces de avalar ou enterrar cada un dos proxectos teatrais, cinematográficos ou literarios que tocan.

A intensidade narrativa da primeira parte da película, –baseada en grandes interpretacións dos protagonistas, reforzadas por un único plano secuencia e un ritmo de batería de jazz, ambos os dous moi sedutores para o espectador– vaise esvaecendo na segunda até crebarse nunha resolución fallida e inverosimil, por moi surrealista ou de realismo máxico que o director mexicano pretenda. Xaora, cando vemos ao protagonista voar sobre Nova York é inevitable lembrar Cos pés no aire, a gran novela de Agustín Fernández Paz, o que constitúe unha bafarada de optimismo e fachenda. Con todo, máis alá da impecable factura formal, quizais o mellor de Birdman sexa a ruptura das fronteiras entre traxedia e comedia, o que constitúe un reto interpretativo para o espectador máis curioso.