Onte 1722: Serán literario no Festigal

/en , , , , , , , , , /por

Excelente serán literario no Festigal de onte, no que acompañamos a Manuel Rivas e Manuel Iglesias Turnes, que asinaron exemplares e a Ledicia Costas que presentou na Galería das Letras Jules Verne e o secreto das mulleres planta, a novela coa que gañou o Premio Lazarillo de literatura xuvenil 2015.

XG00256701Comezou a súa intervención Ledicia Costas encadrando esta súa obra no catálogo de novelas viguesas recentes como Cabalos e lobos de Fran P. Lorenzo ou Os fillos do mar de Pedro Feijoo, “que están conformando unha auténtica nova cartografía novelística da cidade de Vigo”. Explicou, despois, como xurdiu a novela, “que tivo moito que ver coa relación que a miña nai mantén coas plantas e cos meus recordos de infancia co mundo vexetal”. “MIña nai ten unha habilidade especial para coidar as súas plantas e a súa horta, algo que herdou do meu avó”. “Eu tiña moitas ganas de escribir unha novela portagonizada por mulleres con corpo de muller e alma de planta”. “Ademais, tiña interese en ficcionar a vida dun escritor. Escollín a Jules Verne xa que me pareceu incrible que visitase Vigo en dúas ocasións e que en 20.000 leguas baixo os mares se localizase na ría de Vigo antes de visitala”. “Un autor importante na miña infancia desque lin Miguel Strogoff, novela á que seguiron moitas outras”.

Ledicia Costas salientou a importancia que quixo tivese na novela a relación entre aciencia e a tecnoloxía, que concretou na amizade entre Jules Verne e Antonio Sanjurjo Badía, o empresario vigues propietario de La Industriosa. “Verne era un visionario, atento a todos os avances tecnolóxicos”. “Quixen que os datos históricos tivesen un peso relevante, de xeito que mesturados cos trama de ficción ofrecesen un texto sólido, demostrando que dende o local pode achegarse ao universal”. “Henning Mankel, que ambientou as súas novelas en Skania, unha rexión sueca que conta un millón douscentos mil habitantes, conseguiu que fose un espazo literario universal. Por que non imos conseguilo en Galicia”.

Onte 1716: “A dúbida” de María Reimóndez, presentación na Porta do Sol

/en , , , , , , /por

Porta_do_Sol_04-07-2016

Moi interesante resultou a presentación que onte fixemos na Feria do Libro de Vigo d´A dúbida de María Reimóndez, a novela gañadora do Premio La Voz de Galicia 2014. A psicóloga Gema Zunzunegui realizou unha certeira lectura dunha novela de intriga sobre os abusos sexuais a menores achegando datos sobre un fenómeno que se agocha na maior parte das ocasións. “O 40 % dos casos do abuso intrafamaliar son silenciados por ser motivo de vergonza ou culpa. Os datos amosan que unha de cada cinco menores sofren estes abusos ocultos, dos que se denuncian apenas o 2% dos casos”. Rematou a súa intervención Zunzunegui salientanto a importancia das mulleres valentes que tecen redes contra estes abuxos: “Muller bonita é a que loita”.

XG00250501María Reimóndez confesou que lle resultara difícil escribir esta novela que “debía responder a un formato moi compacto, ao xeito dun reloxo suízo”. “O texto naceu a partir do premio de novela por entregas de La Voz de Galicia. Fíxeno para subverter a forma e para facer unha escrita estratéxica, aquela que utiliza as formas para dar a palabra. Utilicei un formato de escrita doada de intriga coa intención de contar unha historia distinta das que decote utilizan este formato”. “Aínda que formalmente sexa singular, tematicamente insírese nas preocupacións da miña obra. Para abordar o tema dos abusos sexuais, entre a escolla de centrar a narración na vítima ou na muller do agresor, decidín utilizar unha perspectiva oblícua, consciente de que os abusos se agochan. A miña intención foi crear a dúbida no lectorado. Que faría cadaquén se vivise un caso semellante? Remato anunciando que na súa web publicaranse vídeos nos que persoas relacionadas co tema dos abusos sexuais a menores falan da relevancia da novela para a visibilización deste tipo de violencia.”

 

Onte 1702: Convocados os Premios da Crítica Galicia 2016

/en , , /por

Premios_da_Crítica_Galicia_2016-Cartel-733x1024Publicamos onte as bases dos Premios da Crítica Galicia que, despois de trinta e oito edicións, convocan por vez primeira unha modalidade de Cine e Artes Audiovisuais e outra de Iniciativas Culturais e Científicas. Dúas novas iniciativas que contribúen a visibilizar a cultura científica galega e o noso sector cinematográfico e audiovisual, cada vez máis puxente e renovado. Ás portas do seu corenta aniversario, unha efeméride a celebrar como se merece, os promotores dos Premios da Crítica Galicia pretendemos continuar dialogando coa excelencia de todas as manifestacións da nosa creación artística e da nosa lingua, mais tamén coas profundas mudanzas que, por ventura, se foron producindo na cultura e industrias culturais de noso. Eis o compromiso destes premios organizados contra vento e marea, en irmandade, coa cultura dos acordos e dende hai catro décadas, polo noso amigo Bieito Ledo.

Onte 1693: Emoción e esperanza nos Xerais 2016

/en , , , , , /por

Premios_Xerais_2016

Creo que foi o discurso de Ledicia Costas, Todas as constelacións do mundo, o que marcou o ton da cerimonia dos Xerais 2016, que celebramos no serán de onte na illa de San Simón. A firmeza na reivindicación do idioma e a confianza nos azos que achega unha renovación constante da nosa creación literaria tinguiron as diversas intervencións que resultaron tan emocionantes como emocionadas.

As homenaxes explícitas de Ledicia Costas aos membros da Xeración Lamote, os fundadores da nosa literatura infantil e xuvenil, e ao movemento feminista galego, encabezado por María Xosé Queizán, así como a súa aposta «pola luz, pola lingua e pola forza dun país que me fai sentir importante» expresaron o que Cesáreo Sánchez Iglesias cualificou, cando nos despediamos no peirao, de «emocionante diálogo xeracional».

Como moi emocionantes foron as palabras de David Pérez Iglesias, tras recibir o premio Merlín de Literatura Infantil, por Todo o tempo do mundo, confesando que «un premio non é algo co que quedas, é un legado que acolles para dar a alguén que, no silencio da escrita e da lectura, soñas as palabras dun novo camiño, dun relato futuro que somos nós, que nos compromete e dá sentido aos días da xente de noso». Un xeito ben fermoso de concibir a creación literaria e a lectura como actividades creadoras de comunidades de memoria e afectos.

Como tamén as de Iria Misa, persoa até agora descoñecida no eido literario que acolleu con orgullo e humildade o premio Jules Verne de Literatura Xuvenil, pola súa novela Xa non estou aquí, concibíndoo apenas como «un impulso para deixar atrás os medos e os reparos e como un pulo enorme para continuar creando historias. Como tamén moi emocionante foi escoitar a Manuel Estebán, gañador do Premio Xerais de novela, que se estrea literariamente con A ira dos mansos, cando confesou que «nunca tomara a novela como un exercicio literario, senón como un berro de impotencia, como un traballo dun cirurxián que estirpa un tumor, pola necesidade de compartir un sentimento intenso de inxustiza da sociedade con respecto aos discapacitados intelectuais».

Foi importante para nós salientar nesta edición o protagonismo das lectoras nos xurados (trece mulleres de dezaoito membros), como que coincidise coa fronteira dos catro mil títulos no noso catálogo e dos once millóns de exemplares vendidos, o que constitúe un éxito colectivo que os profesionais da editorial quixemos compartir. Sei que as persoas que nos reunimos cada ano nos Xerais de San Simón formamos unha comunidade de afectos, mais tamén que compartimos a angueira de construír a esperanza dende o territorio das palabras, o da creación literaria, o da lingua, o da educación e o da cultura. Despois dunhas horas de acougo, seguimos no noso afán.

Recompilei algunhas fotos que me parecen significativas. Grazas a Tempo de Lecer, Nuria Díaz, Veli Rodríguez e á representación dos membros da Xeración da Esperanza fotografados en San Simón.

Onte 1691: Entrega dos nacionais

/en , , , , , /por

Premios_Nacionais_2015_01-06-2016

Na entrega dos Premios Nacionais de Cultura correspondentes ao bienio 2014-2015, realizada onte en Palencia, houbo unha apreciable presenza da cultura galega. Aos premios de Tradución e Teatro de 2014, sumáronse o pasado ano os de Literatura Infantil e Xuvenil de Ledicia Costas por Escarlatina, a cociñeira defunta (Xerais) e o de Poesía Xove de Gonzalo Hermo por Celebración (Apiario), o que constitúe un espazo de visibilidade para a nosa creación e produción cultural. Catro novos nacionais que incrementan a nómina de títulos da literatura e edición galegas premiados polo Ministerio de Cultura nas últimas tres décadas: cinco en infantil e xuvenil, cinco en tradución, tres en narrativa, dous en literatura dramática, dous de ilustración, un de cómic, un de ensaio, dous de poesía, un de teatro e un ao mellor labor editorial. Premios que constitúen un pulo e unha oportunidade para as persoas premiadas, mais tamén un aliciente e un recoñecemento colectivo para a cultura literaria galega, sometida a tantas invisibilidades e inxustos prexuízos. Parabéns, pois, a Ledicia Costas e Gonzalo Hermo, que onte representaron orgullosas a excelencia e a esperanza da literatura galega do século XXI.

,

Onte 1686: Xurados dos Xerais

/en , , , , , /por

Castelo_Souto_maiorFoi onte un día ilusionante no que celebramos o xantar cos membros dos tres xurados dos Premios Xerais e as reunións nas que se escolleron as obras finalistas. Nesta triséxima terceira edición profundizamos no modelo de participación do lectorado nos premios, iniciado o pasado ano, ampliando o número de membros reclutados na convocatoria aberta que fixemos na nosa web. Non hai palabras abondas para agradecer o esforzo destas quince persoas tan xenerosas e comprometidas coa lectura literaria en galego que leron durante dous meses un número moi considerable de obras e asumiron o compromiso de participar nun proceso reflexivo de toma de decisións. Agora contarán cunha semana de relectura para preparar a súa participación na segunda reunión na que establecerán o seu ditame.

Onte 1680: Xeración precariada

/en , , , /por

urlO concello de Redondela convidoume onte a intervir no acto de entrega da XVIª edición do Premio Os Viadutos de narrativa curta para menores de 35 anos. Un premio literario ao que me sinto moi vinculado xa que participei no xurado até 2012, durante máis dunha década, onde resultaron premiados ou foron finalistas, entre outros, Xosé Carou Rei, Pilar Ortega Pereiro, Samuel Solleiro, Roque Cameselle, Emma Pedreira, Manuel Lourenzo Sobral, Susana Pereira Fiúza, Iván García Campos (Premio Blanco Amor de novela en 2010), Andrea Maceiras (Premio Jules Verne en 2015), Isaac Xubín ou Pedro Feijoo, membros da xeración de narradores e narradoras do novo século, que algunha vez chamamos, Xeración da Esperanza. Un premio que, como o Pedrón de Ouro ou o Manuel Murguía de Arteixo, abriu a xanela para novas voces, en definitiva, fixo canteira e ten moito futuro por diante.

Na entrega de premios correspondente a edición deste ano, tanto a gañadora, a xornalista de Tortoreos Sara Vila Alonso, como as dúas finalistas, a educadora social Sandra Martínez Fernández e a tamén xornalista Elena Dopico denunciaron nas súas intervencións a situación de precariedade e desemparo da súa xeración. Unha denuncia semellante a que fixera Marcos Abalde Covelo en Fornelos de Montes hai pouco máis dun mes, cando recibira o Premio de poesía de Manuel Lueiro Rey, no que cualificou como Xeración Perdida a dos mozos e mozas que teñen hoxe entre os 30 e os 40 anos.

Sara Vila Alonso, autora de «Adeus, María», o relato gañador, atribuíu «á trapallada da crise a ausencia de expectativas que están minando a nosa autoestima». Sandra Martínez Fernández, autora de «Biografía dun saco de patacas ao lombo», confesou que a protagonista do seu relato quedara como ela no paro aos 33 anos, e a piques de rematar a prestación de desemprego caera nas mans da depresión e dunha terapeuta. «O meu relato é a testemuña do que é a miña xeración, a que atopou un futuro que resultou non ser como nos venderon.» «O noso saco de patacas máis pesado é a incerteza, non saber quen es e onde quedaron os teus soños. A nosa fame é o medo, mais non podemos transformarnos en persoas conformistas.» Por último, Elena Dopico, autora de «Premio», confesou que o seu relato tiña un carácter metaliterario, mais que tamén expresaba a preocupación pola precariedade que vivimos: «estou convencida que non é toda unha responsabilidade individual».

Tres intervencións estremecedoras, que puxeron o dedo na chaga, capaces de crear un silencio emocionante nun día de ledicia para as tres narradoras. A denuncia da situación desta xeración precariada, tamén a da esperanza para a continuidade das nosas letras, non pode ser silenciada. Os nosos parabéns máis intensos para Sara Vila, Sandra Martínez e Elena Dopico pola súa afouteza e dignidade de alzar a súa voz.

Onte 1677: “De remate” na Romaría das Letras do Barbanza

/en , , , , , , /por

De_remate_Romaría_Barbantia_17-05-2016

No serán do 17 de maio acompañei a Héctor Cajaraville na presentación da súa novela De remate na VI Romaría das Letras do Barbanza que organiza a Asociación Cultural Barbantia no Pazo de Goiáns en Boiro. Xa teño gabado esta romería das letras que transforma o 17 nunha auténtica festa popular e cívica, onde varios centos de persoas reivindican a nosa lingua, a nosa música, o noso teatro e o noso patrimonio nos magníficos xardíns do Pazo de Goiáns do que se reclama cada ano a súa recuperación como espazo público.

Foi o escrior Xerardo Agrafoxo quen mantivo unha interesantísima conversa con Héctor Cajaraville sobre De remate, unha novela que definiu de “divertida, exelente e irreverente”. O primeiro tema que abordaron foi o carácter ou non de novela desta obra. Cajaraville confesou que “tiña medo que non fose considerada como novela, mesmo a pesar do concepto elástico deste xénero, que cada vez se estira máis no xogo de hibridacións dos xéneros narrativos”: Cajaraville contou que comezara por escribir os vinte e tres artigos e que foi despois cando pensou que “podía completalos contando a historia de quen os escribira a partir das anotacións do seu diario”. “Con todo, faltábame unha peza, quería que se contase dende a distancia, o que lle proporcionaría cohesión. Así xurdiu a idea de que un director do seu periódico publicase vinte e cinco anos despois aqueles artigos xunto coas notas do diario. Así apareceu a novela”,

Agrafoxo e Cajaraville falaron da importancia da lingua en De remate, para o autor “unha protagonista máis da novela”. Confesou Héctor que “tiña medo a que as referencias lingüísticas interesasen só a unhas poucas persoas vinculadas coa filoloxía”. “Foi unha sorpresa para min cando todo o mundo destaca precisamente estes textos”. No que atinxe ao carácter irreverente da novela, destacado por Agrafoxo, o autor confesou que cando a escribira non pensaba que ía ser publicada, “Esa liberdade permitiume escribir algunhas cousas que se me pasaban pola cabeza”. “Escribín unha novela que ten no humor o elemento central, aínda que non o fixen só para botar unhas risas. Quixen aproveitar toda a información achegada para facer un retrato de Galicia cun ton de autocrítica”. “A pesar de que non quería que os artigos formasen un todo, parece que, polo que recibo dos lectores e lectoras, deseñan un panorama do que é Galicia neste momento”.

 

Onte 1673: Primeira Gala do Libro

/en , , , , , , , , , /por

Gala_do_libro_2016

Saímos felices da primeira Gala do Libro celebrada no serán de onte en Compostela. A iniciativa, compartida pola AGE, AELG e a Federación de Librarías de Galicia, coa intención de recoñecer a excelencia dos traballos realizados cada ano no sector da lectura e da creación literaria, abre unha nova etapa para o futuro deste sector estratéxico da cultura galega. No marco das incertezas que supón o actual proceso de hibridación da comunicación literaria e a ausencia en Galicia de políticas públicas de lectura, o discurso de Cesáreo Sánchez Iglesias, en representación das tres asociacións convocantes, expresou un estado de ánimo esperanzoso e proactivo, propio de quen non acepta resignado as actuais políticas conformistas.

A homenaxe ao sabio catálán Pere Gimferrer, como escritor galego universal; o recoñecemento das traxectorias de Laiovento e da Libraría Pedreira; os premios a Sermos Galiza, Espazo Lectura e a Póética, a iniciativa de creación hipertextual de Fran Alonso foron do meu maior agrado. Como tampouco podo queixarme dos premios que corresponderon a Xerais en Narrativa, Poesía, Teatro á Mellor iniciativa bibliográfica que achegan azos e doses de autoestima ao traballo do noso cadro.

Onte 1663: “Quen dá a quenda?”, o debut de Cajaraville na literatura infantil

/en , , , , , , /por

O salón da Feira do Libro de Santiago encheuse no serán de onte (onde se superaron os trinta graos) na presentación de Quen dá a quenda? a novela coa que Héctor Cajaraville debuta na literatura infantil. Un acto no que presentamos a traxectoria fulgurante do autor de De remate, gañador nos últimos once meses dos premios Xerais (de novela), Raíña Lupa (de literatura infantil e xuvenil) e Ánxel Fole (de narración curta), como a importancia deste seu primeiro libro infantil, que resultou finalista do pasado premio Merlín, que demostra a versatilidade dun narrador natural, coñecedor profundo de todas as técnicas do relato, dotado dunha imaxinación e fantasía desbordada e auténtico “rei das palabras” e do seu xogo.

XG00253401Comezou Héctor a súa intervención confesando que concibira este libro non só para nenos, “mesmo tiña medo que este libro, premeditadamente infantil, non lle gustase aos rapaces”. “Non quedei tranquilo até que recibín as primeiras críticas dos rapaces, que foron moi boas e entusiastas, mesmo propoñéndome ideas para unha segunda parte ou facendo reflexións sorprendentes para min. Foi gratificante coñecer o nivel de implicación e esixencia do lectorado infantil”. Explicou Cajaraville a proposta que se lle fai o lectorado: “A protagonista principal da obra é unha meiga, Divina Sandamil Penas, que na súa casa do souto de Sombreu atende a calquera doente que ten unha preocupación ou precisa axuda. Persoas, animais, obxectos ou mesmo fenómenos naturais buscan na consulta de Divina remedio para o seu mal. Ela proporcionarallo coa única condición que fagan un favor a prol do ben común, do ben xeral”.

Ao fío da proxección das ilustracións de Ignacio Hernández presentáronse algunhas das vinte historias que contén a novela. a da nube que non ten forma, a do ordenador desordenado, a do dicionario ao que se lle escapan as palabras do seu segundo tomo, a da mesa que non esquece detalle, a do cero que non se conforma, a da fervenza que busca un río do que formar parte, a do rapaz que mestura soños, a do barco de vinte metros de eslora que se marea.. Historias todas cuxo ingrediente principal e a fantasía e a imaxinación. “Historias que poden parecer moi disparatadas, mais onde pretendín que todo tivese coherencia para que fosen verosímiles.” “Cos primeiros contactos que tiven co lectorado infantil descubrín que aquí hai un lector que vai máis alá que o adulto, chegando a convertirse en protagonistas do propio libro”.

Salientou que outras propostas de Quen dá a quenda? eran o humor, o coñecemento e os valores, como o traballo en equipo, a cooperación, o esforzo e a autoestima. “Quen fai o ben acabará recibindo de volta. O pouco que custa facer felices aos demais está presente de forma transversal en todas as historias”. Por último, Héctor insistiu na importancia das palabras, “as verdadeiras protagonistas do libro”. “Creo que os libros infantís, máis que ningúns outros, teñen que estar cheos de palabras diferentes e de xogos de palabras, como as do propio título (“Quen dá a quenda?”) ou do nome da meiga protagonista (Divina Sandamil Penas). Rematou Héctor expresando a súa ledicia por escribir e publicar libros coma esta para o público infantil, confesando que “unha vez remate dous proxectos narrativos para adultos que ten entre mans, volverei retomar”.