Onte 791: O cese de Wert

/en , , , /por

O comportamento do ministro Wert comeza a ser propio das historias dos tebeos de Carpanta. A propia Comisión Europea perdeu con el a paciencia e onte cualificou de forma pouco elegante como «lixo» o anuncio que o ministro español realizou diante dos responsables de universidades das diferentes consellarías de educación sobre unha redución do 50 % das bolsas Erasmus para o vindeiro curso. Unha medida desmentida de raíz polos responsables do programa Erasmus, demostrando que o ministro español mentiu, que o moi pillabán quizais pretendía agochar por esa vía outro dos seus recortes. Entendo que Mariano Rajoy, coa intención de evitar males maiores, agarde para cesalo á aprobación da LOMCE por parte de Congreso e Senado, prevista para finais deste mes de novembro. A reforma educativa quedaría pechada, remataría así unha etapa (inevitablemente) conflitiva para o PP e Wert podería volver tan pancho á súa empresa demoscópica, No entanto, convén non desprezar nin moito menos o traballo político que como cabeza de turco do goberno realiza o ministro Wert, focalizando toda a atención e o malestar cidadán sobre o seu (aparentemente) estraño proceder. É lóxico preguntarse se a persoa que o suceda mudará as políticas educativas e culturais do goberno popular. Temo que non podemos nin soñalo. Quizais aí resida a cerna do comportamento tan chafalleiro mais ben pouco inocente do señor Wert, un magnífico actor.

O conflito da biblioteca nodal

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a situación bibliotecaria en Vigo.

Vigo xa non é aquel concello que hai menos dunha década aparecía sempre como exemplo do severo desinterese das administracións públicas polas bibliotecas e polo fomento da lectura. Grazas ás melloras introducidas na Biblioteca Central, bautizada este ano como Juan Compañel (en homenaxe ao editor de “Cantares gallegos”), e á inauguración da Biblioteca Xosé Neira Vilas do Calvario, ambas as dúas de titularidade municipal, rompeuse a inercia da indixencia bibliotecaria viguesa.

A inauguración o 9 de setembro de 2011 da Biblioteca Pública Municipal do Calvario, construída ao abeiro do Plan E de Zapatero, xermolo do que debería ser a rede de bibliotecas públicas municipais, supuxo un punto de non retorno para reconciliar a Vigo coa que se considera de forma unánime como a primeira institución cultural de cada comunidade local. O éxito desta acolledora biblioteca, tanto a nivel de socios (sete mil en 2012 e subindo ao longo do actual) e usuarios (máis de cento vinte mil anuais) como de actividades de fomento da lectura e de alfabetización informacional para un público interxeracional, amosan o papel esencial que a biblioteca pública desenvolve como animadora das comunidades de barrio. Éxito ao que se uniu hai un par de meses a súa aposta pioneira e innovadora polo préstamo de libro electrónico, o eBookVigo, unha plataforma tecnolóxica que o concello pon a disposición de todos os cidadáns vigueses usuarios desta biblioteca para facilitar o seu acceso á lectura en formato electrónico.

Porén, esta importante contribución non pode agochar a incapacidade dos tres últimos gobernos municipais vigueses para ofrecer un espazo no que o Ministerio de Educación e Cultura constrúa a Biblioteca Pública do Estado que a cidade precisa coma auga de maio. Unha construción prevista en varios Orzamentos Xerais do Estado mais para a que nunca se chegou a atopar o espazo municipal axeitado, tras barallarse o seu emprazamento na Escola de Artes e Oficios, nunha das plantas baleiras do Auditorio Mar de Vigo e xa máis recentemente no compromiso verbal de Abel Caballero de facelo no edificio da Panificadora, que semella quedou en auga de castañas. Como tampouco foi capaz o concello de atopar mellor ubicación que os sotos da casa do concello para o Arquivo Municipal de Vigo, do que foi derradeiro arquiveiro José G. Posada-Curros, unhas dependencias insuficientes para unha institución que debería estar ao servizo do persoal investigador como do conxunto da cidadanía.

Neste contexto entre o esforzo e a precariedade desenvólvese o conflito actual entre o concello de Vigo e a Consellaría de Cultura e Educación sobre a dotación económica da Biblioteca Central de Vigo, que como antes sinalamos ten titularidade municipal, mais forma parte da rede de bibliotecas nodais de Galicia xunto ao resto das bibliotecas do estado (as das catro capitais de provincia e máis a Ánxel Casal de Santiago), sostidas integramente polos fondos propios e transferidos xestionados pola Xunta de Galicia. A ameaza do alcalde de non incluír nos orzamentos municipais de 2014 a partida de 350.000 euros destinados á Biblioteca Juan Compañel (lembremos que é unha institución de titularidade municipal, non autonómica) é unha torpeza incomprensible, explicable pola súa obsesiva estratexia de agudizar a contradición cos membros do Partido Popular e denunciar a falta de investimentos dos gobernos conservadores coa primeira cidade de Galicia. Mais aínda cando o funcionamento desta biblioteca e a súa integración na rede nodal, que se fixo tras a súa ubicación no edificio Ferro do Casco Vello, se rexe por un convenio entre o concello e a Xunta que, en todo caso, debería ser denunciado, se algunha das dúas partes o considera necesario. Apostaría que estamos diante dun conflito estritamente político, outro episodio máis desa interminable lea mediática entre o alcalde e a delegada da Xunta.

Todos os poderes públicos teñen unha responsabilidade coas bibliotecas públicas e o fomento da lectura á que, a pesar das políticas de consolidación fiscal, non poden renunciar de xeito ningún. O concello de Vigo debe continuar a súa aposta polo desenvolvemento da rede de bibliotecas de barrio (sobre todo en Navia, Bouzas e Teis) e dignificando as instalacións do Arquivo Municipal.  Como tamén é a súa obriga atopar un espazo para que o Goberno constrúa decontado a Biblioteca Pública do Estado, imprescindible para a nosa área metropolitana, chamada a integrarse na rede nodal da Xunta de Galicia. Como a Consellaría de Cultura ten a obriga de dotar de fondos e apoiar as actividades de todas as bibliotecas públicas e especializadas (como a Penzol ou a da EMAO) existentes en Vigo, tamén a capital editorial de Galicia e sexta cidade española na produción de libros.

Onte 789: Porto Cabral (II)

/en , , , , , /por

A votación dos comuneiros rexeitando a negociación cos promotores de Porto Cabral aventuro que terá importantes consecuencias no concello de Vigo. Non teño dúbida da inconveniencia do proxecto, mais tamén que a súa cerna está, como xa teño expresado hai seis meses, na desafortunada clasificación que dos terreos forestais de Liñeiriños fixo o PXOM de Vigo, que dende a súa aprobación pasaron a ser urbanizables. Unha cualificación da que son responsables todas as forzas políticas que avalaron o documento urbanístico, probablemente asumindo os beneficios que esta actuación supoñeria para o financiamento público doutros desenvolvementos previstos no PXOM, como a Cidade do Deporte de Valadares, a apertura da nova (e polémica) Ronda de Vigo, entre a avenida de de Buenos Aires e o concello de Nigrán, como a recuperación do bosque de Cotogrande. A mudanza de posición sobre o particular do BNG, un dos responsables principais da redacción desta figura no PXOM, vaille ser de moi difícil explicación á cidadanía. Coa perspectiva do desenvolvemento de Porto Cabral, proxecto co que se comprometeu Caballero, é probable que desaparezan as posibilidades de colaboración e apoio futuro entre os socialistas vigueses e os partidos nacionalistas e da esquerda. Por fin, as figuras do taboleiro político vigués comezan a moverse, sen descartar que poidan producirse sobresaltos imprevistos.

Onte 779: Retoques na LOMCE

/en , , , , , , /por

Á última hora, no trámite do Senado, o Partido Popular (presionado polos seus conselleiros de Educación de diversas comunidades, entre elas Galicia, agobiados polas dificultades de financiamento) decidiu abrir a man e introducir algúns retoques na LOMCE. Modifícase o calendario de implantación, alongándose a tres anos e adiando un curso o inicio na ESO, Bacharelato e FP; renúnciase a darlle máis peso á relixión nas ensinanzas non obrigatorias; e suavízase a redacción da obrigatoriedade de ofrecer unha alternativa en castelán nos modelos de inmersión lingüística. Mudanzas que pretenden maquillar un texto que sen dúbida continuará sendo rexeitado pola oposición e pola maior parte da Comunidade Escolar. En todo caso, non nego que como editor educativo o alongamento do calendario de implantación a tres cursos e o adiamento até 2015 do inicio nos cursos impares de Secundaria supón un alivio, xa que a esta altura descoñecemos tanto a estrutura como os contidos do currículum. Non é posible editar materiais didácticos de calidade ás cegas, sen currículum nin fundamentación didáctica específica nin modelo de interoperabilidade para os recursos didácticos dixitais. Ábrese así a segunda fase do proceso de reforma educativa, a que corresponde ao seu desenvolvemento curricular e organizativo polas diversas comunidades autónomas. Agardo que en Galicia a consellaría de Xesús Vázquez o faga coas maiores doses de información transparente, axilidade e interlocución con todos os sectores implicados.

Onte 776: Máis peso para a relixión

/en , , , , /por

Son de natural optimista da vontade, porén cada vez estou máis convencido de que aquilo que sae mal de inicio ten moitas posibilidades de acabar aínda moito peor. Eis o exemplo meridiano do probable resultado final da LOMCE dos fachendosos Wert e Gomendio. Fixeron caso omiso da importante folga da comunidade educativa da pasada semana, mais abondaron unhas declaracións do representante dos bispos para que o Partido Popular, tan sumiso coa Igrexa católica, estude modificar a lei no trámite da súa lectura no Senado. Agora os bispos exixen que a relixión teña máis peso na Educación Infantil e no Bacharelato (os niveis non obrigatorios). É dicir, sen eufemismos nin tecnicismos curriculares, pretenden que (como conseguiron para a Primaria e para A ESO) sexa unha maría de oferta obrigatoria en todos os centros (alternativa a unha materia de «Valores éticos e cívicos») e que ademais sexa avaliable (que compute para bolsas e axudas). Recoñecida xa a educación diferenciada, este novo estatus de materia de oferta obrigatoria para a relixión satisfaría todas as aspiracións da Igrexa católica. E logo din Wert e Gomendio que o obxectivo da LOMCE é reducir as taxas de abandono temperán. Si home si.

Onte 772: Día da biblioteca

/en , , , , , , , , , , , /por

Ademais da exitosa folga en defensa do ensino publico galego de calidade, non esquezamos que onte foi tamén o Día da Biblioteca. Unha efeméride para poñer en valor a que debera ser considerada como a primeira institución cultural de cada comunidade local. As bibliotecas son servizos públicos de primeira necesidade, como as escolas, os hospitais e os centros de saúde; as bibliotecas son o garante do acceso de toda a cidadanía en condicións de igualdade á información, á lectura e á creación literaria.

Comprendo nesta xornada a euforia dos responsables da Consellaría de Cultura presentando o aumento de usuarios e préstamos da rede de bibliotecas nodais, un feito que se produce na maior parte das comunidades autónomas, probablemente asociado ás dificultades da crise. Porén tamén hai que denunciar, como fixo Olimpia López, a presidenta de ANABAD Galicia, os recortes brutais que sofre a rede de bibliotecas públicas en Galicia. Entre 2012 e 2013 os orzamentos da Xunta para bibliotecas reducíronse nun 40 %, recortes que para o 2014 serán do 12%, o que supón unha rebaixa dos recursos dispoñibles en dous anos en máis do 50 % (e non queremos comparar estas cifras coas que en 2008 destinaba o goberno bipartito). Redúcense todas as partidas, mais sobre todo a de adquisición de fondos bibliográficos (ao que non e alleo a decisión do ministro Wert de suprimir esta partida, xa por segundo ano consecutivo, nos orzamentos xerais do estado) e a dos recursos destinados ao fomento da lectura. Con máis usuarios e menos recursos é moi dificil para os bibliotecarios (outros heroes anónimos) poder manter a calidade do seu servizo.

Tanto en tempos de crise coma de bonanza, o papel das bibliotecas e esencial para desenvolver altos niveis de cohesión interxeracional, convivencia social e participación cívica. Moito máis no momento actual, onde ademais de incrementarse a desigualdade social, cómpre suturar a fenda dixital aberta polo acceso ás novas tecnoloxías da comunicación. As bibliotecas teñen un importante papel neste proceso de alfabetización informacional, no acceso de toda a poboación a estas novas tecnoloxías (que non son só cousas das xeracións mozas), contribuindo ao proceso de formación permanente e alfabetización informacional.

De bibliotecas e do seu futuro dabaterase no Simposio «O libro e a lectura» que organizamos os membros da Asociación Galega de Editores o vindeiro 14 de novembro. Unha xornada que pechará o escritor Suso de Toro cunha conferencia titulada: «En defensa da biblioteca pública». Un tema sobre que volveremos.

Onte 770: O recurso de casación da RAG no Supremo

/en , , , /por

O comunicado de onte de Prolingua salienta a importancia da admisión por parte do Tribunal Supremo do recurso de casación presentado pola RAG sobre o decreto de plurilingüismo. Ademais de abeizoar ao equipo de xuristas que preparou o recurso da Academia e conseguiu que fose admitido (o que sabemos é moi difícil), cómpre sinalar, canto menos, tres cuestións de feito tan relevante. A primeira, é posible a derrogación total do decreto e a elaboración dun novo a partir dos contidos do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004. Esta admisión supón unha raiola de esperanza para os defensores da lingua galega no difícil proceso de restauración dunha política lingüística que capacite a todo o alumnado acadar a dobre competencia nas dúas linguas oficiais (o horizonte irrenunciable para o futuro do idioma galego). A segunda, no contexto actual da crise do modelo autónomico, a loita polos dereitos lingüísticos e a defensa do noso idioma supón unha complexa batalla de carácter social, político e tamén xurídico (tres eidos imprescindibles). A terceira, a Real Academia Galega ten un papel esencial nesta defensa xurídica da lingua galega, até levar a batalla (se fose necesario) ás máis altas instancias españolas e europeas. Sabemos que o dano provocado polo decreto de plurilingüismo está feito, que o retroceso na utilización do galego como lingua vehicular foi importante, que o Goberno Galego non incorpora as mudanzas impostas polas sentenzas do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia; porén, noticias coma a que comentamos veñen «alumear de novo as tebras» da lingua de todos e todas.

Onte 766: Cara de cospedal

/en , , , /por

Diante da excelente foto de Carlos Barajas na que aparece Dolores de Cospedal seguindo no xulgado as declaracións no plasma de Luís Bárcenas, que a acusaba de recibir dous sobres de 7.500 euros entregados por el mesmo nos despachos do partido e do Senado, os lexicógrafos acuñarán a frase «cara de cospedal» para as actualizacións futuras dos seus dicionarios. A nova frase será unha excelente exemplo didáctico para expresar a suficiencia e o poderío de quen se sabe moi por riba de acusacións e das penalidades que sofren os cidadáns do común: «Non, non recibín sobre ningún, díxolle ao maxistrado con cara de cospedal». A foto é tamén un excelente recurso didáctico para utilizar na nova materia de «Valores éticos e civicos», que o partido de Cospedal incluíu na LOMCE para o alumnado que non curse Relixión.

Iniciativa Paz Andrade

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo os contidos da Iniciativa Paz Andrade para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía.

Unha ponencia da Comisión de Educación e Cultura do Parlamento de Galicia traballa sobre a proposición de lei de iniciativa lexislativa popular Valentín Paz-Andrade, para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía. Apoiada por máis de 17.000 asinaturas, esta iniciativa foi presentada a consideración do pleno polo empresario vigués Xosé Carlos Morell González o pasado 14 de maio, sendo aprobada por unanimidade de todos os grupos políticos, coa participación na votación de todos os membros da cámara, o que constituíu un consenso inédito nas dúas últimas lexislaturas.

Redactada en apenas tres breves artigos, a proposición de lei pretende  poñer en valor o que Valentín Paz-Andrade denominaba no seu ensaio “Galicia como tarea” (1959) potencial global “dunha lingua coa que os galegos e galegas podemos entendérmonos con millóns e millóns de persoas, aínda que a falen con distinto acento ou escriban de forma diferente certo número de palabras”. A da lingua portuguesa é unha comunidade formada por 254 millóns de persoas, un 3,6 % da poboación mundial, que alén da súa diversidade cultural, representa un considerable potencial económico. Segundo un estudo recente da oficina de estudos do Banco Espirito Santo  supón o 4,6 % do PIB mundial e o 2 % do comercio internacional planetario. Se activamos esas potencialidades de comunicación lingüística que posuímos os galegos e galegas, poderemos con facilidade ser os cidadáns europeos máis capacitados para acadar o maior progreso no menor tempo nunha lingua internacional de referencia, hoxe a quinta máis falada no mundo, máis tamén a terceira máis utilizada nas redes sociais e a primeira máis falada no hemisferio sur do planeta. Unha oportunidade competitiva, sobre todo no eido económico, que non deberiamos estragar no contexto da crise económica, xa que algúns dos países desta comunidade lusófona presentan elevadísimas taxas de crecemento anual como Angola (17 %); mais sobre todo polas oportunidades de negocio e traballo ofrecidas por Brasil, un dos cinco países “brics”, chamados a revolucionar a xeoeconomía do século XXI. Sen esquececer a diáspora portuguesa polo mundo (cinco millóns de persoas) ou as pequenas comunidades como Macao, onde o portugués é lingua oficial xunto ao chinés, na que se están realizando grandes investimentos no eido da educación universitaria, sendo unha porta de acceso á China continental.

O primeiro artigo da iniciativa incorpora a aprendizaxe da lingua portuguesa en todos os niveis do ensino regrado. Ábrese así a posibilidade de aumentar de forma significativa o número de alumnos e alumnas galegas con competencia elevada en comunicación e expresión oral e escrita en portugués. Un obxectivo acadado xa por Estremadura, comunidade que (para a vergonza galega) posúe a sede do Programa de Cooperación Transfronteiriza España-Portugal, na que estudan portugués como segunda lingua máis de dez mil estudantes de Secundaria. Unha incorporación do portugués ao currículum que debería facerse coincidir coa implantación máis que probable dos novos currículums LOMCE no vindeiro curso 2014-15. O segundo dos artigos propón que será un obxectivo estratéxico do Goberno galego a relación a todos o niveis (económico, cultural, deportivo, ambiental…) cos países de lingua portuguesa. Este achegamento institucional suporía unha ollada galega cara o sur, primeiro con Portugal, con quen, como tantas veces sinalou o noso amigo o editor Nelson de Matos, “sempre vivimos tan preto, mais tan virados de costas”. Ollada que cómpre prolongar alén mar, cara os países africanos de lingua portuguesa e cara Brasil, país de oportunidades e horizontes abertos, onde Galicia é recibida con menos prexuízos ca en Lisboa. Por último, o terceiro artigo, propón lograr a recepción aberta en territorio galego das emisións de radio e televisión portuguesas. Unha medida (aparentemente) técnica que abriría por fin a derradeira fronteira con Portugal, a informativa, cultural e deportiva, esoutra barreira invisible que tras dúas décadas cos pasos fronteirizos abertos en Tui, Pontebarxas, no Xerés ou en Feces aínda non foi posible derrubar.

A máis que probable aprobación por parte do Parlamento Galego desta lei para o aproveitamento da lingua portuguesa debería supoñer o inicio dun proceso de achegamento efectivo, inclusivo e recíproco de Galicia con Portugal, Brasil e o resto dos países da lusofonía. Será o momento de recuperar con coraxe iniciativas políticas, económicas e culturais como as do Eixo Atlántico (hoxe moi diminuído na súa actividade) ou a decisiva presenza de Galicia como Observador Asociado da Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa (CPLP). Unha magnífica oportunidade para Galicia.

Onte 760: Benvida Galiza ano cero

/en , , , , , , , /por

O inicio da emisión de Galiza ano cero merece as nosas maiores beizóns. Poñer en marcha unha canle de televisión en internet, autofinanciada e xestionada de forma comunitaria, emitida en código aberto baixo licenzas libres, é un proxecto importante, unha proba da madurez da internet en lingua galega. A entrevista con Emmanuel Rodríguez é unha peza moi valiosa sobre as razóns do fracaso actual da esquerda, desas que cómpre conservar para revisitar. Recomendo vivamente o proxecto.