Onte 1709: Tras o Brexit

Tras o Brexit non é difícil afirmar que as mentiras fan hoxe a historia. Da existencia das armas de destrución masiva, que no cumio dos Azores avalaron a invasión do Iraq e o aniquilamento do réxime de Sadam Hussein, ninguén acredita hoxe, nin sequera algúns dos seus protagonistas. Como sabemos que tampouco son certos, algúns dos reclamos utilizados polos defensores do Brexit, que onte derrubou os mercados. Máis alá da previsibilidade das interpretacións sobre o Brexit, desacouga que o debate político sexa tan pouco rigoroso e veraz. Abonda con ler textos como os que publicaba onte Owen Jones en The Guardian para comprender a complexidade social e política agochada tras o resultado do referendum, moi arraizado sobre a situación de profunda desigualdade no RU. Non son adiviño, mais non é difícil aventurar que despois do Brexit veñen en Europa tempos apaixonantes de oportunidade, incerteza e ansiedade. Agardo que Galicia non perda este novo tren da historia.

Onte 1708: Brexit

BrexitO Brexit expresa o fracaso do proxecto europeo como comunidade política, incrementado dende o inicio da crise financeira tanto polo aumento da desigualdade e da xenofobia como polo retroceso dos dereitos sociais e cívicos da cidadanía. Tras a decisión do Reino Unido ábrese un debate ineludible sobre o futuro do soño europeo, tanto polas posibilidades de cohesión que abre liberarse do lastre do nacionalismo inglés, como polos perigos de desintegración efectiva da UE, se os partidos da ultradereita chegan a encabezar algún dos gobernos. Xaora, é innegable que o Brexit abre a axenda para a reunificación de Irlanda e para a celebración dun novo referendum para Escocia (onde gañou a continuidade do proxecto europeo), mais que tamén suporá unha nova política de inmigración, creando incertezas e medos para os milleiros de compatriotas que traballan e viven no Reino Unido como cidadáns da UE. Tras o previsible tsunami de medo, o Brexit abre apenas unha nova etapa da crise aberta por Lehman Brothers en 2008.

Onte 1707: Culturgal 2016 en marcha

logo-footer-culturgal2Dende onte poden reservarse espazos e propoñer actividades para o Culturgal 2016, que se celebrará do 2 ao 4 de decembro no Pazo da Cultura de Pontevedra. Como en edicións anteriores hai descontos, que poden chegar até o 36 % do prezo base, para as empresas e entidades que contraten os seus espazos antes do 31 de agosto. As propostas de actividades e presentación de produtos, servizos e novidades nos eidos do Libro, Música, Artes Escénicas, Audiovisual, Infantil…. están abertas até o 2 de outubro. O vindeiro seis de xullo presentaremos esta novena edición de Culturgal, cuxa exposición principal xirará arredor do eixo temático  «Artes e natureza». Culturgal 2016 conitnuará asumindo a  corresponsabilide de administracións e gremios, apostando pola diversidade de públicos e priorizando as propostas máis emerxentes e renovadoras da industria cultural galega.

Onte 1706: Ler é vivir moito máis e moito mellor

Carles Capdevila, o director de Ara, publica en Twitter enlaces e reflexións educativas moi interesantes. Onte lembraba o cuarto aniversario do pasamento do escritor Emili Teixidor e recuperaba un texto extraordinario, «Ler é vivir moito máis e moito mellor», no que o autor de Pá negre ofrecía catorce reflexións sobre o libro e a lectura que pagan moito a pena traducir en síntese, como recurso didáctico:

Emili_Teixidor_-_2011-04-23_-_JTCurses1. «As palabras, a lectura, ordenan a cabeza. Ter un bo vocabulario é coma ter un armario ordenado onde atopamos axiña o que buscamos.»

2. «Os libros son a memoria do mundo.»

3. «Ler e falar dá felicidade, fainos saír de nós mesmos e liberarnos.»

4. «Cada vez que lemos un libro, as palabras reviven e a cabeza se nos enche de vida e por iso podemos dicir que os libros son conservas de vida que gardamos nas bibliotecas e nas casas para alimentar o cerebro: os pensamentos, as fantasías, así como as emocións…  Ler é vivir moito máis e moito mellor. Ler non só ocupa o meu tempo, ler cubre e engade valor a miña vida.»

5. «Contaxiar o desexo de ler é como contaxiar calquera outra convicción profunda: só se pode conseguir, ou mellor intentar, sen imposicións, polo simple contacto, imitación ou sedución.»

6. «Que satisfacción pode sentir un alumno nun ensino dunha lingua centrado en regras ocas e estruturas sintácticas faltas de sentido, estériles, de costas á formación literaria?»

7. «A literatura pode axudar aos xoves a distanciarse dos seus sentimentos, de xeitos que os poidan observar, comprender e adaptarse a eles.»

8. «Un mestre que non le nunca só poderá transmitir o seu propio baleiro.»

9. «Non se trata de ler só o que é politicamente correcto, hai que procurar ler o que é literariamente correcto.»

10. «Se non facemos amar as palabras e a arte máxima das palabras, que é a poesía, os mozos non amarán a poesía.»

11. «Unha persoa adulta, un pai ou un mestre non poden menosprezar nunca os libros escollidos libremente polos xoves. Sería como burlarse dos seus gustos persoais. A lectura tamén é unha mecánica e estes libros poden axudalos como mínimo a ler con maior fluidez. Xa descubrirán textos mellores.»

12. «Somos humanos porque temos palabras e podemos falar con outras persoas e con nós mesmas. Cantas máis palabras teñamos, máis humanos somos.»

13. «Se non proporcionamos palabras abondas para os nosos xoves, non os axudaremos a ordenar as súas emocións e os seus pensamentos e nin sequera a ser máis felices.»

14. «A imaxe futura do mundo depende da capacidade de imaxinación dos que hoxe, agora, aprenden a ler. A lectura non é tan só un xogo intelectural, senón que é a única maneira de entender o mundo, a única que permite usar “os lentes da complexidade” nun mundo que tende á simplicidade e á banalidade.»

Onte 1705: Feira do Libro de Redondela

María_solar_redondela_18-06-2016

Acompañei onte a María Solar na presentación d’ As horas roubadas na Feira do Libro de Redondela. Gustoume a ubicación da feira na Alameda, entre a casa do concello e a estatua de Castelao, un espazo ideal para crear unha tradición de visibilización do libro e da lectura na vila dos Viadutos. Gustoume o esforzo por dedicar esta primeira edición á literatura galega escrita por mulleres, convidando á escrtiora María Xosé Queizán como pregoeira. Como me gustou o apoio intenso á feira que achegou a biblioteca pública, unha das máis dinámicas do noso país, con numerosas actividades de animación para públicos diversos. Bos alicerces, sen dúbida, para facer medrar este espazo público para o libro e a lectura nunha cidade con tradición no apoio á creación literaria galega, sexa pola creación e renacemento do Premio Blanco Amor de novela ou polo veterano concurso Os Viadutos de narrativa para menores de trinta e cinco anos. A refundación das feiras do libro de Galicia pasa pola consolidación dun novo circuíto de feiras de fin de semana (de xoves a domingo) en localidades como Redondela, Ribeira, Cangas, Rianxo, Viveiro, Ribadeo, Monforte, Lalín, Carballiño, O Barco… Feiras ás que cómpre apoiar cunha programación literaria potente. Hai futuro para estas feiras.

Onte 1704: Ferrín e a paisaxe

Na anotación de onte non tivemos tempopara recoller a referencia que merece a intervención de X.L. Méndez Ferrín na presentación do Atlas arqueolóxico da paisaxe galega. Apenas vinte minutos maxistrais nos que o autor de Estirpe debullou o papel da paisaxe na cultura galega. Comezou sinalando que «este libro é coral moi afinado, orfeóinico, fálase de moitas cousas a diversas voces». Confesou, despois, que «a paisaxe é algo co que convivimos toda a miña xeración, grazas a que recibimos clase de Otero Pedrayo». «Case ningún dos poetas e filósofos da miña época deixaron de reflexionar sobre a paisaxe, parte constituínte e imprescindible do nacionalismo galego». «Paisaxe é unha palabra francesa de orixe latina, pagus, aldea, lugar onde viven e traballan os seres humanos. Paisaxe, pois, non é sinónimo de espazo natural. A paisaxe está máis preto de nós do que pensamos. A paisaxe está relacionada coa pintura, poesía e literatura. É un lugar onde acontece un feito, mais co Romanticismo convértese en algo en si mesmo. Hai un suxeito que contempla e interpreta o mundo que está fóra, intervindo sobre el, escribindo, pìntando, compoñendo música.»

«Dende o século XVIII, a natureza, así, está intervida polo artista. Mais na paisaxe romántica hai moitas ruínas, fonte de melancolía romántica, como tamén de megalitos e túmulos, que teñen que ver tamén co espírito romántico». Ferrín referiuse despois a teoría da paisaxe de Otero Pedrayo, «estremadamente semellante a que se desenvolve neste Atlas arqueolóxico da paisaxe galega. Para Pedrayo a paisaxe é o corazón dunha xeografía toda profanada polo home. A paisaxe é para el a natureza intervida, posta en valor polo ser humano. A paisaxe feita coa súas mans e coa súa suor polos paisanos. A dialéctica coa natureza é un dos aspectos esenciais da construción do home.»

Continuou Ferrín sinalando que «entender a paisaxe como a entenden os autores deste atlas é a forma de entender o noso entorno de xeito que lectura do noso pasado nos prepare para o que pode ser o noso futuro. Esta é a arqueoloxía do noso tempo. Estes autores están na vangarda deixando atrás outras formas de facer arqueoloxía e facer paisaxe.» «O que nos ofrece este libro é unha fonte de reflexión, unha incitación a comprender o noso entorno. O gran complexo agrario está presente na paisaxe que é unha magnífica escola de intervención.» Rematou Ferrín referíndose ao título de “atlas”, que moi ben lle acae a unha «obra que ofrece un novo mapa cognitivo, xa que nesta obra hai un elemento teórico profundo, mais tamén un elemento plástico que nos axuda a comprender enigmas comos os dos petroglifos ou o do hórreo e as súas múltiples variantes.»

Onte 1703: “Atlas arqueolóxico da paisaxe galega”

Presentación_Atlas_Arqueoloxico_Vigo_16-06-2016

Máis que interesante resultou onte a presentación na Casa do Libro de Vigo do Atlas arqueolóxico da paisaxe galega, obra colectiva na que participan vinte e un investigadores do Instituto de Ciencias do Patrimonio (INCIPIT) do CSIC. Un deses libros de edición moi complexa e custosa que enriquecen o noso catálogo, tanto pola súa calidade e interese bibliográficos como polo súa contribución aos debates historiográficos e políticos arredor do tema do territorio. Un deses libros que axuda a comprendermos, a coñecermos e a saberemos máis do noso pasado para proxectarmos o futuro.

XG00226301Felipe Criado, director do INCIPIT, salientou que o libro reflicte máis de vinte anos de traballo de xente moi distinta que comparte a paisaxe como problema de investigación arqueolóxica. “A paisaxe entendida como un produto humano que reflicte a cultura que comparten os seres humanos. Cada sociedade comparte unha paisaxe que reflicte o mundo nese momento. Os seres humanos viviron construíndo a paisaxe que reflicte os distintos momentos nos que viviron”. Continuou Criado sinalando que “a través desta concepción é posible reconstruír as paisaxes de cada sociedade, que nunca desaparecen de todo. A paisaxe é sempre un palimpsesto conformado polas pegadas das paisaxes anteriores, como pretende reflectir a cuberta do libro cunha foto área da comarca da Barbanza”. En definitiva, “con este libro pretendemos facer un chamamento a que contorna é un produto da relación dos seres humanos coa nautreza, a paisaxe galega é unha contrución dos galegos”,

Pola súa banda, César Parcero, un dos coeditores, referiuse a estrutura da obra, salientando as catro tipo de paisaxes arqueolóxicas identificadas: a Monumental, propia do Neolítico, de mámoas e tumbas; a Dividida, das idades do Cobre e Bronce, cando se produciu a parcelación e a fixación da poboación á terra; a Fortificada, do período castrexo, caracterizada pola existencia de castros fortificados; e a Tradicional, que comeza no período romano e esténdese ao medieval, onde aparecen agras, aldeas e cultivos característicos da paisaxe galega. Parcero explicou a razón de ser do título, “somos conscientes de que esta obra non se trata dun atlas tradicional nin polo seu formato nin pola súa cartografía, mais utilizamos a palabra ‘atlas’ de forma metafórica, coa intención de facer fincapé na idea de espazo e na dunha nova construción do coñecemento histórico”. Por último, Parcero rematou salientando que “o libro non é un manifesto, pero tenta facer explícitas as preguntas que o pasado pode fornecernos”.

Onte 1702: Convocados os Premios da Crítica Galicia 2016

Premios_da_Crítica_Galicia_2016-Cartel-733x1024Publicamos onte as bases dos Premios da Crítica Galicia que, despois de trinta e oito edicións, convocan por vez primeira unha modalidade de Cine e Artes Audiovisuais e outra de Iniciativas Culturais e Científicas. Dúas novas iniciativas que contribúen a visibilizar a cultura científica galega e o noso sector cinematográfico e audiovisual, cada vez máis puxente e renovado. Ás portas do seu corenta aniversario, unha efeméride a celebrar como se merece, os promotores dos Premios da Crítica Galicia pretendemos continuar dialogando coa excelencia de todas as manifestacións da nosa creación artística e da nosa lingua, mais tamén coas profundas mudanzas que, por ventura, se foron producindo na cultura e industrias culturais de noso. Eis o compromiso destes premios organizados contra vento e marea, en irmandade, coa cultura dos acordos e dende hai catro décadas, polo noso amigo Bieito Ledo.

Onte 1701: Periscope

periscopeAproveitando a mudanza de móbil, probei nos últimos días a facer transmisións con Periscope. Comprobei de primeira man algunhas das posibilidades desta utilidade de Twitter que con apenas un ano de vida conta xa con dez millóns de usuarias. Asociada á utilización de teléfonos e taboiíñas, Periscope ofrécese como un formidable sistema de streaming de peto, capaz de transmitir a vida en tempo real, as situacións e os acontecementos máis diversos, sexan actos literarios, educativos e deportivos ou protestas cívicas como as da praza Taskim de Istanbul en 2013 que levaron a Kayvon Beykpour a crear esta aplicación. As posibilidades de facer transmisións privadas, de manter as conversas e comentarios das participantes durante as primeiras 24 horas, como a súa potente inmediatez aventuran que Periscope revolucionará a actual comunicación dixital e impactará sobre o xornalismo e a comunicación literaria. Seguiremos probando.

Onte 1699: Presentación de «Galería de saldos» de Diego Giráldez


Porriño_10_06_2016_01

XG00255001Inesquecible foi a presentación no Porriño de Galería de saldos, o debut en Xerais Narrativa de Diego Giráldez. Na súa intervención a escritora Ledicia Costas situou este primeiro libro de Giráldez como «un deses bos libros que arrincan unha emoción de xeito natural, deses que mancan». «Diego non escribe, dispara», continuou, para salientar despois que «o gran acerto de Galería de saldos é a forma, Diego ten de serie impreso no seu ADN literario un estilo de seu xa nn seu primeiro libro, non se pode aspirar a máis». Remtou a autora d´ Un animal chamado Néboa lembrando que «Diego, com todo bo escritor maldito que se prece, ten o seu nivel de sofisticación, presente neste magnífico primeiro libro». Na presentación falouse tamén do booktrailer interactivo de presentación do libro, que achega unha experiencia visual envolvente, semellante á que vive o lector que se somerxe nos trinta relatos deste universo ficcional, unha auténtica galería onde as vidas perderon o seu valor e conservan apenas a súa beleza precaria.

Onte Paz Raña publicaba no seu muro de Facebook unha nota de lectura de Galería de saldos que entendo é moi clarificadora sobre o gran interese do libro de Giráldez:

Atendín as indicacións de Manrique Fernández e lin o libro moi, moi devagar, pero lino todo, deseguido, sen pausas, arrestada polo pracer de ler un libro de relatos distinto, cunha contemporaneidade brutal. Historias que suceden acotío narradas cun pulso extraordinario, co bonus track da alegría que me dá situar o libro no andel dos preferidos. Un descubrimento.